Lomiga Faale-Tusi Paia I LE INITANETI
Lomiga Faale-Tusi Paia
I LE INITANETI
Faa-Samoa
ā
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • ʻ
  • TUSI PAIA
  • LOMIGA
  • SAUNIGA
  • mwbr19 Tesema itu. 1-14
  • Lomiga mo le Polokalame mo le Sauniga o le Faiva ma le Olaga Faa-Kerisiano

Leai se vitiō o maua i lenei vaega.

Faamalie atu na iai se faalētonu i le kopiina o le vitiō.

  • Lomiga mo le Polokalame mo le Sauniga o le Faiva ma le Olaga Faa-Kerisiano
  • Lomiga mo le Polokalame mo le Sauniga o le Faiva ma le Olaga Faa-Kerisiano (2019)
  • Tamaʻi Ulutala
  • TESEMA 2-8
  • ʻOA TAUTELE MAI I LE AFIOGA A LE ATUA | FAAALIGA 7-9
  • “O se Motu o Tagata e Toʻatele ua Faamanuiaina e Ieova”
  • it-1 997 ¶1
  • Motu o Tagata e Toʻatele
  • it-2 1127 ¶4
  • Puapuaga
  • it-1 996-997
  • Motu o Tagata e Toʻatele
  • Saʻiliʻiliga Loloto mo ʻOa Faaleagaga
  • re 115 ¶4
  • Le Faamaufaailogaina o le Isaraelu a le Atua
  • it-1 12
  • Avatonu
  • Avatonu, le agelu o le tō—o ai o ia?
  • Faitau Tusi Paia
  • TESEMA 9-15
  • ʻOA TAUTELE MAI I LE AFIOGA A LE ATUA | FAAALIGA 10-12
  • “ʻMolimau e Toʻalua’ na Fasiotia ma Toe Faatutūina Mai”
  • w14 11/15 30
  • Fesili Mai Le ʻAufaitau
  • O ai molimau e toʻalua o loo taʻua i le Faaaliga mataupu e 11?
  • Saʻiliʻiliga Loloto mo ʻOa Faaleagaga
  • it-2 880-881
  • Tusi Tāʻai
  • it-2 187 ¶7-9
  • Tigā o le a Fanau
  • Faitau Tusi Paia
  • TESEMA 16-22
  • ʻOA TAUTELE MAI I LE AFIOGA A LE ATUA | FAAALIGA 13-16
  • “Aua Tou te Fefefe i Manufeʻai Mataʻutia”
  • w12 6/15 8 ¶6
  • O Ieova “o Lē na te Faaali Mai Mea Lilo”
  • re 194 ¶26
  • Feteenaʻiga ma Manu Feʻai Sauā e Lua
  • re 195 ¶30-31
  • Feteenaʻiga ma Manu Feʻai Sauā e Lua
  • w09 2/15 4 ¶2
  • Manatu Tāua Mai le Tusi o Faaaliga—II
  • Saʻiliʻiliga Loloto mo ʻOa Faaleagaga
  • w09 2/15 4 ¶5
  • Manatu Tāua Mai le Tusi o Faaaliga—II
  • w15 7/15 16 ¶9
  • “Ua Latalata Ona Laveaʻiina Outou”!
  • Faitau Tusi Paia
  • TESEMA 23-29
  • ʻOA TAUTELE MAI I LE AFIOGA A LE ATUA | FAAALIGA 17-19
  • “Le Taua a le Atua e Faaiʻuina ai Taua Uma”
  • w08 4/1 8 ¶3-4
  • Amaketo o le Taua a le Atua e Faaiʻuina ai Taua Uma
  • it-1 1146 ¶1
  • Solofanua
  • re 286 ¶24
  • E Manumalo le Tupu Toa iā Amaketo
  • re 286 ¶25
  • E Manumalo le Tupu Toa iā Amaketo
  • Saʻiliʻiliga Loloto mo ʻOa Faaleagaga
  • re 247-248 ¶5-6
  • Faailoaina le Mealilo e Gatete Ai
  • Alu Aʻe Nai le To e Lē Gata
  • w12 6/15 18 ¶17
  • Ua Faaalia e Ieova Mea “ua Toeitiiti Ona Tutupu Lea”
  • Faitau Tusi Paia
  • TESEMA 30–IANUARI 5
  • ʻOA TAUTELE MAI I LE AFIOGA A LE ATUA | FAAALIGA 20-22
  • “Faauta! Ou te Faia ia Fou Mea Uma Lava”
  • re 301 ¶2
  • Le Lagi Fou ma le Lalolagi Fou
  • w13 12/1 11 ¶2-4
  • “Faauta! Ou te Faia ia Fou Mea Uma Lava”
  • w03 8/1 12 ¶14
  • O Ieova o le Atua Faamaoni
  • Saʻiliʻiliga Loloto mo ʻOa Faaleagaga
  • it-2 249 ¶2
  • Ola
  • it-2 189-190
  • Lepa Afi
  • Faitau Tusi Paia
Lomiga mo le Polokalame mo le Sauniga o le Faiva ma le Olaga Faa-Kerisiano (2019)
mwbr19 Tesema itu. 1-14

Lomiga mo le Polokalame mo le Sauniga o le Faiva ma le Olaga Faa-Kerisiano

TESEMA 2-8

ʻOA TAUTELE MAI I LE AFIOGA A LE ATUA | FAAALIGA 7-9

“O se Motu o Tagata e Toʻatele ua Faamanuiaina e Ieova”

(Faaaliga 7:9) Ua mavae nei mea, ona ou iloa lea, faauta foʻi! o se motu o tagata e toʻatele e lē mafai e se tasi ona faitaulia mai i atunuu uma, ma ituaiga, ma nuu, ma gagana, o loo tutū i luma o le nofoālii ma i luma o le Tamaʻi Mamoe, o loo oofu i ofu talaloa papaʻe; o loo iai foʻi laupama i o latou lima.

it-1 997 ¶1

Motu o Tagata e Toʻatele

O lenei manatu ua lāgā ai se fesili: Pe afai o le “motu o tagata e toʻatele,” o ē e mauaina le faaolataga ma tumau i le lalolagi, e faapefea la ona latou ʻtutū i luma o le nofoālii o le Atua ma le Tamaʻi Mamoe’? (Fal 7:9) E faaaogā i le Tusi Paia i nisi taimi le upu ʻtutū’ e faailoa mai ai le mauaina e se tasi po o se vaega, o le finagalo malie po o le faamaoniga mai i lē o loo tali atu i ai. (Sl 1:5; 5:5; Fat 22:29, AT; Lu 1:19) I le mataupu ua mavae o le Faaaliga, na vaaia ai ʻtupu o le lalolagi, ma tagata aloaʻia, ma taʻitaʻiʻau, ma ē e mauʻoa, ma ē e malolosi, ma pologa uma, ma tagata saʻoloto uma,’ o loo lalafi “mai i fofoga o Lē o loo afio i le nofoālii, ma le toʻasā o le Tamaʻi Mamoe, auā ua oo mai le aso tele o lo la toʻasā, ma o ai ea sē e mafai ona tū atu i ai?” (Fal 6:15-17; faatusatusa i le Lu 21:36.) O lona uiga, o le “motu o tagata e toʻatele” ua faia aʻe i tagata na faasaoina mai i le taimi o le toʻasā, ma na mafai ona “tutū” atu o ni ē ua faamaonia e le Atua ma le Tamaʻi Mamoe.

(Faaaliga 7:14) Ona ou tali atu loa lea iā te ia: “Loʻu alii e, ua e silafia lenei mea.” Ua faapea mai o ia iā te aʻu: “O i latou nei o ē ua sao mai i le puapuaga tele, ma ua tatā o latou ofu talaloa, ma faapaʻepaʻeina i le toto o le Tamaʻi Mamoe.

it-2 1127 ¶4

Puapuaga

Pe tusa o le 30 tausaga talu ona faaumatia Ierusalema, na taʻu atu ai i le aposetolo o Ioane e faatatau i le motu o tagata e toʻatele mai i atunuu uma, ituaiga ma nuu, e faapea: “O i latou nei o ē ua sao mai i le puapuaga tele.” (Fal 7:13, 14) O le “sao mai i le puapuaga tele” o le motu o tagata e toʻatele, ua faaalia ai lo latou faasaoina. E taitutusa lenā ma le faamatalaga o loo i le Galuega 7:9, 10: “Sa faatasi le Atua ma [Iosefa], ma sa ia laveaʻiina o ia i ona puapuaga uma.” O le laveaʻiina o Iosefa mai i ona puapuaga, na uiga atu i le mafai ona ia onosaia o na puapuaga, ma sao mai i mala na oo iā te ia.

(Faaaliga 7:15-17) O le māfuaaga lea ua latou iai i luma o le nofoālii o le Atua; ma ua latou tuuina atu le auaunaga paia i lona malumalu i le ao ma le pō; ma e fofola atu foʻi e Lē o loo afio i le nofoālii lona faleʻie i luga iā i latou. 16 Latou te lē toe fia aai, pe fia feinu foʻi, e lē toe afāina i latou i le susulu malosi mai o le lā, po o se isi mea matuā vevela, 17 auā e leoleoina i latou e le Tamaʻi Mamoe o loo i tafatafa o le nofoālii, ma e na te taʻitaʻia i latou i vaipuna o le vai o le ola. E soloiesea foʻi e le Atua o loimata uma mai i o latou mata.”

it-1 996-997

Motu o Tagata e Toʻatele

Le Auala e Mātaulia ai i Latou. O loo faamatala i le mataupu e 7 ma isi mataupu o le Faaaliga, le faailoga e mātaulia ai le “motu o tagata e toʻatele.” O loo taʻua i le Faaaliga 7:15-17 ʻo loo fofola atu e le Atua lona faleʻie i luga iā i latou,’ e na te taʻitaʻia i latou i “vaipuna o le vai o le ola,” ma o le a soloiesea e le Atua “loimata uma i o latou mata.” Ua taʻua foʻi i le Faaaliga 21:2-4 e faapea: ʻUa iai i tagata o le Atua le faleʻie,’ o le a ia ʻsoloiesea loimata uma mai i o latou mata,’ ma ʻe lē toe iai se oti.’ O lenei vaaiga e lē o faasino atu i le lagi lea e ʻalu ifo ai le Ierusalema Fou,’ ae o loo faasino atu i tagata i le lalolagi.

Saʻiliʻiliga Loloto mo ʻOa Faaleagaga

(Faaaliga 7:1) Ua mavae lenei mea, ona ou iloa atu ai lea o agelu e toʻafā o loo tutū i tulimanu e fā o le lalolagi, o loo taofimau i matagi e fā o le lalolagi, ina ia lē agi atu i le laueleele, po o le sami, po o se laau e tasi.

re 115 ¶4

Le Faamaufaailogaina o le Isaraelu a le Atua

4 E mautinoa, o nei agelu e toʻafā e faaata mai ai vaega e fā ua vaevaeina i ai agelu. O agelu nei ua faaaogāina e Ieova e taofiofia le faaooina mai o le faasalaga seʻia oo i lana taimi atofaina. O le a telē le faatamaʻiaga pe a tatalaina mai e agelu na matagi o le toʻasā o le Atua ina ia taavivili i le taimi e tasi mai mātū, saute, sasaʻe ma sisifo. O le a pei o le faaaogāina e Ieova o matagi e fā e faataapeape ai tagata Elama anamua, i le nutililiiina ma le faaumatiaina ai o i latou, ae o le a sili atu ona mataʻutia le taimi lenei. (Ieremia 49:36-38) O le a avea o se afā telē tele e sili atu ona faatamaʻia ai na i lo le “afā” lea na faatamaʻia ai e Ieova le nuu o Amoni. (Amosa 1:13-15) E leai se vaega o le faalapotopotoga a Satani i le lalolagi o le a mafai ona tū i le aso o le toʻasā o Ieova, pe a ia faamaonia le tonu o lana pule silisili ese e oo i le faavavau.—Salamo 83:15, 18; Isaia 29:5, 6.

(Faaaliga 9:11) Ua pule le tupu iā i latou, o le agelu lea o le tō. O lona igoa Eperu o Avatonu, a o lona igoa Eleni o Apoluonu.

it-1 12

Avatonu

Avatonu, le agelu o le tō—o ai o ia?

I le Faaaliga 9:11, o le igoa “Avatonu” na faasino atu i le ʻagelu o le tō.’ O lona igoa Eleni o Apoluonu e uiga atu i “Lē na te Faaumatia.” I le senituri lona 19, na manatu nisi na faasino atu lenei faaupuga faavaloaga i le emeperoa o Vespasian, Muhammad, ma Napoleone, ma na manatu foʻi o le “agelu a Satani.” Peitaʻi, pe a mātauina le Faaaliga 20:1-3, o le agelu o loo sau ma le “ki o le tō,” o se sui o le Atua mai i le lagi, ma e na te saisaia ma lafo Satani i le tō. Ua taʻua i le The Interpreterʻs Bible e faatatau i le Faaaliga 9:11: “O Avatonu o se agelu a le Atua ae lē o se agelu a Satani, o loo aumaia le faaumatiaga, e tusa ma le finagalo o le Atua.”

I tusitusiga Eperu na talanoaina, ua faamaonia ai o le upu ʼavad·dohnʹ, e uiga tutusa ma Seoli ma le oti. Na fetalai Keriso Iesu i le Faaaliga 1:18: “Ua ou ola e faavavau, faavavau lava, ma ua iā te aʻu ki o le oti ma le Tuugamau.” O loo taʻua i le Luka 8:31 lana pule i le tō. E iā te ia le mana e faaumatia ai, e aofia ai ma le mana e faaumatia ai Satani. O loo faamaonia i le Eperu 2:14, lea o loo faapea mai na iai iā Iesu o toto ma aano “ina ia mafai ona ia faaumatia e ala i lona maliu, o lē ua iai le malosi e faaoo ai le oti, o le Tiapolo lea.” I le Faaaliga 19:11-16, o loo faamatalaina ai Iesu o Lē e Faaumatiaina po o le Faaoosala a le Atua.

Faitau Tusi Paia

(Faaaliga 7:1-12) Ua mavae lenei mea, ona ou iloa atu ai lea o agelu e toʻafā o loo tutū i tulimanu e fā o le lalolagi, o loo taofimau i matagi e fā o le lalolagi, ina ia lē agi atu i le laueleele, po o le sami, po o se laau e tasi. 2 Ua ou iloa foʻi le isi agelu ua alu aʻe mai i le mea e oso aʻe ai le lā, ua iā te ia le faamaufaailoga a le Atua soifua; ma ua ia alaga atu ma le leotele i agelu e toʻafā, o ē ua maua le faatagaga e faaleagaina ai le laueleele ma le sami, 3 e faapea: “Aua le faaleagaina le laueleele, po o le sami, po o laau seʻia māeʻa ona matou faamaufaailogaina pologa a lo tatou Atua i o latou muāulu.” 4 Ua ou faalogo foʻi i le faitau aofaʻi o i latou ua faamaufaailogaina, e selau fā sefulu fā afe ua faamaufaailogaina mai i ituaiga uma o atalii o Isaraelu: 5 O ē ua faamaufaailogaina mai i le ituaiga o Iuta e toʻasefulu lua afe;mai i le ituaiga o Reupena, e toʻasefulu lua afe;mai i le ituaiga o Kato, e toʻasefulu lua afe; 6 mai i le ituaiga o Asera, e toʻasefulu lua afe;mai i le ituaiga o Nafatali, e toʻasefulu lua afe; mai i le ituaiga o Manase, e toʻasefulu lua afe; 7 mai i le ituaiga o Simeona, e toʻasefulu lua afe; mai i le ituaiga o Levi, e toʻasefulu lua afe; mai i le ituaiga o Isakara, e toʻasefulu lua afe; 8 mai i le ituaiga o Sepulona, e toʻasefulu lua afe; mai i le ituaiga o Iosefa, e toʻasefulu lua afe; o ē foʻi ua faamaufaailogaina mai i le ituaiga o Peniamina, e toʻasefulu lua afe. 9 Ua mavae nei mea, ona ou iloa lea, faauta foʻi! o se motu o tagata e toʻatele e lē mafai e se tasi ona faitaulia mai i atunuu uma, ma ituaiga, ma nuu, ma gagana o loo tutū i luma o le nofoālii ma i luma o le Tamaʻi Mamoe, o loo oofu i ofu talaloa papaʻe; o loo iai foʻi laupama i o latou lima. 10 Ua latou alalaga atu pea ma le leotetele e faapea: “O lo tatou faaolataga e mai le Atua o lē o loo afio i le nofoālii, ma le Tamaʻi Mamoe.” 11 Ua tutū foʻi agelu uma e faataamilo i le nofoālii, atoa foʻi ma toeaina, ma foafoaga agaga e toʻafā, ma ua latou faapaʻuʻū faō i luma o le nofoālii ma tapuaʻi atu i le Atua, 12 ua faapea atu: “Amene! Ia i lo tatou Atua le manuia, le mamalu, le atamai, le faafetai, le viiga, le mana, ma le malosi e faavavau, faavavau lava. Amene.”

TESEMA 9-15

ʻOA TAUTELE MAI I LE AFIOGA A LE ATUA | FAAALIGA 10-12

“ʻMolimau e Toʻalua’ na Fasiotia ma Toe Faatutūina Mai”

(Faaaliga 11:3) Ou te aauina atu aʻu molimau e toʻalua e faia valoaga i aso e afe lua selau ono sefulu, ma e oofu i ʻie talatala.”

w14 11/15 30

Fesili Mai Le ʻAufaitau

O ai molimau e toʻalua o loo taʻua i le Faaaliga mataupu e 11?

O loo taʻua i le Faaaliga 11:3 molimau e toʻalua na faia valoaga mo aso e 1,260. O loo taʻua atili i le Faaaliga o le a ʻfaatoʻilaloina ma fasiotia i laʻua’ e le manufeʻai. Ae pe a mavae “aso e tolu ma le ʻafa,” o le a toetutū mai nei molimau e toʻalua, ma o se mea e matuā maofa ai ē e vaavaai ane.—Faaa. 11:7, 11.

O ai nei molimau e toʻalua? E maua le tali i faamatalaga o le mataupu atoa. Muamua, o loo “faaatagia e nei molimau laau olive e lua, ma tuugāmolī e lua.” (Faaa. 11:4) E toe faamanatu mai ai le tuugāmolī ma laau olive e lua o loo taʻua i le valoaga a Sakaria. O na laau olive na faaāta mai ai ʻtagata e toʻalua ua faauuina,’ ia e faasino atu i le Kovana o Serupapelu ma le Ositaulaga Sili o Iosua, “o loo tutū i autafa o le Alii o le lalolagi uma.” (Saka. 4:1-3, 14) Lona lua, ua taʻua e faapea o loo faia e nei molimau e toʻalua faailoga e talitutusa ma faailoga na faia e Mose ma Elia.—Faatusatusa le Faaaliga 11:5, 6 i le Numera 16:1-7, 28-35, ma le 1 Tupu 17:1; 18:41-45.

O ā mea e tutusa ai nei tala e lua? O loo faasino uma atu nei tala i le ʻaufaauuina a le Atua, o ē na taʻimua i le tapuaʻiga moni a o faagasolo taimi o tofotofoga. O le faataunuuga o le Faaaliga mataupu e 11, e faasino atu i uso faauuina na taʻimua i le taimi na faavae ai le Malo o le Atua i le lagi i le 1914, sa talaʻi mo le tolu ma le ʻafa tausaga a o oofu “i ʻie talatala.”

I le iʻuga o la latou talaʻiga a o oofu i ʻie talatala, na fasiotia faafaatusa nei ʻaufaauuina ina ua tuuina i latou i le falepuipui mo se taimi puupuu, e tolu ma le ʻafa aso faafaatusa. Sa manatu fili o tagata o le Atua, ua taofia le galuega a le ʻaufaauuina, ma na matuā olioli ai na tagata tetee.—Faaa. 11:8-10.

Peitaʻi, na taunuu moni upu o le valoaga auā na toetutū mai molimau e toʻalua ina ua mavae le tolu ma le ʻafa aso. E lē gata na toe faasaʻoloto le ʻaufaauuina mai i le falepuipui, ae na maua foʻi e i latou na tumau faamaoni se tofiga faapitoa mai i le Atua, e ala i lo latou Alii o Iesu Keriso. I le 1919, na aofia ai i latou i ē na tofia e auauna o se “pologa faamaoni ma le faautauta,” e tausia manaʻoga faaleagaga o tagata o le Atua i aso e gata ai.—Mata. 24:45-47; Faaa. 11:11, 12.

O le mea e mataʻina ai, ua faafesootaʻi e le Faaaliga 11:1, 2 nei mea na tutupu, i le taimi na fua ai le malumalu faaleagaga. Ua taʻua i le Malaki mataupu e 3 le asiasia o le malumalu faaleagaga, ona sosoo ai lea ma le taimi na faamamāina ai. (Mala. 3:1-4) O le ā le umi na faia ai lenei asiasiga ma le faamamāina? Na amata mai i le 1914 seʻia oo i le amataga o le 1919. O lenei taimi e aofia ai aso e 1,260 (42 masina), po o le tolu ma le ʻafa aso faafaatusa lea o loo taʻua i le Faaaliga mataupu e 11.

Maʻeu lo tatou olioli ona na faatulaga e Ieova lenei galuega o le faamamāina faaleagaga, ina ia faamamāina ni tagata faapitoa mo galuega lelei! (Tito 2:14) E tatou te talisapaia foʻi le faaaʻoaʻoga na faataatia e lenā ʻaufaauuina faamaoni, o ē na taʻimua a o faagasolo taimi o tofotofoga, ma auauna o ni molimau faafaatusa e toʻalua.

(Faaaliga 11:7) Pe a uma la laʻua talaʻiga, ona siitaua mai lea iā i laʻua o le manufeʻai ua alu aʻe mai i le tō, ua faatoʻilaloina ma fasiotia ai i laʻua.

(Faaaliga 11:11) Ina ua mavae aso e tolu ma le ʻafa, ona ulufia lea o i laʻua e le agaga ola mai i le Atua, ua la tutū i luga i o la vae, ma ua matuā matataʻu ai i latou o loo vaavaai atu iā i laʻua.

Saʻiliʻiliga Loloto mo ʻOa Faaleagaga

(Faaaliga 10:9, 10) Ona ou alu ai lea i le agelu ma fai atu iā te ia e aumai iā te aʻu le tamaʻitusi tāʻai. Ua ia faapea mai: “Ia e tago i ai ma ʻai, e suamalie i lou gutu e pei o le meli, ae e oona i lou manava.” 10 Ona ou tago lea i le tamaʻitusi tāʻai o loo i le lima o le agelu ma ou ʻaina, ma ua suamalie i loʻu gutu e pei o le meli, ae ina ua ou ʻaina, ua oona i loʻu manava.

it-2 880-881

Tusi Tāʻai

Faaaogāina Faafaatusa. E tele taimi o loo faaaogā faafaatusa ai le upu “tusi tāʻai” i le Tusi Paia. Na vaaia e Esekielu ma Sakaria se tusi tāʻai o loo tusia uma itu e lua. E masani lava e na o le tasi le itu e faaaogā, o lea, o le tusia o itu uma e lua, atonu e faailoa mai ai le tāua ma le faanatinati o le feʻau o loo tusia ai. (Esk 2:9–3:3; Sak 5:1-4) I le vaaiga i le Faaaliga, o loo i le lima o lē o loo afio i le nofoālii se tusi tāʻai ua iai faamaufaailoga e fitu, ma taofia mea ua tusia ai seʻia tatalaina e le Tamaʻi Mamoe a le Atua. (Fal 5:1, 12; 6:1, 12-14) Mulimuli ane, na avatu iā Ioane se tusi tāʻai ma faatonuina o ia e ʻai. Na suamalie i le gutu o Ioane ae oona i lona manava. Talu ai na tatala le tusi tāʻai e leʻi faamauina, na faaalia ai na iai se feʻau na tatau ona malamalama i ai. Na “suamalie” iā Ioane le mauaina o le feʻau, ae na oona mea na tatau ona ia valoia, e pei ona faatonuina ai o ia. (Fal 10:1-11) Na faapena foʻi le tulaga o Esekielu ina ua avatu iā te ia le tusi tāʻai o loo tusia ai “solo faanoanoa, o le ōi ma le auēga.”—Esk 2:10.

(Faaaliga 12:1-5) Ona iloa ai lea i le lagi o se faailoga mataʻina, o se fafine ua pulupulu i le lā, ua i lalo ifo o ona vae le masina, ma ua i lona ulu se palealii o fetu e sefulu lua, 2 ua tō foʻi o ia. Ua faatigā o ia ma ua alaga i le tigā o le a fanau. 3 Ona iloa ai lea o se isi faailoga i le lagi, faauta foʻi! o se tarako tele e lanu mūmū e fitu ona ulu, e iai ona seu e sefulu, ma e fitu foʻi palealii o loo i luga o ona ulu; 4 ma ua toso e lona siʻusiʻu le tasi vaetolu o fetu o le lagi, ua lafo ifo i le lalolagi. A ua tū pea le tarako i luma o le fafine o le a fanau, ina ia ʻaina e ia lana tama pe a fanau mai. 5 Ua fanau e ia se tama tama, o lē e pule i nuu uma i le tootoo uʻamea. Ona faafuaseʻi ai lea ona aveina aʻe o lana tama i le Atua ma lona nofoālii.

it-2 187 ¶7-9

Tigā o le a Fanau

I le vaaiga na iloa e le aposetolo o Ioane i le tusi o Faaaliga, na ia vaaia ai se fafine faalelagi o loo ʻfaatigā ma ua alaga i le tigā o le a fanau.’ Na ia fanauina mai “se tama tama, o lē e pule i nuu uma i le tootoo uʻamea.” E ui i taumafaiga a le tarako e ʻaina o ia, ae na ʻaveina aʻe lana tama i le Atua ma lona nofoālii.’ (Fal 12:1, 2, 4-6) O le aveina aʻe o le tama tama i le Atua e faaalia ai le taliaina e le Atua e avea ma ona atalii, e pei o le tū masani i aso anamua, na avatu se pepe faatoʻā fanau i luma o lona tamā ina ia taliaina. Na faaalia ai, o le “fafine” o le “faletua” o le Atua, o le “Ierusalema i lugā,” o le “tinā” o Keriso ma ona uso faaleagaga.—Ka 4:26; Epe 2:11, 12, 17.

E mautinoa o le “fafine” faalelagi a le Atua, e lelei atoatoa ma e fanau e aunoa ma ni tigā. O lea, o tigā o le a fanau, e faasino faafaatusa atu i le iloa e le “fafine,” ua toeitiiti fanau o ia.—Fal 12:2.

O ai lenei “tama tama?” O le a ʻpule o ia i nuu uma i le tootoo uʻamea.’ Na valoia lenei mea e faatatau i le Tupu faa-Mesia a le Atua i le Salamo 2:6-9. Ae na vaaia e Ioane lenei faaaliga i se taimi umi talu ona mavae le fanau mai o Keriso i le lalolagi, o lona maliu ma lona toetū. E foliga mai la o lenei vaaiga, e faasino atu i le fanau mai o le Malo faa-Mesia lea o le a pulea e le Alo o le Atua o Iesu Keriso, o lē na toe faatūina mai le oti, “ma nofo ai i le itu taumatau o le Atua, o loo faatalitali ai o ia seʻia faia ona fili ma mea e tū ai ona vae.”—Epe 10:12, 13; Sl 110:1; Fal 12:10.

Faitau Tusi Paia

(Faaaliga 10:1-11) Ua ou iloa foʻi le tasi agelu malosi ua alu ifo mai i le lagi, ua pulupulu i le ao, ma ua iai i lona ulu le nuanua, o ona foliga foʻi ua pei o le lā, ma o ona vae ua pei o poutū afi, 2 ma ua i lona lima se tamaʻitusi tāʻai o loo matala. Ona tū lea o lona vae taumatau i le sami a o lona vae tauagavale i le laueleele, 3 ma ua ia alaga atu ma le leotele e pei ona tagi leotele o le leona. Ina ua ia alaga atu, ona tautatala mai lea o faititili e fitu i o latou lava leo. 4 O lea, a o tautatala mai faititili e fitu, ua ou sauni e tusi; ae ua ou faalogo i se leo mai i le lagi e faapea: “Inā faamaufaailoga ia o mea ua fai mai ai faititili e fitu, ma aua neʻi tusia i lalo.” 5 O le agelu foʻi lea ua ou iloa o loo tū i le sami ma le laueleele, ua sii aʻe lona lima taumatau i le lagi, 6 ua ia tautō i Lē o loo soifua e faavavau, faavavau lava, o lē na foafoaina le lagi ma mea o iai, ma le lalolagi ma mea o iai, ma le sami ma mea o iai, e faapea: “E lē toe faatuai lava; 7 a o le aso o le iligāpū a le agelu lona fitu, ina o le a ili e ia lana pū, ona faataunuuina ai lea o le mea lilo paia a le Atua e tusa ma le tala lelei, lea na ia folafola atu i ana lava pologa, o le ʻauperofeta.” 8 Ona toe tautala mai lea o le leo lea na ou faalogo ai mai le lagi e faapea: “Inā alu ia ma ave le tusi tāʻai o loo tatala, ua i le lima o le agelu o loo tū i le sami ma le laueleele.” 9 Ona ou alu ai lea i le agelu ma fai atu iā te ia e aumai iā te aʻu le tamaʻitusi tāʻai. Ua ia faapea mai: “Ia e tago i ai ma ʻai, e suamalie i lou gutu e pei o le meli, ae e oona i lou manava.” 10 Ona ou tago lea i le tamaʻitusi tāʻai o loo i le lima o le agelu ma ou ʻaina, ma ua suamalie i loʻu gutu e pei o le meli, ae ina ua ou ʻaina, ua oona i loʻu manava. 11 Ona faatonuina lea o aʻu e faapea: “Ia e toe faia valoaga e faatatau i tagata, ma nuu, ma gagana, ma tupu e toʻatele.”

TESEMA 16-22

ʻOA TAUTELE MAI I LE AFIOGA A LE ATUA | FAAALIGA 13-16

“Aua Tou te Fefefe i Manufeʻai Mataʻutia”

(Faaaliga 13:1, 2) Ua tū o ia i le oneone o le sami. Ona ou iloa lea o le manufeʻai ua alu aʻe mai i le sami, e sefulu ona seu ma ona ulu e fitu, ua i luga foʻi o ona seu palealii e sefulu, a o ona ulu o loo iai igoa faifai. 2 O le manufeʻai foʻi ua ou iloa ua pei o le nameri, o ona vae ua pei o vae o le pea, ma lona gutu ua pei o le gutu o le leona. Ua avatu foʻi e le tarako i le manufeʻai lona malosi, ma lona nofoālii, ma le pule tele.

w12 6/15 8 ¶6

O Ieova “o Lē na te Faaali Mai Mea Lilo”

6 I le faaiʻuga o le uluaʻi senituri T.A., na tuuina atu ai e Iesu o lē ua toe faatūina aʻe, i le aposetolo o Ioane se faasologa o vaaiga mataʻina. (Faaa. 1:1) I se tasi o na vaaiga, na vaaia ai e Ioane le Tiapolo, ua faaāta mai e se tarako o loo tū i le oneone o le sami. (Faitau le Faaaliga 13:1, 2.) Na vaaia foʻi e Ioane se manufeʻai uigaese ua alu aʻe mai le sami lava lea, ma ua ia mauaina le pule tele mai le Tiapolo. Na faailoa mulimuli ane e se agelu iā Ioane e faapea o ulu e fitu o le manufeʻai mūmū sesega, o le faatusa lea o le manufeʻai i le Faaaliga 13:1, ua faaatagia mai ai “tupu e toʻafitu” po o faigāmalo. (Faaa. 13:14, 15; 17:3, 9, 10) I le taimi na tusia ai e Ioane nei mea, ua paʻuʻū le isi toʻalima, o loo pule le tasi, ae “e leʻi oo mai” le isi. O ai ua faaatagia mai e na malo, po o malo malolosi o le lalolagi? Seʻi o tatou iloiloina ulu taʻitasi o le manufeʻai ua faamatalaina i le tusi o Faaaliga. O le a tatou vaai foʻi pe faapefea i tusitusiga a Tanielu ona aumaia ai nisi faamatalaga faaopoopo, e faatatau i nei malo, i senituri muamua atu a o leʻi tulaʻi mai na malo.

(Faaaliga 13:11) Ua ou iloa foʻi le isi manufeʻai ua alu aʻe mai i le laueleele, ua iai ona seu e lua e pei o le tamaʻi mamoe, a ua tautala e pei o le tarako.

(Faaaliga 13:15) Ua faatagaina foʻi o ia ina ia mānava atu i le faatusa o le manufeʻai, ina ia tautala atu le faatusa o le manufeʻai, ma faapogaia le oti o i latou uma e lē tapuaʻi i le faatusa o le manufeʻai.

re 194 ¶26

Feteenaʻiga ma Manu Feʻai Sauā e Lua

26 O ai lenei malo? O le Malo Malosi o le Lalolagi o Amerika ma Peretania—e tutusa ma le ulu lona fitu o le manu feʻai muamua ae o loo iai i le vaaiga lenei i se matafaioi faapitoa! E ao ona tatou mātauina le manu feʻai lenei e ese mai le manu feʻai e fitu ona ulu, ina ia tatou manino ai pe faapefea ona ia gaoioi tutoʻatasi i le vaaiga a le lalolagi. Ua faia aʻe lenei manu feʻai faafaatusa e lua ona nifo i ni malo malolosi faapolotiki se lua o loo pule faatasi i le taimi e tasi, e lē faalagolago le tasi i le isi, ae felagolagomaʻi. O ona nifo e lua e ʻpei o nifo o se tamaʻi mamoe’ ua taʻuina mai ai e faapea na te faafoliga mai ia lava e agamalu ma e lē maitaita gofie, faapea ma se ituaiga o pulega ua faafoliga mai, e tatau ona liliu atu i ai le lalolagi uma. Ae ua tautala o ia e “pei o se tarako” i le uiga faapea na te faaaogā omiga ma faamataʻuga ma e oo lava i sauāga tuusaʻo i so o se mea e lē taliaina ai lana faiga tau pulega. Na te lē o faalaeiauina le gauaʻi atu i le Malo o le Atua i lalo o le pulega a le Tamaʻi Mamoe a le Atua, ae na i lo lenā, i manaʻoga o Satani, le tarako tele. Ua ia faaauilumaina fevaevaeaʻiga ma feʻainaʻiga lotonuu lea e uiga i le tapuaʻi atu i le manu feʻai muamua.

re 195 ¶30-31

Feteenaʻiga ma Manu Feʻai Sauā e Lua

30 Ua faailoaina mai e le faataunuuga o talafaasolopito lenei faatagata e faapea o le faalapotopotoga na faatūina, na faatūina ma lagolagoina e Peretania ma le Iunaite Setete ma na faaigoa muamua o Malo Sosoo. Mulimuli ane, i le Faaaliga mataupu e 17, ua aliali mai ai i lalo o se faailoga e ese, o se manu feʻai mūmū o loo ola ma mānava, o loo iai i se tulaga tutoʻatasi. E ʻtautala’ lenei faalapotopotoga faavaomalo, i lona faia o ni folafolaga gugutu faapea ua na o ia e mafai ona aumaia le filemu ma le saogalemu i tagata. Ae o le mea moni, ua avea lenei faalapotopotoga ma nofoaga autū o felafolafoaʻiga mo atunuu o loo auai atu i ai ina ia fefaaaliaʻi ai ni lauga matuā ʻinaʻinā ma le aasa. Ua ia faamataʻuina le tuuesea e lē toe auaufaatasi, po o le faasala i ni tulaga mafatia, o so o se atunuu po o ni tagata e lē ifo atu i lana pule. Na faateʻa ese e Malo Sosoo, malo e leʻi usiusitaʻi atu i ona manatu. I le amataga o le puapuaga tele, o le a faataunuu ai e “nifo” faafitafita o lenei faatagata o le manu feʻai se matafaioi e faatamaʻia ai.—Faaaliga 7:14; 17:8, 16.

31 Talu mai le Taua Lona Lua a le Lalolagi, ua uma ona fasiotia moni ai le faatagata o le manu feʻai—lea ua faaalia nei o le faalapotopotoga a Malo Aufaatasi. Mo se faaaʻoaʻoga, i le 1950 sa auai atu ai vaegaʻau a Malo Aufaatasi i le taua i le va o Korea i Mātū ma Korea i Saute. Sa fasiotia e vaegaʻau a Malo Aufaatasi ma Korea i Saute, se faatatauga e tusa ma le 1,420,000 tagata o Korea i Mātū ma tagata Saina. E talitutusa lava, mai le 1960 e oo i le 1964, sa auai ai i ni gaoioiga faavaegāʻau a Malo Aufaatasi i Congo (lea ua avea nei ma Kinshasa). E lē gata i lea, ua faaauau ona ioeina e taʻitaʻi o le lalolagi, e aofia ai ma pope Paulo VI ma Ioane Paulo II, e faapea o lenei faatagata o le faamoemoega mulimuli ma o le faamoemoega sili foʻi lea o tagata mo le filemu. Ua latou tausisi mai e faapea, afai e lē taulau ona auauna i ai tagata, o le a faaumatiaina e tagata i latou lava. Ua faapea ona latou faapogaia ai i se uiga faafaatusa ona fasiotia tagata uma o ē mumusu e usitaʻi atu i le faatagata ma tapuaʻi i ai.—Teuteronome 5:8, 9.

(Faaaliga 13:16, 17) Ua ia faamalosia foʻi tagata uma, o ē e faatauvaa ma ē e aloaʻia, o tagata mauʻoa ma matitiva, o tagata saʻoloto ma pologa, ina ia faailogaina i latou nei i o latou lima taumatau po o latou muāulu, 17 ina ia lē mafai e se tasi ona faatau mai pe e faatau atu, seʻi vaganā ai le tagata o loo iai le faailoga, o le igoa lea o le manufeʻai po o le numera o lona igoa.

w09 2/15 4 ¶2

Manatu Tāua Mai le Tusi o Faaaliga—II

13:16, 17. E ui lava i le faigatā o loo tatou fesagaʻia i le faia o nei gaoioiga masani o aso uma, e pei o le “faatau mai pe e faatau atu,” e lē tatau ona tatou faataga le manu feʻai e pulea o tatou olaga. O le taliaina o le ʻfaailoga o le manu feʻai i o tatou lima po o tatou muāulu,’ o le a iʻu i lo tatou faatagaina o le manu feʻai e pulea a tatou gaoioiga ma o tatou mafaufau.

Saʻiliʻiliga Loloto mo ʻOa Faaleagaga

(Faaaliga 16:13, 14) Ona ou iloa lea o faamatalaga lē mamā mai i agaga e toʻatolu e foliga mai e pei o ni rane, ua ō mai i le gutu o le tarako, ma le gutu o le manufeʻai, ma le gutu o le perofeta pepelo. 14 O faamatalaga ia mai i temoni ua faia faailoga, ma ua ō atu i tupu o le lalolagi uma, e faapotopoto i latou i le taua o le aso tele o le Atua o Lē e ona le malosi uma lava.

w09 2/15 4 ¶5

Manatu Tāua Mai le Tusi o Faaaliga—II

16:13-16. O “faamatalaga lē mamā” o loo faaāta mai e manatu faatemoni ia o loo fai ina ia faamautinoa e lē o taaʻina tupu o le lalolagi i le sasaaina mai o ipu e fitu o le toʻasā o le Atua, ae e faapogaia ai i latou ina ia tetee iā Ieova.—Mata. 24:42, 44.

(Faaaliga 16:21) Ona toʻulu ifo lea mai i le lagi i luga o tagata o le uatoʻa tetele, e tusa o se taleni le mamafa o le uatoʻa e tasi, ma ua fai upuleaga ai tagata i le Atua ona o le mala o le uatoʻa, auā o se mala e matuā tele lava.

w15 7/15 16 ¶9

“Ua Latalata Ona Laveaʻiina Outou”!

9 E lē o se taimi lea e talaʻi atu ai le “tala lelei o le malo,” auā ua māeʻa le taimi e talaʻi atu ai lenā feʻau. Ua oo mai le taimi o le “iʻuga.” (Mata. 24:14) Peitaʻi, o le a folafola atu e tagata o le Atua se feʻau faaoosala. O lenei vala atonu o le a aofia ai le faalauiloaina atu o le oo mai o le iʻuga atoatoa i le lalolagi leaga a Satani. Ua faatusa e le Tusi Paia lenei feʻau i ni uatoʻa: Ua “toʻulu ifo lea mai i le lagi i luga o tagata o le uatoʻa tetele, e tusa o se taleni le mamafa o le uatoʻa e tasi, ma ua fai upuleaga ai tagata i le Atua ona o le mala o le uatoʻa, auā o se mala e matuā tele lava.”—Faaa. 16:21.

Faitau Tusi Paia

(Faaaliga 16:1-16) Ona ou faalogo lea i se leotele mai i potu paia, ua faapea atu i agelu e toʻafitu: “Inā ō ia ma sasaa atu ipu e fitu o le toʻasā o le Atua i le lalolagi.” 2 Ua alu atu le agelu muamua ma sasaa atu lana ipu i le laueleele. Ona oo lea o le papala matuā leaga e tigā ai, i tagata ua iai le faailoga o le manufeʻai ma o loo tapuaʻi atu i lona faatusa. 3 Ua sasaa atu e le agelu lona lua lana ipu i le sami. Ona liutoto ai lea e pei o le toto o se tagata oti, ua mamate ai meaola uma, o mea o loo iai i le sami. 4 Ua sasaa atu e le agelu lona tolu lana ipu i luga o vaitafe ma vaipuna. Ona liutoto ai lea. 5 Ua ou faalogo foʻi i le agelu o vai ua faapea atu: “O oe, o Lē e soifua ma o Lē na soifua foʻi, o lo tatou Atua faamaoni ma amiotonu, auā ua e tuuina mai nei faaiʻuga, 6 auā na latou faamaligiina le toto o le ʻaupaia ma perofeta, ua e tuuina atu ai foʻi le toto e latou te inu ai. O le mea lenā ua tatau mo i latou.” 7 Ua ou faalogo foʻi i le fata faitaulaga o faapea atu: “Ioe, Ieova e, le Atua, o Lē e ona le malosi uma lava, e moni ma tonu iʻuga o au faamasinoga.” 8 Ua sasaa atu e le agelu lona fā lana ipu i le lā; ma ua tuuina atu i ai ina ia mū ai tagata i le afi. 9 Ua mū foʻi tagata i le aasa tele, ma ua latou fai upuleaga ai i le suafa o le Atua, o lē e iai le pule i nei mala, e leʻi salamō foʻi i latou ma faamamaluina o ia. 10 Ua sasaa atu e le agelu lona lima lana ipu i le nofoālii o le manufeʻai. Ona faapogisaina ai lea o lona malo, ma ua feʻati o latou laulaufaiva ona o lo latou tigā, 11 ae ua latou fai upuleaga ai i le Atua o le lagi ona o lo latou tigā ma lo latou papala, ma e leʻi salamō i a latou galuega. 12 Ua sasaa atu e le agelu lona ono lana ipu i luga o le vaitafe tele o Eufirate, ma ua mātūtū ai le vai, ina ia saunia ai le ala mo tupu mai i le mea e oso aʻe ai le lā. 13 Ona ou iloa lea o faamatalaga lē mamā mai i agaga e toʻatolu e foliga mai e pei o ni rane ua ō mai i le gutu o le tarako, ma le gutu o le manufeʻai, ma le gutu o le perofeta pepelo. 14 O faamatalaga ia mai i temoni ua faia faailoga, ma ua ō atu i tupu o le lalolagi uma, e faapotopoto i latou i le taua o le aso tele o le Atua o Lē e ona le malosi uma lava. 15 “Faauta! ou te alu atu e pei o se gaoi. E fiafia o lē e mataala pea ma tausi i lona ofu tele, ina neʻi savali o ia e lē lavalavā ma iloa atu ai e tagata lona māsiasi.” 16 Ua latou faapotopoto foʻi iā i latou i le mea ua igoa i le upu Eperu o Amaketo.

TESEMA 23-29

ʻOA TAUTELE MAI I LE AFIOGA A LE ATUA | FAAALIGA 17-19

“Le Taua a le Atua e Faaiʻuina ai Taua Uma”

(Faaaliga 19:11) Ona ou iloa lea o le lagi ua avanoa, faauta foʻi! o se solofanua paʻepaʻe. O lē o loo tiʻetiʻe ai e taʻua e Faamaoni ma Moni, ma e na te faamasino ma tau ai i le taua i le amiotonu.

(Faaaliga 19:14-16) Ua mulimuli atu foʻi ʻautau o le lagi iā te ia i solofanua papaʻe, ma ua latou oofu i ʻie lino papaʻe, e mamā ma lelei. 15 Ua ia taia foʻi atunuu i le pelu maʻai umī ua sau mai i lona fofoga, ma e pule foʻi o ia iā i latou i le tootoo uʻamea. E na te solia foʻi le soligavine o le toʻasā matuā mamafa o le Atua, o Lē e ona le malosi uma lava. 16 Ua tusia foʻi i lona ofu tele ma lona ogāvae le igoa, o le Tupu o tupu ma le Alii o alii.

w08 4/1 8 ¶3-4

Amaketo o le Taua a le Atua e Faaiʻuina ai Taua Uma

O le umi lava e iai pea le pule i tagata amioleaga, e lē mafai e tagata amiotonu ona olioli i le filemu ma le saogalemu. (Faataoto 29:2; Failauga 8:9) O le mea moni, e lē mafai ona tatou vavaeesea faiga piʻopiʻo ma le amioleaga mai iā i latou o loo faia nei mea. O lona uiga e ao ona aveesea tagata amioleaga ona faatoʻā oo mai lea o le filemu ma le faamasinotonu e faavavau. Na tusi Solomona, “E fai ma togiola mo lē amiotonu lē ua amio leaga.”—Faataoto 21:18.

Ona o le Atua o le Faamasino, e mafai ona tatou mautinoa so o se faasalaga e fai i ē amioleaga e amiotonu. Na fesili Aperaamo, “O lē na te faamasinoina le lalolagi uma, e lē faia ea e ia le faamasinoga tonu?” Na mulimuli ane iloa e Aperaamo, e tonu Ieova i taimi uma! (Kenese 18:25) E lē gata i lea, o loo faamautinoa mai e le Tusi Paia iā i tatou, e lē fiafia Ieova i le faaumatiaga o ē amioleaga; ae na te faia ona o loo faaauau pea ona iai le amioleaga.—Esekielu 18:32; 2 Peteru 3:9.

it-1 1146 ¶1

Solofanua

I le vaaiga faafaatusa na vaaia e Ioane, na iloa ai Iesu Keriso o lē ua faamamaluina, o loo tiʻetiʻe i se solofanua paʻepaʻe, ma o loo mulimuli atu iā te ia ʻautau o le lagi i solofanua papaʻe. O lenei vaaiga na faailoa atu ai iā Ioane, o loo faasino atu le amiotonu ma le faamasinotonu iā Keriso, o le a tauina le taua faasaga i fili uma, e fai ma sui o lona Atua ma lona Tamā, o Ieova. (Fal 19:11, 14) Muamua atu na gaoioi ai Keriso o se tupu, ma o mala na sosoo ane ai, ua faaata mai e tagata tiʻetiʻe solofanua eseese ma a latou manu.—Fal 6:2-8.

(Faaaliga 19:19, 20) Ona ou iloa lea o le manufeʻai ma tupu o le lalolagi ma a latou ʻautau, ua faapotopoto e siitaua atu i lē o loo tiʻetiʻe i le solofanua ma lana ʻautau. 20 Ona puʻeina lea o le manufeʻai, faatasi ai ma le perofeta pepelo na faia faailoga i ona luma, ia na faasesēina ai i latou na maua le faailoga o le manufeʻai, ma ē na tapuaʻi atu i lona faatusa. Na lafoolaina i laʻua uma i le lepa afi o loo mumū i le teiō.

re 286 ¶24

E Manumalo le Tupu Toa iā Amaketo

24 Ua mou atu nei ua lē toe iai le manu feʻai na alu aʻe nai le sami e fitu ona ulu ma nifo e sefulu, sa sui tulaga i le faalapotopotoga faapolotiki a Satani. Ma ua ō atu faatasi ma ia le perofeta pepelo, le malo malosi lona fitu o le lalolagi. (Faaaliga 13:1, 11-13; 16:13) A o la ʻola’ pea pe o loo gaoioi pea i le la teteega autasi i tagata o le Atua i le lalolagi, o le a lafoina ai i laʻua i “le lepa afi.” Pe o se lepa afi faitino ea lenei? E leai, e pei lava o le manu feʻai ma le perofeta pepelo e lē o ni manu faitino. Na i lo lea, o se faailoga o le faaumatiaga faaiʻu e atoatoa, o se nofoaga e lē toe foʻi mai ai. O inei foʻi o le a mulimuli ane lafo i ai le oti ma Seoli, faapea ma le Tiapolo lava ia. (Faaaliga 20:10, 14) E mautinoa lava e lē o se afi e faapuapuagatia ai e faavavau ē amioleaga, talu ai e inosia e Ieova, e oo lava i le tau ina manatu i se nofoaga faapena.—Ieremia 19:5; 32:35; 1 Ioane 4:8, 16.

(Faaaliga 19:21) Ae ua fasiotia o ē ua totoe i le pelu umī lea e sau mai i le fofoga o lē o loo tiʻetiʻe i le solofanua. Ua maoona foʻi manulele uma i o latou tino.

re 286 ¶25

E Manumalo le Tupu Toa iā Amaketo

25 E faapea foʻi ona “fasiotia . . . i le pelu ua alu atu nai le fofoga o lē ua tiʻetiʻe i le solofanua” isi uma o ē sa leʻi avea tuusaʻo ma vaega o faiga malo, ae sa avea ma vaega e lē masuia o lenei lalolagi leaga o tagata. O le a faamasinoina e Iesu i latou o ē ua tatau ma onomea i ai le oti. Talu ai e lē o taʻua le lepa afi i lo latou tulaga, pe tatou te faatalitalia ai ea la faapea o le a latou maua se toetū? E leai se mea o taʻu mai ai iā i tatou faapea o le a toe tutū i latou ua faaooina i ai le sala e le Faamasino a Ieova i lenā taimi. E pei ona taʻua e Iesu lava ia, o i latou uma o ē e lē ni “mamoe” e ō atu i “le afi e faavavau, ua saunia mo le tiapolo ma ana agelu,” o lona uiga, “i le sala e faavavau.” (Mataio 25:33, 41, 46) Ua faatumutumuina pe taualuga ai e lenei mea le “aso e faamasino ai ma fano ai tagata faalēmataʻu.”—2 Peteru 3:7; Nauma 1:2, 7-9; Malaki 4:1.

Saʻiliʻiliga Loloto mo ʻOa Faaleagaga

(Faaaliga 17:8) O le manufeʻai na e iloa, na iai, ae ua lē toe iai, o le a alu aʻe mai i le tō, ma alu atu i le faaumatiaga. Pe a latou iloa na iai le manufeʻai, ae ua lē toe iai, ma o le a iai, ona matuā taufaiofo ai lea o i latou o ē e nonofo i le laueleele, ae peitaʻi, e leʻi tusia o latou igoa i le tusi tāʻai o le ola talu mai le faavaeina o le lalolagi.

re 247-248 ¶5-6

Faailoaina le Mealilo e Gatete Ai

5 “O le manu feʻai . . . sa i ai.” Ioe, sa iai e avea ma Malo Sosoo mai iā Ianuari 10, 1920, faasolo mai ai, ma atunuu e 63 na auai i nisi taimi. Ae na oo mai i le taimi, sa toe tuumuli ese ai Iapani, Siamani, ma Italia, ma sa tuuesea mai Malo Sosoo atunuu sa muaʻi avea ma Soviet Union. Ia Setema 1939, na faapogaia ai e le pule tautalatasi a le ʻau Nasi o Siamani, le Taua Lona Lua a le Lalolagi. Ina ua lē taulau ona tausia le filemu i le lalolagi, sa faasolo mālie ai ina tofu atu Malo Sosoo i totonu o se to e lē gata, o le lē toe gaoioi. E oo atu i le 1942, ua avea e pei o se mea ua lē toe aogā. Sa lē faamatalaina e Ieova muamua i ona tagata, a o leʻi oo lenei mea po o se isi lava taimi mulimuli ane—ae i lea lava taimi sili ona tāua—le uiga loloto atoa o le vaaiga! I le Fonotaga a le Lalolagi Fou, na mafai ai e N. H. Knorr ona faalauiloa, i le ōgatasi ai ma le valoaga, e faapea “o le manu feʻai . . . ua lē i ai.” Ona ia fesiligia lea o le fesili, “Pe o le a tumau ai pea Malo Sosoo i le to?” Na ia tali i le siiina mai o le Faaaliga 17:8: “O le a toe tulaʻi mai le faalapotopotoga o atunuu a le lalolagi.” Ma o le mea lenā na oo i ai—ina ia faamaonia le tonu o le Afioga faavaloaga a Ieova!

Alu Aʻe Nai le To e Lē Gata

6 Na alu aʻe moni lava le manu feʻai mūmū nai le to e lē gata. Iā Iuni 26, 1945, a o vevesi faafiafiaga faalialia i San Francisco, i le Iunaite Setete o Amerika, na palota ai atunuu e 50 ina ia talia le Tusitusiga Faavae o le faalapotopotoga a Malo Aufaatasi. O lenei faalapotopotoga sa faatūina “ina ia tausisia le filemu ma le saogalemu faavaomalo.” Sa tele ni mea e talitutusa ai Malo Sosoo ma Malo Aufaatasi. Ua mātauina e le World Book Encyclopedia e faapea: “I nisi o auala, ua pei ai Malo Aufaatasi o Malo Sosoo, lea sa faamaopoopo ina ua mavae le Taua Muamua a le Lalolagi . . . O le tele o atunuu na faavaeina Malo Aufaatasi sa latou faavaeina foʻi Malo Sosoo. I le pei o Malo Sosoo, sa faatūina Malo Aufaatasi ina ia fesoasoani e tausia le filemu i le va o atunuu. O fuafuaga autū a Malo Aufaatasi e matuā pei lava o fuafuaga a Malo Sosoo.” O Malo Aufaatasi la, o se toe faaolaolaina moni mai lea o le manu feʻai mūmū. O ona atunuu auai e pe ā ma le 190 e sili mamao atu i le 63 o atunuu a Malo Sosoo; ua sili atu foʻi ona tiute tauave na i lo lē na muamua iā te ia.

(Faaaliga 17:16, 17) O seu e sefulu sa e iloa ma le manufeʻai, latou te ʻinoʻino i le fafine talitane, ma faataugā ma faatelenoa iā te ia, latou te ʻaina foʻi lona tino ma susunu uma o ia i le afi. 17 E tuuina foʻi e le Atua i o latou loto ina ia faataunuu lona finagalo, lea e faataunuu ai foʻi lo latou manatu e tasi e tuuina atu lo latou malo i le manufeʻai, seʻia taunuu afioga a le Atua.

w12 6/15 18 ¶17

Ua Faaalia e Ieova Mea “ua Toeitiiti Ona Tutupu Lea”

17 O le a lē faifaimālie ona mou atu le malosiaga o lotu sesē. O le a tumau pea ona iai taaʻiga malolosi a le fafine talitane, ma taumafai e taaʻina tupu o le lalolagi seʻia oo i le taimi e tuu ai e le Atua se manatu i loto o tupu o le lalolagi. (Faitau le Faaaliga 17:16, 17.) Ua toe o se aga ona faapogaia lea e Ieova le vaega faapolotiki o le faiga o mea a Satani, e pei ona faaatagia mai e Malo Aufaatasi, ina ia osofaʻia lotu sesē. O le a latou faamutaina taaʻiga a lenei fafine talitane, ma o le a faaumatiaina foʻi lona tamaoaiga. I le 20 i le 30 tausaga ua tuanaʻi, na manatu le toʻatele o tagata o le a tumau le faaaloalogia ma le malosi o lotu. Ae ua amata ona suia lenā tulaga i le taimi lenei. Peitaʻi, o le a lē faifaimālie ona mou atu le malosi o le fafine talitane, ae o le a faafuaseʻi lava ona faaumatia o ia.—Faaa. 18:7, 8, 15-19.

Faitau Tusi Paia

(Faaaliga 17:1-11) Ona sau lea o le tasi o agelu e toʻafitu ua iai ipu e fitu, ma tautala mai iā te aʻu, ua faapea mai: “Sau ia, ou te faaali atu iā te oe le faasalaina o le fafine talitane sili o loo tiʻetiʻe i luga o vai e tele, 2 ua faia e tupu o le lalolagi le faitaaga ma ia, ua onanā foʻi i latou o loo nonofo i le lalolagi i le uaina o lana faitaaga.” 3 Ua ia aveina aʻu i le toafa i le mana o le agaga. Ona ou vaaia lea o le fafine o loo tiʻetiʻe i luga o le manufeʻai e lanu mūmū sesega, e tumu i igoa faifai, ma e iai ulu e fitu ma seu e sefulu. 4 Ua ofu foʻi le fafine i le ofu violē ma le ofu mūmū sesega, ma ua teuteuina i auro, ma maa tāua, ma penina, ua i lona lima foʻi le ipu auro ua tumu i mea inosia, ma mea lē mamā o lana faitaaga. 5 Ua tusia i lona muāulu le igoa, o le mea lilo: “Papelonia le Aai Tele, o le tinā o fafine talitane ma mea e inosia i le lalolagi.” 6 Ua ou iloa atu le fafine ua onā i le toto o le ʻaupaia ma le toto o ē na molimau iā Iesu. Ina ua ou vaai atu iā te ia, ona ou matuā teʻi ai lea. 7 Ona faapea mai lea o le agelu iā te aʻu: “Aiseā ua e teʻi ai? Ou te faailoa atu iā te oe le mea lilo i le fafine ma le manufeʻai o loo tiʻetiʻe ai o ia, lea e iai ulu e fitu ma seu e sefulu: 8 O le manufeʻai na e iloa, na iai, ae ua lē toe iai, o le a alu aʻe mai i le tō, ma alu atu i le faaumatiaga. Pe a latou iloa na iai le manufeʻai, ae ua lē toe iai, ma o le a iai, ona matuā taufaiofo ai lea o i latou o ē e nonofo i le laueleele, ae peitaʻi, e leʻi tusia o latou igoa i le tusi tāʻai o le ola talu mai le faavaeina o le lalolagi. 9 “O le mea lenei e manaʻomia ai le mafaufau e iai le atamai: O ulu e fitu e faasino atu i mauga e fitu, o loo tiʻetiʻe ai i luga le fafine. 10 O loo iai tupu e toʻafitu: ua paʻuʻū le toʻalima, o loo iai nei le toʻatasi, ae e leʻi oo mai le isi, ae pe a oo mai, e matuā puupuu lava le taimi e iai o ia. 11 O le manufeʻai foʻi na iai, a ua lē iai, o le tupu lona valu lea, ae peitaʻi e tupuga mai i le toʻafitu, ma e alu atu foʻi i le faaumatiaga.

TESEMA 30–IANUARI 5

ʻOA TAUTELE MAI I LE AFIOGA A LE ATUA | FAAALIGA 20-22

“Faauta! Ou te Faia ia Fou Mea Uma Lava”

(Faaaliga 21:1) Ona ou iloa lea o le lagi fou ma le lalolagi fou; auā ua mavae atu le uluaʻi lagi ma le uluaʻi lalolagi, ua lē toe iai foʻi se sami.

re 301 ¶2

Le Lagi Fou ma le Lalolagi Fou

2 Sa fetalai Ieova iā Isaia i le faitau selau o tausaga a o leʻi oo i aso o Ioane: “Auā faauta mai, ou te faia le lagi fou ma le lalolagi fou; e lē toe manatua mea na muamua, e lē alu aʻe foʻi i le loto.” (Isaia 65:17; 66:22) Sa faataunuuina muamua lenei valoaga ina ua toe foʻi tagata Iutaia faamaoni i Ierusalema i le 537 T.L.M. ina ua mavae lo latou faaaunuua mo le 70 tausaga i Papelonia. I lea toe faafoʻisiaga, na latou faatūina ai se siʻomaga ua faamamāina, “se lalolagi fou,” i lalo o se faiga malo fou, le “lagi fou.” Ae peitaʻi, sa faasino atu le aposetolo o Peteru i se isi faatatauga atili o le valoaga, i le faapea mai: “A e faatalitali i tatou i le lagi fou ma le lalolagi fou, pei o lana na folafola mai, e mau ai le amiotonu.” (2 Peteru 3:13) Ua faaalia mai nei e Ioane ua faataunuuina lenei folafolaga i le aso o le Alii. O le a mavae atu le “uluaʻi lagi, ma le uluaʻi lalolagi,” le faiga o mea a Satani ua faatulagaina faatasi ai ma lana fausaga o faiga malo lea ua taaʻina e Satani ma ana temoni. O le a lē toe iai le “sami” fesouaʻiina o tagata amioleaga ma fouvale iā te ia. O le a suia i le “lagi fou ma le lalolagi fou”—se siʻomaga fou i le lalolagi i lalo o se faiga malo fou, le Malo lea o le Atua.—Faatusatusa i le Faaaliga 20:11.

(Faaaliga 21:3, 4) Ona ou faalogo lea i le leotele mai i le nofoālii e faapea: “Faauta! Ua iai i tagata le faleʻie o le Atua, e mau o ia ma i latou, e fai foʻi i latou ma ona tagata. E faatasi foʻi le Atua ma i latou. 4 E na te soloiesea foʻi loimata uma i o latou mata, e lē toe iai se oti, po o se faanoanoa, po o se tagiauē, e lē toe iai foʻi se tigā. Auā ua mavae atu mea muamua.”

w13 12/1 11 ¶2-4

“Faauta! Ou te Faia ia Fou Mea Uma Lava”

“E na te [Atua] soloiesea foʻi loimata uma i o latou mata.” (Faaaliga 21:4) O ā ituaiga o loimata o le a ia soloiesea? E lē o faasino atu i loimata ona o le fiafia, ae o loimata e māfua mai i mafatiaga ma faanoanoaga. E lē faapea e tau ina soloiesea e le Atua loimata, peitaʻi o le a ia aveesea atoatoa māfuaaga o loimata maligi e pei o mafatiaga ma faanoanoaga.

“E lē toe iai se oti.” (Faaaliga 21:4) Pe e iai se isi mea e sili atu nai lo le oti lea e māfua ai ona maligi loimata? O le a laveaʻia e Ieova tagata usiusitaʻi mai i āuga o le oti. E faapefea? E ala i le aveesea o le māfuaaga moni o le oti, o le agasala tuufaasolo mai iā Atamu. (Roma 5:12) O le a taʻitaʻia e Ieova tagata usiusitaʻi i le ola lelei atoatoa, e ala i le taulaga togiola a Iesu. “Ona faaumatia lea o le fili mulimuli, o le oti lea.” (1 Korinito 15:26) O le a ola mālōlōina ma ola e faavavau tagata faamaoni e pei ona finagalo i ai le Atua.

“E lē toe iai foʻi se tigā.” (Faaaliga 21:4) O le ā le ituaiga o tigā o le a lē toe iai? O le a lē toe iai se tigā i le mafaufau, tino ma faalogona, lea e māfua mai i le agasala ma le tino lē lelei atoatoa, o loo mafatia ai le faitau miliona o tagata.

(Faaaliga 21:5) Ona fetalai mai lea o Lē o loo afio i le nofoālii: “Faauta! Ou te faia ia fou mea uma lava.” Ua ia toe fetalai mai foʻi: “Ia tusi, auā o upu nei e faamaoni ma moni.”

w03 8/1 12 ¶14

O Ieova o le Atua Faamaoni

14 E ao ona tatou manatu mamafa i fetalaiga a Ieova o i lana Afioga. E faamaoni o ia i ana fetalaiga, ma o le a ia faia mea e tusa ai ma lona finagalo. E anoanoaʻi māfuaaga e tatou te faatuatuaina ai le Atua. E mafai ona tatou talitonu i le fetalaiga a Ieova o le a ia faaooina mai le “taui ma sui i ē ua lē iloa le Atua, ma ua lē anaana i le tala lelei a lo tatou Alii o Iesu.” (2 Tesalonia 1:8) E mafai foʻi ona tatou talitonu i le fetalaiga a Ieova e faapea e alofa i ē tausisi i le amiotonu, ma o le a ia tuuina atu le ola e faavavau i ē faatuatua. Na fetalai mai foʻi o le ia soloiesea le tigā, puapuaga ma le oti. Na faamamafa mai e Ieova le maufaatuatuaina o lenā folafolaga e ala i lona faatonuina o le aposetolo o Ioane e faapea: “Ia e tusi; auā o upu nei e moni ma le faamaoni ia.”—Faaaliga 21:4, 5; Faataoto 15:9; Ioane 3:36.

Saʻiliʻiliga Loloto mo ʻOa Faaleagaga

(Faaaliga 20:5) (A o ē e totoe o ē ua oti, e leʻi ola i latou seʻia mavae tausaga e afe.) O le uluaʻi toetū lea.

it-2 249 ¶2

Ola

Na faatonuina e le Atua Atamu ina ia usitaʻi ma lē oti ai. (Ke 2:17) E faapena foʻi tagata usiusitaʻi, pe a faaumatia le fili mulimuli, o le oti, o le a lē toe pule ai le agasala i o latou tino ma iʻu ai i le oti. O le a latou ola e faavavau e aunoa ma le oti. (1Ko 15:26) O le a lē toe iai se oti i le iʻuga o le pulega a Keriso mo le 1,000 tausaga e pei ona taʻua i le tusi o Faaaliga. O loo taʻua ai i latou o le a avea ma tupu ma ositaulaga faatasi ma Keriso, “ua oo ina ola i latou ma pule o ni tupu faatasi ma Keriso mo le afe tausaga.” “A o ē e totoe o ē ua oti,” e leʻi feola “seʻia mavae tausaga e afe,” e faasino atu iā i latou e feola pea i le iʻuga o le afe tausaga, a o leʻi toe tatalaina mai Satani mai le tō e lē gata e faia le tofotofoga mulimuli. I le iʻuga o le afe tausaga, o le a maua e tagata le tulaga lelei atoatoa e pei o le tulaga sa iai Atamu ma Eva a o leʻi agasala. O le taimi lea o le a latou ola i le olaga lelei atoatoa. O i latou o le a sao mai i le tofotofoga pe a tatala mai Satani mo sina taimi, o le a olioli i le ola e faavavau.—Fal 20:4-10.

(Faaaliga 20:14, 15) Ona lafo ai lea o le oti ma Tuugamau i le lepa afi. O le uiga o le lepa afi, o le oti faalua lea. 15 O so o se tasi foʻi ua iloa e leʻi tusia i le tusi o le ola, e lafoina i le lepa afi.

it-2 189-190

Lepa Afi

O lenei faaupuga e na o le tusi o Faaaliga o loo taʻua ai, ma e manino o loo faafaatusa. O loo faamatalaina e le Tusi Paia lona uiga e faapea: “O le uiga o le lepa afi, o le oti faalua lea.”—Fal 20:14; 21:8.

O lenei uiga faafaatusa o le lepa afi e iai se isi faamaoniga i le siʻomaga o lenei mau i le tusi o Faaaliga. O loo taʻua ai e lafo foʻi le oti i le lepa afi. (Fal 19:20; 20:14) E lē mafai ona susunuina moni le oti. E lē gata i lea, o le Tiapolo o se foafoaga agaga e lē vaaia, e lafo foʻi i le lepa afi. E lē mafai la ona mū se tino agaga i se afi moni.—Fal 20:10; faatusatusa i le Eso 3:2 ma le Fam 13:20.

Talu ai o loo faasino atu le lepa afi i le “oti faalua,” ma ua taʻua i le Faaaliga 20:14, o le a lafo iai le “oti ma Tuugamau (Seoli),” e faamaonia ai e lē faasino atu le lepa afi i le oti o le tagata, lea na tuufaasolo mai iā Atamu (Ro 5:12) pe faasino atu foʻi i Tuugamau (Seoli). O lea, e faasino faafaatusa i se isi ituaiga oti, lea e leai se toetū, ma e leai foʻi se faamoemoe mo i latou e ō i ai, auā e lē o faapea mai o le a ave aʻe e le “lepa afi” ē na oti o iai. E ese mai i le oti na tuufaasolo mai iā Atamu ma Tuugamau (Seoli). (Fal 20:13) O i latou e lē o tusia o latou igoa i le “tusi o le ola,” o ē tetee i le pule silisili ese a le Atua, e lafo i le lepa afi, o lona uiga o le faaumatiaga e faavavau po o le oti faalua.—Fal 20:15.

Faitau Tusi Paia

(Faaaliga 20:1-15) Ona ou iloa lea o se agelu ua sau mai i le lagi ma le ki o le tō, ua i lona lima foʻi se filifili uʻamea tele. 2 Ua ia puʻeina le tarako, o le uluaʻi gata lea, o le Tiapolo ma Satani, ma saisai o ia mo le afe tausaga. 3 Ua ia lafo o ia i le tō ma tapunia, ma faamauina, ina neʻi faasesēina e ia o atunuu seʻia uma tausaga e afe. Pe a māeʻa nei mea, ona toe tatalaina lea o ia mo sina taimi. 4 Na ou iloa foʻi nofoālii ma i latou o loo tiʻetiʻe ai, ua tuuina atu le pule e latou te faamasino ai. Ioe, ua ou iloa foʻi i latou na fasiotia i le toʻi ona o la latou molimau iā Iesu ma le tautala atu e uiga i le Atua, ma i latou e leʻi tapuaʻi atu i le manufeʻai po o lona faatusa, latou te leʻi maua foʻi le faailoga i o latou muāulu ma o latou lima. Ua oo ina ola i latou ma pule o ni tupu faatasi ma Keriso mo le afe tausaga. 5 (A o ē e totoe o ē ua oti, e leʻi ola i latou seʻia mavae tausaga e afe.) O le uluaʻi toetū lea. 6 E fiafia ma paia so o se tasi e iai i le uluaʻi toetū; e leai se pule a le oti faalua iā i latou nei, ae e fai i latou ma ositaulaga a le Atua ma le Keriso, e pule i latou o ni tupu faatasi ma ia mo le afe tausaga. 7 Pe a mavae tausaga e afe, ona tatalaina mai loa lea o Satani mai i lona falepuipui, 8 ona alu atu lea o ia ma faasesē i nuu i itu e fā o le lalolagi, o Koku ma Makoku, e faapotopoto iā i latou i le taua. O lo latou faitau aofaʻi e pei o le oneone o le sami. 9 Ua latou agaʻi atu i le laueleele ma siʻosiʻomia le togālauapi a le ʻaupaia, ma le aai pele. Ae ua sau le afi mai i le lagi ma faaumatia ai i latou. 10 Ua lafo foʻi le Tiapolo o lē na faasesē iā i latou i le lepa afi ma le teiō, o le mea lenā o loo iai le manufeʻai ma le perofeta pepelo; ma e faapuapuagatia ai i latou i le ao ma le pō e faavavau, faavavau lava. 11 Ua ou iloa foʻi se nofoālii tele paʻepaʻe ma lē o loo afio ai. Ua sosola ese mai i ona luma o le lalolagi ma le lagi, ua lē toe maua foʻi se mea e nonofo ai. 12 Ona ou iloa lea o ē na oti, o ē e sili ma ē e faatauvaa, o loo tutū i luma o le nofoālii, ona tatala lea o tusi tāʻai. Ae ua tatala foʻi se isi tusi tāʻai; o le tusi tāʻai lea o le ola. Ona faamasinoina lea o ē ua oti i mea na tusia i tusi tāʻai, e tusa ma a latou galuega. 13 Ua ave aʻe e le sami i latou na oti o iai, ua ave aʻe foʻi e le oti ma Tuugamau i latou na oti o iai, ma ua faamasinoina i latou taʻitoʻatasi e tusa ma a latou galuega. 14 Ona lafo ai lea o le oti ma Tuugamau i le lepa afi. O le uiga o le lepa afi, o le oti faalua lea. 15 O so o se tasi foʻi ua iloa e leʻi tusia i le tusi o le ola, e lafoina i le lepa afi.

    Lomiga Faa-Samoa (1971-2026)
    Log Out
    Log In
    • Faa-Samoa
    • Lafo Faamatalaga
    • Faapolokalame
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Aiāiga Faapitoa
    • Aiā Faaletulafono
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Lafo Faamatalaga