Lomiga Faale-Tusi Paia I LE INITANETI
Lomiga Faale-Tusi Paia
I LE INITANETI
Faa-Samoa
ā
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • ʻ
  • TUSI PAIA
  • LOMIGA
  • SAUNIGA
  • bsi07 itu. 31-32
  • Tusi o le Tusi Paia Numera 39—Malaki

Leai se vitiō o maua i lenei vaega.

Faamalie atu na iai se faalētonu i le kopiina o le vitiō.

  • Tusi o le Tusi Paia Numera 39—Malaki
  • “O Tusitusiga Paia Uma”—E Moni Aʻiaʻi ma Aogā, Tusi 15
  • Tamaʻi Ulutala
  • LE POGAI E AOGĀ AI
“O Tusitusiga Paia Uma”—E Moni Aʻiaʻi ma Aogā, Tusi 15
bsi07 itu. 31-32

Tusi o le Tusi Paia Numera 39—Malaki

Lē na Tusia: Malaki

Nofoaga na Tusia Ai: Ierusalema

Māeʻa Ona Tusia: Ina ua mavae le 443 T.L.M.

O AI Malaki? E augapiu ma se faamatalaga o faamauina e faatatau i lona tupuaga mai po o sona lava foʻi talaaga o iai. Ae peitaʻi, pe a fua atu i le uiga o lana valoaga, e manino mai ai lona matuā maelega i lona tuutoina atu iā Ieova le Atua, ma le faasilisilia o Lona suafa ma le tapuaʻiga mamā, ma le malosi o lona lagona ʻinoʻino i ē o loo faapea mai e auauna i le Atua, ae o loo auauna mo i latou lava. E 48 taimi o loo taʻua ai le suafa o Ieova i mataupu e fā o lana valoaga.

2 O lona igoa i le faa-Eperu o Mal·ʼa·khiʹ, lea atonu e faauiga “O Laʻu Avefeʻau.” I Tusitusiga Eperu, le Septuagint, ma le faasologa mai o tusi e tusa ma taimi na tusia ai, e faamulimuli lava Malaki i perofeta e toʻa 12 i latou ia na taʻua o perofeta laiti. E tusa ai ma faamaumauga a le Sunako Sili, na soifua Malaki i le vaitaimi ina ua mavae atu perofeta o Hakai ma Sakaria, ma e augātupulaga faatasi ma Neemia.

3 O anafea na tusia ai le valoaga? Sa tusia i le vaitaimi o le pulega a se kovana, lea ua faatulaga ai i le taimi o le toe fausia o Ierusalema ina ua mavae le 70 tausaga o le faatafunaga o Iuta. (Mala. 1:8) Ae o ai le kovana? Talu ai o loo taʻua le auaunaga sa faia i le malumalu ae lē o iai se faamatalaga e faatatau i le fausiaina o le malumalu, atonu la na tusia ina ua mavae le taimi o le kovana o Serupapelu, auā o le taimi o lana pulega sa faamāeʻaina ai le fausiaina o le malumalu. E na o le toʻatasi le isi kovana i lea vaitaimi o loo taʻua i le Tusi Paia, o Neemia lea. Pe fetaui le valoaga ma le taimi o Neemia? E leai se faamaumauga i le Malaki o taʻua ai le toe fausia o Ierusalema ma ona pa, o lona uiga la, e lē fetaui i ai le vaega muamua o le nofoaiga faakovana a Neemia. Ae peitaʻi, e tele faamatalaga o loo iai e faatatau i faiga leaga a faitaulaga, lea la e fesootaʻi ai upu a Malaki ma le tulaga lea na tupu ina ua foʻi atu i le taimi lona lua Neemia i Ierusalema, i le mavae o le toe aamia mai o ia i Papelonia e Aretaseta i le 443 T.L.M., o le tausaga lona 32 lenā o le nofoaiga a le tupu. (Mala. 2:1; Nee. 13:6) O faaupuga talitutusa i le Malaki ma le Neemia e faamaonia ai o le taimi patino lava lea o loo faatatau atu i ai le valoaga.—Mala. 2:4-8, 11, 12—Nee. 13:11, 15, 23-26; Mala. 3:8-10—Nee. 13:10-12.

4 Sa taliaina e lē aunoa e tagata Iutaia le tusi o Malaki o se tusi e moni aʻiaʻi. I mau o Tusitusiga Kerisiano Eleni ia o loo toe sii mai ai upu a Malaki, o le tele o nisi o na faamatalaga o loo faaalia ai faataunuuga o lana valoaga, o se faamaoniga o le faagaeeina o le tusi a Malaki ma o se vaega foʻi o le Tusi Paia Eperu ua faamaonia lea na taliaina e le faapotopotoga Kerisiano.—Mala. 1:2, 3—Roma 9:13; Mala. 3:1—Mata. 11:10 ma le Luka 1:76 ma le Luka 7:27; Mala. 4:5, 6—Mata. 11:14 ma le Mataio 17:10-13, Mare. 9:11-13 ma le Luka 1:17.

5 O loo faaalia i le valoaga a Malaki, na faasolo ina mou ese atu le maelega ma le aasa faalotu lea sa faagaeeina e perofeta o Hakai ma Sakaria, i le taimi o le toe fausiaina o le malumalu. Na oo ina faatalalē faitaulaga, ua faamaualuluga ma manatu faapito. Na oo ina lē toe iai se faaaloalo i auaunaga na faia i le malumalu. Ua lē toe faia ni sefuluaʻi ma ni taulaga ona ua iai le lagona faapea, e lē o toe naunau mai le Atua iā Isaraelu. E leʻi faataunuuina lava faamoemoega ia sa tuutasi atu iā Serupapelu, ma i le feteenaʻi ma nisi o mea sa faatalitalia, e leʻi afio mai lava le Mesia. Sa matuā leaga faia lava le tulaga faaleagaga o tagata Iutaia. O le ā se faavae na iai i inā mo se faalaeiauga ma se faamoemoe? O le a faapefea ona faamanatu i tagata lo latou tulaga moni ma fafagu mai ina ia toe liliu atu i le amiotonu? Sa saunia e le valoaga a Malaki le tali.

6 O le auala tau tusitusiga a Malaki e tuusaʻo ma malosi. E muamua ona ia taʻua se manatu na faatulaʻi mai, ona tali atu loa lea i teteega a i latou o loo ia talanoa atu i ai. Ona mulimuli ane lea, toe faamautinoa atu lona uluaʻi manatu sa faatulaʻi atu. O lenei faiga e toe faamalosia atili ma matuā faamanino atu ai lana finauga. Na i lo le tau fai o ni faaupuga maotua, sa ia faaaogā se auala e tuusaʻo ma se faiga maumauaʻi.

LE POGAI E AOGĀ AI

13 Ua fesoasoani mai le tusi o Malaki ina ia malamalama ai i mataupu silisili lē masuia ma le alofa mutimutivale o Ieova le Atua. I le amataga o le tusi, o loo faamamafa ai le tele o le alofa o Ieova mo ona tagata “Iakopo.” Na ia fetalai atu i atalii o Iakopo: “O aʻu o Ieova, ou te lē liliu.” E ui lava i le mataʻutia o a latou amioga leaga, ae sa ia nofosauni lava e toe talia lona nuu pe afai e latou te toe foʻi atu iā te ia. Maʻeu lava se Atua alofa mutimutivale! (Mala. 1:2; 3:6, 7; Roma 11:28; Eso. 34:6, 7) E ala mai iā Malaki, sa faamamafa ai e Ieova e faapea, o laugutu o faitaulaga e tatau ona “tausia ai le poto.” O i latou uma o loo tuu atu i ai le faatuatuaga e aʻoaʻoina atu le Afioga a le Atua, e tatau ona latou utagia mai lenei manatu, ia mautinoa o le poto saʻo lea o loo latou faaooina atu. (Mala. 2:7; Fili. 1:9-11; faatusatusa i le Iakopo 3:1.) E lē faapalepale Ieova i tagata talapepelo, i latou o loo taumafai e faafoliga mai faapea ‘o le faia o mea leaga e lelei i luma o Ieova.’ E leai se tasi e tatau ona manatu faapea e mafai ona ia faavaleaina Ieova, e ala i le tau ina faataunuu o sana taulaga o loo ofoina atu i lenei Tupu sili. (Mala. 2:17; 1:14; Kolo. 3:23, 24) O le a vave ona molimau Ieova faasaga iā i latou uma lava o loo solia ana tulafono ma mataupu silisili amiotonu; e leai se tasi e ono fuafua e faia se gaoioiga amioleaga ma sao mai ai. O le a faamasinoina e Ieova i latou. (Mala. 3:5; Epe. 10:30, 31) E mafai ona mautinoa atoatoa e tagata amiotonu faapea, o le a manatua e Ieova a latou galuega ma faamanuia mai i latou. E tatau ona latou uaʻi atu i le Tulafono a Mose, e pei foʻi ona sa faia e Iesu, auā o inā o loo iai le tele o valoaga ua faataunuuina iā te ia.—Mala. 3:16; 4:4; Luka 24:44, 45.

14 I le avea ai ma tusi mulimuli o Tusi Paia Eperu faagaeeina, o loo faasino atu ai Malaki i mea tutupu e fesootaʻi ma le afio mai o le Mesia, o lē na avea lona aliaʻi mai i le silia ma le fā senituri mulimuli ane, ma pogai o le tusiaina o Tusi Paia Kerisiano Eleni. E pei ona faamauina i le Malaki 3:1, ua fetalai mai Ieova o ʻau: “Faauta, ou te tuuina atu laʻu sāvali, na te sauni le ala i oʻu luma.” Ina ua faagaeeina, sa tautala ai le toeaina matua o Sakaria ma ia faaalia e faapea, o lenei valoaga na faataunuuina i lona atalii, o Ioane le Papatiso. (Luka 1:76) Na faamautinoa mai e Iesu Keriso lenei mea, ona ia fetalai mai lea: “E leʻi tū mai i ē na fananau i fafine sē sili iā Ioane le papatiso; a o lē aupito itiiti i le malo o le lagi, e sili lea iā te ia.” E pei ona valoia e Malaki, na aauina mai Ioane e ‘teuteua le ala,’ o lona uiga, sa leʻi aofia ai o ia faatasi ma i latou o ē na faia aʻe ai mulimuli ane e Iesu se feagaiga mo se Malo.—Mata. 11:7-12; Luka 7:27, 28; 22:28-30.

15 Ona mulimuli ane lea i le Malaki 4:5, 6, na folafola ai e Ieova: “Faauta, ou te auina atu iā te outou o Elia le perofeta.” O ai lenei “Elia”? Na taufai faasino uma atu e Iesu ma le agelu lea na faaali atu iā Sakaria nei upu iā Ioane le Papatiso, e faaalia ai o ia lē o le a na “toe fuataʻi mea uma” ma “sauni le nuu e faatatauina mo le Alii [Ieova]” ina ia latou taliaina le Mesia. Ae peitaʻi, o loo taʻua foʻi e Malaki faapea o “Elia” o lē e muamua atu i “le aso o Ieova e sili, ma le mataʻutia,” e faaalia ai o loo iai pea se isi faataunuuga i le lumanaʻi i le aso o le faamasinoga.—Mata. 17:11; Luka 1:17; Mata. 11:14; Mare. 9:12.

16 I le tulimataʻi atu i lenā aso, ua fetalai ai Ieova o ʻau e faapea: “E fua mai i le mea e alu aʻe ai le la, e oo i le mea e alu ifo ai, e viia ai loʻu igoa i nuu ese; . . . auā o le Tupu sili lava aʻu, . . . e mātaʻutia lava loʻu igoa i nuu ese.” E matuā mātaʻutia lava! Auā ‘o le aso o le a mū e pei se umu; e fai ma tagutugutu o saito o ē faamaualuluga uma, atoa ma ē fai amio leaga.’ Peitaʻi, e fiafia i latou o ē matataʻu i le suafa o Ieova, auā “e alu aʻe iā te i [latou] le La o le amiotonu; e i ai foʻi le mea e mālōlō ai i ona apaʻau.” E faasino atu lenei i le taimi fiafia pe a oo ina faamālōlōina atoatoa—faaleagaga, faalefaalogona, faalemafaufau ma le faaletino—tagata usiusitai uma. (Faaa. 21:3, 4) I le faasino atu i lenā aso mamalu ma le faamanuiaina, ua faalaeiau mai ai Malaki iā i tatou ina ia tatou aumaia a tatou taulaga i le fale o Ieova ma le loto atoa: “Ia outou tofotofo mai ai iā te aʻu i lenei mea, ua fetalai mai ai Ieova o ʻau; pe ou te lē toina pupuni o le lagi mo outou, ma sasaa atu le manuia mo outou, ina seʻia silisili ona tele.”—Mala. 1:11, 14; 4:1, 2; 3:10.

17 A o lapataʻi mai pea e faatatau i le ‘taiaina o le lalolagi i le faafanoga,’ ae ua faamanatu mai foʻi e lenei tusi mulimuli a Perofeta se vaaiga mautinoa ma le olioli, i le ōgatasi ai ma fetalaiga a Ieova i lona nuu: “E faaamuia foʻi iā te outou e nuu uma lava; auā e fai outou ma nuu e moomia.”—4:6; 3:12.

    Lomiga Faa-Samoa (1971-2026)
    Log Out
    Log In
    • Faa-Samoa
    • Lafo Faamatalaga
    • Faapolokalame
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Aiāiga Faapitoa
    • Aiā Faaletulafono
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Lafo Faamatalaga