Mataupu 33

Inu Ava Malosi—Aiseā e Lē Faia Ai?

‘PE LEAGA ea ona inu i le ava malosi? Pe faaleagaina moni ai? Pe na o aʻu e faasā ai ae o loo taga i tagata matutua?’ O fesili nei atonu o loo tuufesili ai lou mafaufau. Aemaise, atonu o loo inutele ou mātua. E toʻatele talavou tou te tupulaga (e ui lava ina faatapulaa mai faaletulafono) o loo inu i le ava malosi. O ata i televise ma tifaga ua faafoliga mai ai e manaia.

Pe a faaaogā ma le fuafua lelei, e mafai moni lava ona avea le ava malosi o se mea e maua ai le fiafia. Ua ioe mai le Tusi Paia faapea e mafai e le uaina ona faafiafia ai le loto pe atili ai foʻi ona manogi le tofo i meataumafa. (Failauga 9:7) Ae peitaʻi, pe afai e sesē ona faaaogā, ona faatupuina lea e le ava malosi ni faafitauli ogaoga e amata mai lava i feteenaʻiga ma mātua, o faiaʻoga, ma leoleo seʻia oo atu i le tulaga o le teʻi ua oti a o leʻi taitai le olaga. E pei ona fai mai le Tusi Paia: “O le uaina, o le faatauemu lea; o le ʻava, o le faapisapisao lea; o i latou uma o e faaseseina ai, e le popoto i latou.” (Faataoto 20:1) E tāua la lou faia o se filifiliga mafaufau lelei e faatatau i le inu ava malosi.

Ae o le ā le tele o lou iloa e faatatau i le ava malosi ma ona aafiaga? O le iloiloga o loo mulimuli mai o le a mafai ai ona e iloa. E na ona faailoga o manatu nei i le Saʻo po o le Sesē:

1. O le ava malosi e tele ina faamaʻite aʻe ai faalogona ____

2. Po o le ā lava le tele po o le itiiti o le ava malosi e inu, e faaleagaina ai lava le tino o le tagata ____

3. O ava malosi uma—fagu malosi, uaina, pia—e tutusa lava le vave o loo mitiia ai i totonu o ou alatoto ․․․․․․․․․․․․․․․․․․․ ____

4. E vave teʻa le onā o se tagata pe a ia inuina se kofe e lē faasuka pe faasusu, po o le tāʻele i se vai mālūlū ․․․․․․․․․․․․․․․․․․․ ____

5. E tutusa uma aafiaga o se fua tutusa o le ava malosi i so o se ituaiga o tagata e tagofiaina ․․․․․․․․․․․․․․․․․․․ ____

6. O le onā e tutusa lelei ma le puleaina e le ava malosi ․․․․․․․․․․․․․․․․․․․ ____

7. O le ava malosi ma isi fualaau faasāina e pei o le “barbiturates” e atili faateleina aafiaga e maua ai pe a faaaogā faatasi ․․․․․․․․․․․․․․․․․․․ ____

8. O le fesuisuiaʻi o ituaiga o ava malosi e inu e taofia ai le tagata mai le onā ․․․․․․․․․․․․․․․․․․․ ____

9. E faaaogā e le tino le ava malosi e pei lava ona faamalū o meaʻai ․․․․․․․․․․․․․․․․․․․ ____

Seʻi siaki nei loa au tali pe tutusa ma tali na o loo i le itulau e 270. Pe na sesē nisi o ou manatu e faatatau i le ava malosi? Afai o lena, ia e iloa o le lē malamalama i mea moni e faatatau i le ava malosi e mafai ona iʻu i le oti. Ua lapataʻia i tatou e le Tusi Paia faapea afai e lē saʻo ona faaaogā, e mafai e le ava malosi ona “feū ia, pei se gata; e pei o le gata uogo lona tui.”—Faataoto 23:32.

Mo se faataʻitaʻiga, na faaipoipo Ioane a o talavou lava. I se tasi po, ina ua uma se la misa ma lana avā talavou, ona teva ese lea o ia mai le fale, ua tasi i lona manatu o le a alu e inu ia onā. Ina ua uma ona ia inu uma faatopetope se fagu voka e tusa ma le 0.5 lita le lapoa, na matapogia o ia. Pe ana lē seanoa taumafaiga a fomaʻi ma teine tausimaʻi, semanū e oti lava Ioane. E foliga mai, sa ia leʻi iloa o le inuina faatopetope o le tele o se ava malosi e mafai ona oo atu ai i le oti. O le lē malamalama i lena mea moni na toeitiiti lava maʻimau ai lona ola.

Āuga e Toe Aliaʻi Mai

O se tasi lenei o āuga e sili ona taufaasesē o le ava malosi. O le ava malosi e mafatia ai lagona, ae lē faagaeeina ai. O le faagaeega lena e te lagonaina pe a uma ona e inu, e māfua ona e taofiofia pe faaitiitia e le ava malosi lou tulaga popole. E te lagona ai le faaleleva, ua tau leai se tiotio, ua lē popole tele i mea e pei ona sa iai a o leʻi inu. O le fuafua lelei la o le tele o le ava e inuina, e mafai ai i sina tulaga ona fesoasoani i se tagata e ‘faagalo ona faafitauli.’ (Faataoto 31:6, 7) Mo se faataʻitaʻiga, o se talavou e igoa ia Paulo, na māfua ona inu ina ia faagalogalo ai ona faafitauli faaleaiga. Fai mai o ia: “Sa ou iloa mai loʻu laitiiti, o le inu i le ava malosi o se auala lea e faamatuu ese atu ai omiga sa ou fesagaʻia. Na mālōlō ai loʻu mafaufau.”

E leai se mea o faaleagaina ai, e saʻo a? E sesē! E iai āuga e toe aliaʻi mai o le ava malosi. Pe a mavae ni nai itula se lua, pe a teʻa ese āuga e pei o se vaigase o le ava malosi, ona toe foʻi mai lava lea o lou tulaga popole na iai—ae lē faapea ua toe foʻi mai ua faaleleia e pei o tulaga na masani ai. Ua matuā oso maualuga aʻe na i lo le mea sa iai a o e leʻi inu! O le a sili atu ona e popole ma maitaita na i lo se isi lava taimi. E mafai ona oo atu i le 12 itula o iai pea āuga e māfua mai ona o le ava malosi. E moni, pe afai o le a toe togi se isi tasi, ona toe fai ifo foʻi lea o le tulaga popole. Ae i ni nai itula se lua mulimuli ane, o le a toe oso i luga, ae i le taimi la lea o le a sili atu ona maualuga na i lo muamua! Ma faapena ai lava ona faasolo atu i se faagasologa mataʻutia a lē o le oso maualuga o lagona po o le matuā paʻū maulalo foʻi.

O lea la, e lē faaitiitia e le ava malosi ou popolega. E ono matuā faateleina ai. Ma a o uma atu le faasuaavā, o loo iai pea ou faafitauli e leʻi aveesea.

Ua Matuā Taofia Faalogona

Ua manatu isi e aogā le ava malosi ia i latou e atili lelei ai a latou gaoioiga. Mo se faaaʻoaʻoga, o Tenisi, sa matuā matamuli ma e oo lava i sina talanoaga puupuu e faigatā tele ona faia. Peitaʻi na ia mauaina le togafiti. Sa ia faapea mai: “E uma loa sina mea malosi e inu, ona mafai lea ona matala atu aʻu upu.”

O le faafitauli, e faatoʻā mafai ona avea se tasi ma tagata matua, e lē i le sola ese mai faigatā e pei ona sa faia e Tenisi, ae i le fesagaʻia o na faigatā. O le iloaina ona foʻia o faafitauli o loo e fesagaʻia a o e talavou ua na o se sauniuniga lena mo faigatā pe a avea ma tagata matua. O lea na iloa ai e Tenisi, mo ni aogā tumau, sa lē fesoasoani ai ia te ia āuga pupuu o le ava malosi mo le manumalo mai i lona matamuli. Ua ia taʻu mai: “Pe a uma le faasuaavā, ona ou toe foʻi lava lea i loʻu uiga mā.” Ae faapefea le taimi nei, ina ua mavae le tele o tausaga? Ua faapea atili mai Tenisi: “Ou te leʻi iloa lelei lava talanoa atu i tagata i loʻu lava tulaga moni. Ou te manatu ua leai se mea e mafai ona toe faia i ai.”

O le mea moni foʻi lena pe a faaaogāina le ava malosi e pei o se mea e toʻamaga i ai i le fesagaʻia o mafatiaga. O Ioana, o lē na ia faia lena mea a o talavou, ua ioe mai faapea: “Talu ai nei lava, i se tulaga omia na tulaʻi mai, sa ou manatu ai: ‘E manaia pe a inu loa sina mea malosi i lenei taimi.’ O lou manatu e sili atu ona lelei lou taulimaina o mea pe a e inu.” Ae leai!

Ua faapea mai se mataupu na lomia i le New York State Journal of Medicine: “Pe afai e faaaogā fualaau faasāina [e aofia ai le ava malosi] e fai ma auala e faatoʻa mālie ai ni tulaga faigatā—i aʻoaʻoga, i le olaga masani, pe i le va ma isi tagata—ona mou ese ai lea o le tulaga talafeagai mo le aʻoaʻoina o tomai lelei e foʻia ai na mea. Atonu e lē vave ona lagonaina āuga seʻiloga ua oo ina tagata matua, pe a oo ina ati aʻe faiā totino vavalalata, e masani ona faamaonia le faigatā, ma e oo ai lava ina faaesea lea tagata i ona faalogona.” E sili atu ona lelei le fesagaʻi ma taulima tuusaʻo faafitauli ma tulaga faigatā!

“Ua Lē Talia e Ia”

Seʻi manatu i le faaaʻoaʻoga a Iesu Keriso. I le po mulimuli lava o lona soifuaga i le lalolagi, na onosaia ai e Iesu se mea mataʻutia na mafatia ai. I le faalataina, toe puʻe faapagota, sa onosaia e Iesu ni faamasinoga na tuʻifesili ai o ia, lea na faia ai ni tuuaʻiga pepelo faasaga ia te ia. O le iʻuga, ina ua mavae le po atoa o feagai ma faigatā, sa tuu atu loa o ia ina ia faasatauroina.—Mareko 14:43–15:15; Luka 22:47–23:25.

Ona ofoina atu lea ia Iesu se mea e ono faagase ai ona lagona—o se suāvai e suia ai lagona e faapea ona faafaigofie ai ia te ia ona onosaia lenei tulaga faigatā. Ua faamatala mai e le Tusi Paia: “Ona latou avane lea ia te ia le uaina ua fefiloi ma le muro, e inu ai; a ua le talia e ia.” (Mareko 15:22, 23) Sa manaʻo Iesu ina ia faatumauina le mataalia o lona silafia atoatoa. Sa ia finagalo ina ia faafetaiaʻia tuusaʻo lenei tulaga faigatā. Sa lē o ia o se tagata e sola ese mai le fesagaʻia o faigatā! Peitaʻi, mulimuli ane, ina ua ofoina atu i ai sina uaina lē filogia ina ia tali ai lona fia taumafa, sa talia e Iesu.—Ioane 19:28-30.

Pe a faatusatusa atu i ai, e lē taitai ona sōsō atu i ai le tetele o ou faafitauli, omiga, po o mea o loo e mafatia ai. Peitaʻi e mafai lava ona e maua se lesona tāua mai le mea na tupu ia Iesu. Na i lo le faaaogā o se mea e suia ai lagona (e pei o le ava malosi) ina ia faafetaiaʻia ai faafitauli, omiga, ma tulaga lē lelei, o le a sili atu ona lelei pe a e taulimaina tuusaʻo na tulaga. O le tele o le potomasani e te maua mai le faafetaiaʻia o faafitauli o le olaga, o le sili atu foʻi lena ona e lelei i le foʻiaina o na mea. O le a e ola aʻe ai i se tulaga tau faalogona e mautū lelei.

Pe a oo ina e ausia le matua faaletulafono e taga ai ona e inuina le ava malosi, o lau filifiliga pe te inu i le ava malosi mai lea taimi i lea taimi pe lē inu foʻi—ma ia inu ma le fuafua tatau—o lau lava lea faaiʻuga e fai (ma atonu o le faaiʻuga foʻi lea a ou mātua). Ae ia avea o se faaiʻuga ua e malamalama lelei i ai, o se faaiʻuga atamai. Pe afai ua e filifili e te lē inu i le ava malosi, e leai se mea o le a e tau faatoese ai fua. Ae afai ua e ausia tausaga faaletulafonoina e taga ai le inu ma ua e filifili foʻi e inu, ia e inu ma le mafaufau lelei. Aua lava neʻi e inu ina ia sola ese ai mai faafitauli pe ina ia maua ai se lototele e lē moni. E faigofie lava ma tuusaʻo le fautuaga a le Tusi Paia. “O le inutele i le uaina e te pisapisaō ma faavalevalea ai. O se mea valea le onā.”—Faataoto 20:1, Today’s English Version.

Fesili mo Talanoaga

◻ Aiseā ua toʻatele ai talavou e aafia i le inuina o le ava malosi?

◻ O ā nisi o manatu sesē ua taatele e faatatau i le ava malosi?

◻ O ā lamatiaga pe a aveina le taavale ma inu le ava malosi?

◻ O ā lamatiaga o le faaaogāina o le ava malosi ina ia sola ese ai mai faafitauli?

◻ O le ā e tatau ona fai e se talavou pe a fesagaʻi o ia ma faafitauli, ma aiseā?

[Faamatalaga faaopoopo i le itulau 267]

Ia lē taitai ona e faimalaga i se taavale o loo aveina e se tagata sa inu, ma ia lē taitai ona e tuu atu le taavale e ave e sau uō pe afai sa inu

[Faamatalaga faaopoopo i le itulau 271]

“Ou te leʻi iloa lelei lava talanoa atu i tagata i loʻu lava tulaga moni. Ou te manatu ua leai se mea e mafai ona toe faia i ai.”—O se tama talavou na ia faaaogāsesēina le ava malosi a o talavou

[Pusa i le itulau 264]

‘Le Māfuaaga na Amata ai Ona Matou Inu Ava Malosi’

Se faatalatalanoaga ma nisi o talavou sa inu ava muamua

Le Faifesili: Aiseā na tou inu ai?

Pili: Ia te aʻu ia, i le taimi muamua, ona o se vaega sa ou aufaatasi atu i ai. Sa avea o se mea e “tatau” lava ona fai, aemaise i faaiʻuga o vaiaso.

Tenisi: Na amata ona ou inu i le tusa o le 14 o oʻu tausaga pe ā. O loʻu tamā o se tagata e malosi tele lana inu. E masani lava ona fai patī i lo matou fale. A o oʻu laitiiti la, sa ou vaaia ai o le inuina o le ava malosi o se mea sa faia i tulaga faasamasamanoa. Ma ina ua ou matua, sa ou aufaatasi ma ni tagata e matuā lē pulea. Sa masani ona ou inu ina ia talia ai aʻu e isi tamaiti.

Mareko: Sa ou auai i taaloga. Ou te masalo na amata ona ou inu i le 15 o oʻu tausaga faatasi ma tama o le matou ʻaupasiketipolo. Ou te manatu, o le māfuaaga autū lava o le fia tofotofo.

Ioana: Na tele soʻu aafiaga ona o mea sa ou matamata ai i le televise. Sa masani ona ou matamata i tagata o ata o loo inu mai. Sa matuā manaia i le vaai.

Paulo: O loʻu tamā o se tagata ua pulea e le ava. Ua ou iloa nei o le māfuaaga lea sa tele ai o matou faafitauli ona o le puleaina e le ava malosi. Sa ou taumafai e sola ese mai ai. O le mea moni lava, o se tasi lena o māfuaaga na ou liliu atu ai i le inu ava malosi.

Ioana: O le masani a oʻu mātua e lē soona inutele. Peitaʻi e iai se mea ou te manatuaina i loʻu tamā, e oo loa i ni faatasitasiga tetele, e masani ona ia gugutu solo i le tele e mafai ona ia inu ai. E foliga sa ou faataʻitaʻia lena uiga—i le manatu faapea e tutasi lava aʻu. Na iai se taimi na matou ō ai ma aʻu uō ma fai se inuga. E tele itula na matou inu ai. O le mea moni lava ou te leʻi ila ai e lē pei o isi. Ou te manatua loʻu mafaufau ifo faapea, ‘E pei lava aʻu o loʻu tamā.’ Ou te masalo na matuā taaʻina lava aʻu i lona uiga e faatatau i le ava malosi.

Le Faifesili: Ae aiseā ua toʻatele ai o loo latou inu seʻia oo lava ina onanā?

Mareko: Auā foʻi o le māfuaaga lena na matou inu ai—ina ia onanā. Ou te leʻi popole lava aʻu ia pe faapeī lona tofo.

Le Faifesili: Lona uiga sa tou inu mo se faalogona e maua ai?

Mareko: Ioe.

Ale: O laʻu foʻi lena tali. E tai pei o loo aʻe i luga o se apefaʻi. O taimi uma lava e te inu ai, o lona uiga o lena ua e laasia se isi tulaga maualuga—e pei o le laa atu i le isi faalava o le apefaʻi.

[Pusa i le itulau 270]

O Tali i le Suʻega, Saʻo po o le Sesē (Itulau 263)

1. SESĒ. O le ava malosi e tele lava ina faaitiitia ai faalogona lelei o le tagata lava ia. E mafai ona faagaee ai ou lagona i le uiga faapea ua faaitiitia, pe faavaivaia lou tulaga popole, ae ua e lagona le toʻafilemu, ua faaitiitia ai le popole lea na iai muamua a o e leʻi inu.

2. SESĒ. O le inu fuafua pe itiiti sina ava malosi e inu e lē o foliga mai e oo ai ni leaga matuiā i le tino. Peitaʻi ane, o le inu mo se taimi umi ma le tele o le ava malosi e inu e mafai ona faaleagaina ai le fatu, le faiʻai, le ate, ma isi totoga.

3. SESĒ. O fagumalosi po o sipili e masani ona vave le mitiiaina e le tino na i lo le uaina po o le pia.

4. SESĒ. O le kofe e mafai ona ala ai ou mata, ma o le tāʻele i le vai mālūlū e faasusūina ai oe, ae o le ava malosi e mafai ona iai pea i ou alatoto seʻia oo ina faaaogāina e lou ate i se fua e tusa ma le ʻafa aunese o le ava malosi i le itula.

5. SESĒ. O nisi o vala, e pei o le mamafa o lou tino, pe na e ʻai pe leai, e mafai ona aafia ai le tulaga o āuga e faapogaia e le ava malosi ia te oe.

6. SESĒ. O le onā ua taʻu mai ai iʻuga o le soona inu. O le pulea e le ava malosi ua mātaulia i le lē toe mafai ona puleaina le inu. Peitaʻi ane, e lē o tagata uma e onanā o ni ē ua pulea e le ava malosi, ma e lē o tagata uma foʻi ua pulea e le ava malosi e onanā.

7. SAʻO. Pe a faaaogā faatasi fualaau faasāina ma se ava malosi, o nisi fualaau e sili atu ona mataʻutia āuga e oo i ai na i lo āuga masani e faatalitalia pe a faaaogā na o le ava malosi pe na o fualaau faasāina foʻi. Mo se faaaʻoaʻoga, o le faaaogā faatasi o le ava malosi ma fualaau o “tranquilizers” po o “sedatives” e mafai ona iʻu i ni āuga lē mataofiofia e sili ona mataʻutia, le matapogia, ma e oo foʻi ina oti ai. O lea, o sina meainu e tasi, tuu atu i ai ma sina fualaau e tasi, e sili atu le telē o le aafiaga e iʻu i ai na i lo le mea atonu sa e mafaufauina. O le mea moni, o aafiaga o le fualaau, e faatolu, faafā, faasefulu, pe sili atu foʻi, ona faateleina ai le mataʻutia!

8. SESĒ. O le onā o le mea lena e iʻu i ai pe a tele le ava malosi e inuina, po o se sini, se uisikī, se voka, po o le ā lava le ituaiga o ava malosi.

9. SESĒ. E lē tau faamalūina lemu le ava malosi e pei o le tulaga e tatau ona iai le tele o isi meaʻai. Na i lo lea, e tusa ma le 20 pasene e vave ai ona oo atu le ava malosi i vaega o le puta ma faasolo atu ai i alatoto. O le isi vaega uma e sau mai le puta ma faasolo atu i se tamaʻi fifi, ma o iinā loa e mitiia atu ai i le alatoto.

[Pusa/Ata i le itulau 266, 267]

Ave le Taavale ma Inu le Ava Malosi—E Matuā Mataʻutia pe a Faia Faatasi

“O le aveina o taavale a ua inuina le ava malosi o se māfuaaga sili lea mo le maliliu o talavou o loo i tausaga o le 16-24,” ua fai mai ai le Report on the National Conference for Youth on Drinking and Driving i le 1984. O le mea moni lava, “e aliali mai e faafā ona tele atu avanoa e lavea ai se taavale i se talavou ona o aafiaga o le ava malosi, na i lo so o se isi lava avetaavale.” (Just Along for the Ride) O se tasi o vaega e māfua mai ai na otigatagata sa lē manaʻomia ona o le faaauau pea o le tele o tala fatu e faatatau i aafiaga o le ava malosi. O nisi la nei o ni faaaʻoaʻoga faapena:

TALA FATU: E saogalemu lava le aveina o le taavale pe afai e na o le lua ni au apapia sa inu.

MEA MONI: “O le ava malosi o loo i totonu o apa pia e lua e taʻi 12 aunese [355 cc] le tele o le pia o loo iai, lea e leʻi atoa se itula na inuina ai, e mafai ona faatelegese ai le gaoioi a se avetaavale i le 2 vae 5 o se sekone—ma o le taavale lea sa alu i le saoasaoa e 55 maila i le itula [90 kilomita/itula] o le a mamao atili atu faatoʻā tū mo le isi 34 futu [10 mita]—atonu o le eseesega lea i le va o le toetoe lava lavea ma le lavea moni loa.”—Development of a Traffic Safety and Alcohol Program for Senior Adults, na tusia e James L. Malfetti, Ed.D., ma Darlene J. Winter, Ph.D.

TALA FATU: E lē āfaina lava lou aveina o le taavale pe afai e te lē o lagona o e onā.

MEA MONI: E mataʻutia tele lou faalagolago atu i le tulaga o iai ou faalogona. O le ava malosi e tupu aʻe ai se lagona taufaasesē e peiseai o loo lelei mea uma, ma faapogaia ai ona manatu lē o loo inu faapea o loo lelei lava le puleaina o ia, ae o le mea moni ua faaitiitia ona tomai e gafatia ai mea.

E mataʻutia mo so o se tasi lava e ave le taavale a ua ia inuina le ava malosi, e sili atu foʻi ona mataʻutia mo talavou. O le aveina o taavale e talavou o loo inupia “e sili atu ona vave le leaga na i lo le aveina o taavale e tagata matutua, talu ai o le avetaavale o se mea e fou ma o se tomai e leʻi leva ona latou faatinoina. Pe a faapuupuu le manatu, o le toʻatele o talavou e leʻi lava le potomasani tau avetaavale, e leʻi lava foʻi le potomasani i le inuina o le ava malosi, ma ua sili atu ai la ona leʻi lava le potomasani i le aveina o le taavale ma inu le ava malosi.”—Senior Adults, Traffic Safety and Alcohol Program Leader’s Guide, na tusia e Darlene J. Winter, Ph.D.

E itiiti foʻi se ava malosi e mafai ona onā ai se talavou na i lo le tele e onā ai se tagata matua. O le tulaga masani e laiti tino o talavou na i lo tino o tagata matutua, ma o le laitiiti o le tino o se tagata, o le itiiti foʻi lea o le suāvai o loo iai i lona tino e mitiiaina ai le ava malosi lea na te inuina. O le tele la o le faaputuputu aʻe o le ava malosi i totonu o ou alatoto, o le tele foʻi lena o le onā o le a e oo i ai.

“O le ua faautauta, na te iloa atu le leaga, ma lafi ai; a o e ua faigofie, e o atu pea i latou, ona faasalaina ai lea.” (Faataoto 22:3) Ona ua iloaina lamatiaga o le aveina o le taavale ma inu le ava malosi, o oe la o se tagata “faautauta” pe afai e te tautō ifo ia te oe lava o le a e lē faia faatasia na mea e lua. O le a lē gata e mafai ai ona e faasaoina oe mai ni manuʻa tugā—po o le mataʻutia e ono oo ai i le oti—ae faaalia ai foʻi lou faaaloalo mo ola o isi.

E tatau ona faia atili lau faaiʻuga ia lē (1) taitai ona e faimalaga i se taavale o loo aveina e se tagata sa inu ma (2) ia lē taitai ona e tuu atu le taavale e ave e sau uō pe afai sa inu. E ono ita lau uō i lenei mea, peitaʻi atonu o le a ia talisapaia le mea sa e faia pe a oo ina toe malamalama lelei lona mafaufau.—Faatusatusa i le Salamo 141:5.

[Ata i le itulau 262]

O aumea, o le televise, ma o nisi foʻi taimi o mātua, e mafai ona taaʻina ai talavou e amata ona inu ava malosi

[Ata i le itulau 265]

O le ava malosi, pe a sesē ona faaaogā, e mafai ona ‘tau feū e pei o se gata’

[Ata i le itulau 269]

O le inu ava ma ave le taavale e masani ona oo atu ai i le tulaga lenei