Ia Leoleo Lou Uiga o le Faanatinati

O LE ā se tasi o auala mautinoa ua faamaonia e le Atua, ina ia auauna atu ai pea ia Ieova ma le loto atoa? O le iai lea i o tatou loto, o se uiga moni o le matuā faanatinati. O le auauna atu i le Atua ma le loto atoa o lona uiga, ua tuu atu atoa i ai lo tatou tagata e auauna ia te ia, ma e manaomia ai le naunautai, le usiusitai atoatoa i mea uma ua ia finagalo i ai tatou te faia.

Na faamamafa mai e le perofeta o Mose lenei manaoga ina ua ia faatonuina le nuu o Isaraelu: “Ia e alofa atu ia Ieova lou Atua ma lou loto atoa, ma lou agaga atoa, ma lou malosi atoa.” (Teuteronome 6:5) I senituri mulimuli ane, na toe fofoga atu ai e Keriso Iesu lena lava poloaiga e faapea: “E te alofa atu i le Alii lou Atua ma lou loto atoa, ma lou agaga atoa, ma lou manatu atoa.” (Mataio 22:37) O le manaoga lava lena sa faasino atu i ai faaupuga a le aposetolo o Paulo, ina ua ia taʻu atu i Kerisiano i Efeso ina ia faia “le finagalo o le Atua ma le loto,” ma ina ua ia faalaeiau atu foi i Kerisiano i Kolose: “O mea uma lava tou te faia, ia faia ma le loto, peiseai ua faia i le Alii, a e le o tagata.”—Efeso 6:6; Kolose 3:23.

Peitai, e faafaigata ona tuu atoa atu o tatou loto ma agaga i la tatou auaunaga i le Atua, pe afai e lē o mauaa ia i tatou se lagona o le faanatinati, pe ua amata foi ona mou atu le lagona o le faanatinati lea sa muai iai ia i tatou—atonu ua matuā leai lava. I aso nei, ua tatou ola ai i se taimi o le faanatinati, e lē mafaatutusaina atu i se isi lava vaitaimi i le talafaasolopito o le tagata.

O Vaitaimi Patino o le Faanatinati

I taimi a o lei oo i ona po o uluai Kerisiano, sa iai ni vaitaimi o le faanatinati. O aso o Noa ma le vaitaimi lea na agaʻi atu ai i le faaumatiaga o Sotoma ma Komoro, e mautinoa lava o taimi na o le matuā faanatinati. (2 Peteru 2:5, 6; Iuta 7) O tausaga a o lei oo le Lolo, sa mautinoa foi le faatumulia i gaoioiga o le faanatinati. E ui lava sa lei iloa e Noa ma lona aiga po o le ā tonu le taimi e sau ai le Lolo, ae o lo latou ‘mataʻu faaleatua’ sa faamautinoa ai latou te lei faatuai.—Eperu 11:7.

I se tulaga tutusa, a o lei faaumatiaina Sotoma ma Komoro, ona “nanati lea o agelu ia Lota,” ma taʻu atu ia te ia: “Ina sola ia e te ola ai.” (Kenese 19:15, 17) Ioe, i lena foi mea na tupu, o le faanatinati na faasaoina ai ola o ē amiotonu. I senituri mulimuli ane, na avatu ai le timaʻiga i tagata Iutaia o ē na faatagataotauaina i Papelonia e faapea: “O ese ia, ina o ese outou, ia outou o atu nai lea mea; aua neʻi paʻi atu i se mea leaga; o atu ia outou nai totonu ia te ia.” (Isaia 52:11) I le 537 T.L.M., e tusa ma le 200,000 tagata o le tafeaga na sosola ese mai Papelonia, ona o le usiusitai i lena poloaiga faanatinati faavaloaga.

O le uiga faanatinati i na mea na tutupu, na iu atu ai i se auaunaga ma le loto atoa a i latou o ē na latou lagona ma faaolaolaina pea se manatu maumauai e faapea, sa latou ola i ni taimi o le faanatinati.

Le Faanatinati i Taimi o Kerisiano

O loo alagaina mai lava foi le manaoga o le faanatinati i Tusitusiga Kerisiano Eleni. “Ina mataala ia,” “ia outou mataala” “ia outou nofo sauni”—o faaupuga uma nei sa faaaogā e Keriso Iesu ina ia faamausalī ai i loto o ona soo se uiga talafeagai o le faanatinati. (Mataio 24:42-44; Mareko 13:32-37) E lē gata i lea, o ana tala faatusa e faatatau i taupou e toasefulu, o le auauna amioleaga, o taleni, ma le tuueseeseina o mamoe mai ʻoti, o na tala uma e faatupuina ai le naunautai ma faaolaola atili ai se lagona o le faanatinati.—Mataio 25:1, 14, 15, 32, 33.

Sa lē na ona tautala o Iesu e uiga i le faanatinati, ae na ia faamautinoa atili foi le moni o ana upu e ala i le gaoioi i se uiga faanatinati. I se tasi o taimi, na ia taʻu atu ai i se motu o tagata na latou taumafai e taofia o ia e faapea: “E tatau ona ou folafola le tala lelei o le malo o le Atua i nisi aai foi; auā o le mea lea na auina mai ai aʻu.” (Luka 4:42, 43) E lē gata i lea, na ia faalaeiauina foi ona soo ina ia aioi atu i le Matai o le seleselega e auina mai nisi aufaigaluega mo Lana seleselega, auā ua “tele le saito e seleseleina, a o le au fai galuega e toaitiiti ia.” (Mataio 9:37, 38) O lena tatalo faatauanau atu i le Atua e mautinoa lava le faaleo atu ai o se agaga o le faanatinati.

Pe sa Sese ea Lena Faanatinati?

Atonu e lāgā mai e nisi le fesili talafeagai lea, Aisea na manaomia ai i tuā i lena taimi le uiga o le faanatinati, pe afai sa mamao lava senituri na valoia ai le oo mai o le “puapuaga tele”?—Mataio 24:21.

E mafai ona tatou mautinoa, o lena mea sa lē o se togafiti na faaaogā e Iesu ina ia faapisi ai pea ona soo i le galuega talaʻi ma le aʻoaʻo atu. E leai, o le alofa o Keriso mo ona soo, ae maise foi lona malamalama atoatoa i le silafaga a Ieova e faatatau i taimi, o le faavae lena o lana fautuaga e faatatau i le faanatinati. Ioe, na silafia e Keriso Iesu le manaomia o le uiga faanatinati ina ia faataunuu ai le finagalo o Ieova e tusa o le fuafuaga a le Atua. E lē gata i lea, na ia silafia foi o le a maua e ona soo ni aogā faaleagaga e ala i le tausisia o se uiga o le faanatinati seia oo i lona toe afio mai.

Na matuā manino le faaalia mai e Iesu Keriso e faapea, sa iai se galuega o le molimau atu i le lalolagi aoao e ao ona faataunuuina ma i se taimi faatapulaaina. (Mataio 24:14; Mareko 13:10) O laasaga auauaʻi o lenei tofiga sa faatoʻā faaalia mai a o faasolosolo le galuega. Ae sa manaomia le faanatinati ina ia faataunuu ai laasaga taitasi. Na faaalia e Iesu le faagasologa o lenei tofiga ina ua ia fetalai mai: “E fai foi outou ma molimau ia te au i Ierusalema, ma Iutaia uma lava, ma Samaria, e oo lava i le tuluʻiga o le lalolagi.” (Galuega 1:8) Ma o le auala lena na faagasolo ai le tofiga seia oo mai i aso nei. Na iu ina faateʻia ai auauna a le Atua a o faagasolo taimi, ma manaomia ai ni fetuutuunaiga e tusa ai ma le malamalamaga i nisi taimi.

O le uiga faa-Kerisiano o le faanatinati ua talafeagai ma le fuafuaga a Ieova. Ua fesoasoani i soo o Keriso e faaauau ai le faagasologa o o latou tofiga e tusa ai o le faasologa lē masese a Ieova. Ma i aso nei foi, pe a toe tepa i tua i le toetoe 2,000 tausaga, ua atili ai ona faateleina lo tatou malamalama i lena faasologa tauatua.

O le faanatinati faa-Kerisiano sa fesoasoani i soo ina ia latou molimau maeʻaeʻa atu ai i Ierusalema, i Iutaia, i Samaria, ma tagata Iutaia sa salalau solo, a o lei oo i le 36 T.A. lea na faamutaina ai le finagalo malie faapitoa ia Isaraelu. (Tanielu 9:27; Galuega 2:46, 47) I se tulaga tutusa, o le faanatinati faa-Kerisiano na fesoasoani i le uluai faapotopotoga e avatu ai se lapataiga manino i tagata uma o Iutaia e faapea, ua toeitiiti ona faaiuina lea o la latou faiga o mea. (Luka 19:43, 44; Kolose 1:5, 6, 23) Ma ina ua mavae atu le faamutaina faafuasei i le 70 T.A., sa avea le faanatinati ma fesoasoani i molimau a Keriso o le uluai senituri, ina ia latou folafola atu ai le faamoemoe faalelagi i le toatele, a o lei faasalalau atu e le faaaposetasi na valoia, lona pogisa matautia faaleagaga. (2 Tesalonia 2:3; 2 Timoteo 4:2) A o faagasolo senituri o vaitaimi o tausaga mai le 476 e oo i le 1000 T.A. [Augatupulaga o le Pogisa], e toaitiiti nai Kerisiano pei ni saito sa latou faaolaolaina pea le faamoemoe o le Malo, e pei ona valoia mai e Iesu Keriso. (Mataio 13:28-30) O le iuga, i le taimi atofaina a Ieova, na ia faatūina ai loa se faapotopotoga malosi faaonaponei, sa uunaia e lana feau faanatinati o le faamasinoga mo i latou o loo ola i lenei tupulaga faaiu.—Mataio 24:34.

I le pei o Tanielu i aso anamua, o le a faapena ona lē taitai taumafai Molimau faamaoni a le Atua i ona po nei e fesiligia Ieova, i le fesili atu ia te ia: “O le ā ea le mea e te fai na?” (Tanielu 4:35) Ua latou mautinoa lelei, o loo silafia tonu e Ieova mea e talafeagai ina ia faataunuuina tonu lana galuega e tusa ai ma le faasologa. O lea, nai lo le latou fesiligia o le auala o loo faatulaga ai e Ieova ana mataupu, ae ua latou fiafia ona ua tuuina mai ia i latou e le Atua le avanoa latou te galulue faatasi ai ma ia i nei taimi mataʻina.—1 Korinito 3:9.

Se Isi Faalaeiauga mo le Faanatinati

O se isi mafuaaga mo le faanatinati, o le leai lea o so tatou tomai e faasino ai le aso tonu ma le itula mo le pa faafuasei mai o le puapuaga tele. Sa mautinoa e Iesu Keriso e leai se tasi o i le lalolagi na te iloa le aso ma le itula ua tuupoina mo le amataga o lena mea matautia o le a tupu. (Mataio 24:36) I se tasi taimi na ia taʻu atu ai i ona soo o ē sa latou fia iloa lava, e faapea: “E le tusa ona outou iloa o ona po ma ona tausaga, ua tuu e le Tamā i lana lava pule.” (Galuega 1:7) Ioe, ua manino mai le iuga o le a oo i ai, peitai o auiliiliga uma e lē o sa tatou mea lena e iloa.

Na iai i le aposetolo o Paulo le vaaiga saʻo e uiga i le faanatinati. Atonu sa ia manatua fetalaiga a Iesu ina ua ia tusi atu i Kerisiano i Tesalonia e faatatau i le faatasi mai o Keriso: “A o aso ma tausaga, e le aoga ia te outou, le au uso e, ona ou tusi atu ai ia te outou.” (1 Tesalonia 5:1) Na tusi atu lana tusi i le pe tusa ma le 17 tausaga talu ona mavae le fetalaiga a Iesu e faapea: “E fai foi outou ma molimau ia te au . . . e oo lava i le tuluʻiga o le lalolagi.” (Galuega 1:8) I lena taimi, sa leai se mea e toe mafai ona tusia auā sa leai se mea na toe faaalia maia. Ae oo lava i na tulaga, sa mafai pea ona latou mautinoa o le a oo mai lava le aso o Ieova “e pei o le gaoi i le po” i le taimi o loo talaʻi ai pea ma le faanatinati Kerisiano.—1 Tesalonia 5:2.

I le mātau atu i nei upu, e foliga mai la sa lei manatu Kerisiano o le uluai senituri e faapea, o loo mamao lava i ni augā senituri le oo mai o lena aso o Ieova. E moni, sa latou iloa faataoto a Iesu e faatatau i le tupu o lē na alu i se nuu mamao ma le faataoto i se tamaloa na alu malaga. Sa latou iloa foi, na faaalia mai i faataoto e faapea, e ‘iu lava’ ina toe foi mai le tupu, ma le tagata malaga o le a toe foi mai ina “ua mavae po e tele.” Peitai e lē masalomia sa latou fenumiai i fesili e pei o le, O afea le ‘iu lava’? Ma o le ā le uiga o le faaupuga “ua mavae po e tele”? Pe sefulu tausaga? Pe luasefulu tausaga? Pe limasefulu tausaga? Pe sili atu foi? (Luka 19:12, 15; Mataio 25:14, 19) O le a tagitagi pea i o latou taliga fetalaiga a Iesu: “O lenei, ia nofo sauni foi outou; auā o le itu aso tou te le manatunatu ai, e sau ai le atalii o le tagata.”—Luka 12:40.

O Āuga Lelei o le Faanatinati

Ioe, o le uiga o le faanatinati lea na faatupuina e le Atua, sa iai ni ona āuga na sili ona faalaeiau i Kerisiano o le uluai senituri, i le fesoasoani lea ia i latou ina ia tele ai pea mea latou te faia i le galuega e sili ona tāua, o le talaʻi ma le aʻoaʻo atu. Ua faalaeiauina ai pea foi i tatou i aso nei i le tele o auala. Ua taofia ai i tatou mai le uiga o le lē manatu mamafa po o le ‘faapalapala i le faia o mea lelei.’ (Kalatia 6:9, King James Version) Ua puipuia ai i tatou mai le soona aafia fua i le lalolagi ma ana faatosinaga matapeapea i meafaitino. Ua fesoasoani mai ina ia taulai atu ai pea o tatou mafaufau i “le ola moni.” (1 Timoteo 6:19) Na fetalai le Alii o Iesu, o le a pei ona soo o ni “mamoe i le va o luko,” ma na ia silafia le manaomia ona tatou tausia se vaaiga maumauai, ma le mautinoa, ina ia tatou tau ai e tetee atu i le lalolagi. Ioe, ua leoleomaluina ma puipuia i tatou e lo tatou uiga faa-Kerisiano o le faanatinati.—Mataio 10:16.

O le atamai e lē gata mai o Ieova le Atua ua masani pea ona aumaia ai i ana auauna faamatalaga fetaui mo i latou ina ia faaolaola ai pea lo latou uiga o le faanatinati. Ua ia faamautinoa mai ma le agalelei ia i tatou lo tatou iai nei i “aso e gata ai” o lenei faiga leaga o mea. (2 Timoteo 3:1) Ua faaauau pea ona faamanatu mai ia i tatou ina ia tatou susulu atu e pei o mea e femalamalamaaʻi, seia oo ina mavae atu le tupulaga lea o loo tatou ola ai nei pe a oo mai le puapuaga tele, i lona tumutumuga ia Amaketo.—Filipi 2:15; Faaaliga 7:14; 16:14, 16.

Ioe, o se uiga faaleatua o le faanatinati, o se vaega e matuā manaomia mo le auaunaga ma le loto atoa ia Ieova. Na te teteeina ma fesoasoani e faaleagaina taumafaiga a le Tiapolo ina ia faapogaia auauna a le Atua e “faavaivai o [latou] loto ma [latou] le lavatia.” (Eperu 12:3) E oo lava i le faavavau, o le tuutoina atu ma le loto atoa, o le a faapogaia ai auauna a Ieova ina ia usiusitai atu ia te ia, ae i le taimi nei, i nei aso a o lei oo mai Amaketo, o se uiga loloto ma le moni o le faanatinati o se vaega e sili ona manaomia lea o le tuutoina atu ma le loto atoa.

Tau ina ia fesoasoani mai Ieova lo tatou Atua ia i tatou uma ina ia tatou leoleo i lo tatou uiga o le faanatinati, a o faaauau pea ona tatou toe faaleo atu upu a le aposetolo o Ioane e faapea: “Amene. O lea lava, le Alii e Iesu, ia e afio mai!”—Faaaliga 22:20.