“E Taʻitasi ma Ave i Lana Lava Avega”
“E taʻitasi i tatou ma tala i lana amio i le Atua.”—ROMA 14:12.
1. O le ā le avega tauave sa feagai ma talavou Eperu e toʻatolu?
SA FEAGAI ni talavou Eperu se toʻatolu i Papelonia ma se filifiliga na aofia ai o latou ola. Po o le a latou ifo atu i se tupua tele e pei ona faatonuina e le tulafono a le malo? Po o le a latou lē ifo atu i ai ma lafo ai loa i le ogaumu e mū ai i le afi? Sa leai se taimi e talanoa ai i se isi i le filifiliga e tatau ona fai, ma sa lē manaʻomia foʻi ona faia faapea e Sataraka, Mesako, ma Apeteniko. E aunoa ma le faatuai, na latou faapea atu: “Ia e silafia e oe le tupu e, matou te lē auauna i ou atua; o le tupua auro foʻi ua e faatūina, matou te lē ifo i ai.” (Tanielu 3:1-18) Sa tauave lava e nei Eperu e toʻatolu a latou avega tauave.
2. O ai na taaʻina le filifiliga a Pilato e faatatau iā Iesu, ma pe sa nofosala ai ea o ia?
2 Pe ā ma le ono senituri mulimuli ane, na faalogo ai Ponotio Pilato i tuuaʻiga e uiga iā Iesu. Ina ua māeʻa ona iloilo moliaga, na ia mautinoa e leai se mea e sala ai o ia. Peitaʻi, na mananaʻo le motu o tagata e fasioti Iesu. Ina ua iʻuvale taumafaiga a Pilato e faasaʻoloto Iesu, sa ia faatalatū loa e ave lana avega tauave, ma lolo atu i manaʻoga o tagata. Na fafano ona lima ma faapea atu: “Ou te mamā aʻu i le toto o lenei tagata.” Sa ia avatu loa Iesu e faasatauro. Ioe, na i lo le tauave e Pilato o lana lava avega tauave e fai ai le filifiliga e uiga iā Iesu, sa ia faalagolago i isi e faia lana filifiliga. E tusa lava la pe na fafano ona lima, ae na nofosala lava ona o le faasalaga lē tonu na oo iā Iesu.—Mataio 27:11-26; Luka 23:13-25.
3. Aiseā e lē tatau ai ona faalagolago i isi e faia a tatou filifiliga?
3 Ae faapefea oe? Pe a faia ni filifiliga, pe e pei oe o Eperu e toʻatolu, pe e te faalagolago i isi e faia au filifiliga? E lē faigofie le faia o filifiliga. E manaʻomia e se tasi ona taʻumatuaina ina ia mafai ai ona faia filifiliga saʻo. O se faaaʻoaʻoga, e tatau i mātua ona faia filifiliga atamai mo a latou fanau iti. Ae e matuā faigatā le faia o se filifiliga, pe afai e lavelave le mataupu ma e manaʻomia ona iloilo vala uma e aofia ai. Peitaʻi, e lē tatau ona manatu e mamafa naʻuā le faia o filifiliga ma o se mea e popolevale ai, ma manaʻomia ai ona tauave mo i tatou e i latou o i “la le Agaga,” po o ē agavaa faaleagaga. (Kalatia 6:1, 2) E leai, e tusa ai o lenei avega tauave, o le a “taʻitasi i tatou ma tala i lana amio i le Atua.” (Roma 14:12) O loo taʻua i le Tusi Paia: “E taʻitasi ma ave i lana lava avega.” (Kalatia 6:5) E faapefea la ona tatou faia ni filifiliga atamai? Muamua, e tatau ona tatou iloa o tatou lava vaivaiga, ma le auala e faafetaiaʻia ai na mea.
Se Manaʻoga Tāua
4. O le ā le lesona tāua ua tatou aʻoaʻoina e faatatau i le faia o filifiliga mai le lē usiusitai o Atamu ma Eva?
4 I le amataga o le talafaasolopito o le tagata, na mataʻutia iʻuga o se filifiliga na faia e le uluaʻi ulugalii. Sa la filifili e ʻai le fua o le laau e iloa ai le lelei ma le leaga. (Kenese 2:16, 17) O le ā le faavae o la laʻua filifiliga? Ua faapea mai le Tusi Paia: “Ona vaai atu lea o le fafine i le laau e lelei lava pe a ʻai, ma ua matagofie mai, o le laau foʻi e aogā e maua ai le poto, ona tago ai lea o ia i lona fua, ma ʻai ai; na ia avatu foʻi i lana tane faatasi ma ia, na ʻai ai foʻi o ia.” (Kenese 3:6) Sa faavae le filifiliga a Eva i faanaunauga manatu faapito. O lana gaoioiga na fai, na taʻitaʻia ai foʻi Atamu e faia faapea. O le iʻuga, ua ‘oo mai i tagata uma lava’ le oti ma le agasala. (Roma 5:12) Ua tatou aʻoaʻoina mai le lē usiusitai o Atamu ma Eva se lesona tāua e uiga i vaivaiga o le tagata: O le a sesē filifiliga a le tagata, pe a lē mulimuli i le taʻitaʻiga mai le Atua.
5. O le ā le taʻitaʻiga ua saunia e Ieova mo i tatou, ma o le ā se mea e ao ona faia ina ia maua ai aogā?
5 Maʻeu lo tatou fiafia ona ua saunia e Ieova le taʻitaʻiga mo i tatou! Ua faapea mai le Tusi Paia: “E faalogo foʻi o outou taliga i le upu i o outou tua, pe a outou afe ane i le itu taumatau pe afe ane i le itu tauagavale, e faapea mai, O le ala lava lenei, ia outou savavali ai.” (Isaia 30:21) Ua fetalai mai Ieova iā i tatou e ala mai i lana Afioga, le Tusi Paia. E tatau ona tatou suʻesuʻe le Tusi Paia ma maua le malamalamaga saʻo. Ina ia faia filifiliga saʻo, e tatau ona tatou ave i fale “mea aano . . . ma ē matutua.” Pe a “aʻoaʻosooina,” o le a tatou “iloa ai le lelei ma le leaga.” (Eperu 5:14) E mafai ona aʻoaʻosooina i tatou, e ala i le faatatauina o mea ua aʻoaʻoina mai le Afioga a le Atua.
6. O ā mea e manaʻomia ina ia aogā ai o tatou lotofuatiaifo?
6 O le isi vala tāua i le faia o filifiliga, o le lotofuatiaifo lea na foaʻiina mai iā i tatou. E mafai e lenei lotofuatiaifo ona faamasino, ma ‘faaleaga pe faatonu’ i tatou. (Roma 2:14, 15) Peitaʻi, e manaʻomia ona maua e le lotofuatiaifo le malamalamaga saʻo mai le Afioga a le Atua, ma lagona mea e ala i le faatatauina o lea Afioga ina ia aogā ai. E faigofie lava ona taaʻina se lotofuatiaifo e lē aʻoaʻoina i tū masani ma agaifanua. O lo tatou siʻomaga ma manatu o isi, e mafai foʻi ona taʻitaʻisesēina ai i tatou. O le ā le mea e tupu pe a lē amanaʻia soo o tatou lotofuatiaifo, ma solia tapulaa a le Atua? O le a oo ina faailogaina o tatou lotofuatiaifo “i le uʻamea aasa,” ma pei ai o se maʻila ua lē toe lagonaina se mea. (1 Timoteo 4:2) Ae i le isi itu, o se lotofuatiaifo e aʻoaʻoina lelei, o le taʻitaʻiga sili lea.
7. O le ā se vala tāua i le faia o filifiliga atamai?
7 O lea la, o se vala tāua i le faatinoina o le avega tauave i le faia o filifiliga atamai, o le mauaina lea o le malamalamaga saʻo mai le Tusi Paia, ma ia faatatauina. Na i lo le vave faia o filifiliga, e manaʻomia ona lava le taimi e saʻili atu ai i taʻiala mai le Atua, ma faaaogā le mafaufau e faatatauina ai. E tusa lava po o ni filifiliga faavavevave e pei o lea sa faia e Sataraka, Mesako, ma Apeteniko, ae e lava ta oso i tatou, pe afai ua aʻoaʻoina lelei o tatou lotofuatiaifo ma maua le malamalamaga saʻo mai le Afioga a le Atua. Ina ia iloa e mafai ona faaleleia le faia o filifiliga pe afai tatou te taʻumatuaina, seʻi o tatou iloiloina ni vala se lua o le olaga.
O Ai e ao Ona Tatou Aumea i Ai?
8, 9. (a) O ā taʻiala o le Tusi Paia o loo faaalia ai le tāua o le ʻalofia o aumea leaga? (e) Pe e faasino atu aumea leaga na o tagata e lē iloa taʻiala o le Tusi Paia? Faamatala.
8 Na tusi Paulo: “Aua neʻi faasesēina outou, ‘O lē feoaʻi ma ē amio leaga e leaga ai amio lelei.’” (1 Korinito 15:33) Na taʻu atu e Iesu i ona soo: “E lē ni ō le lalolagi outou.” (Ioane 15:19) Ina ua tatou iloa nei taʻiala, na vave ona tatou iloa ai e tatau ona ʻalofia le faauō atu i ē faitaaga, mulilulua, gaoi, onā, ma isi tagata e faia mea leaga. (1 Korinito 6:9, 10) O lea la, a o agaʻi ina faateleina lo tatou malamalama i upu moni o le Tusi Paia, ua tatou iloa ai e faaleagaina foʻi i tatou pe a faifaimea faatasi ma ia tagata, e ala i le matamata atu iā i latou i ata tifaga, televise, komepiuta, ia po o le faitau foʻi e uiga iā i latou i tusi. E faapena foʻi pe a faia ni talanoaga i le Initineti ma “tagata pepelo,” po o ē e lē taʻu maia po o ai moni i latou.—Salamo 26:4.
9 Pe e tatau ona tatou faauō ma ē atonu e mamā tau amio, ae lē faatuatua i le Atua moni? Ua taʻu mai i le Tusi Paia: “O le lalolagi uma o loo nofo toʻilalo i loo leaga.” (1 Ioane 5:19) Ua tatou iloa, e lē na o tagata e ola tuufau pe faia amioga leaga e mafai ona avea ma aumea leaga. O lea la, e atamai mo i tatou le atiaʻe o ni faigāuō vavalalata ma i latou o ē alolofa iā Ieova.
10. O le ā le mea e fesoasoani iā i tatou e faia ai ni filifiliga taʻumatuaina, e faatatau i a tatou fesootaʻiga ma le lalolagi?
10 E lē mafai ona matuā ʻalofia atoatoa le fesootaʻi atu ma tagata o le lalolagi. (Ioane 17:15) E tatou te fesootaʻi atu iā i latou o ē lē tapuaʻi iā Ieova, pe a ō atu i le faiva faa-Kerisiano, auai i aʻoga ma galuega. O se Kerisiano ua iai sana paaga e lē o se Molimau a Ieova, o le a sili atu ona tele ana fesootaʻiga ma le lalolagi na i lo isi. Ae pe afai ua aʻoaʻosooina o tatou mafaufau, o le a tatou malamalama ai, e mafai ona iai ni fesootaʻiga talafeagai ma tagata o le lalolagi, ae leaga pe afai e atiaʻe se faiā māfana ma i latou. (Iakopo 4:4) O le a mafai ai foʻi ona tatou faia ni filifiliga taʻumatuaina, e pei o le filifili pe auai i isi gaoioiga a le aʻoga e pei o taaloga ma siva, pe auai foʻi i patī ma taumafataga ia ua fuafuaina mo tagata faigaluega.
Filifilia o Galuega Totogi
11. O le ā le mea muamua e ao ona uaʻi i ai pe a filifilia se galuega?
11 O le faatatauina o taʻiala o le Tusi Paia i se auala taʻumatuaina, o le a fesoasoani i le faia o a tatou filifiliga e tusa ai o le faataunuuina o le fatuaiga, o le ‘tausia lea o ē mau ma i tatou.’ (1 Timoteo 5:8) O le mea muamua e ao ona uaʻi i ai, o le ituaiga o galuega; o mea e manaʻomia ona tatou faatinoina. E matuā sesē le filifilia o se galuega e lagolagoina ai mea o loo taʻusalaina i le Tusi Paia. E lē taliaina e Kerisiano moni galuega ia e aofia ai le tapuaʻi i tupua, gaoi, faaaogāsesē o le toto, po o isi amioga e lē faale-Tusi Paia. E tatou te lē pepelo pe taufaasesē foʻi, e tusa lava pe manaʻo se pule e faia faapea.—Galuega 15:29; Faaaliga 21:8.
12, 13. O ā nisi o vala e ese mai i le galuega lava ia, e tāua i le filifilia o se galuega?
12 Ae ā pe afai e leai se mea patino o solia ai se faatulagaga a le Atua? A o tuputupu aʻe lo tatou malamalama i le upu moni ma faaleleia le aʻoaʻosooina o i tatou, o le a tatou iloa ai isi vala e ao ona iloiloina. Ae ā pe afai e faaaofia e le galuega i tatou i se gaoioiga e lē faale-Tusi Paia, e pei o le taliina o telefoni i se pisinisi e fai ai taaloga faitupe? Ia mafaufau foʻi i le mea e sau ai le totogi, ma le nofoaga o le galuega. O se faaaʻoaʻoga, seʻi faapea e iai se pisinisi tumaʻoti a se Kerisiano lava ia, po o le a ia ofo atu ea e fai se galuega e aofia ai le valiina o se falesā, lea ua fai ai se vaega i le faaauilumaina o tapuaʻiga sesē?—2 Korinito 6:14-16.
13 Ae ā pe afai ua talia e la tatou pule se konekarate e valiina se falesā? I lenei tulaga, e ao ona tatou manatunatu i vala e pei o le mea e gata mai ai la tatou pule i lea mataupu, ma le tele o lo tatou aafiaga i lea ituaiga o galuega. Ae faapefea le faatinoina o se auaunaga talafeagai, e pei o le tufaina atu o tusi mai le falemeli i so o se vaipanoa, e aofia ai ma nofoaga ia e faia ai amioga sesē? E mautinoa o le a fesoasoani le taʻiala faale-Tusi Paia o loo i le Mataio 5:45, i le faia o a tatou filifiliga. Ia aua neʻi galo aafiaga e ono oo i o tatou lotofuatiaifo ona o galuega tatou te faia i aso uma. (Eperu 13:18) O lea la, o le tauaveina o la tatou avega tauave i le faia o ni filifiliga taʻumatuaina e tusa ai o galuega, e manaʻomia ai ona aʻoaʻosooina i tatou, ma faaaogā lelei o tatou lotofuatiaifo na foaʻiina mai e le Atua.
“Ia E Manatua o Ia i Ou Ala Uma”
14. Pe a faia filifiliga, o ā mea e ao ona tatou iloiloina lelei?
14 Ae faapefea filifiliga tatou te faia i isi mataupu e pei o aʻoaʻoga, ma le taliaina po o le teena o togafitiga faafomaʻi? Pe a faia so o se filifiliga, e tatau ona tatou iloilo taʻiala e fetaui lelei ma le mataupu i le Tusi Paia, ma faaaogā le mafaufau e faatatau ai. Na faapea mai le tupu poto o Solomona: “Ia e faatuatua iā Ieova ma lou loto atoa; a e aua le faalagolago i lou lava atamai. Ia e manatua o ia i ou ala uma, ona faatonuina ai lea e ia lava ou ala.”—Faataoto 3:5, 6.
15. O le ā se mea tatou te aʻoaʻoina mai Kerisiano o le uluaʻi senituri i le faia o filifiliga?
15 E manaʻomia ona tatou mafaufau lelei i filifiliga e faia, auā e masani lava ona aafia ai isi. O se faaaʻoaʻoga, e leʻi toe ola Kerisiano o le uluaʻi senituri i lalo o faasāsāaga o meataumafa i le tulafono a Mose. Sa mafai ona latou filifili e aai i meaʻai ia e lē mamā e tusa ai o le tulafono, ma e lē leaga i isi itu. Peitaʻi, na tusi Paulo e faatatau i le aano o se manu lea atonu sa iai se fesootaʻiga ma se tupua e faapea: “Afai e tausuai loʻu uso ona o le mea e ʻai, ou te lē toe ʻai lava i tino o manu e oo i le faavavau, ina neʻi tausuai ai loʻu uso iā te aʻu.” (1 Korinito 8:11-13) Sa faalaeiau e Paulo uluaʻi Kerisiano ina ia manatu mamafa i lotofuatiaifo o isi, ia aua neʻi tausuai i latou. Aua neʻi avea a tatou filifiliga ma “mea e tautevateva ai.”—1 Korinito 10:29, 32.
Saʻili Atu i le Poto Mai le Atua
16. E faapefea ona fesoasoani le tatalo i le faia o a tatou filifiliga?
16 O se isi fesoasoani aogā i le faia o filifiliga, o le tatalo. Ua faapea mai Iakopo: “Afai ua leai se poto i so outou, inā ole atu ia i le Atua, o lē foaʻi tele mai i tagata uma ma le lē toe taʻutaʻua; ona foaʻiina mai ai lea iā te ia.” (Iakopo 1:5) E mafai ona tatou tatalo atu ma le mautinoa iā Ieova, ma talosagaina le poto ina ia faia ai filifiliga saʻo. Pe afai tatou te talanoa atu i le Atua moni e faatatau i o tatou manaʻoga, ma saʻili lana taʻitaʻiga, o le a fesoasoani mai le agaga paia e malamalama atili ai i manatu o le Tusi Paia, ma toe faamanatu mai ai nisi mau ua galo iā i tatou.
17. E mafai faapefea ona fesoasoani mai isi i le faia o a tatou filifiliga?
17 Pe mafai ona fesoasoani mai isi tagata i le faia o a tatou filifiliga? Ioe, ua saunia e Ieova ē taʻumatuaina i le faapotopotoga. (Efeso 4:11, 12) E mafai ona talosaga atu iā i latou pe afai e tāua le filifiliga. E mafai foʻi e i latou ua loloto le tofā i le itu faaleagaga ma le silafia i le olaga, ona faamanatu mai ni taʻiala o le Tusi Paia ia atonu e fetaui lelei ma a tatou filifiliga, ma fesoasoani mai ina ia faamautinoa mea e sili atu ona tāua. (Filipi 1:9, 10) Peitaʻi, e iai se lapataʻiga talafeagai: Ia faaeteete aua neʻi faalagolago atu i isi e faia a tatou filifiliga. E tauave e i tatou lava a tatou avega.
Pe Masani Ona Lelei Iʻuga o Filifiliga e Faavae i le Tusi Paia?
18. O le ā se faamatalaga e faatatau i le iʻuga o se filifiliga lelei?
18 Pe masani ona lelei iʻuga o filifiliga e faavae i taʻiala o le Tusi Paia, ma pulea e le lotofuatiaifo? Ioe, o le a lelei iʻuga e maua mai ai. Ae o nisi taimi, e te ono mafatia i filifiliga e faia mo sina taimi. Sa iloa e Sataraka, Mesako, ma Apeteniko, o le oti le iʻuga o la latou filifiliga e lē tapuaʻi atu i le tupua tele. (Tanielu 3:16-19) I se tulaga talitutusa, ina ua uma ona taʻu atu e aposetolo i le fono Iutaia faapea, e sili atu lo latou anaana i le Atua na i lo tagata, na sasaina i latou a o leʻi tuu atu e ō. (Galuega 5:27-29, 40) E lē gata i lea, “o le tausaga ma le mea e tupu ai,” e ono matuā afāina ai iʻuga o a tatou filifiliga. (Failauga 9:11) Afai tatou te mafatia e ui sa faia se filifiliga saʻo, e mautinoa o le a fesoasoani mai Ieova ina ia onosai, ma o le a ia faamanuia mai.—2 Korinito 4:7.
19. E mafai faapefea ona tatou tauave ma le lototetele a tatou lava avega tauave i le faia o filifiliga?
19 O lea la pe a faia filifiliga, ia saʻili atu i taʻiala mai le Tusi Paia ma faaaogā o tatou mafaufau e faatatau ai. Maʻeu lo tatou loto faafetai ona o le fesoasoani ua saunia e Ieova, e ala mai i lona agaga paia ma ē taʻumatuaina i totonu o le faapotopotoga! E ala mai i nei taʻitaʻiga ma sauniuniga, tau ina ia tatou tauave ma le lototetele a tatou lava avega tauave, i le faia o filifiliga atamai.
O ā Mea sa E Aʻoaʻoina?
• O le ā se manaʻoga tāua mo le faia o filifiliga lelei?
• E faapefea i le agaʻi ina taʻumatuaina ona aafia ai le filifilia o a tatou aumea?
• O ā ni vala tāua e ao ona tatou iloiloina pe a filifilia galuega totogi?
• O ā fesoasoani ua saunia mo le faia o filifiliga?
[Ata i le itulau 22]
Ua tatou aʻoaʻoina se lesona tāua mai le lē usiusitai o Atamu ma Eva
[Ata i le itulau 24]
A o leʻi faia se filifiliga tāua, ia saʻili atu i taʻiala mai le Tusi Paia