Nsamba ndjila akambo yimba—Wopo wɔkɔnge Bible okokande nkotshɛ́
“Nsamba ndjila akambo yimba [alekɔ] ekete kenangha djɛ mvu ndjala.”—Ikanyi yɛ UNESCO lá nkambo djɛ tɔkfɔ tɔ ntshika, 1995 lá angɛlɛ.
Mbala kɛmɔtshi, nsamba ndjila akambo yimba nkoka mposɛ ntshamba djɛ dilɛmɛlɔ edjinge kaanga lotono. Ntsha anto wamboyala la mposɛ yɛ nghɔsɔ, wakoka ndotepela wamba wa lotono, ndonangha akambo w’isɔnɔdji la ndjala la lopango.
Koko anto efula walekɔ la tokanyi totshikitanyi lá nkambo djɛ nsamba ndjila akambo yimba. Amɔtshi nkanelaka ambɔ anto wa wapaleke ndjila akambo yimba ndjawolaka ekete kenkfumɔ kɛ anto ankina onanghawɔ kana eyalelo kɛwɔ. Ankina walekɔ djeke mmɔ l’ikanyi yesuka Bible, yɛ ente anto wapaleke ndjila akambo yimba wangɔlɛmɛyɛke lotshungɔ lɔ onto l’onto lɔ nsɔna kɛnɛ k’ɔkɔpande nangha edjinge nsɔna etolo kɔkɔpande ndjingela, kaanga ntsha iwɔ yɔmɛlɛ wapasasanga l’akambo wakɔ edjinge la ɔsɔnwɛkɔ wɔwɔ wɔ ntɛmɔla.
Wopo wɔkɔnge Bible okokande nkotshɛ́ anto nsɔsɔlɔ djɛ ndjala la eyalelo kɛ nsamba ndjila akambo yimba lɔɔko kɛnɛ?
Ikanyi yɛ Bible lá nkambo djɛ nsamba ndjila akambo yimba
Bible akembɛ yimba yɛ nsamba ndjila akambo yimba. Ntepela nghɔnɛ: ‘Ekanedji kɛnyo kɛ wɔlɔ kewame le anto ankfumɔ.’ (Filipɛ 4:5) Bible ntokembɛka djɛ nanghela anto ankina akambo la dilɛmɛlɔ, la wopo wɔ wɔlɔ ole wɔ djɔ. Waakamba l’alako wanɛ wakoka nsamba ndjawala kana ndjawola lonkfunda lolekɔ́ l’onto ɔmɔtshi, ko ntshindaka onto wɔsɔ djɛ nsamba ndjila akambo yimba ko nagha akambo ete ngo oloko wɔnde ɔkɔpawɔ.
Bible, koko, ɛnyɛ djɛ Ndjambe alekɔ la tɔkfɔ tolendana la eyalelo kɛ anto. Ntepela ante: ‘[Ndjambe] wɛ onto, nde akoshimelaka kɛnɛ kelekɔ́ wɔlɔ.’ (Mika 6:8) Ntɛnyɛ mboka kɛ Ndjambe, kɛ ndapɛyɛ djɛ nkotshɛ anto djɛ nsasanga la lowiko loleka wɔlɔ.—Izaya 48:17, 18.
Ndjambe apatɔpɛyɛ lotshungɔ wɔ ndomboyɛ anto ankina. Lá nkilika Bible: ‘Ngo onto ɔmɔ ndeke Ondjindji w’Ɛlɛmbɛ la Isushi . . . Wɛ oyɛ na djɛ ndomboyɛ winako?’ (Djakɔbɔ 4:12) Ndjambe ntshikaka onto l’onto wɔ l’anteyi kɛso lotshungɔ lɔ nsɔna isɔmɛlɛ djɛ nangha kɛnɛ k’ɔkɔpaso.—Mvungo k’Ɛlɛmbɛ 30:19.
Kɛnɛ ketepela Bible lá nkambo djɛ dilɛmɛlɔ
Bible ntepelaka djɛ, ‘nɛmɛyɛ onto onkfumɔ.’ (1 Pɛtelɔ 2:17, New Jerusalem Bible) Djɛko ndeke, waasɔna djɛ mbika lá nkilika tɔkfɔ tɔ Bible nanghelaka onto onkfumɔ akambo la dilɛmɛlɔ, ayale ɔtɛmwɛlɔ wɔkɔnge w’oyɛnde kana má nkilika ɛsɔnɛlɔ wɛwɔ wɛ mbiko yɛwɔ. (Luka 6:31) Kɛsɔ kepakɔpɛ ntepela ente anto wakilika Bible wangawola nkambo nkfumɔ, ikanyi y’onto inkfumɔ kana wangosuka nkano nkfumɔ djɛ anto ankina ɔsawɔ. Koko l’edjena kɛ nanga akambo lá lɔsɛsɛdji kana la ntshamba djɛ dilɛmɛlɔ, wangonangha la wolo djɛ ndjokola wopo wɔ Yeso ndananghelaka ambeki wande akambo.
Ndjɔmbɔmba, Yeso apomanaka la omoto w’ɔtɛmɔlaki lá ɔtɛmwɛlɛ wɔ ndotawolaka. Omoto wɔsɔ awikaki la mpame kepalekɔ́ womɛnde—wopo wɔ lowiko lɔ Yeso ndatonaka. Koko, nde atepelaka nya omoto la dilɛmɛlɔ.—Djɔanɛ 4:9, 17-24.
Ete ngo Yeso, Akristo walekɔ entshupa djɛ nsipisoyɛ anto wakɔpa ndawekameyɛ donga djɛ djawo djɛwɔ, koko wanangha la ‘dilɛmɛlɔ dj’efula.’ (1 Pɛtɛlɔ 3:15) Bible djelakanyɛ Akristo dj’ipa ntshinda anto la wolo djɛ ndjawola ikanyi yɛwɔ. Djetepela djɛ ombeki wɔ Kristo ‘apakoke nana mbadji, koko nde ladjɛ ndjala la ndaakota te onto onkfumɔ,’ ndjila edjinge anto wapalekɔ́ andjawodji.—2 Timɔte 2:24.
Kɛnɛ ketepela Bible lá nkambo djɛ lotono
Bible ntɔlɔmbaka djɛ ‘ndjila vu l’onto onkfumɔ.’ (Hebero 12:14) Onto onkfumɔ wila vu ntonaka lotono. Apahonaka djɛ nangha nkambo lá wɔlɔ wɔnde, nde ndjilaka weelo efula djɛ ndjintasɛ vu l’anto ankina. (Mateo 5:9) Koko, Bible nkembɛ lonkina Akristo djɛ nkɔpa antonyi wawɔ lá ndananghela akambo lá wopo wɔ wɔlɔ kanga te anto waatona.—Mateo 5:44.
Ɛwo, Bible ntepela djɛ Ndjambe “atona,” kana “afulɔ,” nanghedji djepekalá anto lotshungɔ kana djenanghelá anto ankina nyɛtshi. (Woongo 6:16-19) Koko lanɛ Bible akamba l’itepela “lotono” djɛ ntepela mposɛ kɛ nyɛtshi efula kɛ nanghedji djɛ pɔlɔ. Bible djɛnyɛ djɛ Ndjambe alekɔ entshupa djɛ nyimeyɛ edjinge nkotshɛ́ anto wakɔpa ntshikitana má mboka yɛwɔ ole mbika lá nkilika tɔkfɔ tɔnde.—Izaya 55:7.
Avɛrse wa Bible watepela la nkambo djɛ nsamba ndjila akambo yimba edjinge dilɛmɛlɔ
Tito 3:2: ‘Ndjala l’ekanedji kɛ wɔlɔ ole ɛnyɛ ndaakota le onto onkfumɔ.’
Onto wolekɔ́ la ikanedji kɛ wɔlɔ nkadjimolaka tokanyi totshikitani lá vu, má nyɛnyɛ dilɛmɛlɔ te onto l’onto.
Mateo 7:12: ‘Djɛko ndeke, kɛnɛ k’ɔkɔpanyo ente wanyonanghele, nyo koko ladjɛ ndaananghela ngo wopo wɔkɔ.’
Isankfumɔ nsasangaka djɛ anto ankina ntonanghela akambo la dilɛmɛlɔ ole ndjila yimba lá tokanyi tɔso la mposɛ yeso. Djɛ ndjeka akambo efula walendana la ɔlɛmbɛ w’anyanya wolendana la nanghedjiwolakanyisá Yeso, lenda djamba “Qu’est-ce que la Règle d’or ?”
Yosua 24:15: ‘Nyɔsɔnɛ nyɔmɛlɛ lɔɔko onto ɔkɔna nyongokambela.’
Winá w’ɔlɛmɛyɛso lotshungɔ l’anto ankina djɛ nangha ɛsɔnɛlɔ wɛwɔ, iso mponaka vu.
Elemo. 10:34: ‘Ndjambe apasɔnɛ dongi.’
Ndjambe apasɔnɛ dongi lá kɛnɛ kelendana la nkfumbo dj’anto, demba, owila, loposo kana edjena kɛnde. Waakɔpa ndjokola Ndjambe nyɛnyɛka onto onkfumɔ dilɛmɛlɔ.
Habaka 1:12, 13: ‘[Ndjambe] apakoke ntshika djɛ akambo wa nyɛtshi nanghema.’
Wopo wɔ Ndjambe ndopile akambo yimbantshika alekɔ l’ekomo. Nde apatshikaki anto nkidjɛ nangha akambo lá wopo wɔ nyɛtshi kawo. Djɛ ndjewa akambo efula, lenda video: Pourquoi Dieu permet-il les souffrances ?
Ɔrɔma 12:19: ‘Nyotshikele nkɛlɛ kɛ Ndjambe edjena, ete ngo yafunama ambɔ: ‘Nsɔmbɔ oyɛwɔ nde nkambo djɛmi. Lemi ndeke lɔngɔsɔmbɔla,’ ndeke lotepela Yehova.’a
Yehova Ndjambe apapɛyɛ onto lotshungɔ lɔ nsɔmbɔla. Nde angonangha djɛ sii nyɛnama la winá wɔnde. Djɛ ndjewa akambo efula, wala djamba: “Y aura-t-il un jour la justice dans le monde ?”
a Yehova alekɔ djiina djɛ nsɔsɔlɔ djɛ Ndjambe. (Yeembe 83:18) Lenda djamba: “Ele Jehowa? lá otetela.