Ia Uigā le Faaaogāina o Fesili

TALU ai e manaʻomia e fesili se tali—pe tuugutu po o le tali i le mafaufau—e fesoasoani lea ina ia faaaofia ai lau ʻaufaalogologo. E mafai ona fesoasoani fesili iā te oe ina ia amata ai ni talanoaga ma faafouina ai i fetufaaʻiga o manatu. I le avea o se failauga ma se faiaʻoga, e mafai ona e faaaogā fesili ina ia faagaee ai le naunau, ia fesoasoani ai i se tasi e fefulifulisaʻi i se mataupu, pe faamamafa ai foʻi au upu. Pe a lelei ona e faaaogā fesili, o le a e faalaeiauina ai isi ina ia mafaufau loloto na i lo le tau ina faalogologo. Ia iai se sini i le mafaufau, ma ia faia au fesili i se auala o le a fesoasoani e ausia ai lenā sini.

Ina ia Amata se Talanoaga. Pe a e auai i le faiva i le fanua, ia mataalia i avanoa e valaaulia ai tagata e faamatala mai o latou manatu pe a latou ioe i ai.

E toʻatele Molimau ua amataina ni talanoaga fiafia i le tau ina fesili atu e faapea: “Pe sa e taumanatu . . . ?” Pe a latou filifilia se fesili o loo iai moni i mafaufau o le toʻatele o tagata, o le a mautinoa lo latou fiafia a o auai i le faiva i le fanua. E tusa lava pe fou le fesili i le mafaufau o le isi tagata, atonu e mafai ona faagaee ai lona fia iloa. E mafai ona faailoa atu le anoanoaʻi o mataupu eseese i faaupuga e pei o le “O le ā sou manatu . . . ?,” “E faapeʻī sou lagona . . . ?,” ma le “Pe e te talitonu . . . ?”

Ina ua faalatalata atu le faievagelia o Filipo i se ofisa mamalu Aitiope o lē sa faitauina leotele le valoaga a Isaia, na fesili atu Filipo: “Po ua e lagona ea [pe, ua e malamalama ea] i mea ua e faitauina?” (Galu. 8:30) O lenā fesili sa maua ai e Filipo le avanoa e faamalamalama atu ai upu moni e uiga iā Iesu Keriso. O le faaaogāina o se fesili faapena, ua feiloaʻi ai Molimau i aso nei ma tagata o ē o loo matuā galala mo se malamalamaga saʻo o upu moni faale-Tusi Paia.

Pe a tuu atu le avanoa iā i latou e faamatala mai o latou lava manatu, o le toʻatele o tagata o le a sili atu ona fia faalogo mai iā te oe. A māeʻa ona fai atu se fesili, ia faalogologo ma le faaeteete. Ia agalelei na i lo le faitio i le tali mai a le tagata. Ia faamālō atu i ai pe a mafai ona e faia ma le faamaoni. I se tasi o mea na tupu, ina ua uma ona “tali mai . . . ma le atamai” se tusiupu, sa faamālō atu i ai Iesu, ina ua fetalai: “E te le vava mamao oe ma le malo o le Atua.” (Mare. 12:34) E tusa pe lē tutusa o oulua manatu ma le isi tagata, e mafai ona e faafetai atu i ai mo ana faamatalaga. Atonu o mea sa ia taʻua o le a iloa ai se uiga e manaʻomia ona e manatua, pe a fetufaaʻi ma ia i upu moni o le Tusi Paia.

Ina ia Faailoa Atu Manatu Tāua. Pe a e talanoa i se vaega po o le talanoa i se tagata e toʻatasi, taumafai e faaaogā fesili e tataʻi atu ai i manatu tāua. Ia faamautinoa ua aofia i au fesili mataupu e naunau moni i ai lau aofia. E mafai foʻi ona e faaaogā fesili e faaosofia ai le fia iloa ona e lē o manino mai le tali. Afai e te mānava puupuu pe a uma ona fesili atu, atonu o le a faalogo mai ma le matuā naunau lau aofia i mea o le a sosoo ai.

I se tasi o mea na tupu, sa faaaogā ai e le perofeta o Mika ni fesili. Ina ua uma ona fesili atu e uiga i mea o loo faatalitalia e le Atua mai iā i latou o ē tapuaʻi atu iā te ia, sa lāgā e le perofeta ni fesili se fā, atonu sa aofia ai se tali i fesili taʻitasi. O na fesili uma sa fesoasoani lea e saunia ai le ʻaufaitau mo tali malamalama lea na ia faaiʻuina ai lenā vaega o lana talanoaga. (Mika 6:6-8) Pe mafai ona e faia se mea faapena pe a e aʻoaʻo atu? Ia faataʻitaʻi.

Ina ia Fefulifulisaʻi i se Mataupu. E mafai ona faaaogā fesili e fesoasoani ai i isi, ina ia iloa le talafeagai ma le fetaui o se finauga. I le fofogaina atu o se faasalaga matuiā iā Isaraelu, sa faia faapena e Ieova, e pei ona faaalia i le Malaki 1:2-10. Muamua sa ia fetalai atu iā i latou: “Ua ou alofa atu ia te outou.” Sa lē taulau ona latou talisapaia lenā alofa, o lea sa ia fesili atu ai: “E le uso ea Esau ma Iakopo?” Ona faasino atu lea e Ieova i le tulaga faatafunaina o Etoma e fai ma faamaoniga e faapea, ona o lo latou amioleaga, na lē alofa ai le Atua i lenā nuu. Sa ia faaopoopo atu i ai ni tala faatusa faatasi ma ni fesili o loo tovā ai ina ia faamamafa ai le lē taulau iā Isaraelu ona tali lelei atu i lona alofa. O nisi o fesili ua faaupuina e pei o loo fesili ifo ai le ʻauositaulaga lē faamaoni iā i latou lava. O isi fesili sa fesiligia ai e Ieova le ʻauositaulaga. O lea talanoaga e faaosofia ai lagona ootia ma faauaʻi atu i ai manatu; o lona aogā e lē mafaafitia; o le feʻau e lē mafaagaloina.

Ua faaaogā ma le uigā e nisi failauga fesili i se auala faapena. E ui ina atonu e lē o faatalitalia ai se tali mai i upu, ae ua faaaofia ai mafaufau o le aofia, e pei o loo auai i se talanoaga.

Pe a tatou taulimaina suʻesuʻega faale-Tusi Paia, ua tatou faaaogāina se metotia e manaʻomia ai le faia o se sao a le tagata aʻoga. O le mea moni, e sili atu ona aogā pe afai e tali mai le tagata aʻoga i ana lava upu. I se leo mālū, ia faaaogā fesili faaopoopo ina ia felafolafoaʻi ai ma le tagata aʻoga. I manatu autū, faalaeiau o ia ina ia faaaogā le Tusi Paia e fai ma faavae o lana tali. Atonu e te fesili atu foʻi: “E faapefea i mea ua ta talanoaina ona fesootaʻi atu i le isi manatu sa ta suʻesuʻeina? Aiseā e tāua ai? E ao faapefea ona aafia ai o ta olaga?” O lenā auala e sili atu ona uigā na i lo le faamatala atu o ou talitonuga maumauaʻi po o lou avatua foʻi o se faamalamalamaga umī. I lenei auala, o le a e fesoasoani ai i le tagata aʻoga e faaaogā lona “tomai o le mafaufau” i le tapuaʻiga i le Atua.—Roma 12:1, NW.

Afai e lē malamalama le tagata aʻoga i se manatu, ia onosai. Atonu o loo ia taumafai e faatusatusa mea o loo e fai atu ai ma mea sa ia talitonu i ai mo le tele o tausaga. O le talanoaina o le mataupu mai i se isi auala atonu o le a aogā. Peitaʻi, i nisi taimi, e na o sina felafolafoaʻiga masani e manaʻomia. Ia faaaogā e lē aunoa le Tusi Paia. Faaaogā tala faatusa. E faaopoopo i ai, ia faaaogā fesili faigofie e faaosofia ai le tagata ina ia felafolafoaʻi i faamaoniga.

Ina ia Tosina Mai Faalogona Loloto. Pe a taliina e tagata fesili, e lē o taimi uma latou te faaalia mai ai o latou lagona moni. E latou te ono aumaia le tali ua latou manatu o loo e manaʻo i ai. E manaʻomia ai le faautauta. (Faata. 20:5) E pei ona sa faia e Iesu, e mafai ona e fesili atu: “Po ua e talitonu mai ea i lena mea?”—Ioa.11:26.

Ina ua tigā loto o le toʻatele o soo o Iesu ma ō ese ai ona o ana fetalaiga, sa valaaulia e Iesu ona aposetolo e faaleoina mai o latou lagona. Sa ia fesili atu: “Pe tou te fia o ese foi?” Na faaupu e Peteru o latou lagona, e faapea: “Le Alii e, a matou o ea ia te ai? O ia te oe upu o le ola e faavavau. Ua matou talitonu, ma ua matou iloa o oe o le Paia o le Atua.” (Ioa. 6:67-69) I se isi faatasiga, na fesili atu ai Iesu i ona soo: “Pe se a le upu a tagata i le Atalii o le tagata, po o ai?” Na ia faaopoopo atu i ai se isi fesili, sa faapea ona valaaulia ai i latou e taʻu mai mea sa i o latou loto. “A o outou, pe se a la outou upu ia te au, po o ai?” Na tali ane Peteru: “O oe o le Keriso, o le Alo o le Atua.”—Mata. 16:13-16.

Pe a taulimaina se suʻesuʻega faale-Tusi Paia, atonu o le a e iloa le aogā o le talanoa faapena i nisi o mataupu. Atonu e te fesili atu e faapea: “E faapeʻī le manatu o ē tou te vasega (pe faigaluega) faatasi i lenei mataupu?” Ona e ono fesili atu lea: “E faapeʻī sou lagona i ai?” Pe a e iloa faalogona moni o se tagata, o le a faafaigofie ai mo oe o se faiaʻoga ona avea o se fesoasoani sili.

Ina ia Faamamafaina Ai. E mafai foʻi ona faaaogā fesili e faamamafaina ai manatu. Sa faia faapena e le aposetolo o Paulo, e pei ona sa faamauina i le Roma 8:31, 32: “Afai ua ʻau ma i tatou le Atua, o ai sē faasaga tau mai ia i tatou? O ia lava sa na le faasaoina lona lava Alo, a ua tuuina mai o ia ona o i tatou uma lava, e le foai fua mai ea e ia ia te i tatou mea uma lava faatasi ma ia i se a?” Seʻi mātau lenā mea, i tulaga taʻitasi, e faavae le fesili i faamatalaga ua faatoʻā mavae atu.

Ina ua uma ona faamauina le faamasinoga a Ieova faasaga i le tupu o Papelonia, sa faaalia e le perofeta o Isaia se talitonuga maumauaʻi i le faaopoopo mai e faapea: “Auā o Ieova o ʻau ua pule o ia, o ai ea se na te faaleaogaina? O lona aao ua faaloaloaina atu, o ai ea se na te faafoisia?” (Isa. 14:27) Ona o le mataupu o loo talanoaina, ua faaalia ai i na fesili le lē mafai ona faafitia o manatu sa faailoa atu. E leai se tali e faatalitalia.

Ina ia Faaalialia Manatunatuga Sesē. O fesili e mafaufauina ma le faaeteete, ua avea foʻi o ni mea faigaluega malolosi e faaalialia ai manatunatuga sesē. A o leʻi faamālōlōina se tamāloa, na fesili atu Iesu i le ʻau Faresaio ma nisi o tagata popoto o le Tulafono e faapea: “Pe sa ea ona faamalolo i maʻi i le sapati?” Ina ua māeʻa ona faamālōlōina, sa ia faaopoopo atu i ai ma se isi fesili: “O ai so outou ua i ai se asini po o se povi, ua paū i le lua, e le sisi ae loa i luga i le aso sapati?” (Luka 14:1-6) E leai se tali sa faatalitalia, pe sa faailoa atu. O na fesili sa faaalialia ai o latou manatunatuga sesē.

I nisi taimi, e oo lava i Kerisiano moni e mafai ona iai ni manatunatuga sesē. O nisi sa ola i Korinito i le uluaʻi senituri na latou tuuina atu o latou uso i le faamasinoga ina ia foʻia ai o latou faafitauli, ia sa ono mafai ona latou foʻia e i latou lava. Na faapefea ona taulima e le aposetolo o Paulo le mataupu? Sa ia faaaogā ni fesili tuusaʻo ina ia fetuunaʻi ai o latou manatunatuga.—1 Kori. 6:1-8.

E ala i le faataʻitaʻi, o le a mafai ai ona e faamasani ia faaaogā ma le uigā fesili. Peitaʻi, ia manatua ia faaaloalo, aemaise pe a talanoa i ē matutua, i tagata e te lē iloa totino, atoa ma i latou o loo iai i tulaga o le pule. Ia faaaogā fesili e faailoa atu ai upu moni o le Tusi Paia i se auala e faatosina mai ai.