Tusi o le Tusi Paia Numera 8—Ruta
Lē na Tusia: Samuelu
Nofoaga na Tusia Ai: Isaraelu
Māeʻa Ona Tusia: Pe tusa o le 1090 T.L.M.
Vaitaimi o Aofia Ai: 11 tausaga o le pulega a faamasino
1. (a) Aiseā e faapea atu ai e sili atu mea o loo i le tusi o Ruta na i lo le manatu faapea ua na o se tala i se faauōga alofa? (e) O le ā o taʻua faapitoa ai Ruta i le Tusi Paia?
O LE tusi o Ruta o se tala manaia i se mea na tupu lea na iʻu ina aliaʻe mai ai se tala matagofie i le faauōga alofa a Poasa ma Ruta. Peitaʻi, e lē faapea ua na o se tala i se faigauō a se tama ma se teine. O lona fuafuaga e lē ina ia faagaeetia ai i lona mālie. O loo faamatilatila e le tusi le fuafuaga a Ieova ina ia saunia se suli o le Malo, ma o loo faaeaea ai foʻi Lona alofa agalelei. (Ruta 1:8; 2:20; 3:10) O le maoaʻe o le tulaga o le alofa o Ieova o loo faaalia i lona filifilia o se fafine Moapi, o lē sa tapuaʻi muamua i le atua faapaupau o Kimosa, ae ua liliu mai i le tapuaʻiga moni, e avea o se tasi e tupuga mai ai Iesu Keriso. O Ruta o se tasi o fafine e toʻafā o loo taʻua o latou igoa i le faasologa o le gafa mai ia Aperaamo seʻi oo mai ia Iesu. (Mata. 1:3, 5, 16) O Ruta, faatasi ai ma Eseta, o se tasi o fafine e toʻalua o loo faaigoa ai tusi o le Tusi Paia.
2. O anafea na tutupu ai mea o loo tusia i le Ruta, o anafea na tusia ai le tusi, ma o ai na tusia?
2 “O ona aso na faamasino ai faamasino . . . ” O upu amata nei, ua tatala ai faamatalaga mataʻina o loo i le tusi o Ruta. Mai i nei upu ua iloa ai na mulimuli tusia le tusi, i le vaitaimi o tupu o Isaraelu. Peitaʻi, o mea tutupu o loo faamatalaina i le tusi o loo aofia ai se taimi pe ā ma le 11 tausaga o le vaitaimi o faamasino. E ui e lē o taʻua mai le suafa o lē na tusia le tusi, ae aliali mai lava o Samuelu, lea foʻi e foliga mai sa ia tusia le Faamasino ma o lē sa matilatila lona faamaoni i le amataga o le vaitaimi o tupu. Talu ai o loo faaalia i fuaiupu faaiʻu e faapea o le taimi lea ua taualoa Tavita, sa tatau la ona tusia pe tusa o le 1090 T.L.M. O Samuelu, o lē sa matuā masani lelei ma le folafolaga a Ieova i ‘le leona’ mai le ituaiga o Iuta, ma o lē sa faaaogā e Ieova e faauuina Tavita mai lena ituaiga e fai ma tupu o Isaraelu, sa matuā naunau loloto lava e tusia se faamaumauga o le gafa seʻi oo mai ia Tavita.—Kene. 49:9, 10; 1 Samu. 16:1, 13; Ruta 1:1; 2:4; 4:13, 18-22.
3. O ā mea moni e faamaonia ai le moni aʻiaʻi faakanona o le tusi o Ruta?
3 E leʻi fesiligia muamua lava le moni aʻiaʻi faakanona o le tusi o Ruta. Sa iloa faamaoniga o lenei mea ina ua faagaeeina e Ieova le taʻua ai o Ruta i le gafa o Iesu i le Mataio 1:5. E amanaʻia foʻi i taimi uma e tagata Iutaia le tusi o Ruta o se vaega o le kanona Eperu. E lē o se mea la e ofo ai, e faapea, o nisi o vaega o le tusi sa leiloa ua toe maua faatasi ma isi tusi faakanona i Tusi Taai o le Sami Mate ia na maua e amata mai i le 1947. E lē gata i lena, e talafeagai atoatoa le tusi o Ruta ma fuafuaga o le Malo o Ieova faapena foʻi mea e manaʻomia e le Tulafono a Mose. E ui lava sa faasā le fanauga a Isaraelu ona faaipoipo atu i tagata Kanana ma Moapi o ē sa tapuaʻi i tupua, ae leʻi tuuesea ai e lenei mea tagata mai nuu ese e pei o Ruta o ē sa fiafia e opogi le tapuaʻiga a Ieova. O loo talanoaina i le tusi o Ruta, le tulafono i le toe faatau mai (repurchase) atoa ma le faaipoipo atu o le uso o lē ua maliu i le avā a lē ua maliu (brother-in-law marriage) i ona vaega uma.—Teu. 7:1-4; 23:3, 4; 25:5-10.
LE POGAI E AOGĀ AI
9. O ā tulaga e avea ai tagata autū i le tala ia Ruta o ni faaaʻoaʻoga lelei mo i tatou i aso nei?
9 O lenei tala e faafiafiaina ai e mautinoa lava lona aogā, e fesoasoani ai i ē alolofa i le amiotonu ina ia ati aʻe le faatuatua mālosi. O tagata autū uma o loo iai i lenei tala faaoso naunau sa latou faaalia le faatuatua mataʻina ia Ieova, ma o i latou ia “na taʻuleleia ona o le faatuatua.” (Epe. 11:39) Ua avea i latou ma faaaʻoaʻoga lelei mo i tatou i aso nei. Na matilatila le faaalia e Naomi o le talitonu loloto i le alofa agalelei o Ieova. (Ruta 1:8; 2:20) Sa loto malie Ruta e tuua lona nuu ina ia faaauau le tapuaʻiga ia Ieova; sa ia faaalia ai lona alofa faamaoni ma le gauaʻi atu, ma o sē faaalia le naunau e galue. Ona o le talisapaia ma le naunautaʻi e Poasa o le tulafono a Ieova ma lona lolo atu ma le loto maulalo e fai le finagalo o Ieova, atoa ai ma lona alofa ia Naomi o sē e alofa faamaoni ma Ruta o se tagata toʻaga, na taʻitaʻia ai o ia e faataunuu lona faaeaga o le faaipoipo e ala i le toe faatau mai (repurchase).
10. Aiseā e ao ai i faamatalaga o loo i le Ruta ona faamalosia ai lo tatou mautinoa i folafolaga o le Malo?
10 O le sauniuniga a Ieova o le faaipoipoga, ma i le tulaga iinei e ala i le toe faatau mai, sa faaaogāina mo lona viiga. O Ieova na Fuafuaina le faaipoipoga a Poasa ma Ruta, ma sa ia faamanuia i ai e tusa ai ma lona alofa agalelei; sa ia faaaogāina o se auala e faasaoina ai ma le lē motusia le gafa tautupu o Iuta e oo mai ia Tavita ma mulimuli ane ai i le Tavita Sili, o Iesu Keriso. O le tagaʻi totoʻa i ai o Ieova e faamautinoa ua saunia le Suli o le Malo e tusa ai ma lana sauniuniga faaletulafono e ao ona faamalosia ai lo tatou mautinoa ma ia faapogaia ai i tatou e tepa taulaʻi i luma ma le mautinoa i le faataunuuina o folafolaga uma lava o le Malo. E ao ona faagaeetia ai i tatou ina ia tatou pisi i le galuega o le seleselega faaonaponei, ia mautinoa i le taui atoatoa ona lelei mai ia Ieova, le Atua o Isaraelu faaleagaga, o lē ‘ua tatou ō mai e faatuatua i lalo o ona apaau’ ma o lē e ana fuafuaga tau i le Malo lea o loo agaʻi pea ma le faamamaluina i luma i lo latou faataunuuga atoatoa. (2:12) O le tusi o Ruta o se tasi lea fesootaʻiga talafeagai i faamatalaga e tau atu i lena Malo!