Lomiga Faale-Tusi Paia I LE INITANETI
Lomiga Faale-Tusi Paia
I LE INITANETI
Faa-Samoa
ā
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • ʻ
  • TUSI PAIA
  • LOMIGA
  • SAUNIGA
  • w89 12/1 itu. 29-32
  • Sauaga i Burundi—O se Folafolaga Motusia o le Saolotoga Faalotu!

Leai se vitiō o maua i lenei vaega.

Faamalie atu na iai se faalētonu i le kopiina o le vitiō.

  • Sauaga i Burundi—O se Folafolaga Motusia o le Saolotoga Faalotu!
  • Le Olomatamata Faasilasilaina le Malo o Ieova—1989
  • Tamaʻi Ulutala
  • Faalataina e le Malo
  • Molimau a Ieova—Tauiviga mo le Faamaoniga
  • Le Faateteleina o Sauaga Faalotu
  • Le Mea e Mafai ona E Fai
Le Olomatamata Faasilasilaina le Malo o Ieova—1989
w89 12/1 itu. 29-32

Sauaga i Burundi—O se Folafolaga Motusia o le Saolotoga Faalotu!

Ua taliaina e aunoa ma le fesiligia le saolotoga faalotu i totonu o le tele o atunuu i Sisifo. A e peitai, ua faataʻitaʻia mai e sauaga faalotu o loo faia i le atunuu Aferika o Burundi, le maʻaleʻale e mafai ona oo i ai lena saolotoga. E moni, afai ua solipala aiā tatau faavae faaletagata o so o se vasega o tagata, e lē saogalemu aiā la tatau a so o se tagata. O le mea lea matou te uunaia ai a matou tagata faitau e iloilo le mea o loo tupu i Burundi.

IA FEPUARI 16, 1989, sa vaaia ai le ata lafoia a le Tupulaga Pogisa ua paʻū i luga o le atunuu i Aferika o Burundi. O le aso lena na faia ai se fono a le peresitene o Pierre Buyoya, o le Malo Faiperesitene, o Burundi, ma kovana o itumalo. O le iʻuga o lena fono, sa amata ai loa sauaga aasa faalotu ua salalau atu faasaga i Molimau a Ieova. Sa leʻi pine a e avea tane, fafine, ma na oo lava i tamaiti ma tagata na lavevea fua i le puʻefaapagotaina, sasaina, faataugaina, ma faamatelaina.

O le mafai ona tupu i nei aso ma lenei tupulaga o ia gaoioiga sauā ma le matuā matagā o se mea e matuā maasiasi ai lava. A e peitai, o le sauaina e Burundi o Kerisiano e matuā inosia lava. Ai se ā? Auā ua avea ma se faalataina o se folafolaga o le saolotoga faalotu.

Faalataina e le Malo

O Burundi o se atunuu i Aferika e maotua mai le aai e maua i le itu i saute o le ekueta, e ui ina olioli lenei atunuu maugā i se tau mālū ma le manaia. (Tagai i le faafanua.) E toaitiiti tagata i le kelope atoa sa iloa le i ai o Burundi seia oo ia Aokuso 1988, ina ua maua e talatomua a le lalolagi. I le taimi lena sa sasao aʻe ai se finauga i le va o ona vaega tetele o ituaiga o tagata e lua, o le Tutsi ma le Hutu. E leai se masalosalo na tuua e lenei mea se aafiaga lē mautonu e faatatau ia Burundi i mafaufau o le toatele.

A e ui i lea, e tele ni mea lelei e ao ona taʻua e faatatau i lenei atunuu auiluma. E filigā ona tagata ma galulue mamafa. Ua matauina atili e se tala i le The New York Times Magazine e faapea “i auala eseese e iloga i se tagata asiasi, o Burundi e ui ina mativa e pei ona i ai, a e mafai ona faataulauina. E taʻua e Maurice Gervais, o le sui e nofomau a le World Bank, ʻo se atunuu e maualuga pe a faasaga e fai se mea.’”

A e peitai, ua faamataʻuina e le tulaga faalotu a Burundi lenei manatu mautonu. Pe tusa ma le 80 pasene e fai mai o Kerisiano, o le toatele o Katoliko Roma. Peitai, ua faataatia e faigamalo faapolotiki i inā se faaaʻoaʻoga faavevesiina o le lē faapalepale faalotu. Sa lipotia mai e le The Christian Century, ia Oketopa 16, 1985 e faapea: “I le tausaga ua mavae ua faateleina ai se faasologa o gaoioiga e le malo o Burundi e faataulaʻi i le tafiesea malie lea o le i ai o le lotu . . . Ua malosi le faaitiitia o le aiā tatau o le tapuai totino ma i le lautele faapea ma le tatalo. Ua tapunia ma faasaina ona toe faagaoioia . . . uma falesa o nisi o ituaiga o lotu; . . . ua faafalepuipuiina le faitau sefululua o Kerisiano taitoatasi, o nisi ua oo lava ina faataugāina . . . uma ona o le faaaogāina o la latou aiā tatau i le tu ma masani faalotu.”

Sa faapea ona maualuga faamoemoega ina ua oo ia Setema 1987, na tulaʻi mai ai se faigamalo fou i Burundi i lalo o le taʻitaʻiga a Peresitene Pierre Buyoya. Sa folafolaina e le peresitene fou i lona atunuu le saolotoga faalotu, ma sa vave lava ona ia faia ni laasaga e faataunuuina ai ana upu. Ua faapea mai se lipoti a le Matagaluega a le Setete i le Iunaite Setete: “I lona uluai tausaga lava i le tofiga, sa faia ai e Peresitene Buyoya ni suiga faavavave i polisia a Burundi faasaga i lotu ua faamaoopopoina, i le liuaina lea o le taofiofiga o gaoioiga faalotu i lalo o le faigamalo [muamua]. Sa faasaolotoina e Buyoya pagota faalotu uma; toe tatalaina falesa sa tapunia; toe faafoi meatotino uma a lotu sa faoa.” Ona o nei gaoioiga malamalama sa maua ai e Peresitene Buyoya le faaaloalo a ē fiafia i le saolotoga i le lalolagi atoa.

Ai se ā la, sa faaesea ai Molimau a Ieova nei e avea o se taulaʻiga mo omiga faalotu?

Molimau a Ieova—Tauiviga mo le Faamaoniga

Ua lipotia mai e le The New York Times faapea i le faitau sefulu tausaga ua mavae, sa “tuputupu aʻe e avea o se lotu faapolotiki ma tautamaoaiga malosi,” le Lotu Katoliko. I aso faakolone o le atunuu, sa faatagaina ai le lotu e “toetoe lava ona pulea le atunuu,” a o ia “tauaveina le vaega autū i le saunia o le tausiga o le soifua maloloina ma aʻoaʻoga.” O lea, e lē tioa faapea, atonu na lagona e le faigamalo se faamataʻuina e lotu faamaoopoopoina.

A e peitai, ina ua amata e Molimau a Ieova la latou galuega faaevagelia i le lautele i Burundi i le 1963, sa latou lē taumafai e aiā fua i mataupu a le Setete. Na i lo lena, sa latou faagata mai la latou galuega i le talaʻiga o “lenei tala lelei o le malo.” (Mataio 24:14) Talu ai o loo fai mai le Tusi Paia faapea e tatau i Kerisiano moni ona avea “e le ni o le lalolagi,” na tutumau ai Molimau a Ieova i le solitu faapolotiki, o se tulaga ua tutū ai Molimau a Ieova i le lalolagi atoa.—Ioane 17:16.

Ua aloese Molimau a Ieova ona o le loto fuatiaifo mai le auai i vaega faapolotiki ma alalaga i faaupuga a vaega faapolotiki. Ua masani ona faauigasese e faigamalo lenei tulaga solitu faapea o le leai o se lotonuu po o le faaalia o le fouvale. Peitai e lē o lea le tulaga. Ua lauiloa Molimau a Ieova i le lalolagi aoao i le avea ma faaaʻoaʻoga lelei, o ni tagatānuu e tausisi i le tulafono. Latou te manatu mamafa i le poloaiga a le Tusi Paia ina “ia usiusitai” i faigamalo faalelalolagi. (Roma 13:1) E ui o le aloese mai le faʻalo po o so o se auala e faaalia ai le faaaloalo mo faailoga faalemalo e pei o fuʻa, a e latou te lē manatu ma le lē faaaloalo i ia faailoga.—Esoto 20:4, 5.

I le 1975 sa faatalosagaina ai e Molimau a Ieova ia faamaonia faaletulafonoina la latou galuega. A e i le 1976 na aveesea ai e se gaoioiga manumalo faafuaseʻi faafitafita le faigamalo ma tuuina ai Peresitene Jean-Baptiste Bagaza i le pule. Sa ia folafolaina le saolotoga e tapuai ai. A e peitai, ia Mati 1977, sa faasaina ai faalemalo Molimau a Ieova! Sa faia ni taumafaiga malolosi a Molimau a Ieova e faamanino le mataupu mo tagata o le faigamalo a Bagaza, peitai sa faamaonia le lē fua mai uma o tusi, asiasiga i ofisa o amepasa o Burundi i Farani ma Peleseuma, faapea ma feiloaiga ma ofisa o le faigamalo i Burundi. I le 1987 sa lafoina ai ni Molimau e toʻa 80—o tane ma fafine—i le fale puipui i Burundi mo le faitau masina. E toatasi le Molimau a Ieova na maliu ai i inā.

Ona oo lea i le 1987 sa aumaia ai e se gaoioiga manumalo faafuaseʻi le Taʻitaʻiʻau Sili o Pierre Buyoya i le pule. Sa lē pine a e manuia tagata Katoliko ma Porotesano mai lona faapalepale faalotu—a e lē o Molimau a Ieova.

Le Faateteleina o Sauaga Faalotu

Mulimuli mai i se fono a le Peresitene o Buyoya ma kovana o itumalo ia Fepuari 16, 1989, sa faasilasilaina mai ai i le leitio faapea o se tasi o faafitauli tele ua ao ia Burundi ona faafetaiaia o le faatoateleina lea o Molimau a Ieova. I le peiseai o gaoioi i luga o se faailoaga, sa amataina loa e kovana i totonu lava o itumalo se galu o sauaga. E ui ina itiiti le otootoina mai pea o faamatalaga, a e ua aumaia e lipoti o loo mulimuli mai sina manatu i le mea o loo tupu i inā:

Le Itumalo o Gitega: Sa poloaiina ai e Kovana Yves Minani le faapotopotoina o leoleo ma le faitau aofai o tagata ia puʻe faapagotaina Molimau uma a Ieova. I le tauafiafi o Mati 22,1989, sa talepeina ai e sui o leoleo o le saogalemu le fale o Ntibatamabi Edmond, o se faievagelia paeonia faapito, ma puʻe faapagotaina ai o ia. A o i ai i le fale puipui, sa faaogea o ia mai meaʻai. Sa matapogia o ia i le tele o taimi mai le matelaina. Sa tuuina foi o ia ia faataugaina i se taumafaiga ia faamautuina ai se tala solotua faapea e taumafaina e Molimau a Ieova le toto o tagata—o se matuā pepelo leaga tele!

Ina ua uma ona puʻe faapagotaina Edmond, sa puʻe faapagotaina foi Ntikarahera Aaron ma Ntimpirangeza Prime, o ni Molimau a Ieova, ma tuuina i le fale puipui i Gitega. Sa la mauaina foi ni faiga limatētē faapena.

Sa faalogo Nijimbere Charlotte, o le avā a se ovasia matagaluega—o se faifeau femalagaai o sē e asiasi i nisi o faapotopotoga—i le tulaga lamatia o ona uso Kerisiano. Sa taumafai o ia e aveina mea taumafa i le fale puipui a e sa puʻe faapagotaina o ia ia Mati 16, 1989, ma taofia o se tagata taofia faamalosia i se taumafaiga a taʻitaʻi e maua ai lona toalua.

Le Itumalo o Muramvya: Sa auina atu e Kovana Antoine Baza se feau i Molimau a Ieova uma na iloa ina ia feiloai ma ia ma tali ni fesili. Ia Mati 4 sa usiusitai se vaega i lena faatalosaga. E ui ina sa taliina ma le faaaloalo ana fesili, a e sa mumusu i latou e alalaga i faaupuga a vaega faapolotiki.

I le tali atu i ai sa faagaeeina ai e le kovana le faitau aofai o le nuu ia osofai Molimau a Ieova. Ia Mati 16 sa ulufale ai leoleo i fale o Molimau a Ieova na iloa ma amata ona sasaina tane ma fafine ona o le mumusu e alalaga i faaupuga a vaega faapolotiki. Sa puʻea se faleoloa e ana e se Molimau a Ieova ma tapunia—ma taofia ai le aiga mai le mea o loo latou ola ai.

Ia Mati 17 sa sasaina ai fafine e toʻafa ona sa latou mumusu e faafitia lo latou faatuatuaga. Sa tuuina i se sela i le fale puipui e leai se faasavili, e ui o le isi o i latou na o se tinā o se pepe e 20 aso lona matua.

Ia Mati 20 sa talepeina ai e se faapotopotoga o tagata sa faaauupegaina i laau ma moliuila fale o nisi o fafine Molimau, o ē sa sasaina ma tutuliese mai o latou aiga. O se tasi o i latou ia sa faaoolima i ai o se fafine e 75 tausaga lona matua o lē sa suesue le Tusi Paia ma Molimau a Ieova ma se numera o talavou e i lalo o le 14 tausaga le matutua!

Sa taumafai Pierre Kibina-Kanwa, le faatonu aʻoga o le aʻoga maulalo o Nyabihanga, e faamalosia fanau aʻoga Molimau e faʻalo i le fuʻa a le atunuu. Ina ua lē mafai ona faia faapea, sa tutuli loa i latou. Sa faamalosia Molimau e toaluasefululua mai lena taulaga e sosola a e tuua uma a latou mea totino. O nisi o i latou na sa puʻe faapagotaina o Ndayisenga Leonidas, Kanyambo Leanard, Ntahorwamamiye Abednego, Bankangumurindi P., Kashi Grégoire, ma Mbonihankuye Thadée.

Le Itumalo o Bujumbura: Sa feau e le pule o le nuu itiiti o Muhuta, Nahimana Macaire, ia Kavunzo Vincent, Ndabazaniye Sylvestre, ma Ndizwe-Nzaniye—o ni Molimau a Ieova uma—i se fono. O i inā na tuuaʻia ai i latou i le auai i se fetauaiga o ituaiga o tagata ia Aokuso 1988. E ui ina sa manino le lē auai o Molimau a Ieova, a e sa sasaina ma puʻe faapagotaina mulimuli ane.

Le Itumalo o Bubanza: E toʻalua Molimau sa puʻe faapagotaina i le na ona umia o lomiga faale-Tusi Paia. Ina ua mumusu e avatu le faaaloaloga faavaega, sa aauina atu ai i latou e Kovana Kimbusa Balthazar i se togālauapi faafitafita. Sa faataugaina ai i laua i inā i le nutimomomoina o o la tamatamailima.

Le Mea e Mafai ona E Fai

O le tele o nei faiga leaga ua faia i totonu o le atunuu, e lē iloa atu e tagata suesue mai fafo. A e peitai, e sili atu i le 13 miliona kopi o lenei tala o le a faasalalauina i le lalolagi atoa i gagana e 105. O le a lē toe lilo faiga sauā a Burundi. O le a faateia tagata e fiafia i le saolotoga ona o ia soliga matuā leaga o aiā tatau faaletagata o loo faia—aiā tatau ua tauivi i ai le faitau afe o tagata Aferika.

Ua faapea ona lamatia ai mea e tele a Burundi ona o le lē taulau ona tausisi i lana folafolaga o le saolotoga faalotu. Ua lamatia ai i le faaleagaina o le igoa lelei sa ia galue malosi i ai e faavaeina, faapea o se atunuu auiluma ma le galue mamafa. Pe manao Burundi i le mamafatū o le vaai i ai o se atunuu o ni tagata faasauā faalotu maelega sese? Matou te manatu e leai. Na ona matou faapea ua logosese leagaina ma taʻitaʻiseseina Peresitene Buyoya e ana au fautua.

O moliaga ua faia faasaga i Molimau a Ieova o ni pepelo taufaavalea ua fuafuaina e faamumū aʻe ai faalogona lē saʻo. E lē avea Molimau a Ieova ma taufaamataʻu i le saogalemu a le faigamalo o Burundi po o se isi lava atunuu. Latou te fifilemu ma tausisi i le tulafono, e faaaloalo tele i faailoga faaleatunuu. E faatuga ese ai mai tala solotua, latou te teena atoatoa le aveina i totonu i o latou tino o le toto i so o se faiga—e tusa lava pe lamatia ai o latou ola.—Galuega 15:28, 29.

O le mea lea o le a autasi ai Kerisiano moni i le tatalo i le lalolagi aoao e fai ma sui o o latou uso i Burundi. (1 Timoteo 2:1, 2) O le a uunaia ai tagata faitau e toatele e tusi saʻo i le Peresitene o Pierre Buyoya, i le faia lea o se faatalosaga ma le faaaloalo ina ia taofia sauaga faalotu ma ia mauaina e Molimau a Ieova le faamaoniga faalemalo e avea ai o se lotu mautu. E ao ia Burundi ona tali mai e felafolafoai pe afai e toe fia faaleleia o ia lava i le vaaiga a le lalolagi.

His Excellency Major Pierre Buyoya

President of the Republic of Burundi

Bujumbura

[Faafanua i le itulau 30]

(Tagaʻi i le lomiga mo le ata atoa)

REPUBLIC OF BURUNDI

RUANATA

SĀIA

BURUNDI

TANISANIA

VAITULOTO TANGANYIKA

    Lomiga Faa-Samoa (1971-2026)
    Log Out
    Log In
    • Faa-Samoa
    • Lafo Faamatalaga
    • Faapolokalame
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Aiāiga Faapitoa
    • Aiā Faaletulafono
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Lafo Faamatalaga