Lomiga mo le Polokalame mo le Sauniga o le Faiva ma le Olaga Faa-Kerisiano
IANUARI 4-10
ʻOA TAUTELE MAI I LE AFIOGA A LE ATUA | LEVITIKO 18-19
“Tausia o le Mamā Tau Amio”
Ia Puipuimalu Mai i se Tasi o Mailei a Satani
Ina ua uma ona faailoa mai e Ieova faiga lē mamā a nuu tuaoi, ona ia fetalai mai lea i le nuu o Isaraelu: ʻO mea ua faia i le atunuu o Kanana lea ou te avatu i ai outou, aua neʻi outou faia faapea. Ua lē mamā le laueleele, ma ou te faasalaina ai ona o lana agasala.’ O le matuā leaga o amioga a tagata Kanana, na silasila ai Ieova le Atua paia o Isaraelu i le laueleele na latou nonofo ai, ua lē mamā ma faaleagaina.—Levi. 18:3,25.
O Loo Taʻitaʻia e Ieova Ona Tagata
13 Na matuā ese nei taʻitaʻi faamaoni mai i taʻitaʻi o isi nuu, o ē na taʻitaʻia i le atamai faaletagata lea e gata mai. O se faaaʻoaʻoga, sa faia e taʻitaʻi o Kanana ma o latou tagata mea e matuā inosia, e aofia ai le mataifale, tauatane, feusuaʻi ma manu, faaaogā tamaiti e faia ai taulaga, faapea ifogatupua matagā. (Levi. 18:6, 21-25) E leʻi iai foʻi i taʻitaʻi o Papelonia ma Aikupito tulafono mo le tausia o le tulaga mamā lea sa iai i tagata o le Atua. (Nu. 19:13) I se faaeseesega, sa iloa e tagata anamua o le Atua auala na faalaeiau ai i latou e o latou taʻitaʻi faamaoni ina ia tausia le mamā faaleagaga, tau amio, ma le faaletino. E manino mai, sa taʻitaʻia e Ieova na taʻitaʻi faamaoni.
Le Gaoioiga o le a Faia e le Atua i Mea Leaga
O le ā o le a tupu i tagata e lē mananaʻo e suia o latou ala, ae faaauau pea ona faia mea leaga? Seʻi manatu i le folafolaga lenei: “Auā o ē e amio saʻo e latou te mau i le lalolagi, ma o ē e lē ponā e faatotoeina i le lalolagi. Ae e faaumatia o ē e amioleaga mai i le lalolagi; e liaʻieseina foʻi o ē e amio faapiʻopiʻo.” (Faataoto 2:21, 22) O lea, o le a lē toe iai ni aafiaga mai i tagata leaga. I lenā taimi filemu, o le a faasolosolo ona tuusaʻoloto foʻi tagata usiusitaʻi mai i āuga o le lē lelei atoatoa.—Roma 6:17,18; 8:21.
Saʻiliʻiliga mo ʻOa Faaleagaga
“Ua Tele Lava Loʻu Naunau i Lau Tulafono”
11 O le vala lona lua o le Tulafono faa-Mose lea na atagia mai ai le tāua i le finagalo o le Atua o se lelei o ona tagata, o le aiā a se tasi na te aoina ai mea sa totoe mai le seleselega. O le faatonuga a Ieova, afai e seleseleina e se tagata lona fanua, e tatau ona faataga le tagata lē tagolima e aoina mea e totoe mai le seleselega. Sa lē tatau i ē ana fanua ona selesele māeʻaeʻa uma pito o le fanua, sa lē tatau foʻi ona latou aoina ni saito po o ni olive sa paʻūʻū i le seleselega. Afai e teʻi ua galo ni fusi saito i le fanua, e lē tatau ona toe foʻi e aumai. O se sauniuniga alofa lenei mo ē sa lē tagolima, o tagata aumau o nuu ese, o ē ua aumatuā, ma fafine ua oti a latou tane. O le mea moni, sa manaʻomia ona latou galulue mamafa ina ia aoina mea, peitaʻi o lenā sauniuniga na lē oo ai i latou i se tulaga o le ʻaisi.—Levitiko 19:9, 10; Teuteronome 24:19-22; Salamo 37:25.
IANUARI 11-17
ʻOA TAUTELE MAI I LE AFIOGA A LE ATUA | LEVITIKO 20-21
“Ua Vavaeeseina e Ieova Ona Tagata”
Pe e Iai ea Sou Faamoemoe i se Parataiso?
12 I le taimi e tasi, e iai se mea e lē tatau ona tatou faagaloina. Na fetalai le Atua i tagata Isaraelu: “Ia outou tausiusi i poloaʻiga uma lava ou te fai atu ai iā te outou i le aso nei, ina ia outou malolosi ai, tou te oo atu ai, ma fai mo outou le nuu.” (Teuteronome 11:8) O loo taʻua le nuu lava lenā i le Levitiko 20:22, 24 e faapea: “Ia outou tausiusi i aʻu tulafono uma, ma aʻu faamasinoga uma, ma outou faia; ina neʻi luai mai iā te outou e le laueleele ou te faaoo atu ai outou e nonofo ai. A ua uma ona ou fai atu iā te outou, E fai mo outou lo latou laueleele, ou te foaʻi atu ai lava iā te outou e fai mo outou tofi, o le nuu o loo tafe ai le suāsusu, ma le meli.” Ioe, o le fai o le Nuu Folafolaina mo o latou tofi, na faalagolago lea i se faiā lelei ma Ieova le Atua. Ona o le lē usiusitai o tagata Isaraelu iā te ia, na faataga ai e le Atua tagata Papelonia e faatoʻilalo ma aveesea i latou mai lo latou nuu.
it-1 1199
Tofi
O so o se meatotino a lē ua maliu, e mafai ona tuufaasolo atu i lona suli po o se isi e agavaa e sosoo atu i ai; po o se mea e maua mai i augātamā po o se isi na umiaina muamua. O le veape Eperu autū na·chalʹ (nauna, na·chalahʹ) o loo faaaogā i nei, e aofia ai le mauaina po o le avatuina o se tofi po o se meatotino, lea e masani lava ona tuufaasolo mai i augātamā. (Nu 26:55; Esk 46:18) O le veape ya rash’ e faaaogā i nisi taimi mo le “suli e sosoo atu i ai,” ae e tele lava ina faaaogā e faamatala ai le “mauaina o se mea,” ae e leʻi tuufaasolo atu i ai. (Ke 15:3; Le 20:24) E uiga atu foʻi i le “aveesea faamalosi po o le tutuliesea,” e ala i le faaaogā o se ʻautau. (Te 2:12; 31:3) O le upu Eleni kleʹros, ua faaliliuina i le tofi.
it-1 317 ¶2
Manulele
Ina ua māeʻa le Lolo, na ofo atu e Noa “manufelelei mamā,” faatasi ma manu e fai ai taulaga. (Ke 8:18-20) Mulimuli ane, na faatagaina e le Atua manulele e fai ai meaʻai, ae aua neʻi ʻaina lona toto. (Ke 9:1-4; faatusatusa i le Le 7:26; 17:13.) O le faaaogāina o manulele ʻmamā’ i lenā taimi, o se faailoga o taulaga e talia e le Atua. Ua faailoa mai i le Tusi Paia e faatatau i le faaaogāina o na manulele e fai ai meaʻai, e leʻi iai se manulele na vaai i ai e “lē mamā,” seʻia oo i le taimi na faavaeina ai le Tulafono a Mose. (Le 11:13-19, 46, 47; 20:25; Te 14:11-20) E lē o faamatala manino mai i le Tusi Paia po o ā vala e iloa ai se manulele “lē mamā.” E ui o le tele o nei manulele lē mamā o ni manulele taufeʻai po o manulele e ʻaina isi manu, ae e lē o manu uma. Na aveesea lenei faasāsāaga ina ua faavae le feagaiga fou, lea na faailoa atu e le Atua iā Peteru e ala i se faaaliga.—Ga 10:9-15.
Saʻiliʻiliga mo ʻOa Faaleagaga
it-1 563
Selei
Na faasā i le Tulafono a le Atua le selei e se tagata o lona lava tino, pe a faavauvau i le maliu o se tasi. (Le 19:28; 21:5; Te 14:1) O le māfuaaga, ona o tagata Isaraelu o ni tagata e paia iā Ieova, ma o ni oloa tāua. (Te 14:2) O le faia faapea, na tumau ai ona mamā Isaraelu mai i gaoioiga ifo i tupua uma. E lē gata i lenā, o le selei o le tino pe a faavauvau, o se gaoioiga e matuā lē talafeagai mo i latou ua malamalama lelei i le tulaga o ē ua maliliu ma le faamoemoe o le toetū. (Ta 12:13; Epe 11:19) O le faasāina foʻi o le selei o le tino na ono faailoa atu ai i tagata Isaraelu, e tatau ona latou faaalia le faaaloalo tatau i le foafoaina e le Atua o le tino o le tagata.
IANUARI 18-24
ʻOA TAUTELE MAI I LE AFIOGA A LE ATUA | LEVITIKO 22-23
“O Aso o Tausamiga ma o Latou Uiga mo i Tatou”
it-1 826-827
Tausamiga o Falaoa e lē Faafefeteina
O le aso muamua o le Tausamiga o Falaoa e lē Faafefeteina, o se faatasiga tāua ma o se sapati. O le aso lona lua, o Nisani 16 lea, e avatu ai i le ositaulaga se fusi o uluaʻi fua o le seleselega o le karite, o le seleselega muamua lea i Palesitina. A o leʻi faia lenei tausamiga, na faasā ona ʻai se fatu fou, se falaoa po o se fatu ua tao mai i le seleselega. Na ofo atu faafaatusa e le ositaulaga iā Ieova nei uluaʻi fua, e ala i le lūlū o le fusi saito i le isi itu ma i le isi itu, ma ofo atu se tamaʻi mamoe e tasi le tausaga o se taulaga mū faatasi ma se taulaga i meaʻai ua iai le suāuu, ma se taulaga i meainu. (Le 23:6-14) E leʻi faatonuina ina ia tao le saito po o le falaoamata e faia mai i le saito i luga o le fata faitaulaga, e pei ona faia mulimuli ane e ositaulaga. E lē gata na ofo atu taulaga o uluaʻi fua o se nuu atoa, ae na iai foʻi se faatulagaga mo aiga ma tagata taʻitoʻatasi na iai o latou fanua i Isaraelu, ina ia ofo atu taulaga o faafetai i le taimi o lenei tausamiga.—Eso 23:19; Te 26:1, 2.
Tāua. O le taumafaina o falaoa e lē faafefeteina i lenei tausamiga sa ōgatusa ma le faatonuga na avatu e Ieova iā Mose o loo faamauina i le Esoto 12:14-20, lea e aofia ai ma se faatonuga maʻoti o loo i le fuaiupu e 19: “O aso e fitu, aua neʻi maua i o outou fale se paluga ua fefete.” I le Teuteronome e 16:3 o loo taʻua ai falaoa e lē faafefeteina o “falaoa o le puapuaga,” ma na avea o se faamanatu i tausaga taʻitasi i tagata Iutaia, o le auala na latou ō ese faavave ai mai i Aikupito (lea na leʻi maua ai se taimi mo i latou e faafefete ai a latou paluga [Eso 12:34]). Na manatua ai e tagata Isaraelu le faasaoina o i latou e Ieova mai i puapuaga ma le nofo pologa ai i Aikupito, lea na fetalai ai Ieova lava ia, “ina ia e manatua ai le aso na e alu ese mai ai i le atunuu o Aikupito i aso uma e te ola ai.” O le tausamiga muamua la lenei, o se ata manino lea o tausamiga tetele e tolu a Isaraelu, e faamanatu ai lo latou saʻolotoga ma faaalia ai lo latou lotofaafetai iā Ieova, o Lē na laveaʻia i latou.—Te 16:16.
it-2 598 ¶2
Penetekoso
O le aso muamua o le Penetekoso e ofo atu ai uluaʻi fua o le seleselega o saito iā Ieova. Ae na ese le auala na faaaogā ai uluaʻi fua o le seleselega o saito mai i uluaʻi fua o karite. O le lua vaesefulu o le efa o le falaoamata lelei e faia mai i le saito ua iai le mea faafefete, (4.4 L; 4 kuata) e tao ai ni falaoa se lua. Na tatau ona ʻaumai mai i mea na latou nonofo ai.’ O lona uiga, o falaoa na masani ona latou faaaogāina i aso uma ae e lē o ni falaoa na faia faapitoa mo ni fuafuaga paia (Le 23:17) Na tatau ona ofo atu faatasi ma taulaga mū ma taulaga o agasala, ma tamaʻi mamoe e lua lea na fai ai le taulaga faifaatasi. E lūlū e le ositaulaga falaoa ma mamoe i luma o Ieova, e ala i le uu o falaoa ma fasi mamoe ma lūlū i le isi itu ma le isi itu. Pe a uma ona ofo atu falaoa ma mamoe, ona ʻai lea e le ositaulaga e fai ma taulaga faifaatasi.—Le 23:18-20.
Po o E Piiama Atu i le Faalapotopotoga a Ieova?
11 O loo faia e le faalapotopotoga a Ieova le mea sili mo lo tatou lelei. O le pogai lea ua uunaʻia ai i tatou e utagia le fautuaga a Paulo o loo i le Eperu 10:24, 25: “Ia tatou manatunatu foʻi le tasi i le isi ina ia faatupu ai le alofa ma galuega lelei, aua neʻi tuulafoaʻiina le faapotopotoina o i tatou e pei o le masani a isi, a ia fefaalaeiauaʻi, ia sili foʻi ona faia faapea auā ua outou iloa ua matuā latalata mai lava le aso.” Sa faapotopoto e lē aunoa tagata Isaraelu anamua e tapuaʻi ma aʻoaʻoina e Ieova. O se tasi o na faatasiga sa latou maua ai le fiafia, o le Tausamiga o Fale Lauvao i aso o Neemia. (Eso. 23:15, 16; Nee. 8:9-18) E tatou te maua foʻi aogā mai i sauniga, fonotaga ma tauaofiaga. E tatau ona tatou taumafai e auai i nei faatasiga uma, ona e fesoasoani e tatou te vavalalata atu ai iā Ieova, ma fiafia i le auaunaga iā te ia.—Tito 2:2.
Saʻiliʻiliga mo ʻOa Faaleagaga
Ia Taofimau i Lou Faamaoni
3 E faapefea ona faaalia e auauna a le Atua le faamaoni? E ala i le alofa ma le lotoatoa iā Ieova, lea e leai se mea e mafai ona aveesea. O le iʻuga, o le a latou faia ai i taimi uma mea e fiafia i ai Lona finagalo. Seʻi mātau nisi o faamatalaga i le auala e faaaogā ai i le Tusi Paia le upu faamaoni. I le Tusi Paia, o le uiga o le upu “faamaoni” o le atoatoa, po o le matuā lelei. O se faaaʻoaʻoga, na faatonuina i le Tulafono tagata Isaraelu ina ia faaaogā manu e matuā lelei, e ofoina atu ai taulaga iā Ieova. (Levi. 22:21, 22) E leʻi faataga ona latou ofoina atu se manu e lē atoa vaega o lona tino, pe maua foʻi i se maʻi. Na tāua iā Ieova le ofoina atu o se manu e matuā lelei pe e atoatoa. (Mala. 1:6-9) Ua tatou iloa mai ai le tāua iā Ieova o se mea e atoatoa pe e matuā lelei. Pe a tatou faatauina mai se fualaau ʻaina, o se tusi, po o se meafaigaluega, e tatou te lē mananaʻo i se mea e leaga pe e lē atoa foʻi ona vaega. Nai lo o lea, e tatou te mananaʻo i se mea e atoatoa pe e matuā lelei. O faalogona foʻi na o Ieova pe a tatou faaalia atu le alofa ma le faamaoni iā te ia, e tatau ona atoatoa pe e matuā lelei.
IANUARI 25-31
ʻOA TAUTELE MAI I LE AFIOGA A LE ATUA | LEVITIKO 24-25
“Le Tausaga o le Iupelī ma le Saʻolotoga i le Lumanaʻi”
it-1 871
Saʻolotoga
O le Atua o le Saʻolotoga. O Ieova o le Atua o le saʻolotoga. Na ia faasaʻoloto le nuu o Isaraelu mai le nofo pologa i Aikupito. Na ia faailoa atu i le nuu o Isaraelu o le a latou saʻoloto mai le mativa, pe a usiusitaʻi i ana poloaʻiga. (Te 15:4, 5) Na saunia foʻi e le Tulafono se faatulagaga mo se tagata pe a mativa. E mafai ona ia faatau atu o ia lava e fai ma pologa, ina ia maua ai mea manaʻomia mo ia ma lona aiga. Ae na faataga e le Tulafono ona faasaʻoloto o ia, pe a oo i le tausaga lona fitu talu ona avea ma pologa. (Eso 21:2) I le tausaga o le Iupelī (lea e taʻi 50 tausaga ma fai), e maua ai e tagata uma lava le saʻolotoga. Na faasaʻoloto ai pologa Eperu uma, ma taʻitoʻatasi ma toe foʻi atu i lona lava fanua.—Le 25:10-19.
it-1 1200 ¶2
Tofi
Ona o le fanua o se meatotino a le aiga e tuufaasolo mai i lea tupulaga i lea tupulaga, e lē mafai ai la ona faatau motu ese atu. Na pau le auala e faatau atu ai se fanua, o le lisi atu, ae e fua le tau i mea o le a selesele mai ai i tausaga ia e faaaogā ai le fanua, seʻia oo i le tausaga o le Iupelī. O le taimi lenā, e toe faafoʻi atu ai le fanua i lē e ana, pe afai e oo atu i le Iupelī e na te leʻi toe faatauina mai. (Le 25:13, 15, 23, 24) O lenei tulafono sa aofia ai ma fale o nuu e leai ni pā e siʻomia ai, ia e tūtū i fanua taalaelae. Ae o fale i nuu o loo siʻomia e pā, e tasi le tausaga mai i le taimi na faatau atu ai le fanua, e tuu atu ai le aiā i lē na faatauina atu le fanua e na te toe faatauina mai. Ae pe a uma le tausaga e na te leʻi toe faatauina mai, o le a fai ma meatotino a le tagata na faatau atu i ai. Ae o fale o i aai o le ʻau sa Levī, e faaauau pea le aiā e latou te toe faatau mai ai ona e leai ni tofi o le ʻau sa Levī i fanua.—Le 25:29-34.
it-2 122-123
Iupelī
O le usitaʻia e Isaraelu o le tulafono o le Iupelī, e leʻi oo ai i latou i le tulaga faanoanoa lea e pei ona tatou vaaia i le tele o atunuu i aso nei, o le matuā mauʻoa o isi tagata, ae matuā matitiva isi tagata. O aogā na maua e tagata taʻitoʻatasi, na faamalosia ai le atunuu, auā e leʻi iai se tasi na vaai i ai e lē taualoa pe e lē tagolima ona o le leaga o lona tulaga tau tamaoaiga. Ae na saosaolaumea a latou taleni ma o latou tomai i le tamaoaiga o le atunuu atoa. Ina ua faaalia e Isaraelu le usiusitaʻi, na faamanuiaina e Ieova o latou laufanua, o aʻoaʻoga na ia saunia mai, ma latou olioli ai i se faigāmalo lelei atoatoa ma tamaoaiga, lea e na o le malo e pulea e le Atua e mafai ona ia aumaia.—Isa 33:22.
Saʻiliʻiliga mo ʻOa Faaleagaga
Pe a Faatigā Mai se Isi
Pe afai e fasi e se tagata Isaraelu se isi Isaraelu ma leaga ai lona mata, e tusa ai ma le Tulafono, na fetaui lava i ai lona faasalaga. Ae e leʻi tuu atu i le tagata ua aafia e na te faasala le tagata na lavea ai po o se isi o lona aiga. Na tāpā e le Tulafono le avatu o le mataupu i le pulega po o faamasino ua tofia, e faia le faaiʻuga. O lea, o le iloa e ono faasalaina se tagata e tusa o lana mea na fai i isi, na taofia ai le tauimasui. Ae e iai foʻi se isi vala e sili atu.
FEPUARI 1-7
ʻOA TAUTELE MAI I LE AFIOGA A LE ATUA | LEVITIKO 26-27
“Le Auala e Maua ai Faamanuiaga a Ieova”
Ia Teena Mea e lē Aogā
8 E faapefea ona avea “ʻoa” ma atua? Ia, mo se faaaʻoaʻoga, manatu i se maa sa taatia i se fanua i Isaraelu anamua. Sa mafai ona aogā lenā maa e fausia ai se fale po o se pa. Ae afai sa faaaogā e fai ma “pou paia” po o se “maa ua teuteuina,” sa avea la ma mea e tausuai ai tagata o Ieova. (Levi 26:1, NW) I se tulaga tutusa, e aogā tupe ma e mafai ona faaaogā i se auala lelei. E tatou te manaʻomia tupe ina ia ola ai, ma e mafai foʻi ona tatou faaaogā lelei i le auaunaga iā Ieova. (Fai. 7:12; Luka 16:9) Peitaʻi, afai tatou te faamuamua le saʻilia o tupe nai lo la tatou auaunaga faa-Kerisiano, o le iʻuga, o le a avea tupe ma atua iā i tatou. (Faitau le 1 Timoteo 6:9, 10.) I lenei lalolagi, lea e matuā faatāua ai e tagata le saʻilia o le tele o tupe, e ao ona tatou faamautinoa o loo paleni la tatou vaaiga i lenei mataupu.—1 Timo. 6:17-19.
it-1 223 ¶3
Mataʻu
Ona o le auala na faaaogā ai e Ieova Mose ma le auala na la feutagaʻi ai, na mafai ai e Mose ona faia gaoioiga e matuā mataʻutia (upu Eperu, moh·raʼʹ) i luma o tagata o le Atua. (Te 34:10, 12; Eso 19:9) Na faaalia e i latou faatuatua le mataʻu tatau i le pule a Mose. Na latou iloa, o Ieova lea na fetalai mai e ala iā Mose. Sa tatau foʻi ona matataʻu tagata Isaraelu i le faleʻie paia o Ieova. (Le 19:30; 26:2) O lona uiga, e tatau ona faaalia le matuā faaaloalo i le faleʻie paia, tapuaʻi atu i le auala na faatonuina ai i latou e Ieova, ma ola e ōgatusa ma ana tulafono.
Ia Leoleoina Lou Loto e ʻle Filemu Mai le Atua’
10 Na fetalai atu Ieova i le nuu: “Pe afai tou te savavali pea i aʻu tulafono ma tausia aʻu poloaʻiga ma outou faia ia mea, ona ou faatotō ifo lea o le timu iā te outou i le taimi e tatau ai, e fua mai ai le laueleele, ma e fua mai foʻi laau o le fanua. Ou te tuuina le filemu i le atunuu ma e tou te taooto e aunoa ma se isi e faamataʻu mai iā te outou; ou te taofia manufeʻai o le atunuu mai i le osofaʻia o outou, ma e leai se tasi e faasagatau mai ma le pelu iā te outou. Ou te savali faatasi ma outou ma faailoa atu iā te outou o aʻu o lo outou Atua, ma tou te faaalia mai foʻi o outou o loʻu nuu.” (Levitiko 26:3, 4, 6, 12) Na ono mafai ona olioli Isaraelu i le filemu ona sa iai lo latou malu puipuiga mai o latou fili, fau ma soloi mea faaletino, atoa ma se faiā vavalalata ma Ieova. Ae o le a faalagolago lenei mea i lo latou utagia o le Tulafono a Ieova.—Salamo 119:165.
Saʻiliʻiliga mo ʻOa Faaleagaga
it-2 617
Faamaʻi
Iʻuga o le Fulitua i Tulafono a le Atua. Na lapataʻia le nuu o Isaraelu e faapea, o le lē tausia o la latou feagaiga ma le Atua, o le a iʻu ai i le ʻaumaia e le Atua o le faamaʻi iā i latou.’ (Le 26:14-16, 23-25; Te 28:15, 21, 22) I le Tusi Paia, e fesootaʻi atu le soifua mālōlōina lelei i le itu faaletino po o le itu faaleagaga, i faamanuiaga mai i le Atua (Te 7:12, 15; Sl 103:1-3; Fat 3:1, 2, 7, 8; 4:21, 22; Fal 21:1-4), ae o faamaʻi, e fesootaʻi atu i le agasala ma le tulaga lē lelei atoatoa. (Eso 15:26; Te 28:58-61; Isa 53:4, 5; Mat 9:2-6, 12; Ioa 5:14) E moni e iai mea na tutupu o loo taʻua i le Tusi Paia na taia tuusaʻo ai e Ieova tagata i le faamaʻi, e pei o le lepela na taia ai Miriama, Usia ma Kiasi (Nu 12:10; 2No 26:16-21; 2Tu 5:25-27), ae o le tele o tulaga, na māfua mai faamaʻi ona o le tulaga lē lelei atoatoa ma iʻuga lē maʻalofia o gaoioiga leaga a tagata po o atunuu. Na latou selesele i mea na latou lūlūina, ma oo mafatiaga i o latou tino ona o aafiaga o auala sesē na latou uia. (Ka 6:7, 8) Na taʻua e le aposetolo o Paulo, o i latou ua liliu atu i amioga lē mamā taufeusuaʻiga, “ua tuu ai pea i latou e le Atua i amioga lē mamā, ina ia faaleagaina ai o latou tino . . . ma tauia ai i latou i mea sesē ua latou faia.”—Ro 1:24-27.
FEPUARI 8-14
ʻOA TAUTELE MAI I LE AFIOGA A LE ATUA | NUMERA 1-2
“Ua Faamaopoopo e Ieova Ona Tagata”
Le Tulaga Talafeagai o le Tapuaʻiga iā Ieova i Ō Tatou Olaga
4 Pe afai sa e iai i se mea maualuga ma e tilotilo ifo i lalo i le mea sa tolauapi ai Isaraelu i le vaomatua, o le ā o le a e vaaia mai i ai? O le a e vaaia ai ni laina tetele o faleʻie, e faatulaga lelei, ma sa nonofo ai pe tusa ma le tolu miliona pe sili atu foʻi o tagata, ma na faavasegaina e taʻitolu ituaiga i le itu. E tolu ituaiga i le itu i mātū, tolu i le itu i saute, tolu i le itu i sasaʻe, ma le tolu i le itu i sisifo. Pe a sōsō mai atili lau vaai, o le a e iloa ai foʻi nisi vaega se fa sa faatutū o latou faleʻie e latalata i le ogatotonu o le togālauapi. O nei faleʻie sa nonofo ai aiga o le ituaiga o sā Levī. I le ogatotonu o le togālauapi, e vaaia ai se ie puipui sa ufiufi ai se fausaga uigaese. O le “faleʻie o le feiloaʻiga” po o le faleʻie paia, sa fau e tagata “atamamai” o Isaraelu e tusa ai ma le ata na faatonu mai e Ieova.—Numera 1:52, 53; 2:3, 10, 17, 18, 25; Esoto 35:10.
it-1 397 ¶4
Togālauapi
E toʻatele le aofaʻi o i latou na iai i le togālauapi a Isaraelu. O i latou na lesitalaina, e 603,550 tagata tau, ae e lē o faitaulia ai fafine ma tamaiti, o tagata matutua ma i latou e iai aafiaga tumau o le tino, o le ʻau sa Levī e toʻa 22,000, ma le “toʻatele o tagata ese.” E pe ā ma le 3,000,000 pe e sili atu le aofaʻiga atoa o le togālauapiga. (Eso 12:38, 44; Nu 3:21-34, 39) E lē o taʻu maia le telē o se fanua na nonofo ai lenei faitau aofaʻi toʻatele, ae e mautinoa o se nofoaga e matuā telē lava. Ina ua tolauapi i fanua laugatasi o Moapi lea e faafesagaʻi ma Ieriko, o loo faamatalaina sa nonofo i ʻPetesemota e oo atu lava i Apelasetima.’—Nu 33:49.
Saʻiliʻiliga mo ʻOa Faaleagaga
it-2 764
Lesitala
E masani lava ona lesitala tagata i o latou igoa, po o tupuaga e tusa ai ma o latou ituaiga ma aiga. E tele mea na aofia ai nai lo o le tau ina faitau o le aofaʻi o tagata. O le lesitalaina o tagata lea e taʻua i le Tusi Paia, na faia mo fuafuaga eseese, e pei o le totogiina o lafoga, tofia o fitafita mo le taua, po o le tofia o i latou e galulue i le faleʻie paia (mo le ʻau sa Levī).
FEPUARI 15-21
ʻOA TAUTELE MAI I LE AFIOGA A LE ATUA | NUMERA 3-4
“O le Auaunaga a le ʻAu Sa Levī”
it-2 683 ¶3
Ositaulaga
I le Feagaiga o le Tulafono. A o nofo pologa Isaraelu i Aikupito, na faapaia e Ieova atalii ulumatua uma o Isaraelu mo ia, ina ua ia faaumatia ulumatua o Aikupito i le mala lona sefulu. (Eso 12:29; Nu 3:13) O nei ulumatua e fai mo Ieova, ma faaaogā atoatoa i le auaunaga faapitoa mo ia. Na ono mafai ona faaaogā e Ieova nei atalii ulumatua uma o Isaraelu o ni ositaulaga, ma ni ē e tausia le faleʻie paia. Nai lo o lea, na ia filifilia tane o le ituaiga o Levi e faia lenei auaunaga. O le māfuaaga lea na suia ai e le ʻau sa Levī atalii ulumatua uma o ituaiga e 12 o Isaraelu (o i latou na tupuga mai i atalii o Iosefa o Efaraima ma Manase, na faitauina o isi ituaiga e lua). Na iloa ane i se lesitala, e 273 na sili atu ai le aofaʻi o ulumatua e lē o ni sa Levī, e amata atu i le tasi le masina agaʻi i luga le matutua, nai lo le ʻau sa Levī. Na manaʻomia ai loa e le Atua ona totogi se tau mo le togiola. Na totogi e ulumatua uma nei e 273 le tau e 5 sekeli ($11) a le tagata e toʻatasi iā Arona ma ona atalii. (Nu 3:11-16, 40-51) A o leʻi totogia lenā tau, ua uma ona faatulaga e Ieova tane o le aiga o Arona mai i le ituaiga o Levi, e avea o ni ositaulaga o Isaraelu.—Nu 1:1; 3:6-10.
it-2 241
ʻAu sa Levī
Tiute Tauave. Na faia aʻe le ʻau sa Levī i ni aiga se tolu, mai i atalii o Levi o Keresona, o Koato ma Merari. (Ke 46:11; 1No 6:1, 16) Na tofia nei aiga taʻitasi i ni nofoaga e latalata ane i le faleʻie paia i le toafa. O aiga o Koato mai i le fanauga a Arona, sa tolauapi i luma o le faleʻie paia i le itu i sasaʻe. O isi aiga o Koato sa tolauapi i le itu i saute. Ae o atalii o Keresona sa tolauapi i le itu i sisifo, ma atalii o Merari i le itu i mātū. (Nu 3:23, 29, 35, 38) O le faatūina, talaina i lalo, ma le feaveaʻiina o le faleʻie paia, o galuega na sa faia e le ʻau sa Levī. Pe a oo i le taimi e malaga ai le nuu, e aumai e Arona ma ona atalii le ʻie pupuni lea e vaeluaina ai le Mea Paia mai i le Mea e Sili Ona Paia, ma ufiufi ai le atolaau o le feagaiga, o le fata faitaulaga ma meafale, ma mea na faaaogā i le faleʻie paia, ona amo lea e atalii o Koato o na mea. E ave e atalii o Keresona ie o le faleʻie paia, o le ufiufi, ie pupuni, ie tautau i le lotoā, ma maea o le faleʻie, ae o atalii o Merari e latou te feaveaʻia auivi laupapa, poutū, lagolago, pine ma maea o le faleʻie.—Nu 1:50, 51; 3:25, 26, 30, 31, 36, 37; 4:4-33; 7:5-9.
it-2 241
ʻAu sa Levī
I aso o Mose, o le 30 tausaga o se sa Levī e amata ai ona faataunuuina atoatoa ona tiute e pei o le feaveaʻiina o le faleʻie ma ona vaega, i le taimi e malaga ese ai le nuu. (Nu 4:46-49) E iai isi tiute e mafai ona faataunuu i le 25 tausaga, ae e lē mafai ona faataunuu ai galuega mamafa e pei o le feaveaʻia o le faleʻie. (Nu 8:24) E oo mai i le taimi o le tupu o Tavita, ua amata mai i le 20 tausaga. O le māfuaaga na faia ai e Tavita lenei suiga, ona o le a lē toe feaveaʻia le faleʻie (o le a suia i le malumalu). Ma na muta la latou auaunaga o ni sa Levī, pe a 50 tausaga le matutua. (Nu 8:25, 26; 1No 23:24-26) Na manaʻomia ona matuā tomai le ʻau sa Levī i Tulafono, ona e iai taimi e manaʻomia ai ona latou faitau atu tulafono i le lautele, ma aʻoaʻo ai tagata.—1No 15:27; 2No 5:12; 17:7-9; Ne 8:7-9.
Saʻiliʻiliga mo ʻOa Faaleagaga
Ia Poto ma Mataʻu i le Atua!
13 O le tofo o Tavita i le fesoasoani a Ieova i taimi o puapuaga na atili ai ona mausalī lona mataʻu i le Atua, ma faamalosia lona mautinoa iā te Ia. (Salamo 31:22-24) Peitaʻi, e tolu ni taimi iloga, na lē mataʻu ai Tavita i le Atua, lea foʻi na oo ai i ni āuga matuiā. O le taimi muamua, o lona faia o ni sauniuniga e avatu ai le atolaau o le feagaiga a Ieova i Ierusalema i se fata faataavalevale, na i lo le amo e le ʻau sā Levī e pei ona faatonuina i le Tulafono a le Atua. Ina ua taumafai Usa, o lē na taʻitaʻia le fata faataavalevale e taofiofi le atolaau mai le paʻū ese, na oti ai lava i le taimi lenā ona o lana ʻgaoioiga sesē.’ Ioe, na matuiā le agasala a Usa, ae a tuu lava i le pogai tonu o mea uma, ona sa lē taulau ona faatumauina e Tavita lona faaaloalo tatau i le Tulafono a le Atua, ma iʻu ai i lea iʻuga mataʻutia. O le mataʻu i le Atua o lona uiga, ia faia mea i lana auala.—2 Samuelu 6:2-9; Numera 4:15; 7:9.
FEPUARI 22-28
ʻOA TAUTELE MAI I LE AFIOGA A LE ATUA | NUMERA 5-6
“E Faapefea Ona E Faaaʻoaʻo i le ʻAu Naseri?”
it-2 477
Naseri
E tolu faasasaga autū sa tausia e i latou na faia le tautoga o ni Naseri: (1) E lē tatau ona latou inu i le uaina po o se isi ʻava malosi; e lē tatau ona ʻai i so o se mea e faia mai i le laau o le vine, e aofia ai fua moto, fua pula, fua mago, pe inu i so o se sua e faia mai i le vine, e tusa lava po o se sua fou, po o se sua ua sui po o se vineta. (2) E lē tatau ona ʻoti o latou lauulu. (3) E lē tatau ona paʻi atu i se tino oti, e tusa lava po o se tauaiga vavalalata e pei o lona tamā, tinā, uso po o lona tuafafine.—Nu 6:1-7.
Tautoga Faapitoa. O le tagata e faia lenei tautoga faapitoa, ʻe avea o ia ma Naseri iā Ieova’ [o lona uiga, o lē ua tuuina atu, po o lē ua vavaeese], ae lē ina ia maua ai le viiga mai tagata, ona o faataulaga o loo ia faia mo Ieova. Nai lo lea, “o aso uma e avea ai o ia ma Naseri, e paia lava o ia iā Ieova.”—Nu 6:2, 8, fpl.
O āiāiga na tuu atu i le ʻau Naseri, e iai sona aogā faapitoa ma sona uiga i le tapuaʻiga iā Ieova. E tai pei lava o le ositaulaga sili, lea na lē mafai ona paʻi atu i se tino oti, e oo lava i ona tauaiga vavalalata, ona o lana galuega paia. E faapena foʻi le Naseri. Ona o le tāua o le galuega a le ositaulaga sili ma ana ositaulaga lagolago, na faasā ai ona latou inu i se uaina po o se ʻava malosi ao faia o latou tiute paia i luma o Ieova.—Le 10:8-11; 21:10, 11.
E lē gata i lenā, e ao i le Naseri (upu Eperu, na·zirʹ) ona “paia o ia e ala i le faauumi o lona lauulu.” O se faailoga e iloa ai o ia o se Naseri, ma vave ai ona iloa e tagata lona tulaga paia o se Naseri. (Nu 6:5) O le upu Eperu lava lenā, na·zirʹ sa faaaogā e faamatala ai se togāvine “e leʻi teuina,” i taimi o le Sapati paia ma le Iupelī. (Le 25:5, 11) O le pale iila auro foʻi sa faamau i le pulou ie o le ositaulaga lea sa vaneina ai le faaupuga “E paia lava Ieova”, sa taʻua “o le faailoga paia o le tuuina atu [upu Eperu, neʹzer e sau foʻi mai le upu Eperu lea e tasi, o le na·zirʹ].” (Eso 39:30, 31) E faapena foʻi palealii ia na faaaogā e tupu o Isaraelu, na taʻua foʻi o le ne’zer. (2Sa 1:10; 2Tu 11:12) I le faapotopotoga Kerisiano, na taʻua e le aposetolo, ua foaʻi atu i fafine se lauulu uumi, ae lē o se ufiulu. E faamanatu atu ai iā te ia, e ese lona tulaga mai lana tane. E tatau ona ia manatua, ia gauaʻi e tusa ai o faatulagaga a le Atua. O nei la gaoioiga, e pei o le faauumi o lauulu (e lē o se mea e masani ai mo tamāloloa), o le lē inuina o se uaina, o le mamā ma le lē taʻuleagaina, e faailoa atu ai i se Naseri ua tuutoina atu, le tāua o faataulaga ma le gauaʻi atoatoa i le finagalo o Ieova.—1Ko 11:2-16.
Saʻiliʻiliga mo ʻOa Faaleagaga
Fesili Mai le ʻAufaitau
Ae e ese le tulaga o le faa-Naseri a Samasoni. A o leʻi fanau mai Samasoni, na taʻu atu e le agelu a Ieova i lona tinā e faapea: “Faauta, o le a to oe, e te fanau foʻi se tama tane; e le oo se tafi i lona ulu, auā e faia le tama ma naseri i le Atua, e afua mai ina fanau; o ia foʻi e afua mai ona faaola iā Isaraelu ai lima o Filisitia.” (Faamasino 13:5) E leʻi faia e Samasoni se tautoga o le faa-Naseri. Na tofia o ia e le Atua e fai ma Naseri, ma sa avea o ia ma Naseri i lona olaga atoa. E lē faatatauina la i lona tulaga le faasāsāaga o le paʻi atu i tino oti. Afai na faatatauina i lona tofiga lea tulafono, ma faafuaseʻi ona paʻi atu i se tino oti, o le a faapefea la ona toe amata lona tofiga lea na amata mai i le taimi o lona fanau mai? E foliga mai la, e ese le manaʻoga mo le Naseri mo le olaga atoa mai iā i latou na tauofo e avea o ni Naseri.