Watchtower MIKANDA I MU INTERNETE
Watchtower
MIKANDA I MU INTERNETE
Kisongye
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILO
  • nwt Yowano 1:1-21:25
  • Yowano

Tatui bapete video.

Etufuile namu lusa, kui kintu kibakutshishua kukafika kui video.

  • Yowano
  • Bible Ngaluluilo a Nsenga Ipia
Bible Ngaluluilo a Nsenga Ipia
Yowano

MUKANDU WIBUWA UFUNDIBUE KUI YOWANO

1 Ku kibangilo Eyi dibaadi kuanka, na Eyi dibaadi n’Efile Mukulu, na Eyi dibaadi efile. 2 Uno baadi ku kibangilo n’Efile Mukulu. 3 Bintu bioso bibafikile mu kuikala kuanka kukiila kuadi, na takui kintu su nkimune, kifikie mu kuikala kuanka kushi kukiila kuadi.

Kiakia kifikie mu kuikala kuanka 4 kukiila kuadi, kibaadi muwa, na muwa ubaadi etaata bua bantu. 5 Na etaata dikuete kumunyika mu mufito, anka mufito tanguidikambile nya.

6 Kubafikile mungi muntu abaabadi batume bua kulesha mpala y’Efile Mukulu; eshina diaye dibaadi Yowano. 7 Uno muntu bafikile bu kamonyi, bua kutuusha bukamonyi pabitale etaata, bua’shi bantu ba mishindo yoso bakumiine kukiila kuadi 8 Aye tabaadi diadia etaata nya, anka baadi na kia kutuusha bukamonyi pabitale diadia etaata.

9 Etaata dia binyibinyi adimunyikila bantu ba mishindo yoso dibaadi pepi na kufika pa nsenga. 10 Baadi pa nsenga na nsenga, ngifikie mu kuikala kuanka kukiila kuadi, kadi bantu ba pa nsenga ta mbamutundule. 11 Bafikile kuabo, kadi muilo waabo, taubaadi umukumiine. 12 Anka, baaba boso babaadi bamutambule, mmuibape matalua a kufika bana b’Efile Mukulu, muanda babaadi abalesha lukumiino muishina diaye. 13 Na babaadi batandikue, kushi kukiila ku mase sunga kukiila ku kikiebe ki’eshimba dia mbidi, sunga kukiila ku kikiebe ki’eshimba dia bantu, kadi kui Efile Mukulu.

14 Biabia Eyi nkufika mbidi, na nkushala munkatshi muetu na atue nkumona ntumbo yaye, ntumbo bu ya muana eeleka, ayifiki kui yaya; baadi muushibue na kukuminyibua* n’Efile Mukulu na bia binyibinyi. 15 (Yowano nkutuusha bukamonyi pa muanda waye, aye nkuela musaase’shi: “Uno nyi yawa anaadi muakule pa muanda waye’shi: ‘Yawa afiki kunyima kuande, mmumbadidiile kumpala muanda baadi kuanka kumpala kuande.’”) 16 Muanda tui bapete boso mu kuushibua kuaye, mpa na buntu bu’Efile Mukulu bushii mpuilo. 17 Muanda Muiya ubaadi utuushibue kukiila kui Moyise, buntu bu’Efile Mukulu na bia binyibinyi mbifikie kukiila kui Yesu Nkidishitu. 18 Takui muntu su ngumune tabamuene Efile Mukulu mususa su ngumune; anka muana eeleka e bu efile, e ku lupese* lua Yaya, yawa nyi mupatuule Kiadi.

19 Buno nyi mbukamonyi bubaadi Yowano mutuushe pabaadi bena Yunda batume ba tshite muakuidi na bena Levi abakatukila ku Yelusalema bua kumuipusha’shi: “We nanyi?” 20 Na aye nkuibikumiina, tabaadi muibipele nya; bambile’shi: “Ami ntshi Nkidishitu.” 21 Abo nkumuipusha’shi: “Paapa we nanyi? We Eliya?” Aye nkualula’shi: “Nya ntshii Eliya.” “We mutemuki?” Aye nkualula’shi: “Nya!” 22 Abo nkumuipusha’shi: “We nanyi? Etulungule bua’shi tukalule baaba betutume. Wakula kinyi pa bikutale obe nabene?” 23 Bambile’shi: “Ne eyi dia muntu kuete kuela musaase mu kabaaka’shi: ‘Lulamishayi eshinda dia Yehowa,’ nka bu bibambile mutemuki Yeshaya.” 24 Baaba b’abaadi batume abaadi bamune ba ku Bafadisee. 25 Biabia abamuipuishe’shi: “Paapa, su tue Nkidishitu, tue Eliya sunga Mutemuki buakinyi okuete kubatshisha?” 26 Yowano bebaluluile’shi: “Ami nkuete kubatshisha mu mema. Kui yawa muimane munkatshi muenu anushanuuku, 27 yawa kuete kufika kunyima kuande, ntshi mulombene kuangula mioshi ya sandale yaye.” 28 Ino mianda ibaadi ikitshikie mu Betani bushiya bua muela wa Yordane, mubaadi Yowano abatshisha.

29 Efuku dibalondele, bamuene Yesu afiki kuadi na aye nkuamba’shi: “Talayi Muana a mukooko a Efile Mukulu yawa akatusha miluisho ya bantu ba pa nsenga! 30 Uno nyi yawa anaadi muakule pa muanda waye’shi: ‘Kunyima kuande, akufiki muntu baadi mumbadidiile kumpala muanda baadi kuanka kumpala kuande.’ 31 Sunga’mi ntshinaadi namuuku, kadi kabingilo kandi mufikie mu kubatshisha mu mema kabaadi ka’shi aukibue kui Isalele.” 32 Yowano baadi dingi mutuushe bukamonyi’shi: “Naadi mumone kikudi akiyiki muiyilu bu konyi k’ekutshi, na akio nkushala paadi. 33 Sunga’mi ntshinaadi namuuku, kadi Yawa winyi muntume bua kubatshisha mu mema mmundungule’shi: ‘Yawa oso omono kikudi akiyiki na akishaala paadi, yawa nyi abatshisha mu kikudi kiselele.’ 34 Ne muibimone, na ami nkutuusha bukamonyi’shi uno nyi Muana a Efile Mukulu.”

35 Dingi efuku dibalondele, Yowano baadi muimane na babidi ba ku balongi baye, 36 na pabamuene Yesu kuete akidi, bambile’shi: “Talayi, Muana a mukooko a Efile Mukulu!” 37 Baaba balongi babidi pabaabamupushishe akula biabia, babalondele Yesu. 38 Akupu Yesu balulukile na pabamuene’shi bakuete kumulonda, bebepuishe’shi: “Anukimbi kinyi?” Abo nkuamba’shi: “Rabbi (abipatuula’shi, “Mulongieshi”), we mushalele kui kunyi?” 39 Aye nkuibalungula’shi: “Fikayi nukamone.” Biabia babayile na bamona kubaadi mushaalele, na abo nkushala naye mu diadia efuku; bibaadi pepi na nsaa y’ekumi.* 40 Andele mukuabo mulume na Simone Mpiele, baadi umune a ku balongi babidi babapushishe bibakuile Yowano na balonda Yesu. 41 Aye nkubanda kuenda kui mukuabo mulume Simone na nkumulungula’shi: “Tubapete Mesiya” (kishima akipatuula’shi “Nkidishitu”), 42 Aye nkuenda naye kui Yesu. Yesu pabamumuene bambile’shi: “We Simone muana a Yowano; abakakuitanyina bu Kefase” (eshina adipatuula’shi “Mpiele”).

43 Efuku dibalondele, Yesu baadi akiebe kuenda ku Ngalileya. Akupu aye nkufumankana na Fidipe na nkumulungula’shi: “Ndonde.” 44 Fidipe baadi a ku Betsaida, kibundi kia Andele na Mpiele. 45 Fidipe nkufumankana na Natanaele na nkumulungula’shi: “Tubapete yawa abaabadi bafunde pa muanda waye mu Muiya kui Moyise na kui Batemuki’shi: Yesu muana a Yosefe, akatukila ku Nazarete.” 46 Kadi Natanaele nkumulungula’shi: “Ku Nazarete namu nkulombene kutuuka kintu kibuwa su?” Fidipe nkumulungula’shi: “Fika omone.” 47 Yesu pabamuene Natanaele afiki kuadi, bakuile pabimutale’shi: “Talayi, binyibinyi muina Isalele shi na madimi.” 48 Natanaele nkumuipusha’shi: “Onguuku naminyi?” Yesu nkumualula’shi: “Nkumuene poyikalanga muushi mua mutshi wa nfigiye, kumpala kua’shi Fidipe akuitanyine.” 49 Natanaele bamualuluile’shi: “Rabbi we Muana a Efile Mukulu, we Nfumu a Isalele.” 50 Yesu nkumulungula’shi: “Bokumiina muanda nakulungula’shi nkumuene muushi mua mutshi wa nfigiye? Okamono mianda ikata kukila ino.” 51 Akupu aye nkumulungula’shi: “Binyibinyi nenulungula’shi, anukamono eyilu adibuuluka na mikeyilu y’Efile Mukulu ayiiki na kukaamina kui Muana a muntu.”

2 Na muifuku dia kasatu kubaadi kukitshikie musangelo wa bulunda* mu Kana ka Ngalileya, na nyinaye na Yesu baadi kuanka. 2 abaadi dingi betanyishe Yesu na balongi baye ku wawa musangelo.

3 Pabaapuile nfinyo, nyinaye na Yesu bamulunguile’shi: “Tabaki dingi na nfinyo.” 4 Kadi Yesu nkumualula’shi: “Wawa nguitutale kukinyi noobe nami?* Nsaa yande tayafikile.” 5 Nyinaye nkulungula baaba babaadi abafubu’shi: “Kitayi kiakia kioso kienulungula.” 6 Kuanka kubaadi malondo asamombo a mabue a mema atuule paapa bua kuitumpa muyile miiya ya bena Yunda, dioso dia ku anka dibaadi adituele bipimino* bibidi sunga bisatu. 7 Yesu nkuibalungula’shi: “Uushayi malondo na mema.” Biabia abo nkuiausha mpa na ku milomo. 8 Akupu, bebalunguile’shi: “Binobino tapulayi ndambo nuende nayo kui mukunkushi a musangelo.” Biabia abo nkuenda nayo. 9 Pabaadi mukunkushi a musangelo mutompe mema abaabakatukile mu kualuula bu nfinyo, kushi’ye kuuka kuaafiki (kadi bafubi abaadi batape mema ndio abaadi abauku), mukunkushi a musangelo nkuitanyina muntu bebakila 10 na aye nkumulungula’shi: “Bantu boso ababandaa kutuusha nfinyo ibuwa, na apakuatshika bantu, abatuusha ishaadile. Obe bolama nfinyo ibuwa mpa na binobino.” 11 Yesu bakitshine bino mu Kana ka Ngalileya bu mbangilo a bilengieleshi biaye, na aye nkulesha ntumbo yaye, na balongi baye nkutuula lukumiino luabo muadi.

12 Kunyima kua biabia, aye, nyinaye, bakuabo balume na balongi baye abalaleele ku Kapernaume, kadi tababaadi bashale kuanka mafuku ebungi.

13 Pasaka a bena Yunda tabaadi pepi, na Yesu nkukaamina ku Yelusalema. 14 Aye nkupeta mu ntempelo bantu abaudisha ngombe, mikooko, tonyi tua makutshi, na bantu abashintulaa makuta mbashale mu ma nkuasa aabo. 15 Kunyima kua kukita lufimbo lua mioshi, babingile baaba boso abaadi na mikooko na ngombe paasha pa ntempelo, na aye nkupalakasha makuta a bantu abashintulaa makuta na nkufuudidika ma mesa aabo. 16 Na aye nkulungula baaba abaadi abaudisha tonyi tua makutshi’shi: “Katushayi bino bintu pano! Lekayi kuikasha nshibo ya Nshami bu nshibo ya kukitshina busunga!”* 17 Balongi baye nkutentekiesha’shi mbifundibue’shi: “Kisumi bua nshibo yobe akikatembe bu kaalo muishimba diande.”

18 Biabia bena Yunda nkumulungula’shi: “Nkilengieleshi kinyi kiodi mulombene kuitulesha, akishinkamisha’shi we na matalua a kukita ino mianda?” 19 Yesu nkuibalula’shi: “Bumbulayi uno ntempelo, na nakamuibakuula mu mafuku asatu.” 20 Akupu bena Yunda nkumulungula’shi: “Uno ntempelo baadi muibakibue munda mua bipua 46, obe okamuibakuula mu mafuku asatu?” 21 Kadi ntempelo abaadi akuila, baadi alesha mbidi yaye. 22 Pabaadi musangukie ku lufu, balongi baye abaadi batentekieshe’shi baadi akamba kuakula bianka, abo nkukumiina bifundue na bibaadi Yesu muakule.

23 Kadi, pabaadi mu Yelusalema ku musangelo wa Pasaka, bantu bebungi abaadi batuule lukumiino muadi* nsaa ibaabadi bamone bilengieleshi bibaadi akitshi. 24 Kadi Yesu tabaadi muibakulupile muanda baadi ebauku boso 25 na tabaadi na lukalo lua’shi muntu amupatuluile muanda oso wawa pabitale muntu kampanda, muanda baadi auku ki mui muntu.

3 Kubaadi ungi muntu a ku Bafadisee abetanyina bu Nikodeme, baadi mukunkushi a bena Yunda. 2 Yawa muntu bafikile kui Yesu bufuku amulungula’shi: “Rabbi, atuuku’shi we mulongieshi akatukila kui Efile Mukulu, muanda takui muntu mulombene kukita bino bilengieleshi biokuete kukita su Efile Mukulu te naye.” 3 Yesu nkumulungula’shi: “Nakulungula binyibinyi’shi, su muntu ta mutandikue dia kabidi,* ta mukumbene kumona Bufumu bu’Efile Mukulu.” 4 Nikodeme nkumuipusha’shi: “Muntu baapu kukula mmulombene kutandikua naminyi? Mmulombene dingi kutuela muifu dia nyinaye bua kutandikua?” 5 Yesu nkualula’shi: “Nakulungula binyibinyi’shi su muntu ta mutandikue ku mema na ku kikudi, ta mulombene kutuela mu Bufumu bu’Efile Mukulu. 6 Kiakia kitandikue ku mbidi, mmbidi, na kiakia kitandikue ku kikudi, nkikudi. 7 Tokaanyanga muanda nakulungula’shi: Abitungu nutandikue dingi. 8 Lupapi alupukaa kualukumiina, na oteemesha tuleo tualo kadi touku kualufiki na kualuende. Bi mumune bua baaba boso batandikue ku kikudi.”

9 Nikodeme nkumuipusha’shi: “Ino mianda ngilombene kukitshika naminyi?” 10 Yesu nkumualula’shi: “We mulongieshi a Isalele kadi touku ino mianda? 11 Nakulungula binyibinyi’shi, atuakula kiatuuku na atutuusha bukamonyi bua kiatudi bamone, kadi tanui bakumiine bukamonyi buetu. 12 Su nenulungula mianda ya pa nsenga, kadi tanukuete nka kukumiina, mbinkunyi bianukakumiina su nenulungula mianda ya muiyilu? 13 Dingi, takui muntu mukaamine muiyilu kadi nka yawa muikie muiyilu, Muana a muntu. 14 Na nka bu bibaadi Moyise mukaamishe nyoka mu kabaaka, abitungu Muana a muntu akaamishue, 15 bua’shi yawa oso mukumiine muadi apete muwa wa loso.

16 “Muanda Efile Mukulu bafudile ba pa nsenga ngofu paaye kutuusha muana aaye eeleka, bua’shi muntu oso aleesha lukumiino muadi tabutudibuanga, kadi apete muwa wa loso. 17 Muanda Efile Mukulu tabaadi mutume Muana aaye pa nsenga bua kutshibila ba pa nsenga kiimu, kadi mbua’shi ba pa nsenga bapaashibue kukiila kuadi. 18 Yawa oso aleesha lukumiino muadi, t’akatshibilua kiimu. Yawa oso sh’aleesha lukumiino mmupue kutshibilua kiimu, muanda ta mmuleeshe lukumiino muishina dia Muana eeleka a Efile Mukulu. 19 Kiimu nkimeene pa bino’shi: etaata ndifikie pa nsenga, kadi bantu nkufula mufito pa mutue p’etaata, muanda bikitshino biabo bibaadi bibubi. 20 Muanda yawa oso akitshi mianda ibubi mmushikue etaata na t’akafiki ku etaata, bua’shi bikitshino biaye tabituushibuanga patooka.* 21 Kadi yawa oso akitshi kiakia kilulame afiki kuitaata, bua’shi bikitshino biaye bimueshibue bu bikitshibue mu kuipushena na kikiebe ki’eshimba di’Efile Mukulu.”

22 Kunyima kua biabia, Yesu na balongi baye abayile mu ntshamba ya Yudeya, aye nkukisha nabo mafuku ebungi kuakua, na baadi abatshisha. 23 Kadi Yowano namu baadi abatshisha mu Ainone pepi na Salime, muanda kuakua kubaadi mema ebungi, na bantu abaadi abatungunuka na kufika na abaadi ababatshishibua; 24 muanda Yowano tabaadi mubande kuedibua mu lukano.

25 Balongi ba Yowano abaadi bekakeene na ungi muina Yunda pabitale kutooshibua. 26 Biabia abafikile kui Yowano na bamulungula’shi: “Rabbi, yawa muntu oyikalanga naye bushiya bua Yordane, oboodi mutushiishe bukamonyi, tala, kuete kubatshisha na bantu boso bakuete abende kuadi.” 27 Yowano nkualula’shi: “Muntu ta mmulombene kupeta kintu su nkimune kuabashi bamupe kianka muiyilu. 28 Anue ba nabene nui tumonyi tua binakuile’shi: ‘Ntshi Nkidishitu kadi abaadi bantume kumpala kuaye.’ 29 Yawa oso e na mukashi a kuibakila, mmuntu bayibakila. Kadi kuuku a muntu bayibakila, p’emana na p’amuteemesha, e na muloo ukata pabitale eyi dia muntu beebakila. Biabia muloo wande ubakumbana. 30 Yawa, abitungu mufubo waye wende na kutama, kadi wande abitungu wende na kupeela.”

31 Yawa akatukila muiyilu e kunundu kua bangi boso. Yawa akatukila pa nsenga nga pa nsenga na aakula mianda ya pa nsenga. Yawa akatukila muiyilu e kunundu kua bangi boso. 32 Atuusha bukamonyi bua biadi mumone na biadi mupushe, kadi muntu su ngumune t’akumiina bukamonyi buaye. 33 Yawa oso mukumiine bukamonyi buaye, mmushinkamishe’shi,* Efile Mukulu nga binyibinyi. 34 Muanda yawa abadi batume kui Efile Mukulu aakula mianda y’Efile Mukulu, muanda Efile Mukulu apeshenaa kikudi kushi kupima. 35 Yaya mmufule Muana na mmutuule bintu bioso mu maasa aaye. 36 Yawa aleesha lukumiino mui Muana e na muwa wa loso; yawa sh’akookiela Muana t’akamono muwa, kadi nsungu y’Efile Mukulu ayishaala paadi.

4 Pabaadi Muanana mutundule’shi Bafadisee babaadi bapushe’shi kuete* kuikasha na kubatshisha balongi bebungi kukila Yowano— 2 sunga bishibaadi Yesu nabene abatshisha kadi nka balongi baye— 3 bakatukile ku Yudeya na enda dingi ku Ngalileya. 4 Kadi bibaadi abitungu’shi akidile ku Samadiya. 5 Biabia aye nkufika mu kibundi kia mu Samadiya kiabetanyina bu Sikare, pepi n’efuba dibaadi Yakobo mupe muana aaye Yosefe. 6 Muamua nyi mubaadi mushima wa Yakobo. Bu bibaadi Yesu mukookie muanda wa luendo, baadi mushale pa mushima. Bibaadi pepi na nsaa ya kasamombo.*

7 Ungi muana mukashi a mu Samadiya bafikile mu kutapa mema. Yesu nkumulungula’shi: “Mpe namu mema a kutoma.” 8 (Muanda balongi baye babaadi bende mu kibundi mu kuula bia kudia.) 9 Biabia yawa muana mukashi muina Samadiya nkumulungula’shi: “Mbikunyi obe sunga biodi muina Yunda, ontekie mema a kutoma ami muana mukashi muina Samadiya?” (Muanda bena Yunda tabe mu kipuano na bena Samadiya) 10 Yesu bamualuluile’shi: “Su bodia kuikala muukie kia buntu ki’Efile Mukulu na yawa bakulungula’shi: ‘Mpe namu mema a kutoma,’ nobe badia kumuteka anka, na badia kukupa mema a muwa.” 11 Aye nkumulungula’shi: “Muanana, tue na sunga mbeketshi bua kutapa mema na mushima wibula. Paapa nkuikunyi kopete aa mema a muwa? 12 Tue mukile nkambu’etu Yakobo bukata aye baadi muitupe mushima na baadi mutome mema ao pamune na bana baaye na lombe luaye lua nyema?” 13 Yesu nkumualula’shi: “Yawa oso atomo ano mema akapusha dingi nyota. 14 Yawa oso atomo mema ankamupa t’anapushe dimo nyota, kadi mema ankamupa aakafiki muadi bu nsulo ya mema aafiifuka aatusha muwa wa loso.” 15 Muana mukashi nkumulungula’shi: “Muanana, mpe namu aa mema, bua’shi ntshipushanga dingi nyota sunga kutungunuka na kufika mu ino mbalo mu kutapa mema.”

16 Aye nkumulungula’shi: “Nda oketanyine mulume oobe na nufikie pano.” 17 Muana mukashi nkumualula’shi: “Ntshi na mulume.” Yesu nkumulungula’shi: “Buakula kalolo, p’obe kuamba’shi: ‘Ntshi na mulume.’ 18 Muanda abaadi bakuibakile kui balume batano, na muana mulume oodi naye binobino ta mmulume oobe. Bua biabia bu’akula bia binyibinyi.” 19 Muana mukashi nkumulungula’shi: “Muanana, namono’shi we mutemuki. 20 Ba nkambua betu abaadi balanguile ku uno muengie, kadi anue anuamba’shi ku Yelusalema nyi mbalo ayitungu’shi bantu balanguile.” 21 Yesu nkumulungula’shi: “Muana mukashi, nakulungula binyibinyi’shi, nsaa ayifiki yanush’anukalanguila Yaya biabikala ku uno muengie sunga ku Yelusalema. 22 Anue anulanguila kianush’anuuku; atue atulanguila kiatuuku, muanda kipandilo akibanga na bena Yunda. 23 Anka, nsaa ayifiki, na ngipue kufika, i balanguidi ba binyibinyi abakalanguila Yaya na kikudi na binyibinyi, muanda Yaya kuete kukimba bantu be biabia bua kumulanguila. 24 Efile Mukulu nyi nkikudi, na baaba abamulanguila abitungu bamulanguile na kikudi na binyibinyi.” 25 Muana mukashi nkumulugula’shi: “Nauku’shi Mesiya kuete kufika, yawa ayitanyinua bu Nkidishitu. P’akafiki, aketulungula mianda yoso patooka.” 26 Yesu nkumulungula’shi: “Ami kuete kuisamba noobe, nnami’ye.”

27 Nka paapa balongi baye nkufika, na babaadi bakaanye muanda baadi esamba na muana mukashi. Anka takui muntu baadi muipushe’shi: “Nkinyi kiokuete kukimba?” Sunga’shi: “Buakinyi okuete kuisamba naaye?” 28 Biabia muana mukashi nkuleka kalondo kaaye ka mema, nkuenda mu kibundi na nkulungula bantu’shi: 29 “Fikayi numone muntu bandungula mianda yoso yandi mukite. Ta mmulombene pangi kuikala Nkidishitu?” 30 Babatuukile mu kibundi, na babanga kuenda kuadi.

31 Mu yaaya nsaa, balongi abaadi abamusendeela’shi: “Rabbi, dia.” 32 Kadi, bebalunguile’shi: “Ne na bia kudia bianushanuuku.” 33 Biabia balongi ababangile kuilungushena’shi: “Takui muntu mumutuadile bia kudia?” 34 Yesu nkuibalungula’shi: “Bia kudia biande nyi nkukita kikiebe ki’eshimba dia yawa muntume na kupudisha mufubo waye. 35 Tanuakulaa’shi kubashala mieshi inanka kumpala bua kipungo kia kuumbula kufika? Talayi! Nenulungula’shi: Buushayi meso na numone’shi, mafuba abaapu kukoma bua kuumbula. Binobino 36 muntu auumbula kuete kupeta efuto na kubunga tukuba bua muwa wa loso, bua’shi mumiinyi na yawa auumbula basankie pamune. 37 Bua biabia, dino eyi ndia binyibinyi: Umune mmumiinyi na mungi mmuntu auumbula. 38 Ne muinutume mu kuumbula kiakia kianushibaadi bafube ngofu. Bangi babaadi bafube ngofu na anue nui bapete makasa ku mufubo wabo.”

39 Bena Samadiya bebungi ba mu kiakia kibundi nkukumiina muadi muanda wa mayi a yawa muana mukashi baadi mutuushe bukamonyi amba’shi: “Bandungula mianda yoso yandi mukite.” 40 Biabia, pabafikile bena Samadiya kuadi, abamutekiele buadia kushala nabo, na aye nkushala kuakua mafuku abidi. 41 Pa muanda wa biabia, bangi bantu bebungi abaadi bakumiine pa muanda wa bibaadi muakule, 42 na abo nkulungula yawa muana mukashi’shi: “T’atukumiina dingi penda pa muanda wa bibu’akula; muanda tubapusha atue banabene, na atuuku’shi uno muntu nyi mmupaashi a ba pa nsenga binyibinyi.”

43 Kunyima kua aa mafuku abidi, bakatukile kuakua enda ku Ngalileya. 44 Yesu nabene baadi muakule’shi, mutemuki tekalaa na kinemo muiumbo diabo. 45 Biabia pabafikile mu Ngalileya, bena Ngalileya abaadi bamutambule, muanda babaadi bamone mianda yoso ibaadi mukite mu Yelusalema ku musangelo, muanda naabo namu abaadi bende ku wawa musangelo.

46 Akupu bafikile dingi ku Kana ka Ngalileya, kuakua nkubaadi mualuule mema afika nfinyo. Binobino mu Kapernaume mubaadi ungi mufubi a nfumu baadi na muana aaye mulume akumbu. 47 Pabaadi uno muntu mupushe’shi Yesu baadi mukatukie mu Yudeya afika mu Ngalileya, bafikile kuadi na amuteka bua’shi ende na apaashe muana aaye, muanda baadi pepi na kufua. 48 Kadi Yesu nkumulungula’shi: “Anue su tanui bamone bilengieleshi na mianda ya kukaanya, t’anukakumiina su nkapeela.” 49 Mufubi a nfumu nkumulungula’shi: “Muanana, fika namu tuende kumpala kua’shi muana ande afue.” 50 Yesu nkumulungula’shi: “Alukiila kobe; muan’oobe taadi bibuwa.” Yawa muntu nkukumiina eyi dibaadi Yesu mumulungule, na aye nkuenda. 51 Kadi pabaadi kuete kualukiila ku nshibo kuaye, bafubi baye babaadi bafumankane naaye bamulungula’shi muana aaye mulume taadi bibuwa.* 52 Biabia aye nkuibepusha nsaa ibaadi muana mupushe bibuwa. Abo nkumualula’shi: “Mbidi kaalo ipuile malooba ashale ku nsaa ya musambo.”* 53 Nka paapa nshe muana nkushinguula’shi ibaadi nka yaaya nsaa ibaadi Yesu mumulungule’shi: “Muan’oobe taadi bibuwa.” Biabia aye na boso ba mu nshibo muaye nkufika bena kukumiina. 54 Kino nkilengieleshi kia kabidi kibaadi Yesu mukite pabaadi mukatukie mu Yudeya enda mu Ngalileya.

5 Kunyima kua biabia, kubaadi musangelo wa bena Yunda, na Yesu nkukaamina ku Yelusalema. 2 Mu Yelusalema ku Kiibi kia Mikooko, kui eshiba dia mema diabetanyina mu kina Ebelu bu Betesata, difunyishue na mashinda ataano e na misaka. 3 Muanka mubaadi kibumbu kia bantu abaadi abakumbu, ba mpofu, balemane, na baaba abaadi na bipindi bia mbidi bifue* balaale. 4 —— 5 Anka muanka mubaadi mungi muntu baadi akumbu takudi bipua 38. 6 Pabamuene Yesu yawa muntu mmulaale na bu bibaadi auku’shi kuete akumbu takudi mafuku ebungi, bamuipuishe’shi: “Okumiina kupusha bibuwa su ?” 7 Yawa muntu baadi akumbu nkumualula’shi: “Muanana ntshi na muntu a kungiela muishiba dia mema apasanasana mema, kadi pankianyende, mungi muntu ayiki kumpala kuande.” 8 Yesu nkumulungula’shi: “Ebuee! Ata ka lusala kobe na tambuka.” 9 Musuusa umune yawa muntu nkupusha bibuwa, nkuata ka lusala kaaye na nkubanga kutambuka.

Dibaadi efuku dia Sabato. 10 Biabia bena Yunda nkubanga kulungula yawa muntu baadi mupaashibue’shi: “Lelo nyi efuku dia Sabato, na ta mbikuminyibue bua’shi osemune ka lusala.” 11 Kadi aye nkuibalula’shi: “Yawa bampaasha nyi bandungula’shi: ‘Semuna ka lusala kobe, na tambuka.’” 12 Abo nkumuipusha’shi: “Mmuntu kinyi bakulungula’shi: ‘Ekasemune, na tambuka’?” 13 Kadi yawa muntu baadi mupaashibue, tabaadi auku’shi baadi nnanyi, muanda Yesu batuelele mu kibumbu kia bantu kibaadi yaaya mbalo, ashimina.

14 Kunyima kua biabia, Yesu nkumusangana mu ntempelo na nkumulungula’shi: “Tala, bopu kupanda. Tokitanga dingi miluisho, bua’shi kintu kikile bubi takikufikilanga.” 15 Yawa muntu nkuenda na nkulungula bena Yunda’shi nyi Yesu baadi mumupaashe. 16 Nyi buakinyi bena Yunda abaadi abakiengiesha Yesu, muanda baadi akitshi ino mianda muifuku dia Sabato. 17 Kadi Yesu nkuibalungula’shi: “Nshami kiatungunuka na kufuba mpa na lelo uno, na ami natungunuka na kufuba.” 18 Nyi buakinyi bena Yunda ababangile kukimba muabo moso bua kumuipaa, muanda tabaadi penda ayipaa muiya wa Sabato kadi baadi dingi ayitanyina Efile Mukulu bu Nshaaye, eyikashanga bu e mumune n’Efile Mukulu.

19 Biabia Yesu nkuibalungula’shi: “Nenulungula binyibinyi’shi: Muana ta mmulombene kukita kintu su nkimune mu’ye nabene, kadi nka kiakia kiamono Yaya akitshi. Muanda mianda yoso ayikitshi Yaya, Muana eyikitshi namu nka mu mushindo umune. 20 Muanda Yaya mmufule Muana na amulesha mianda yoso y’akitshi aye nabene, na akamulesha mifubo ikata ikile ino, bua’shi nukaanye. 21 Muanda anka bu bi Yaya abuushaa bafue na kuibekasha na muwa, biabia Muana namu ekashaa na muwa yawa oso akumiina. 22 Muanda Yaya t’atshibila muntu su ngumune kiimu, kadi mmupe Muana matalua oso a kutshiba kiimu, 23 bua’shi boso banemekie Muana nka bu bi’abanemeka Yaya. Yawa oso sh’anemeka Muana t’anemeka Yaya mumutume. 24 Nenulungula binyibinyi’shi, yawa oso ateemesha eyi diande na akumiina Yawa muntume, e na muwa wa loso, na t’akatshibilua kiimu, kadi bakatuka ku lufu bende ku muwa.

25 “Nenulungula binyibinyi’shi, nsaa ayifiki, na ngipue kulombana i bafue abakapusha eyi dia Muana a Efile Mukulu na baaba abateemesha abakekala na muwa. 26 Muanda, nka bu bi Yaya e na muwa muadi, biabia mmupe namu Muana matalua a kuikala na muwa muadi.* 27 Na mmumupe matalua a kutshiba kiimu, muanda nyi Muana a muntu. 28 Tanukaanyanga bua biabia, muanda nsaa ayifiki ayikapusha baaba boso be mu mashama a kitentekiesho eyi diaye 29 na abakatuuku, baaba bakite mianda ibuwa bua lusangukilo lua muwa na baaba bakite mianda ibubi, bua lusangukilo lua kiimu. 30 Ntshi mulombene kukita kintu su nkimune mu’mi nabene. Natshibi kiimu muyile biampusha, na kiimu kiande nkilulame, muanda nakimbi kushi kikiebe ki’eshimba diande, kadi kikiebe ki’eshimba dia yawa muntume.

31 “Su netuushisha bukamonyi pa bintale’mi nabene, bukamonyi buande ta mbua binyibinyi. 32 Kui ungi kuete kutuusha bukamonyi pa bintale, na nauku’shi bukamonyi buatuusha pa bintale mbua binyibinyi. 33 Nubaadi batume bantu kui Yowano na, aye nkutuusha bukamonyi pabitale bia binyibinyi. 34 Anka, nta nkumiinaa bukamonyi abukatukila kui muntu, kadi nakula ino mianda bua’shi nupaashibue. 35 Yawa muntu baadi kimunyi akitembe na akimunyika, na bua kapindi kapeela nubaadi bakumiine kuikala na muloo ukata muitaata diaye. 36 Kadi ne na bukamonyi bukata bukile bua Yowano, muanda inyi mifubo impe Nshami bua kulombasha, yaaya mifubo yankuete kukita nyi ayituusha bukamonyi’shi, Yaya mmuntume. 37 Na Yaya muntume atuusha aye nabene bukamonyi pa bintale. Kashaa tanuapushishe eyi diaye musuusa su ngumune sunga kumona biadi, 38 na tanui na eyi diaye munda muenu, muanda tanui bakumiine yawa adi mutume.

39 “Nukuete kutaluula Bifundue muanda anunangushena’shi anukapete muwa wa loso ku bukuashi buabio; na abio* binyi nyi bikuete kutuusha bukamonyi pa bintale. 40 Anka t’anukumiina kufika kuandi bua’shi nupete muwa. 41 Ntankumiina ntumbo ayifiki kui bantu, 42 kadi nauku kalolo’shi tanui na kifulo bu’Efile Mukulu munda muenu. 43 Ne mufikie muishina dia Nshami, kadi tanui bantambule. Su ungi muntu badia kufika muishina diaye’ye nabene, yawa nubadia kumutambula. 44 Nui balombene kukumiina muandi naminyi, su anupa bantu ntumbo na anukumiina ntumbo ayifiki kuabadi na tanukuete kukimba ntumbo ayifiki kui Efile Mukulu umune? 45 Tanupuandikishanga’shi nakenufundu kui Yaya; kui nka umune enufundu, Moyise, yawa anudi batuule lukulupilo muadi. 46 Su nui bakumiine Moyise, nubadia kunkumiina, muanda baadi mufunde pa bintale. 47 Kadi su tanui bakumiine biadi mufunde, mbikunyi bianukumiina biangakula?”

6 Kunyima kua biabia, Yesu basabukile bushiya bua Kalunga ka mema ka Ngalileya, sunga Tiberiyade. 2 Na kibumbu kikata kia bantu kibaadi akitungunuka na kumulonda, muanda abaadi abamono bilengieleshi bibaadi akitshi pa kupaasha basha mikumbo. 3 Yesu bakamiine ku muengie, na aye nkushala kuakua na balongi baye. 4 Binobino Pasaka, musangelo wa bena Yunda, baadi pepi. 5 Pabaabushile Yesu meso na amona’shi kibumbu kikata kikuete akifiki kuadi, bayipuishe Fidipe’shi: “Nkuikunyi kuatukaulu mikate bua’shi bano bantu badie?” 6 Anka, baadi akula bino bua kumutompa, muanda baadi auku kitabaadi pepi na kukita. 7 Fidipe nkumualula’shi: “Mikate ya ndenie nkama ibidi tayilombana bua’shi oso a kuabadi apete su nkapese kapeela.” 8 Umune a ku balongi baye, Andele, mukuabo mulume na Simone Mpiele, nkumulungula’shi: 9 “Pano, pe ka nsongualume ke na mikate ya orje itaano na tu mishipa tubidi tupeela, kadi ino i kukitshina bano bantu bebungi bui bino kinyi?”

10 Yesu nkuamba’shi: “Lungulayi bantu bashale.” Bu biakubaadi lubishi luibungi yaaya mbalo, bantu babashalele paapa, kubaadi bana balume bafikie ku 5000. 11 Yesu nkuata mikate, na kunyima kua kutumbula Efile Mukulu, aye nkuiyabila baaba babaadi bashale paapa; bakitshine nka biabia na tuatua tu mishipa tupeela na abo nkudia nkuikuta. 12 Kadi pababaapuile kudia bekuta, Yesu balunguile balongi baye’shi: “Kongolayi bipese bibashala, bua’shi kintu su nkimune takishiminanga.” 13 Biabia abo nkuibikoongola, na nkuusha biseele 12 bia bipese bibaadi bishale kui baaba babaadi badie mikate itaano ya orje.

14 Pabamuene bantu kilengieleshi kibaadi mukite, ababangile kuamba’shi: “Uno binyibinyi nyi mmutemuki baadi na kia kufika pa nsenga.” 15 Akupu Yesu, bu bibaukanga’shi tabadi pepi na kufika mu kumukuata bua kumuikasha nfumu, bakatukile enda dingi ku muengie bupenka.

16 Pabalombene kiolua, balongi baye abalaleele ku kalunga ka mema, 17 na abatuelele mu buato babanga kusabuka kalunga ka mema bua kuenda ku Kapernaume. Takubaadi mufito na Yesu tabaadi mubande kufika kuabadi. 18 Dingi, mema a kalunga abaadi aeyele muiyilu muanda kipapi kibukopo kibaadi akipuku. 19 Patababaadi bende pepi bilometre bitano sunga bisamombo,* abamuene Yesu atambuka pa mema na efubuila pepi na buato, abo nkupusha moo. 20 Kadi aye nkuibalungula’shi: “Nnami; tanutshinanga nya!” 21 Akupu abaadi abakiebe kumusemuna mu buato na mususa umune buato nkufika ku kiese, mbalo ibaabadi abende.

22 Efuku dibalondele, kibumbu kia bantu kibaadi kishale bungi bushiya bua kalunga ka mema kibamuene’shi takubaadi bungi buato paapa. Kubaadi ka buato kapeela, kadi Yesu tabaadi mutuele mu kaaka ka buato na balongi baye, muanda balongi baye abaadi bende abo ba nabene. 23 Kadi maato aakatukila ku Tiberiyade nkufika pepi na mbalo ibaabadi badie mikate kunyima kua Muanana kutumbula Efile Mukulu. 24 Biabia, pabamuene kibumbu kia bantu’shi Yesu sunga balongi baye tabe paapa, abatuelele mu maato aabo na benda ku Kapernaume mu kukimba Yesu.

25 Pabaabamusangene bungi bushiya bua kalunga ka mema abamuipuishe’shi: “Rabbi, bofiki pano nsaa kinyi?” 26 Yesu nkuibalula’shi: “Nenulungula binyibinyi’shi, nukuete kunkimba ta mpa muanda wa bilengieleshi bianumuene kadi mpa muanda wa mikate yanudiile nuekuta. 27 Fubayi, kushi bua bia kudia abiluila, kadi bua bia kudia abishala bua muwa wa loso, biabia abikenupa Muana a muntu; muanda muadi’ye Yaya, Efile Mukulu nabene, mmuele kitampi kiaye kia kukuminyibua.”

28 Biabia abo nkumuipusha’shi: “Abitungu tukite kinyi bua kulombasha mifubo y’Efile Mukulu?” 29 Yesu nkuibalula’shi: “Mufubo w’Efile Mukulu nyi nguno: nuleshe lukumiino mui yawa adi mutume.” 30 Akupu abo nkumulungula’shi: “Nkinyi kiokuete kukita bu kilengieleshi bua’shi tuikimone na tukumiine moodi? Mmufubo kinyi okuete kukita? 31 Ba nkambua betu abadiile mana mu kabaaka, nka bu biabidi bifundibue’shi: ‘Bebapeele mukate aufiki muiyilu bua kudia.’” 32 Akupu Yesu nkuibalungula’shi: “Nenulungula binyibinyi’shi, Moyise tabaadi muinupe mukate aufiki muiyilu, kadi Nshami enupa mukate wa binyibinyi aufiki muiyilu. 33 Muanda mukate w’Efile Mukulu nyi ngiawa afiki muiyilu na apa ba pa nsenga muwa.” 34 Biabia abo nkumulungula’shi: “Muanana, ikala wetupa uno mukate misusa yoso.”

35 Yesu nkuibalungula’shi: “Ne mukate wa muwa. Yawa oso afiki kuandi t’akapusha nsala, na yawa oso alesha lukumiino muandi, t’anaapushe nyota. 36 Kadi, nka bu bia nenulunguile, nui bammone anka tanui bakumiine. 37 Baaba boso babampa kui Yaya, abafiki kuandi, na ntanambingie yawa afiki kuandi; 38 muanda ne mufikie muiyilu kushi bua kukita kikiebe ki’eshimba diande, kadi mbua kukita kikiebe ki’eshimba dia yawa muntume. 39 Kikiebe ki’eshimba dia yawa muntu nkia’shi: t’abitungu nshimishe sunga umune a ku baaba boso baadi mumpe, kadi abitungu nebabuushe ku lufu muifuku dia nfudiilo. 40 Muanda kikiebe ki’eshimba dia Nshami nkia’shi: yawa oso akumiina Muana na alesha lukumiino muadi, apete muwa wa loso, na nakamubusha ku lufu muifuku dia nfudiilo.”

41 Akupu bena Yunda ababangile kuunauna pa bimutale muanda bambile’shi: “Ne mukate ufikie muiyilu.” 42 Na abo nkubanga kuakula’shi: “Uno ta Yesu muana a Yosefe? atuuku nshaaye na nyinaaye. Mbikunyi bitaakula binobino’shi: ‘Ne mufikie muiyilu’?” 43 Yesu nkuibalula’shi: “Lekayi kuunauna munkatshi muenu. 44 Takui muntu mulombene kufika kuandi su Yaya muntume ta mmumukakie, na nakamubusha ku lufu muifuku dia nfudiilo. 45 Mbifundibue mu mikanda ya Batemuki’shi: ‘Boso abakalongieshua na Yehowa.’ Yawa oso muteemeshe Yaya na mukumiine malongiesha aaye afiki kuandi. 46 Takui muntu su ngumune tabamuene Yaya, nka penda umune mufikie kui Efile Mukulu; yawa nyi mumone Yaya. 47 Nenulungula binyibinyi’shi, yawa oso akumiina e na muwa wa loso.

48 “Ne mukate wa muwa. 49 Ba nkambua benu abadiile mana mu kabaaka kadi babafuile. 50 Uno nyi mmukate aufiki muiyilu, bua’shi muntu oso eudie, na tafuanga. 51 Ne mukate wi na muwa aufiki muiyilu. Su muntu adia uno mukate akekala na muwa bua loso; na binyibinyi mukate wankatuusha, nyi mbidi yande bua’shi bantu ba pa nsenga bapete muwa.”

52 Akupu bena Yunda ababangile kuikakeena bambanga’shi: “Mbikunyi bilombene uno muntu kuitupa mbidi yaye bua kudia?” 53 Biabia Yesu nkuibalungula’shi: “Nenulungula binyibinyi’shi su tanui badie mbidi ya Muana a muntu na kutoma mase aaye, tanui na muwa munda muenu. 54 Yawa oso adi mbidi yande na atomo mase ande e na muwa wa loso na nakamubusha ku lufu muifuku dia nfudiilo; 55 Muanda mbidi yande nkidibua kia binyibinyi na mase ande nkitomuanga kia binyibinyi. 56 Yawa oso adi mbidi yande na kutoma mase ande, ashala mu buumune nami, na ami mu buumune naye. 57 Nka bu bi Yaya muntume e na muwa, na biandi na muwa pa muanda wa Yaya, biabia yawa namu adi mbidi yande akekala na muwa pa muanda wande. 58 Uno nyi mmukate aufiki muiyilu. Tabi bu pabadiile ba nkambua benu kadi baafua. Yawa oso adi uno mukate akekala na muwa bua loso.” 59 Bakuile ino mianda pabaadi alongiesha mu kitumbuilo* mu Kapernaume.

60 Bebungi ba ku balongi baye pabaabapushishe bino abambile’shi: “Ano mayi aatapa kuishimba; nanyi mulombene kuiateemesha?” 61 Kadi Yesu bu bibaukanga’shi balongi baye bakuete kuunauna pabitale uno muanda, bebepuishe’shi: “Bino abinukokosha su? 62 Biabia bi kuikala naminyi su nuamona Muana a muntu akaamina kuakua kubaadi kumpala? 63 Kikudi nyi akipanaa muwa; mbidi taina bukuashi. Mayi ananenulungula, nyi nkikudi na nyi mmuwa. 64 Kadi kui bangi ba kuanudi bash’abakumiina.” Muanda Yesu baadi auku kubanga ku mbangilo baaba bash’abakumiina na yawa akamupaana. 65 Bakuile dingi’shi: “Nyi buakinyi ne muinulungule’shi muntu su ngumune ta mmulombene kufika kuandi su Yaya ta muate kitshibilo kia’shi afikie.”

66 Pa muanda wa biabia, bebungi ba ku balongi baye abalukiile ku bintu bi kumongo, na tababaadi bakumiine dingi kuenda naye. 67 Nyi Yesu nkuipusha batumibua Ekumi na babidi’shi: “Anue namu tanukumiina kuenda?” 68 Simone Mpiele nkumualula’shi: “Muanana, nkui nanyi kuatudi balombene kuenda? We na mayi a muwa wa loso. 69 Tui bakumiine na tubafiki mu kuuka’shi, we Eselele a Efile Mukulu.” 70 Yesu bebaluluile’shi: “Ne muinusangule anue batumibua ekumi na babidi, ta nnabio su? Aku namu umune a kuanudi Mmuntu adimbilaa bangi mianda.”* 71 Baadi akula bua Yundase muana a Simone Iskariote, muanda aye nyi badia nkamupaana sunga mbibaadi umune a ku batumibua Ekumi na babidi.

7 Kunyima kua biabia, Yesu batungunukile na kuifunya mu Ngalileya, tabaadi akumiina kuifunya* mu Yudeya muanda bena Yunda abaadi abakimbi kumuipaa. 2 Anka, musangelo wa Tabernakele* wa bena Yunda ubaadi pepi. 3 Biabia bakuabo balume nkumulungula’shi: “Katuka pano wende mu Yudeya, bua’shi balongi bobe bamone namu mifubo yokuete kukita. 4 Muanda muntu takukita kintu mbufiefie pakumiina kuukibua kui bantu. Su okuete kukita ino mianda, eleeshe kui bantu boso.” 5 Bakuabo balume tababaadi abaleesha lukumiino muadi. 6 Biabia, Yesu nkuibalungula’shi: “Nsaa yande tayabandile kufika, kadi buenu nsaa yoso yaaya ibuwa. 7 Ba pa nsenga tabe na kabingilo ka kuinushikua, kadi ami mbanshikue, muanda nkuete kutuusha bukamonyi pabitale mifubo yabo’shi ibubi. 8 Anue ndayi ku musangelo; ami ntambanda kuenda ku uno musangelo, muanda nsaa yande tayabandile kulombana kalolo.” 9 Biabia kunyima kua’ye kuibalungula ino mianda, baadi mushale mu Ngalileya.

10 Kadi patapabaadi bakuabo balume bende ku musangelo, aye namu bayile mu bufiefie kushi bantu kumumona. 11 Biabia bena Yunda ababangile kumukimba ku musangelo bambanga’shi: “Yawa muntu e kunyi?” 12 Na bantu abaadi paapa abaadi abakula muushimuushi ngofu pa bimutale. Bangi abaadi abamba’shi: “Nyi mmuntu ebuwa.” Bangi namu’shi: “Ta mmuntu ebuwa. Kuete kudimba kibumbu kia bantu.” 13 Anka, takui muntu baadi esamba pa bimutale kumpala kua bantu, muanda wa kutshina bena Yunda.

14 Pepi na mafuku ananka kunyima kua musangelo kubanga, Yesu batuelele mu ntempelo na abanga kulongiesha. 15 Bena Yunda abaadi bakaanye bambanga’shi: “Mbikunyi bi uno muntu na kino kiukilo kia Bifundue ki bino aku namu ta mmulongie tulasa?”* 16 Yesu nkuibalula’shi: “Biabia biandongiesha ta mbiande, kadi mbia yawa muntume. 17 Su muntu akiebe kukita kikiebe ki’eshimba Diaye, akauku su biandongiesha abifiki kui Efile Mukulu sunga’shi nakula abifiki kuandi’mi nabene. 18 Yawa oso akula akifiki kuadi’ye nabene, akimbi ntumbo yaye’ye nabene, kadi yawa oso akimbi ntumbo ya yawa mumutume, yawa nga binyibinyi na muadi tamui kukutua kululama. 19 Moyise benupeele Muiya, ta nnabio? Kadi su ngumune a kuanudi ta mmukookiele wawa Muiya. Buakinyi nukuete kukimba kungipaa?” 20 Kibumbu kia bantu kibaluluile’shi: “We na demo. Nnanyi kuete kukimba nkuipaa?” 21 Yesu nkuibalula’shi: “Nakitshi penda kikitshino kimune, na anue boso nubakaanya. 22 Nyi buakinyi Moyise baadi muinupe kusadiibua kushi’shi akufiki kui Moyise, kadi kui ba nkambua, na nukuete kusala muntu muifuku dia sabato. 23 Su muntu asadiibua muifuku dia sabato bua kupela kuipaa muiya wa Moyise, buakinyi anuntombokiela muanda napaasha muntu muifuku dia sabato? 24 Lekayi kutshiba kiimu muyile abimueneka ku meso, kadi tshibayi kiimu na kululama.”

25 Akupu bangi bantu ba mu Yelusalema nkubanga kuakula’shi: “Uno ta ndio muntu abakuete kukimba kuipaa? 26 Kadi talayi! Kuete kuakula munkatshi mua bantu, na t’abamulungula muanda su ngumune. Bakunkushi betu babafiki mu kushinkamisha’shi uno nyi Nkidishitu su? 27 Aku namu, atuuku akufiki uno muntu; kadi apafiki Nkidishitu, muntu su ngumune tauku kuakatukila.” 28 Pabaadi Yesu kuete kulongiesha mu ntempelo, belele musaase’shi: “Anunguuku na anuuku kuanfiki. Na ntshi mufikie mu’mi nabene, kadi Yawa muntume e kuanka binyibinyi, na t’anumuuku nya. 29 Ami namuuku, muanda ne muntu aleesha mpala yaye, na Aye nyi muntume.” 30 Biabia ababangile kukimba mushindo wa kumukuata, kadi takui muntu su ngumune baadi moobeshe kuibikita, muanda nsaa yaye tayibaadi ibande kulombana. 31 Sunga mbiabia bantu bebungi babaadi mu kibumbu kia bantu, nkukumiina muadi na babaadi abamba’shi: “Apafiki Nkidishitu, t’akakitshi bilengieleshi bibungi kukila bikite uno muntu, ta nabio su?”

32 Bafadisee babapushishe kibumbu kia bantu akiunauna ino mianda pa bimutale. Bakata ba ba tshite muakuidi na Bafadisee nkutuma balami bua kumukuata. 33 Akupu Yesu nkuamba’shi: “Nekala nenu bua kapindi kapeela kumpala kua’shi nende kui Yawa muntume. 34 Anukankimbi, kadi t’anukampete, na kuakua kuankekala tanui balombene kuikufika.” 35 Biabia, bena Yunda nkuisamba munkatshi muabo’shi: “Nkuikunyi akukiebe uno muntu kuenda, bua’shi tatumupetanga? Ta nkui bena Yunda bapalakane munkatshi mua bena Greke kuakiebe kuenda bua kulambukisha bena Greke su? 36 Nkinyi ki’akiebe kuakula pamba’shi: ‘Anukankimbi kadi t’anukampete, na kuakua kuankekala tanui balombene kuikufika’?”

37 Muifuku dia nfudiilo, efuku dikata dia musangelo, Yesu bebuele na eela musaase’shi: “Su muntu e na nyota afikie kuandi, na atome. 38 Yawa oso akumiina muandi, nka bu biabidi bifundibue mu bifundue: ‘Munda muaye amutuuku misulo ya mema a muwa ayalaala.’” 39 Anka, baadi muakule bino pabitale kikudi kibaadi baaba abaadi bakumiine muadi pepi na kupeta; muanda kikudi takibaadi kibande kuikala kuanka, muanda Yesu tabaadi mubande kutumbishibua. 40 Bangi bantu babaadi mu kibumbu kia bantu babapushishe ano mayi ababangile kuamba’shi: “Uno nyi Mmutemuki binyibinyi.” 41 Bangi babaadi abamba’shi: “Uno nyi Nkidishitu.” Kadi bangi namu babaadi abamba’shi: “Nkidishitu t’atuukila ku Ngalileya, ta nabio su? 42 Bifundue t’abiamba’shi Nkidishitu atuukila ku kekulu ka Davide na ku Betelema, kibundi kibaadi Davide mukatukile?” 43 Biabia kuiabuula kubatuukile munkatshi mua kibumbu kia bantu pa muanda waye. 44 Anka bangi ba kuabadi, abaadi abakimbi kumukuata kadi tababaadi boobeshe kuibikita.

45 Akupu pabaadi balami balukiile, bakata ba ba tshite muakuidi na Bafadisee babebepuishe’shi: “Buakinyi tanui bafikie naye pano?” 46 Balami nkualula’shi: “Kashaa takui ungi muntu tabakuile mu uno mushindo.” 47 Bafadisee nkualula namu’shi: “Nanue namu tanuibadimbiibue su? 48 Takui su ngumune a ku bakunkushi sunga a ku Bafadisee bakumiina muadi, ta nabio su? 49 Kadi kino kibumbu kia bantu bash’abauku Muiya nyi mbantu bedibue mulua.” 50 Nikodeme, baadi umune a ku Bafadisee baadi muende kui Yesu kumpala, bebalunguile’shi: 51 “Muiya wetu t’autshibilaa muntu kiimu kushi kubanda kumuteemesha na kuuka kiakuete kukita, ta nabio su?” 52 Abo nkumualula’shi: “Obe namu okatukila ku Ngalileya su? Kimbuula na omone’shi takui mutemuki e na kia kutuukila ku Ngalileya.”*

8 12 Akupu Yesu bebalunguile dingi’shi: “Ne etaata dia pa nsenga. Yawa oso andondo, t’akatambukila mu mufito kadi akapete etaata dia muwa.” 13 Biabia Bafadisee abamulunguile’shi: “Wetuushila obe nabene bukamonyi; bukamonyi bobe ta mbua binyibinyi.” 14 Yesu nkuibalula’shi: “Sunga nkuete kutuusha bukamonyi pa bintale’mi nabene, bukamonyi buande mbua binyibinyi, muanda nauku kuanfiki na kuanyende. Kadi anue, tanuuku kuanfiki na kuanyende. 15 Nukuete kutshiba kiimu muyile miiya* ya bantu; ami ntantshibila muntu kiimu. 16 Na sunga natshiba kiimu, kutshiba kuande kua kiimu nkua binyibinyi muanda ntshi bupenka, kadi Yaya muntume e nami. 17 Dingi mu Muiya wenu mbifundibue’shi: ‘Bukamonyi bua bantu babidi mbua binyibinyi.’ 18 Ami nabene nkuete kuituushisha bukamonyi na Yaya muntume kuete kutuusha bukamonyi pa muanda wande.” 19 Akupu abo nkumuipusha’shi: “Nshoobe e kunyi?” Yesu nkuibalula’shi: “Tanunguuku’mi sunga Nshami. Su nubadia kunguuka, nubadia kuuka dingi Nshami.” 20 Bakuile ino mianda mu mbalo ibaadi tushete tua milambu pabaadi alongiesha mu ntempelo. Kadi muntu su ngumune tabaadi mumukuate, muanda nsaa yaye tayibaadi ibande kulombana.

21 Biabia, bebalunguile dingi’shi: “Nkuete kuenda na anukankimbi, anka anukafu mu muluisho wenu. Kuakua kuanyende tanui balombene kuikufika.” 22 Akupu bena Yunda ababangile kuamba’shi: “Akiebe kuiyipaa su? Muanda bakula’shi: ‘Kuakua kuanyende tanui balombene kuikufika.’” 23 Bebalunguile dingi’shi: “Anue nui ba paashi, ami ne a muiyilu. Anue nui ba pano pa nsenga, ami ntshi a pano pa nsenga. 24 Nyi buakinyi nenulunguile’shi: Anukafu mu miluisho yenu. Muanda su tanui bakumiine’shi nami’ye, anukafu mu miluisho yenu.” 25 Biabia ababangile kumuipusha’shi: “We nanyi?” Yesu nkuibalula’shi: “Buakinyi nkuete mpa na kuisamba nenu? 26 Ne na mianda ibungi ya kuakula inutale na kutshiba kiimu. Anka, Yawa muntume nga binyibinyi, na inyi mianda yandi mupushe kuadi nkuete kuiyakula pa nsenga.” 27 Tababaadi bashinguule’shi kuete kuisamba nabo pabitale Yaya. 28 Akupu Yesu nkuamba’shi: “Kunyima kua’nue kukaamisha muana a muntu, paapa anukauku’shi nnami’ye, na’shi ntankitshi kintu su nkimune mu’mi nabene, kadi nakula ino mianda nka bu bi ndongieshe Yaya. 29 Na Yawa muntume e nami; tammundekiele nya, muanda nakitaa nka mianda ayimusankisha.” 30 Pabaadi akula ino mianda, bantu bebungi nkukumiina muadi.

31 Akupu Yesu nkulungula dingi bena Yunda abaadi bakumiine muadi’shi: “Su nuatungunuka na kukookiela mayi ande, nui balongi bande binyibinyi, 32 anukauku bia binyibinyi, na bia binyibinyi abikenuikasha balungantu.” 33 Abo nkumualula’shi: “Tui tuikulu tua Abalahama na kasha tatuekeele ku bupika bua muntu. Mbikunyi biomba’shi: ‘Anukekala balungantu’?” 34 Yesu nkuibalula’shi: “Nenulungula binyibinyi’shi, nkitshishi a miluisho oso, nyi mpika a miluisho. 35 Dingi, mpika tashalaa mu nshibo mua nfumuaye loso; kadi muana a sha nshibo emushalaa loso. 36 Biabia su muana enuikasha balungantu, anukekala binyibinyi balungantu. 37 Nauku’shi nui tuikulu tua Abalahama. Kadi anukimbi kungipaa, muanda tanukumiina malongiesha ande. 38 Ami nakula mianda inaadi mumone panaadi nki kui Nshami, kadi anue anukitshi mianda yanudi bapushe kui nshenu.” 39 Abo nkumualula’shi: “Nshetu nyi Abalahama.” Yesu nkuibalungula’shi: “Su nubadia kuikala bana ba Abalahama, nubadia kuikala anukitshi bikitshino bia Abalahama. 40 Kadi nukuete anukimbi kungipaa, ami muntu benulungula bia binyibinyi biandi mupushe kui Efile Mukulu. Abalahama tabaadi mukite biabia. 41 Nukuete kukita bikitshino bia nshenu.” Abo nkumulungula’shi: “Tatui batandikue mu bundumba;* tui na Nshetu umune Efile Mukulu.”

42 Yesu nkuibalungula’shi: “Su Efile Mukulu badia kuikala Nshenu, nubadia kunfula muanda ne mufikie kui Efile Mukulu, na ne pano. Ntshi mufikie mu’mi nabene, kadi Nnaaye muntume. 43 Buakinyi tanupusha biangakula? Muanda tanui balombene kuteemesha eyi diande. 44 Anufiki kui nshenu Diabulu, na anukumiina kukita kikiebe ki’eshimba dia nshenu. Yawa baadi ngipayishanyi pababangile,* na ta mushale mushimate mu bia binyibinyi muanda bia binyibinyi tabi muadi. Nsaa y’akula mianda ya madimi, akula muyile biadi, muanda nsha madimi na nshaye na madimi. 45 Muanda, ami enulungula bia binyibinyi tanunkumiina. 46 Nnanyi a kuanudi mulombene kunshinkamiisha’shi ne mukite muluisho? Su naakula bia binyibinyi, buakinyi tanunkumiina? 47 Yawa afiki kui Efile Mukulu, ateemesha mayi a Efile Mukulu. Nyi buakinyi tanuteemesha muanda tanufiki kui Efile Mukulu.”

48 Bena Yunda nkumualula’shi: “Tatui na kabingilo ka kuamba’shi: ‘we muina Samadiya na we na demo’?” 49 Yesu nkualula’shi: “Ntshi na demo, kadi nkuete kunemeka Nshami, anka anue tanukuete kunnemeka. 50 Ami ntanekimbila ntumbo, kui Yawa kuete kuiyinkimbila na kutshiba kiimu. 51 Nenulungula binyibinyi’shi, su muntu atumikila eyi diande, t’anamone lufu nya.” 52 Bena Yunda nkumulungula’shi: “Binobino tubauku’shi we na demo. Abalahama bafuile, mpa na batemuki, kadi obe wamba’shi: ‘su muntu atumikila eyi diande t’anafue nya.’ 53 Tue na kinemo kukila nshetu Abalahama bafuile nya, ta nabio? Batemuki dingi abafuile. Weata bu nanyi?” 54 Yesu nkuibalula’shi: “Su netumbisha ami nabene, ntumbo yande ngia bisumanga. Nshami nyi kuete kuntumbisha, yawa anuamba’shi nyi Efile Mukulu enu. 55 Aku namu, tanumuuku kadi ami namuuku. Na su namba’shi ntamuuku, nekala sha madimi nka bu’nue. Kadi namuuku na natumikila eyi diaye. 56 Nshenu Abalahama baadi musankie ngofu bua lukulupilo lua kumona efuku diande, bedimuene na aye nkusanka.” 57 Akupu bena Yunda nkumulungula’shi: “Tolombeshe sunga bipua 50, anka tobomuene Abalahama?” 58 Yesu nkuibalungula’shi: “Nenulungula binyibinyi’shi, kumpala kua’shi Abalahama ekale kuanka, naadi kuanka.” 59 Biabia abo nkusangula mabue bua kumuasa, kadi Yesu nkufuama na nkutuuka mu ntempelo.

9 Pabaadi Yesu akidi, bamuene ungi muntu baadi mpofu kubanga ku butandua buaye. 2 Na balongi baye nkumuipusha’shi: “Rabbi, nanyi baadi mukite muluisho, nguno muntu su nshaye na nyinaye bua’shi atandikue mpofu?” 3 Yesu nkualula’shi: “Ta nguno muntu mukite muluisho sunga nshaye na nyinaye, kadi bibaadi bua’shi mifubo y’Efile Mukulu imuekie patooka pa muanda waaye. 4 Abitungu nfube mifubo ya Yawa muntume pakukii kutooka; bufuku abufiki bushii bulombene muntu kufuba. 5 Pankii pa nsenga, ne etaata dia pa nsenga.” 6 Kunyima kua’ye kuakula ino mianda, aye nkufiila mata mu nsenga, easanga na nsenga, na ashinga yawa muntu ku meso 7 Amulungula’shi: “Nda oketumpe muishiba dia Siloame” (Siloame apatuula “atumibue”). Na aye nkuenda nkuitumpa na alukiila amono.

8 Akupu ba nkungishanyi na baaba abaadi abamumono atekie ka pa lusa ababangile kuamba’shi: “Uno ta ngiawa muntu baadi ashala na atekie ka pa lusa?” 9 Bangi abaadi abamba’shi: “Nnaye.” Bangi namu babaadi abamba’shi: “Nya, kadi mmumuifuane.” Anka yawa muntu baadi atungunuka na kuamba’shi: “Nnami.” 10 Nyi abo nkumuipusha’shi: “Biabia, meso oobe ababuuluka naminyi?” 11 Aye nkualula’shi: “Muntu abetanyina bu Yesu basanga mata na nsenga bebinshingi ku meso na bandungula’shi: ‘Nda ku Siloame oketumpe.’ Biabia nende, netumpu na nabanga kumona.” 12 Bua biabia abo nkumuipusha’shi: “Yawa muntu e kunyi?” Aye nkualula’shi: “Ntanguuku’mi.”

13 Abo nkuenda na yawa muntu baadi mpofu kui Bafadisee. 14 Anka, efuku dibaadi Yesu musangie nsenga na mata na amubuula meso dibaadi dia Sabato. 15 Nyi yaaya nsaa Bafadisee namu nkumbanga kuipusha yawa muntu bibabangile kumona. Aye nkuibalungula’shi: “Sangile mata na nsenga anshinga ku meso, netumpa, na tammono.” 16 Akupu bangi ba ku Bafadisee ababangile kuakula’shi: “Uno muntu t’afiki kui Efile Mukulu, muanda tanemeka Sabato.” Bangi nkuamba’shi: “Mbikunyi bilombene muntu nkitshishi a miluisho kukita bilengieleshi bia wawa mushindo?” Biabia kubaadi kuiabuula munkatshi muabo. 17 Abo nkuipusha dingi yawa muntu baadi mpofu’shi: “Wakula kinyi pa bimutale, muanda mmeso oobe ababuula?” Yawa muntu nkualula’shi: “Nyi mmutemuki.”

18 Anka, bena Yunda tababaadi bakumiine’shi baadi mpofu, na taadi amono, mpa na pabaabadi betanyine nshaye na nyinaye na yawa muntu babangile kumona. 19 Na bebepusha’shi: “Uno nyi mmuana enu anuamba’shi baadi mutandikue mpofu? Biabia mbikunyi bitaadi amono?” 20 Nshaye na nyinaye nkualula’shi: “Atuuku’shi uno mmuana eetu na’shi baadi mutandikue mpofu. 21 Kadi bitaadi amono binobino, tatuuku; sunga muntu bamubuula meso t’atumuuku. Muipusheyi. Taadi muntu mukulu. Akule aye nabene.” 22 Nshaye na nyinaye babaadi baakule ino mianda, muanda babaadi abatshinyi bena Yunda, muanda bena Yunda babaadi bapue kuipushena’shi muntu oso akula’shi Yesu nyi Nkidishitu, abitungu yawa muntu abingibue mu kitumbuilo. 23 Nyi buakinyi nshaye na nyinaye abakuile’shi: “Taadi muntu mukulu. Muipusheyi.”

24 Biabia abo nkuitanyina yawa muntu baadi mpofu bua mususa wa kabidi na nkumulungula’shi: “Tumbisha Efile Mukulu, atuuku’shi yawa muntu nkitshishi a miluisho.” 25 Aye nkualula’shi: “Biabikala’shi yawa muntu nkitshishi a miluisho, ami ntanguuku. Kintu kimune kianguku nkia’shi, naadi mpofu, kadi binobino ntammono.” 26 Akupu abo nkumuipusha’shi: “Nkinyi kibakukitshi? Mbikunyi bibakubuula meso?” 27 Aye nkuibalula’shi: “Ntampuile kuinulungula, na tanui bapushe nya. Buakinyi anukumiina kuibipusha dingi? Anue namu anukiebe kuikala balongi baye su?” 28 Bua biabia abo nkumulungula na kasaabu’shi: “Obe we mulongi a yawa muntu, kadi atue tui balongi ba Moyise. 29 Atuuku’shi Efile Mukulu baadi muisambe na Moyise, kadi bua uno muntu, t’atuuku kuafiki.” 30 Yawa muntu nkuibalula’shi: “Bino abikaanyisha binyibinyi, bianushanuuku kuafiki, aku namu bambuula meso. 31 Atuuku’shi Efile Mukulu t’ateemeshaa ba nkitshishi ba miluisho, kadi su muntu atshinyi Efile Mukulu na akitshi kikiebe ki’eshimba diaye, amuteemesha. 32 Kubanga kala, kasha tatuapushishe’shi, kui muntu mubuule meso a muntu mutandikue mpofu. 33 Su uno muntu ta mmufikie kui Efile Mukulu, tabadia kukita kintu su nkimune.” 34 Abamualuluile’shi: “We mutandikue obe oso mu miluisho, na toodi wetulongiesha?” Na abo nkumusumbula paasha!

35 Yesu bapushishe’shi abaadi bamusumbule paasha, na pabamupetele bamuipuishe’shi: “We na lukumiino mui Muana a muntu su?” 36 Yawa muntu bamualuluile’shi: “A nnanyi muanana, buandia kukumiina muadi?” 37 Yesu nkumulungula’shi: “Bopu kumumona, nnaye okuete kuisamba naye.” 38 Aye nkuamba’shi: “Ne na lukumiino muadi, Muanana.” Na aye nkumuinamina.* 39 Akupu Yesu nkuamba’shi: “Ne mufikie pa nsenga bua kutshiba kino kiimu’shi, baaba bash’abamono bamone, na baaba abamono bafikie ba mpofu.” 40 Baaba ba ku Bafadisee abaadi naye abapushishe ino mianda, na abo nkumuipusha’shi: “Biabia nkuamba’shi n’atue namu tui ba mpofu su?” 41 Yesu nkuibalula’shi: “Su nubadia kuikala ba mpofu, tanubadia kuikala na muluisho. Kadi binobino anuamba’shi: ‘Tukuete kumona.’ Muluisho wenu wi nka kuanka.”

10 “Nenulungula binyibinyi’shi, yawa shatuele mu kikutu kia mikooko kukiila ku kiibi, kadi etumbu bua kutuelela ku lungi lupese, nyi ngifi na munyenganyi. 2 Kadi yawa atuelela ku kiibi nyi mmulami a mikooko. 3 Mulami a ku kiibi amufunguila, na mikooko ayiteemesha eyi diaye. Etanyina mikooko yaye muishina na atuuku nayo paasha. 4 Paapu kutuusha mikooko yaye yoso paasha, akidi kumpala kuayo, na mikooko ayimulondo muanda ayiuku eyi diaye. 5 T’ayikalondo muntu ayishayiuku, kadi ayikamusuuku muanda tayiuku mayi a bantu bayishayiuku.” 6 Yesu baadi muibape kino kileshesho, kadi tababaadi bapushe kibaadi ebalungula.

7 Biabia Yesu nkuibalungula dingi’shi: “Nenulungula binyibinyi’shi, ne kiibi bua mikooko. 8 Baaba boso bafikie pa mbalo yande, mbangifi na banyenganyi; kadi mikooko tangibateemeshe. 9 Ne kiibi; yawa oso atuelela kuandi, akapaashibua, na akatuele na kutuuka na a kapete bia kudia. 10 Ngifi afikaa penda bua kuiba, kuipaa na kubutula. Ami ne mufikie bua’shi ipete muwa na ipete wibungi. 11 Ne mulami a mikooko ebuwa; mulami a mikooko ebuwa atuushaa muwa* waye bua mikooko. 12 Muntu abadi baate ku mufubo shi mulami a mikooko, na shii shanayo, amono museu aufiki na alekie mikooko asuuku—museu awiyikuata na awiyipalakasha— 13 muanda mmuntu abadi baate ku mufubo, na tekalakasha bua mikooko. 14 Ne mulami a mikooko ebuwa. Nauku mikooko yande na mikooko yande ayinguuku, 15 nka bu abinguuku Yaya na bianguuku Yaya; na natuusha muwa* wande bua mikooko.

16 “Na ne na ingi mikooko ishi ya mu kino kikutu; yaaya namu abitungu neyitueshe, na ayikateemesha eyi diande, na ayikekala lombe lumune na akukekala mulami umune. 17 Nyi buakinyi Yaya mmunfule, muanda natuusha muwa* wande bua’shi neupete dimo. 18 Takui muntu eunkatusha, kadi neutuusha mu’mi nabene. Ne na matalua a kuiutuusha, na ne na matalua a kuiupeta dimo. Uno nyi muiya wandi mupete kui Nshami.”

19 Kubatukile dingi kuiabuula munkatshi mua bena Yunda muanda wa ano mayi. 20 Bebungi ba kuabadi abaadi abamba’shi: “Ena demo na bashimisha binangu. Buakinyi anumuteemesha?” 21 Bangi nkuamba’shi: “Ano nta mmayi a muntu e na demo. Demo ta mmulombene kubuula meso a ba mpofu.”

22 Mu aa mafuku kubakitshikile Musangelo wa kulambula Efile Mukulu ntempelo mu Yelusalema. Kibaadi kipungo kia mashika, 23 na Yesu baadi atambuka mu ntempelo muishinda di na musaka dia Salomone. 24 Akupu bena Yunda nkumuifunyisha na nkubanga kumulungula’shi: “Wetulekie na mashimba kuiyilu na ku nguba kinyi? Su we Nkidishitu, etulungule patooka.” 25 Yesu nkuibalula’shi: “Nenulunguile anka tanui bakumiine. Mifubo yankuete kukita muishina dia Nshami, ayo nyi ikuete kutuusha bukamonyi pa muanda wande. 26 Anka tanukumiina muanda tanui mikooko yande. 27 Mikooko yande ayiteemeshaa eyi diande, neyiuku, na ayindondaa. 28 Neyipa muwa wa loso, na tayanaa butudibue, na takui muntu eyinyengie mu maasa ande. 29 Kiakia kimpe Yaya nyi nkintu kikata kukila bintu bioso, na takui muntu mulombene kunyenga mikooko mu maasa a Yaya. 30 Ami na Yaya tui kintu kimune.”*

31 Bena Yunda abasanguile dingi mabue bua kumuasa. 32 Yesu nkuibalula’shi: “Ne muinuleshe mifubo ibungi ibuwa ya kui Yaya. Mbua mufubo kinyi wa ku yanka buanungashila mabue?” 33 Bena Yunda nkumualula’shi: “Atukuasa mabue ta mpa muanda wa kikitshino kibuwa, mpa muanda bokaa Efile Mukulu; muanda, obe sunga biodi muntu, w’eyikasha efile.” 34 Yesu nkuibalula’shi: “Ta mbifundibue mu Muiya wenu’shi: ‘Ne muambe’shi: “Nui b’efile”’? 35 Su etanyina baaba babadi batshibile kiimu kui eyi di’Efile Mukulu bu “b’efile”* aku namu bifundue ta mbilombene kushintulua⁠— 36 anungamba’mi abadi bekashe selele kui Yaya na aadi mutume pa nsenga’shi: ‘Bokaa Efile Mukulu,’ muanda namba’shi: ‘Ne Muana a Efile Mukulu’? 37 Su ntshikuete kukita mifubo ya Nshami, tanunkuminanga. 38 Kadi su nkuete kuiyikita, sunga tanunkumiina, kuminayi mifubo bua’shi nufikie mu kuuka na nutungunukie na kuuka’shi Yaya e mu buumune nami, na’mi ne mu buumune na Yaya.” 39 Biabia abakimbile dingi kumukuata, kadi aye nkuibasuuka.

40 Na aye nkuenda dingi bushiya bua muela wa Yordane mu mbalo ibaadi Yowano abatshisha kumpala, na aye nkushala kuakua. 41 Bantu bebungi abafikile kuadi, na babanga kuakula’shi: “Yowano tabaadi mukite kilengieleshi su nkimune, kadi mianda yoso ibaadi muakule pabitale uno muntu, ibaadi ya binyibinyi.” 42 Na kuakua bantu bebungi nkukumiina muadi.

11 Ungi muntu abaabadi abetenyina bu Lazare baadi akumbu; baadi a ku Betani, kibundi kia ba Mariya na mukuabo mukashi Maata. 2 Uno nyi yawa Mariya baadi mupongoluele Muanana malaashi na baadi mukumune ngua yaye na nyeene yaye; mukuabo mulume Lazare nyi baadi akumbu. 3 Biabia bakuabo bakashi babamutumiine mukiendi bamba’shi: “Muanana, yawa odi naye kifulo kuete kukumba.” 4 Yesu pabapushishe biabia, bambile’shi: “Uno mukumbo tautuala ku lufu nya, kadi mbua ntumbo y’Efile Mukulu, bua’shi Muana a Efile Mukulu atumbishibue kukiila kuaudi.”

5 Yesu baadi mufule Maata na mukuabo mukashi na Lazare. 6 Anka, pabapushishe’shi Lazare kuete kukumba, baadi mushale nka mu yaaya mbalo ibaadi munda mua mafuku abidi. 7 Kunyima kua biabia, balunguile balongi’shi: “Tuendeyi dingi mu Yudeya.” 8 Balongi nkumulungula’shi: “Rabbi, bena Yudeya abakimbanga nkuasa mabue nka mafuku ashale a, kadi okiebe kuenda kuanka dingi?” 9 Yesu nkualula’shi: “Akuikalaa nsaa 12 ya kanya, ta nabio su? Su muntu atambuka mu kanya, t’akokola ku kintu su nkimune muanda kuete kumona etaata dia ino nsenga. 10 Kadi su muntu atambuka bufuku, akokola muanda etaata taadi muadi.”

11 Kunyima kua’ye kuakula ino mianda, balombeshe’shi: “Kuuku’etu Lazare mmulaale, kadi nende kuakua bua nkamubuusha.” 12 Akupu balongi nkumulungula’shi: “Muanana, su mmulale, akapusha bibuwa.” 13 Anka, Yesu baadi akula pabitale lufu luaye. Kadi abo abaadi abapuandikisha’shi baadi akula pabitale kulaala bua kuikisha. 14 Akupu Yesu nkuibalungula patooka’shi: “Lazare bafu, 15 na ne na muloo buenu bu bianshikele panka, bua’shi nukumiine. Tuendeyi kuadi.” 16 Biabia, Tomase abaabadi abetanyina bu Lupasa, nkulungula bangi balongi’shi: “Tuendeyi n’atue namu bua’shi tukafue na Yesu.”

17 Pabafikile Yesu, baadi musangane’shi Lazare baadi mu mashama* takudi mafuku ananka. 18 Betani baadi pepi na Yelusalema mu bilometre bifikie ku bisatu.* 19 Na bena Yunda bebungi babaadi bafikie mu kusamba Maata na Mariya pabitale mukuabo mulume. 20 Pabaadi Maata mupushe’shi Yesu kuete kufika, bayile mu kufumankana naye, kadi Mariya baadi mushale ku nshibo. 21 Akupu Maata nkulungula Yesu’shi: “Muanana, su bodia kuikala pano, mukuetu mulume tabadia kufua. 22 Anka mpa na binobino nauku’shi, kioso kiotekie Efile Mukulu, Efile Mukulu akakupa kianka.” 23 Yesu nkumulungula’shi: “Mukuenu mulume akasanguka.” 24 Maata nkumulungula’shi: “Nauku’shi akasanguka ku lusangukilo muifuku dia nfudiilo.” 25 Yesu nkumulungula’shi: “Ne lusangukilo na muwa. Yawa alesha lukumiino muandi, sunga afua, akekala dimo na muwa; 26 Na yawa oso e na muwa na alesha lukumiino muandi t’anafue. Okumiina bino su?” 27 Maata bamulunguile’shi: “Olo, Muanana, ne mukumiine’shi we Nkidishitu, Muana a Efile Mukulu, yawa afiki pa nsenga.” 28 Pabapuile Maata kuakula bino, bayile na ayitanyina mukuabo mukashi Mariya, amulungula mbufiefie’shi: “Mulongieshi e pano na akuitanyina.” 29 Pabapushishe Mariya biabia, bebuele bukidibukidi na enda kui Yesu.

30 Yesu tabaadi mubande kufika mu kibundi, kadi baadi nka mu mbalo ibaadi Maata mufumankane naye. 31 Pabaadi bena Yunda abaadi na Mariya mu nshibo abamusamba bamone bibaadi muibuee bukidibukidi na atuuka paasha, abamulondele, abaadi abapuandikisha’shi baadi ende ku mashama* mu kudila kuakua. 32 Pabaadi Mariya mufikie kuakua kubaadi Yesu na a mumona, baponene ku ngua yaye na amulungula’shi: “Muanana, su bodia kuikala pano, mukuetu mulume tabadia kufua nya.” 33 Yesu pabamuene Mariya na bena Yunda abaadi bafikie naye abadidi, bashikukile munda* muaye na enyongola bikata. 34 Aye nkuibepusha’shi: “Nkuikunyi kuanudi bamutuule?” Abo nkuamba’shi: “Muanana, fika omone.” 35 Yesu nkutuusha mpolo. 36 Bua biabia bena Yunda nkubanga kuakula’shi: “Talayi, bibaadi mumufule!” 37 Kadi bangi ba kuabadi abambile’shi: “Uno muntu ekeele mubuule meso a muntu mpofu, tabadia kukita bia’shi Lazare tafuanga su?”

38 Akupu Yesu kunyima kua’ye kushikuka dingi munda muaye, bayile ku mashama.* Abaadi lubuebue, na abaadi bashikie ebue ku kibelo kiao. 39 Yesu nkuamba’shi: “Katushayi ebue.” Maata, mukuabo mukashi na muntu baadi mufue, nkumulungula’shi: “Muanana, binobino taadi anunku muanda takudi mafuku ananka.” 40 Yesu nkumulungula’shi: “Ntshi mukulungule’shi su okumiina, omono ntumbo y’Efile Mukulu su?” 41 Biabia abakatuishe ebue, akupu Yesu nkubuusha meso muiyilu na nkuamba’shi: “Yaya, nakutumbula bua bibompushisha. 42 Eyendo nauku’shi ompushishaa misusa yoso, kadi n’akula bua kibumbu kia bantu kinyifunyishe bua’shi kiukie’shi, noobe muntume.” 43 Pabapuile kuakula ino mianda, beleele musaase n’eyi dibukopo’shi: “Lazare, tuuka!” 44 Muntu baadi mufue batukile, ngua na maasa bianye na bilamba, na mpala yaye ibaadi ipombeelue kilamba. Yesu nkuibalungula’shi: “Muanguleyi numutadiile ende.”

45 Biabia bebungi ba ku bena Yunda abaadi bafikie kui Mariya na abaadi bamone bibaadi mukite abaadi bakumiine muadi, 46 anka bangi ba kuabadi babayile kui Bafadisee na bebalungula bibakitshine Yesu. 47 Biabia bakata ba ba tshite muakuidi na Bafadisee ababungile Tumiladi tukata tua bena Yunda* pamune na bamba’shi: “Tukite kinyi muanda uno muntu kuete kukita bilengieleshi bibungi? 48 Su tuamutadiila atungunuka nka bino, boso abakumiina muadi, na bena Loma abakafiki betuate mbalo* yetu mpa na muilo wetu.” 49 Anka, umune a kuabadi, Kayifase, baadi tshite muakuidi mukata mu kiakia kipua bebalunguile’shi: “Tanuuku kintu su nkimune, 50 na tanunangushena’shi mbua buwa buenu, bua muntu umune kufua bua bantu pamutue pa muilo oso kubutudibua.” 51 Anka bino bibaadi muakule tabibaadi abitukila kuadi’ye nabene nya, kadi muanda baadi tshite muakuidi mukata mu kiakia kipua, baadi mutemukie’shi Yesu baadi na kia kufua bua muilo, 52 Anka kushi penda bua muilo, kadi dingi bua kubunga pamune bana b’Efile Mukulu babaadi bapalakane. 53 Biabia kubanga diadia efuku, babadiile lukuku bua kumuipaa.

54 Nyi buakinyi Yesu tabaadi dingi atambuka patooka munkatshi mua bena Yunda, kadi bakatukile kuakua enda mu nsenga ipepi na kabaaka, ku kibundi kiabetanyina bu Efrayime, aye nkushala kuakua na balongi. 55 Binobino Pasaka a bena Yunda baadi pepi, na bantu bebungi abakatukila mu ntshamba babakamiine ku Yelusalema kumpala kua Pasaka bua kuitoosha muyile kipikua. 56 Babaadi abakimbi Yesu, na babaadi abelungushena pabaabadi bemane mu ntempelo’shi: “Anupuandikisha naminyi? T’afiki ku musangelo su?” 57 Anka bakata ba ba tshite muakuidi na Bafadisee abaadi batushe eyi’shi su muntu auka kui Yesu, abitungu akule bua’shi bamukuate.

12 Mafuku asamombo kumpala kua Pasaka, Yesu bafikile ku Betani kubaadi Lazare yawa abaadi mubuushe ku lufu. 2 Biabia abaadi bamuteekiele kidibua kuakua, na Maata baadi ebakuasha, kadi Lazare baadi umune a ku baaba abaadi abadi naye.* 3 Akupu Mariya batshile kia pankatshi kia litre a malaashi, nare a binyibinyi a muulo wibukopo, eapongoola ku ngua ya Yesu, na akumuna ngua yaye na nyene yaye. Nshibo yoso ibaadi iwule na mapembue a malaashi. 4 Kadi Yundase Iskariote umune a ku balongi baye, yawa baadi na kia kumupaana bambile’shi: 5 “Buakinyi tababadia kupaana ano malaashi ku ndenie 300 na kupa balanda aa makuta?” 6 Bakuile bino kushi pa muanda wa’shi baadi ekalakasha bua balanda, kadi mpa muanda baadi ngifi, baadi na kashete ka makuta na baadi na kiubishi kia kuiba makuta e muanka. 7 Akupu Yesu bambile’shi: “Mutadiileyi, bua’shi anemekie kino kipikua bu’efuku dia kushikiibua kuande. 8 Muanda balanda nui nka nabo mafuku oso, kadi ami tanukekala nami mafuku oso nya.”

9 Mu yaaya nsaa, kibumbu kikata kia bena Yunda kibaukile’shi baadi kuakua, na abo nkufika kushi penda bua Yesu, kadi na bua kumona dingi Lazare, abaadi mubuushe ku lufu. 10 Bakata ba ba tshite muakuidi abadiile lukuku bua kuipaa dingi na Lazare, 11 muanda bena Yunda bebungi abaadi abende kuakua pa muanda waye na babaadi na lukumiino mui Yesu.

12 Efuku dibalondele, kibumbu kikata kia bantu kibaadi kifikie ku musangelo, kibapushishe’shi Yesu afiki ku Yelusalema. 13 Biabia, babatshile malala batuuka benda mu kufumankana naye, na babanga kuela misaase’shi: “Mupaashe, atukutekie! Yawa afiki muishina dia Yehowa edibue miabi, Nfumu a Isalele!” 14 Pabasangene Yesu muana a mpunda, bashalele panka nka bu biabidi bifundibue’shi: 15 “Totshinanga, muana mukashi a mu Siyona. Tala! Nfumu oobe kuete kufika, mmushale pa muana a mpunda.” 16 Kumpala balongi baye tababaadi bapushe ino mianda, kadi pabaadi Yesu mutumbishibue, babaadi batentekieshe’shi ino mianda ibaadi ifundibue pa muanda waye na babaadi beyikite buaye.

17 Kibumbu kia bantu kibaadi naye pabaadi muitanyine Lazare mu mashama* na amubuusha ku lufu, kibaadi akitungunuka na kutuusha bukamonyi. 18 Nyi buakinyi kibumbu kia bantu kibaadi dingi kiende mu kufumankana naye, muanda abaadi bapushe’shi baadi mukite kino kilengieleshi. 19 Biabia Bafadisee abakuile munkatshi muabo’shi: “Nubamono’shi tanui na kia kukita su nkimune. Talayi! Nsenga ishima ikuete kumulonda.”

20 Kubaadi bangi bena Greke munkatshi mua baaba abafikile mu kulanguila ku musangelo. 21 Babefubuile pepi na Fidipe baadi a ku Betesaida a Ngalileya, na babanga kumuteka’shi: “Muanana, atukiebe kumona Yesu.” 22 Fidipe bayile alungula Andele. Andele na Fidipe abayile bakalungula Yesu.

23 Kadi Yesu bebaluluile’shi: “Nsaa ibalombana bua’shi Muana a muntu atumbishibue. 24 Nenulungula binyibinyi’shi, su lutete lua blé ta ndupone mu nsenga na luafua, alushala nka lutete lumune; kadi su lubafu, paapa alupa bikuba bibungi. 25 Yawa oso mulamate muwa* waye ngofu euluisha, kadi yawa oso mushikue muwa* waye mu ino nsenga akeukaluila bua muwa wa loso. 26 Su muntu akimbi kunfubila, andonde, na kuakua kuandi, mufubi ande ekala nami kuanka. Su muntu akimbi kunfubila, Yaya akamupa kinemo. 27 Binobino ne mukalakashue, na nkinyi kiandia kuamba? Yaya, mpaashe namu mu ino nsaa. Anka, mbua bino binafiki mu ino nsaa. 28 Yaya, tumbisha eshina diobe.” Eyi dibatuukile muiyilu’shi: “Ne* muiditumbishe na nakeditumbisha dingi.”

29 Kibumbu kia bantu kibaadi kimane paapa, kibapushishe dianka na babanga kuakula’shi, nkabadibadi kabakupila. Bangi namu’shi: “Mmuikeyilu besamba naye.” 30 Yesu baluluile’shi: “Dino eyi dibapushika kushi buande, kadi mbuenu. 31 Binobino kui kiimu bua ino nsenga; binobino nfumu a ino nsenga asumbudibua paasha. 32 Anka ami, su nakaamishibua kuiyilu pa nsenga, naakaka bantu ba mishindo yoso kuandi.” 33 Mbinyibinyi baadi akula bino bua kulesha lufu lubaadi pepi na kia kufua. 34 Akupu kibumbu kia bantu kibamualuluile’shi: “Tui bapushe mu Muiya’shi Nkidishitu ashala bua loso. Mbikunyi biomba’shi abitungu Muana a muntu akamishibue kuiyilu? Uno Muana a muntu nnanyi?” 35 Biabia Yesu bebalunguile’shi: “Etaata adikekala munkatshi muenu bua kapindi kapeela. Tambukayi panuki na etaata, biabia mufito taukenukidi bukome; yawa oso atambuka mu mufito tauku kuende. 36 Panuki n’etaata, leshayi lukumiino muitaata bua’shi nuikale bana b’etaata.”

Yesu bakuile ino mianda akupu enda na ebafuama. 37 Sunga bibaadi mukite bilengieleshi bibungi kumpala kuabo, tababaadi abakumiina muadi, 38 bua’shi eyi dia mutemuki Yeshaya dilombane, bibakuile’shi: “Yehowa, nnanyi mukumiine ku mianda* yadi mupushe kuatudi? Na mboko ya Yehowa ngifumbulue kui nanyi?” 39 Kibaadi kibakutshishue kukumiina mpa muanda Yeshaya bakuile dingi’shi: 40 “Mmuibekashe ba mpofu na kupapisha mashimba aabo bua’shi tabamonanga na meso aabo na kupusha na mashimba aabo na kualukiila kuandi bua’shi nebapaashe.” 41 Yeshaya bakuile ino mianda muanda bamuene ntumbo yaye, na akula pa bimutale. 42 Aku namu mpa na munkatshi mua bakunkushi, bebungi abaadi bakumiine muadi, anka tababaadi abebilesha patooka muanda wa Bafadisee, bua’shi tala bebabinga mu kitumbuilo; 43 muanda abaadi bafule ntumbo ya bantu ngofu kukila ntumbo y’Efile Mukulu.

44 Anka Yesu belele musaase amba’shi: “Yawa oso akumiina muandi t’akumiina penda muandi nya, kadi akumiina na mui yawa muntume; 45 na yawa ammono amono dingi Yawa muntume. 46 Ne mufikie bu etaata pa nsenga, bua’shi yawa oso akumiina muandi tashalanga mu mufito. 47 Kadi su muntu ateemesha mayi ande na eakookiela, nta mmutshibila kiimu, muanda ne mufikie, kushi bua kutshibila ba pa nsenga kiimu, kadi bua kupaasha ba pa nsenga. 48 Yawa oso ampele na shatambula mayi ande, e na amutshibila kiimu. Eyi diandi muakule nyi adikamutshibila kiimu muifuku dia nfudiilo. 49 Muanda ntshi muakule mu’mi nabene kadi Yaya muntume, aye nyi mumpe muiya pabitale kiandia kuakula na kiandia kulongiesha. 50 Na nauku’shi muiya waye aulesha muwa wa loso. Biabia kioso kiangakula, nekiakula nka biabadi bandungule kui Yaya.”

13 Pa muanda baadi auku kumpala kua musangelo wa Pasaka’shi nsaa yaye ibapu kulombana, bua’shi akatukie mu ino nsenga bua kuenda kui Yaya, Yesu, bu bibaadi mupue kufula baye babaadi pa nsenga, bebafudile mpa na ku nfudiilo. 2 Abaadi abadi kidibua kia kiolua, na Diabulu baadi mupue kuela muishimba dia Yundase Iskariote muana a Simone binangu bia kumupaana. 3 Biabia Yesu, bu bibaukanga’shi Yaya baadi mumupe bintu bioso mu maasa aaye na’shi baadi mufikie kui Efile Mukulu na baadi ende kui Efile Mukulu, 4 bebuele pa kidibua kia kiolua na atuula bilamba biaye bia panundu ku lupese. Ata sume eanyina* anka mu kifuka. 5 Kunyima kua’ye kuela mema muilonga babangile kutumpa ngua ya balongi na kuiyumisha na sume abaadi muianyine.* 6 Pabafikile kui Simone Mpiele, Mpiele bamuipuishe’shi: “Muanana, okiebe kutumpa ngua yande?” 7 Yesu bamualuluile’shi: “Kiankuete kukita tuekipusha binobino, kadi okekipusha kunyima kua ino mianda.” 8 Mpiele nkumulungula’shi: “Nta na nkutadiile otumpe ngua yande.” Yesu nkumualula’shi: “Su ntshi mutumpe ngua yobe, tue umune a ku bantu bande.” 9 Simone Mpiele nkumulungula’shi: “Muanana, totumpanga penda ngua yande, kadi tumpa dingi maasa ande na mutue wande.” 10 Yesu nkumulungula’shi: “Yawa mupue kuitumpa e na penda lukalo lua kutumpa ngua yaye, muanda mbidi yaye yoso ngitooshibue. Na anue nui batooshibue, kadi kushi anue boso.” 11 Muanda baadi auku muntu baadi na kia kumupaana. Nyi buakinyi bakuile’shi: “Anue boso tanui batooshibue.”

12 Biabia pabapuile kutumpa ngua yabo na kufuala bilamba biaye bia panundu, bashalele dingi ku mesa na ebalungula’shi: “Nubapusha kinenukitshina? 13 Anungitanyina bu ‘Mulongieshi’ na bu ‘Muanana,’ na nnabio muanda nyi biandi. 14 Biabia su ami Muanana na Mulongieshi, nenutumpu ngua, abitungu* n’anue namu nuitumpene ku ngua. 15 Muanda nenulekiela kileshesho bua’shi nukite nka biabia binenukitshina. 16 Nenulungula binyibinyi’shi, mufubi ta mmukile nfumuaye bukata, sunga yawa abadi batume ta mmukile yawa mumutume bukata. 17 Su anuuku ino mianda, nui ba sha muloo su nubeyikitshi. 18 Ntshi kuete kuakula pa binutale anue boso; nauuku baaba bandi musangule. Kadi bino bibaadi bua’shi kino kifundue kilombane: ‘Yawa baadi adi mukate wande banyibueshela* kisuulu kiaye.’ 19 Kubanga binobino, nenulungula kumpala kua’shi bikitshikie bua’shi p’abikitshika nukumiine’shi nami’ye. 20 Nenulungula binyibinyi’shi, yawa oso atambula yawa andi mutume, bantambula nami, na yawa oso antambula, batambula na Yawa muntume.”

21 Kunyima kua’ye kuakula ino mianda, Yesu baadi mukalakashue ngofu na aye nkutuusha bukamonyi’shi: “Nenulungula binyibinyi’shi, umune a kuanudi akampaana.” 22 Balongi ababangile kuitalena, kushi’bo kuuka’shi nanyi abaadi akuila. 23 Umune a ku balongi, yawa abaabadi bafule kui Yesu, baadi mushale pepi* na Yesu. 24 Biabia, Simone Mpiele nkumulesha na mutue na nkumuipusha’shi: “Etulungule yawa akuete kuakuila.” 25 Nyi yawa nkuialusha kumongo mu kiadi kia Yesu na nkumuipusha’shi: “Muanana, nanyi yawa?” 26 Yesu baluluile’shi: “Ngiawa ampa kipese kia mukate kiansabika.” Biabia kunyima kua kusabika mukate, bewatshile na eupa Yundase muana a Simone Iskariote. 27 Kunyima kua Yundase kuata kiakia kipese kia mukate, Satana nkutuela muadi. Biabia Yesu nkumulungula’shi: “Kiakia kiokuete kukita, ekikite bukidibukidi.” 28 Anka muntu su ngumune a ku baaba abaadi ku mesa tabaukile buakinyi baadi mumulungule biabia. 29 Kadi bangi abaadi bakuete kunangushena’shi, bu bibaadi Yundase alama kashete ka makuta, Yesu baadi amulungula’shi: “Ula biabia biatudi nabio lukalo bua musangelo,” sunga’shi abitungu ape balanda kintu kampanda. 30 Biabia kunyima kua’ye kutambula kipese kia mukate, mususa umune batuukile paasha. Na bibaadi bufuku.

31 Biabia pabapuile kutuuka, Yesu bakuile’shi: “Binobino Muana a muntu batumbishibua, na Efile Mukulu batumbishibua kukiila kuadi. 32 Efile Mukulu nabene akamutumbisha, na akamutumbisha bukidibukidi. 33 Bana bakinga, ne nenu bua kapindi kapeela. Anukankimbi; na nka bu biandi mulungule bena Yunda, ‘kuakua kuanyende tanui balombene kuikufika,’ binobino nenulungula bianka n’anuenamu. 34 Nenupa muiya upia wa’shi nuifulene; nka bu biandi muinufule, n’anue namu nuifulene. 35 Bua biabia bantu boso abakauku’shi nui balongi bande: su nui na kifulo munkatshi muenu.”

36 Simone Mpiele nkumulungula’shi: “Muanana, wende kunyi?” Yesu nkumualula’shi: “Kuakua kuanyende tue mulombene kundonda binobino kadi okandondo kunyima.” 37 Mpiele nkumulungula’shi: “Muanana, bua kinyi ntshi mulombene nkulonda binobino? Nakatuusha muwa* wande pa muanda oobe.” 38 Yesu nkualula’shi: “Okatuusha muwa* oobe pa muanda wande? Nakulungula binyibinyi’shi, kumpala kua’shi etombole disame, okantunu misusa isatu.”

14 “Mashimba enu taakalakashuanga. Leshayi lukumiino mui Efile Mukulu, leshayi lukumiino mpa na muandi. 2 Mu nshibo ya Nshami mui mbalo* ibungi ya kushaala. Su tayibadia kuikala muanka nadia kuinulungula, muanda nkuete kuenda mu kuinulumbuluila mbalo. 3 Dingi su napu kuenda mu kuinulumbuluila mbalo, nakalukila dingi nenukuukile kuande, bua’shi kuakua kuandi anue namu nuikale kuanka. 4 Na anuuku eshinda dia kuakua kuankuete kuenda.”

5 Tomase bamulunguile’shi: “Muanana, t’atuuku kuende. Mmushindo kinyi watudi balombene kuuka eshinda?”

6 Yesu bamulunguile’shi: “Ami ne eshinda, ne binyibinyi na muwa. Muntu su ngumune ta mmulombene kufika kui Yaya kushi kukidila kuandi. 7 Su nubadia kunguuka, nubadia kuuka mpa na Nshami; kubanga binobino anumuuku na nubamumono.”

8 Fidipe bamulunguile’shi: “Muanana, etuleshe Yaya, na mbilombane buetu.”

9 Yesu bamulunguile’shi: “Fidipe, sunga nkunyima kua ano mafuku ebungi buibino anapu kukisha nenu tue mungukie? Yawa oso mummone, mmumone dingi Yaya. Mbikunyi biomba’shi: ‘Etuleshe Yaya’? 10 Tokumiina’shi ami ne mu buumune na Yaya, na Yaya e mu buumune nami? Mianda yanenulungula, tayituukila kuandi’mi nabene, kadi Yaya mushale mu buumune nami kuete kukita mifubo yaye. 11 Kumiinayi pangakula’shi ne mu buumune na Yaya, na Yaya e mu buumune nami; su ta mbiabia, kumiinayi pa muanda wa mifubo inabene. 12 Nenulungula binyibinyi’shi, yawa oso alesha lukumiino muandi, akakitshi namu mifubo yankuete kukita; na akakitshi mifubo ikata kukila ino muanda ami nkuete kuenda kui Yaya. 13 Dingi, kiakia kioso kianutekie muishina diande, nekikitshi bua’shi Yaya atumbishibue kukiila kui Muana. 14 Su nubatekie kintu muishina diande, nekikitshi.

15 “Su nui banfule, anukakookiela miiya yande. 16 Na nakatekie Yaya buadia nkenupa ungi mukuashi* buadia kuikala nenu bua loso, 17 kikudi kia bia binyibinyi, kiabashii balombene kupeta kui ba pa nsenga muanda t’abekimono sunga kuikiuka. Anue anuikiuku muanda nkishaale nenu, na ki muanudi. 18 Nta nkenulekie bupenka* nya. Nalukila kuanudi. 19 Mu kapindi kapeela ba pa nsenga t’abakammono dimo, kadi anue anukammono, muanda ne na muwa na anue anukekala na muwa. 20 Mu diadia efuku anukauku’shi ami ne mu buumune na Nshami, na anue nui mu buumune nami, na ami ne mu buumune nenu. 21 Yawa oso e na miiya yande na eyikookiela, nyi munfule. Biabia, yawa oso munfule, abakamufulu kui Nshami, na nakamufulu na nakeleesha patooka kuadi.”

22 Yundase, kushi Iskariote, bamulunguile’shi: “Muanana, nkinyi kibakitshika bua’shi okumiine kuileesha patooka kuatudi kadi kushi kui ba pa nsenga?”

23 Yesu bamualuluile’shi: “Su muntu mmunfule, akakookiela eyi diande, na Nshami akamufulu na atukafiki tushale naye. 24 Yawa shii munfule, t’akookielaa mayi ande. Eyi dianukuete kupusha, ta ndiande, kadi ndia Yaya muntume.

25 “Nenulungula ino mianda pankii nenu. 26 Kadi mukuashi, kikudi kiselele, kiabakatumu kui Yaya muishina diande, yawa akenulongiesha mianda yoso na kuinutentekiesha mianda yoso inaadi muinulungule. 27 Nenulekiela butaale; nenupa butaale buande. Nta nenupa buanka bu abipeshenaa ba pa nsenga buanka. Mashimba enu taakalakashuanga sunga kubofula muanda wa moo. 28 Nui bapushe binaadi muinulungule’shi: ‘Nkuete kuenda, na nalukiila kuanudi.’ Su nubadia kuikala banfule, nubadia kusanka bu biankuete kuenda kui Yaya, muanda Yaya mmunkile bukata. 29 Biabia nenulungula kumpala kua’shi bikitshikie, bua’shi nukumiine p’abikakitshika. 30 Ntanesamba nenu dingi bibungi, muanda nfumu a ino nsenga kuete kufika, anka te na matalua pandi. 31 Kadi bua’shi ba pa nsenga baukie’shi ne mufule Yaya, nkuete kukita nka bintumine Yaya eyi bua kukita. Ebueyi tukatukie pano.

15 “Ami, ne mutshi wa nfinyo wa binyibinyi, na Nshami nyi nkidime. 2 Akatusha lutabi looso lui muandi lush’alupa bikuba, na alumbuula lualua looso alupa bikuba bua’shi lupe bikuba bibungi. 3 Nui bapue kutooshibua pa muanda w’eyi diandi muinulungule. 4 Shalayi mu buumune nami, na nakashala mu buumune nenu. Nka bu bi lutabi ta ndulombene kupa bikuba alo lunabene su tandushaale ku mutshi wa nfinyo, mu mushindo umune tanui balombene kupa bikuba su tanui bashale mu buumune nami. 5 Ami ne mutshi wa nfinyo; anue nui ntabi. Yawa ashala mu buumune nami, na ami mu buumune naye, yawa apa bikuba bibungi; kukaasha kuandi, tanui balombene kukita kintu su nkimune. 6 Su muntu tashala mu buumune nami, asumbudibua paasha nka bu lutabi, na aumu. Bantu ababungu yaaya ntabi, abeyele mu kaalo na ayitaata. 7 Su nubashala mu buumune nami, na mayi ande abashala muanudi, tekayi kioso kianukumiina, na akikakitshika buenu. 8 Nshami atumbishibua mu bino’shi, nutungunukie na kupa bikuba bibungi na kulesha anue banabene’shi nui balongi bande. 9 Nka bu binfule Yaya nyi biandi muinufule; shalayi mu kifulo kiande. 10 Su nuakookiela miiya yande, anukashala mu kifulo kiande, nka bu biandi mukookiele miiya ya Yaya na nashala mu kifulo kiaye.

11 “Nenulungula ino mianda bua’shi muloo wande wikale muanudi, na nuushibue na wawa muloo. 12 Muiya wande nyi nguno, nuifulene nka bu biandi muinufule. 13 Takui muntu e na kifulo kikata kikile kia yawa atuusha muwa* waye bua ba kuuku baye. 14 Nui ba kuuku bande su anukitshi biabia bianenutumina eyi. 15 Ntanenuitanyina dingi bu ba mpika, muanda mpika taukaa akikitshi nfumuaye. Kadi ne muinuitanyine bu ba kuuku muanda ne muinuukishe mianda yoso yandi mupushe kui Nshami. 16 Tanui bansangule, kadi ne muinusangule, na ne muinusangule bua kuenda na kutungunuka na kupa bikuba, na’shi bikuba bienu bishale nka kuanka, bua’shi kioso kianutekie kui Yaya muishina diande, enupe kianka.

17 “Bua ino mianda nenutumina eyi’shi, nuifulene. 18 Su ba pa nsenga mbenushikue, anuuku’shi abaadi banshikue kumpala kua’shi benushikue. 19 Su nubadia kuikala ba pa nsenga, ba pa nsenga abadia kuikala bafule kiakia kiabo. Binobino, muanda tanui ba pa nsenga kadi ne muinusangule ku ba pa nsenga, nyi buakinyi ba pa nsenga mbenushikue. 20 Tentekieshayi eyi dinaadi muinulungule’shi: Mpika ta mmukile nfumuaye bukata. Su babaadi bankiengieshe; abakenukiengiesha namu; su babaadi bakookiele eyi diande, abakakookiela dienu namu. 21 Kadi abakenukitshina ino mianda yoso pa muanda w’eshina diande muanda tabauku Yawa muntume. 22 Su ntshinaadi mufikie na nebalungula, tababaadia kuikala na muluisho. Kadi binobino tabe na kia kuibingisha bua muluisho waabo. 23 Yawa oso munshikue, mmushikue namu Nshami. 24 Su ntshinaadi mukite munkatshi muabo mifubo ishakitshine ungi muntu, tababaadia kuikala na muluisho; kadi binobino mbammone na mbetushikue ami na Nshami. 25 Kadi bino bibakitshika bua kukumbasha eyi dibaabadi bafunde mu Muiya waabo’shi: ‘Abaadi banshikue kushi muanda.’ 26 Apafiki mukuashi ankenutumina kukatukila kui Yaya, kikudi kia bia binyibinyi, akifiki kui Yaya, yawa akatuusha bukamonyi pa bintale; 27 N’anue namu abitungu nutuushe bukamonyi, muanda nui nami kubanga ku mbangilo.

16 “Nenulungula ino mianda bua’shi tanukokolanga. 2 Bantu abakenubingi mu kitumbuilo. Mbinyibinyi, nsaa ayifiki i muntu oso enuipaa akanangushena’shi bakitshina Efile Mukulu mufubo wa kishila. 3 Kadi abakakitshi ino mianda yoso muanda tambafikie mu kuuka sunga Yaya sunga’mi. 4 Anka nenulungula ino mianda bua’shi apakalombana nguba ayikitshika, nutentekieshe’shi naadi muinulungule yanka.

“Ntshinaadi muinulungule ino mianda kumpala muanda naadi nenu. 5 Kadi binobino nkuete kuenda kui Yawa muntume; anka su ngumune a kuanudi ta mmungipushe’shi: ‘Okuete kuenda kunyi?’ 6 Kadi muanda nenulungula ino mianda, mashimba enu abaulu na kinyongua. 7 Sunga mbiabia, nkuete kuinulungula bia binyibinyi, mbua buwa buenu bua nkuete kuenda. Muanda su ntshi muende, mukuashi taakafiki kuanudi; kadi su nende nakenutumina anka. 8 Na yawa p’akafiki, akapa ba pa nsenga bishinkamiisho abibakuminyisha pabitale muluisho, pabitale kululama na pabitale kutshiba kiimu: 9 Kia kumpala pabitale muluisho muanda tabakuete kulesha lukumiino muandi; 10 akupu pabitale kululama, muanda nkuete kuenda kui Yaya, na tanukammono dimo; 11 kia nfudiilo pabitale kutshiba kiimu, muanda nfumu a ino nsenga mmupue kutshibilua kiimu.

12 “Nki na mianda ibungi ya kuinulungula, kadi tanui balombene kuiyipusha binobino. 13 Anka, apakafiki yawa,* kikudi kia bia binyibinyi, aye akenukunkusha mu bia binyibinyi bioso, muanda t’akakula mu’ye nabene, kadi akakula kiakia kiadi mupushe na akenulungula mianda ayifiki. 14 Yawa akantumbisha, muanda akatambula kiakia akifiki kuandi na akenulungula kianka. 15 Bintu bioso bi nabio Yaya mbiande. Nyi buakinyi nenulungula’shi atambula kiakia akifiki kuandi, na enulungula kianka. 16 Mu kapindi kapeela, tanukammono dimo, na dingi mu kapindi kapeela anukammono.”

17 Pa wawa muanda bangi ba ku balongi baye nkuilungushena’shi: “Nkinyi kiakiebe kuamba p’akula’shi: ‘Mu kapindi kapeela tanukammono, na dingi ‘mu kapindi kapeela anukammono,’ na, ‘muanda nkuete kuenda kui Yaya’?” 18 Biabia, abaadi abamba’shi: “Nkinyi kiakiebe kuamba p’akula’shi, ‘kapindi kapeela’? T’atuuku kiakuete kuakula.” 19 Yesu baadi auku’shi abakiebe kumuipusha, biabia aye nkuibalungula’shi: “Nukuete anuiyipushena bino muanda nakula’shi: ‘Mu kapindi kapeela tanukammono, na dingi mu kapindi kapeela anukammono?’ 20 Nenulungula binyibinyi’shi, anukadidi na kuinyongola, kadi ba pa nsenga abakasanka; anukekala na kinyongua kadi kinyongua kienu akikaluluka bu muloo. 21 Nsaa ayitanda muana mukashi, ekalaa mu kinyongua muanda nsaa yaye ibalombana, kadi aye baapu kutanda muana, tatentekieshaa dingi dikienga muanda wa muloo wa’shi, muntu batandikua pa nsenga. 22 Mu mushindo umune, anue namu binobino nui na kinyongua; kadi nakenumono dingi na mashimba enu aakekala na muloo, muntu su ngumune takenukatusha muloo wenu. 23 Mu diadia efuku, tanukangipusha lukonko su ndumune. Nenulungula binyibinyi’shi, su nuateka kintu kampanda kui Yaya, akenupa kianka muishina diande. 24 Mpa na binobino, tanuatekiele kintu su nkimune muishina diande. Tekayi na anukapete, bua’shi muloo wenu ulombane.

25 “Nenulungula ino mianda mu bileshesho. Nsaa ayikafiki yansh’ankenulungula dingi mu bileshesho, kadi nakenulungula patooka pabitale Yaya. 26 Mu diadia efuku anukatekie Yaya muishina diande; pangakula bino ta nkuamba’shi nakenutekiela nya. 27 Muanda Yaya nabene mmuinufule muanda nui banfule, na nui bakumiine’shi, ne mufikie bu muntu alesha mpala y’Efile Mukulu. 28 Ne mufikie bu muntu alesha mpala ya Yaya na ne mufikie pa nsenga. Binobino nakatuka pa nsenga na nende kui Yaya.”

29 Balongi baye nkumulungula’shi: “Binobino, okuete kuakula mianda patooka na tokuete kufubisha bileshesho. 30 Binobino atuuku’shi ouku mianda yoso, na tue na lukalo lua’shi muntu su ngumune akuele lukonko. Bua biabia tubakumiina’shi, ofiki kui Efile Mukulu.” 31 Yesu nkuibalula’shi: “Nubakumiina binobino? 32 Talayi! Nsaa ikuete kufika, na ngipue kufika, ayikasuukila oso a kuanudi ku nshibo kuaye na anukandekie bupenka. Kadi ntshi bupenka muanda Yaya e nami. 33 Nenulungula ino mianda bua’shi kukiila kuandi nuikale na butaale. Pa nsenga anukapete makienga, kadi nyingayi mashimba! Ne mutshokole ba pa nsenga.”

17 Yesu bakuile ino mianda, na abuusha meso muiyilu amba’shi: “Yaya, nsaa ibalombana. Tumbisha muana oobe bua’shi muana oobe akutumbishe, 2 nka bu biodi mumupe matalua kui bantu boso bua’shi ape baaba boso bodi mumupe muwa wa loso. 3 Bino abilesha muwa wa loso, balongie bua nkuuka obe Efile Mukulu umune a binyibinyi na yawa oodi mutume, Yesu Nkidishitu. 4 Ne mukutumbishe pa nsenga, napudisha mufubo uboodi mumpe bua kukita. 5 Binobino, Yaya, ntumbishe ku lupese loobe na ntumbo inaadi nayo ku lupese loobe kumpala kua’shi nsenga ikale kuanka.

6 “Nemuukishe eshina diobe kui bantu boboodi mumpe munkatshi mua ba pa nsenga. Babaadi bobe kadi we muibampe, na mbakookiele eyi diobe. 7 Binobino abafiki mu kuuka’shi bintu bioso biodi mumpe mbifikie kodi; 8 muanda ne muibape mayi obodi mumpe na mbeakumiine na mbafikie mu kuuka binyibinyi’shi, ne mufikie bu muntu alesha mpala yobe, na mbakumiine’shi nnobe muntume. 9 Natekie pa muanda wabo, ntantekie pa muanda wa ba pa nsenga, kadi mpa muanda wa baaba bodi mumpe, muanda mbobe; 10 na bintu biande bioso mbiobe, na biobe mbiande, na ne mutumbishibue munkatshi muabo.

11 “Ntshi kii dingi pa nsenga, kadi abo be pa nsenga na nkuete kufika kodi. Yaya eselele, ebalame pa muanda w’eshina diobe, diodi mumpe bua’shi bekale kintu kimune* nka bu biatudi kintu kimune.* 12 Panaadi nabo, naadi nebalama pa muanda w’eshina diobe diodi mumpe; ne muibakaluile, na su ngumune a kuabadi ta mmubutudibue, kukaasha penda muana a kabutu, bua’shi kifundue kilombane. 13 Kadi bua binobino, nkuete kufika kodi, na nkuete kuakula ino mianda pa nsenga bua’shi bekale na muloo wande ukumbane muabadi. 14 Ne muibape eyi diobe, kadi ba pa nsenga mbebashikue, muanda ta mba pa nsenga nka bu biandi’mi ntshi a pa nsenga.

15 “Nta nkutekie bua’shi webakatushe pa nsenga, kadi mbua’shi webalame pa muanda wa yawa mubi. 16 Ta mba pa nsenga nka bu biandi’mi ntshi a pa nsenga. 17 Ebekashe ba kishila* ku bukuashi bua bia binyibinyi; eyi diobe mbinyibinyi. 18 Nka bu biodi muntume pa nsenga, nami namu nebatumu pa nsenga. 19 Na neyikasha a kishila pa muanda wabo, bua’shi abo namu bekashue ba kishila ku bukuashi bua bia binyibinyi.

20 “Natekie kushi penda buabo, kadi dingi bua baaba abakumiina muandi kukiila ku eyi diabo, 21 bua’shi boso bekale kintu kimune, nka bu biodi’be Yaya mu buumune nami, na ami mu buumune noobe, n’abo namu bekale mu buumune netu, bua’shi ba pa nsenga bakumiine’shi we muntume. 22 Ne muibape ntumbo yaaya yodi mumpe, bua’shi bekale kintu kimune nka bu biatudi kintu kimune. 23 Ami mu buumune nabo, na obe mu buumune nami, bua’shi bekashue bapuidikie mu buumune,* bua’shi ba pa nsenga baukie’shi we muntume, na’shi we muibafule nka bu biodi munfule. 24 Yaya, nakumiina’shi baaba bodi mumpe, bekale nami kuakua kuandi bua’shi bamone ntumbo yande, yaaya yodi mumpe muanda we munfule, kumpala kua mbangilo a ba pa nsenga. 25 Yaya sha kululama, ba pa nsenga ta mbafikie mu kukuuka, kadi ami nakuuku, na bano mbafikie mu kuuka’shi, we muntume. 26 Ne muibaukishe eshina diobe, na nakaukisha dianka bua’shi kifulo kiodi munfule kikale muabadi na ami mu buumune nabo.”

18 Kunyima kua’ye kuakula ino mianda, Yesu batuukile na balongi baye, benda lungi lupese lua ebanda dia Kidrone, kuakua kubaadi efuba, na aye na balongi baye nkutuela muanka. 2 Binobino Yundase, baadi na kia kumupaana, baadi auku naye yaaya mbalo muanda Yesu baadi kebungi ebungu na balongi baye kuakua. 3 Biabia Yundase nkutuala kisaka kia basalayi na balami ba bakata ba ba tshite muakuidi na ba Bafadisee, na abo nkufika kuakua na miengie ya kaalo na bimunyi na bi na ngoshi. 4 Akupu Yesu, bu bibaukanga mianda yoso ibaadi na kia kumufikila, befubuile kuabadi, na ebepusha’shi: “Nnanyi anukuete kukimba?” 5 Abo nkumualula’shi: “Yesu muina Nazarete”. Aye nkuibalungula’shi: “Nnami uno.” Binobino Yundase baadi na kia kumupaana baadi namu muimane nabo.

6 Kadi pabaadi Yesu muibalungule’shi: “Nnami uno,” abalukiile ku mongo na bapona paashi. 7 Biabia, bebepuishe dingi’shi: “Nnanyi anukuete kukimba?” Abo nkuamba’shi: “Yesu muina Nazarete.” 8 Yesu nkuibalula’shi: “Nenulungula’shi, nami uno. Biabia su nnami anukuete kukimba, tadilayi bano bantu bende.” 9 Bino bibaadi bua kulombasha bibaadi muakule’shi: “Ku baaba bodi mumpe, ntshi mushimishe su ngumune.”

10 Akupu Simone Mpiele, baadi na lupete nkuilutuusha na nkukupila mufubi a tshite muakuidi mukata, amutshiba etui dibalume. Eshina dia yawa mufubi dibaadi Malkuse 11 Anka, Yesu nkulungula Mpiele’shi: “Alusha lupete mu kipusu kialo. T’abitungu’shi ntome kipulu* kimpe Yaya su?”

12 Akupu basalayi na mukata a basalayi na balami ba bena Yunda, nkukuata Yesu na nkumuanya. 13 Abo nkubanda kuenda naye kui Ane muanda baadi muko a Kayifase, baadi tshite muakuidi mukata kiakia kipua. 14 Kayifase, nyi baadi mulungule bena Yunda’shi, bibaadi bua buwa buabo bua muntu umune kufua bua bantu.

15 Binobino, Simone Mpiele na ungi mulongi abaadi abalondo Yesu. Yawa ungi mulongi baadi aukibua kui tshite muakuidi mukata, na aye nkutuela na Yesu mu lupango lua tshite muakuidi mukata, 16 kadi Mpiele baadi muimane paasha ku kiibi.* Biabia yawa ungi mulongi baadi aukibua kui tshite muakuidi mukata, batuukile paasha esamba na mulami a ku kiibi na atuesha Mpiele. 17 Akupu mufubi mukashi baadi mulami a ku kiibi nkulungula Mpiele’shi: “Noobe namu tue umune a ku balongi ba uno muntu su?” Aye nkualula’shi: “Nya ntshi umune a kuabadi.” 18 Binobino bafubi na balami abaadi bemane befunyishe kaalo ka makala kabaabadi batembeshe muanda kubaadi mashika na abaadi abooto kaalo. Mpiele namu baadi muimane nabo aoto.

19 Biabia mukata a ba tshite muakuidi nkuipusha Yesu pabitale balongi baye na pabitale malongiesha aaye. 20 Yesu nkumualula’shi: “Ne muakule kui ba pa nsenga patooka. Misusa yoso naadi nalongiesha mu kitumbuilo na mu ntempelo, muamua amuibungilaa bena Yunda boso, na ntshi muakule muanda su ngumune mu bufiefie. 21 Buakinyi onyipusha? Ipusha baaba abaadi bapushe binaadi muibalungule. Tala! Baaba abauku biandi muakule.” 22 Kunyima kua’ye kuakula ino mianda, umune a ku balami baadi muimane paapa, nkukupila Yesu lupi mu mpala na nkuamba’shi: “Wawa nyi mushindo waluula mukata a ba tshite muakuidi?” 23 Yesu nkumualula’shi: “Su nakula muanda wibubi, ndungule muanda wibubi unakula; kadi su kiakia kinakula kibuwa, buakinyi onkupila?” 24 Akupu, Ane nkumutuma muanyibue kui Kayifase tshite muakuidi mukata.

25 Binobino, Simone Mpiele baadi muimane paapa aoto kaalo. Akupu abo nkumulungula’shi: “Noobe namu tue umune a ku balongi baye su?” Aye nkuibituna na nkuamba’shi: “Ntshi umune a kuabadi.” 26 Umune a ku bafubi ba tshite muakuidi mukata, baadi muina kifuko a yawa muntu abaabadi batshibe etui kui Mpiele, nkuamba’shi: “Nkumuene naye muifuba, ta nabio su?” 27 Kadi, Mpiele nkuibituna dingi, nka paapa etombole nkusama.

28 Akupu abakatukile na Yesu kua Kayifase benda naye ku nshibo ya guvernere. Bibaadi ku namashika ngofu. Anka bena Yunda abo banabene tababaadi batuele ku nshibo kua guvernere, bua’shi tala beyikasha bu be butete muanda abaadi abakumiina kudia kidibua kia Pasaka. 29 Biabia Pilato nkutuuka kuabadi na nkuamba’shi: “Mmuanda kinyi wanufundu nao uno muntu?” 30 Abo nkumualula’shi: “Su uno muntu tabadia kuikala nkitshishi a bubi,* tatubadia kumutuula mu maasa oobe.” 31 Biabia Pilato nkuibalungula’shi: “Muateyi anue banabene na numusambishe muyile miiya yenu.” Bena Yunda nkumulungula’shi: “Tatui na matalua a kuipaa muntu.” 32 Bino bibaadi bua kulombasha eyi dibaadi Yesu muakule bua kulesha lufu lutabaadi pepi na kia kufua.

33 Biabia Pilato nkutuela dingi mu nshibo nkuitanyina Yesu na nkumuipusha’shi: “We nfumu a bena Yunda su?” 34 Yesu nkualula’shi: “Okuete kuipusha bino mu’be nabene, su mbangi abakulungula pa bintale?” 35 Pilato nkualula’shi: “Ami ne muina Yunda su? Mmuilo oobe na bakata ba ba tshite muakuidi abakutuulu mu maasa ande. Nkinyi kiodi mukite?” 36 Yesu nkualula’shi: “Bufumu buande ta mbua pano pa nsenga. Su Bufumu buande bubadia kuikala bua pa nsenga, bafubi bande babadia kulua ngoshi bua’shi tabantulanga mu maasa a bena Yunda. Kadi nka bu biabidi, Bufumu buande, ta mbua pano pa nsenga.” 37 Biabia, Pilato nkumuipusha’shi: “Biabia we nfumu?” Yesu nkualula’shi: “Buakula obe nabene’shi ne nfumu. Mbua bino buandi mutandikue, na mbua bino buandi mufikie pa nsenga bua’shi ntuushe bukamonyi pabitale bia binyibinyi. Muntu oso e ku lupese lua bia binyibinyi, ateemeshaa eyi diande.” 38 Pilato nkumulungula’shi: “Bia binyibinyi nkinyi?”

Kunyima kua kuakula biabia batukile dingi kui bena Yunda na ebalungula’shi: “Ntshi mupete muanda wibubi muadi. 39 Dingi, anuikalaa na kiubishi kia’shi nenuposuele muntu muifuku dia Pasaka. Biabia anukumiina’shi nenuposuele Nfumu a bena Yunda su?” 40 Abo nkuela dingi musaase’shi: “Uno muntu nya, anka Balabase!” Aku namu Balabase baadi ngifi.

19 Akupu Pilato batshile Yesu na amukupila nfimbo. 2 Akupu basalayi nkuluka kifulu kia bufumu kia milobo, nkumufuadika kianka ku mutue na nkumufuadika kilamba kimongolokie, 3 na abaadi abafiki kuadi bamulungulanga’shi: “Tubakuimuna, Nfumu a bena Yunda!” Abaadi dingi abamukupila mapi mu mpala. 4 Pilato nkutuuka dingi paasha na nkuibalungula’shi: “Talayi! Nenutushila anka paasha bua’shi nuukie’shi ntshi mupete muanda wibubi muadi.” 5 Biabia Yesu nkutuuka paasha mufuale kifulu kia bufumu kia milobo na nkandio mumongolokie. Na Pilato nkuibalungula’shi: “Winyi muntu biadi’bi!” 6 Anka pabaadi bakata ba ba tshite muakuidi na balami bamone Yesu, abelele misaase’shi: “Akookodibue ku mutshi!* Akookodibue ku mutshi!” Pilato nkuibalungula’shi: “Muateyi anue banabene numuipee* muanda ntshi mupete muanda wibubi su ngumune muadi.” 7 Bena Yunda nkumualula’shi: “Tui na muiya na muyile muiya, mmulombene lufu, muanda mmuiyikashe aye nabene bu muana a Efile Mukulu.”

8 Pabapushishe Pilato bibaabadi abakula, bapushishe dingi moo ukile, 9 Aye nkutuela dingi mu nshibo, na nkuipusha Yesu’shi: “We mufikie kunyi?” Kadi Yesu tabaadi mumualule. 10 Biabia Pilato nkuipusha Yesu’shi: “Okuete kupela kuisamba nami? Touku’shi ne na matalua a kukupoosola, na ne na matalua a nkuipaa?”* 11 Yesu nkumualula’shi: “Tobodia kuikala na matalua pandi su t’aabadia kuikala akupebue muiyilu. Nyi buakinyi muntu bantuulu mu maasa oobe e na muluisho ukata.”

12 Bua kano kabingilo, Pilato baadi akimbi mushindo wa kumupoosola, kadi bena Yunda nkuela musaase’shi: “Su opoosola uno muntu, tue kuuku a Kezare. Muntu oso eyikasha bu nfumu aluisha* Kezare.” 13 Akupu, Pilato kunyima kua kupusha ano mayi, batuukile na Yesu paasha, na aye nkushala pa mbalo ya kutshibila kiimu y’abetanyina bu Mbalo Ibambue Mabue, kadi mu kina Ebelu, Gabata. 14 Binobino, bibaadi efuku dia kulumbuula Pasaka; bibaadi pepi na nsaa ya kasamombo.* Na aye nkulungula bena Yunda’shi: “Talayi! Nfumuenu!” 15 Anka, abelele misaase’shi: “Muipee! Muipee! Akookodibue ku mutshi!”* Pilato nkuibepusha’shi: “Abitungu ngipee nfumuenu?” Bakata ba ba tshite muakuidi nkualula’shi: “Tatui na ungi nfumu kukatusha Kezare.” 16 Akupu, aye nkumutuula mu maasa aabo bua’shi bamuipee mukookolue ku mutshi.

Biabia, abo nkuata Yesu nkuenda naye. 17 Baadi musemune aye nabene mutshi wa makienga,* atuuka enda mu mbalo yabetanyina bu Mbalo ya Kabaala, yabetanyina mu kina Ebelu bu Gologota. 18 Kuakua, abamukookuele ku mutshi pamune na bangi bantu babidi, umune ku alu lupese ungi ku lungi, Yesu munkatshi. 19 Pilato baadi dingi mufunde bishima kuibaaya edituula ku mutshi wa makienga.* Kubaadi kufunde’shi: “Yesu muina Nazarete nfumu a bena Yunda.” 20 Bena Yunda bebungi abaabadikile biabia bishima muanda mbalo ibaabadi bakookole Yesu ku mutshi ibaadi pepi na kibundi, na bibaadi bifundibue mu kina Ebelu, mu Latin na mu kina Greke. 21 Anka bakata ba ba tshite muakuidi ba bena Yunda nkulungula Pilato’shi: “Tofundanga’shi: ‘Nfumu a bena Yunda,’ kadi funda’shi mmuakule’shi: ‘Ne Nfumu a bena Yunda.’” 22 Pilato nkualula’shi: “Biabia biandi mufunde, ne mupue kuibifunda.”

23 Pabapuile basalayi kukookola Yesu ku mutshi, abaatshile bilamba biaye bebiaba mu mituuto inanka, musalayi oso na waye mutuuto, na abaatshile dingi kilamba kiaye kia muushi. Kadi, kilamba kia muushi takibaadi na mutelo, kibaadi kilukiibue kubanga kunundu mpa na kuushi. 24 Biabia abo nkuilungushena’shi: “Tatui kisaananga, kadi tuikiteeleyi bubale bua kuuka’shi akikala kia nanyi.” Bino bibaadi bua kulombasha kifundue akiamba’shi: “Abaadi beabishene bilamba biande munkatshi muabo, na abaadi bateele kilamba kiande bubale.” Biabia nyi bibakitshine basalayi.

25 Anka, nyinaaye, na mukuabo mukashi na nyinaaye; Mariya mukashi a Klopase, na Mariya a ku Magadala abaadi bemane pepi na mutshi wa makienga* wa Yesu. 26 Biabia pabaadi Yesu mumone nyinaaye na mulongi abaadi mufule mbemane pepi, balunguile nyinaaye’shi: “Muana mukashi! Tala muan’oobe!” 27 Akupu balunguile mulongi’shi: “Tala Nyin’oobe!” Na kubanga nka yaaya nsaa, yawa mulongi bamuatshile enda naye kuaye ku nshibo.

28 Kunyima kua bino, pabaukile Yesu’shi binobino mianda yoso ibalombana, bua kulombasha kifundue, bakuile’shi: “Napusha nyota.” 29 Elondo dibaadi diule na nfinyo ibusasa dibaadi dituule paapa. Biabia abatshile butongo buule na nfinyo ibusasa bebuela ku ka mutshi ka izope* na bebuseesela pepi na kukanua kuaye. 30 Pabapuile kutambula nfinyo ibusasa, Yesu bakuile’shi: “Bibalombana!” enyika mutue waaye, na afua.

31 Bu bibaabidi efuku dia Kulumbuula, bua’shi bitanda biabo tabishalanga ku mitshi ya makienga muifuku dia Sabato (Muanda diadia efuku dia Sabato dibaadi efuku dikata), bena Yunda abatekiele Pilato buabadia kuibatshokola mikoolo na kukatusha bitaanda ku mitshi. 32 Biabia basalayi babafikile na batshokola mikoolo ya muntu a kumpala na ya yawa ungi muntu baadi ku mutshi ku lupese lua Yesu. 33 Kadi, pababafikile kui Yesu, babaadi bamone’shi baadi mupue kufua, biabia tababaadi batshokole mikoolo yaye nya. 34 Kadi umune a ku basalayi nkumutubula mu lubafu na mulumbu, na mususa umune mase na mema nkutuuka. 35 Na yawa muibimone mmutuushe buno bukamonyi, bukamonyi buaye mbua binyibinyi, na auku’shi biakula mbia binyibinyi, bua’shi anue namu nukumiine. 36 Binyibinyi, ino mianda ibaadi ikitshikie bua kulombasha kifundue akiamba’shi: “Su ngumune wa ku mifufua yaye, taukatshokolua.”* 37 Na dingi, kingi kifundue akiamba’shi: “Abakatala kui yawa abaabadi batubule.”

38 Kunyima kua ino mianda, Yosefe a ku Arimatea, baadi mulongi a Yesu kadi mbufiefie muanda baadi atshinyi bena Yunda, batekiele Pilato’shi su mmukumbene kukatusha kitaanda kia Yesu, na Pilato bamupele matalua. Biabia bafikile na akatusha kitaanda. 39 Nikodeme, muntu bayile kui Yesu bufuku mususa wa kumpala, bafikile naye namu atuala mire na aloe bisangie* bi bushito bufikie ku kilo makumi asatu. 40 Biabia abatshile kitaanda kia Yesu bekipombeela mu bilamba bia lin na bintu bia mapembue, muyile kipikua kia kushiika kia bena Yunda. 41 Anka, kubaadi efuba mbalo ibaabadi bamuipayile,* na mu diadia efuba mubaadi mashama* apia muabashibaadi babande kutuula muntu. 42 Bu biabibaadi efuku dia Kulumbuula dia bena Yunda na bu bibaadi mashama pepi, abo nkutuula Yesu muamua.

20 Muifuku dia kumpala dia lubingo, Mariya a ku Magadala, bafikile ku mashama* ku namashika pakubaadi kukii mufito na aye nkumona’shi ebue ndipue kukatushua ku mashama.* 2 Biabia bayile lubilo kui Simone Mpiele na kui ungi mulongi abaabadi bafule kui Yesu, na ebalungula’shi: “Babakatusha Muanana mu mashama, na tatuuku mbalo ibaabamutulu.”

3 Nyi Mpiele na yawa ungi mulongi nkuenda ku mashama. 4 Bubidi buabo nkubanga lubilo pamune, kadi yawa ungi mulongi nkukila Mpiele lubilo na nkufika ku mashama kumpala. 5 Aye nkuilamina, nkumona bilamba bia lin mbituule paapa kadi tabaadi mutuele muanka. 6 Akupu Simone Mpiele baadi amulondo kumongo nkufika n’aye namu, na aye nkutuela mu mashama. Aye nkumona bilamba bia lin mbituule paapa. 7 Kilamba kibaadi ku mutue wa Yesu takibaadi kituulue pamune na bingi bilamba bibaabadi bapombeele kitanda kiaye nya, kadi kibaadi kifungue kiatuulua pa yakio mbalo. 8 Akupu yawa ungi mulongi baadi mufikie ku mashama kumpala, nkutuela naye namu, aye nkumona na nkukumiina. 9 Muanda tababaadi babande kupusha kifundue kia’shi abitungu asangukie ku lufu. 10 Biabia balongi abalukiile ku mashibo aabo.

11 Anka Mariya baadi muimane paasha, pepi na mashama kuete kudila. Pabaadi kuete kudila, belamiine bua kutala mu mashama, 12 na aye nkumona mikeyilu ibidi ifuale bilamba bitooka ngishaale pabaabadi batuule kitanda kia Yesu, umune ku mutue na ungi ku ngua. 13 Na abo nkumulungula’shi: “Muana mukashi, buakinyi okuete kudila?” Aye nkuibalula’shi: “Babakatusha Nfumuami, na ntanguuku mbalo ibaabamutuulu.” 14 Kunyima ku’aye kuakula bino, balulukile na amona Yesu mmuimane paapa, kadi tabaadi mushinguule’shi nyi Yesu. 15 Yesu nkumulungula’shi: “Muana mukashi, buakinyi okuete kudila? Nnanyi okuete kukimba?” Aye bu bibaadi apuandikisha’shi nyi nkidime, bamulunguile’shi: “Muanana, su bomukatusha, ndungule mbalo ibomutuulu, na nkamukatushe.” 16 Yesu bamulunguile’shi: “Mariya!” Pabalulukile, aye nkumulungula mu kina Ebelu’shi: “Raboni!” (abipatuula’shi “Mulongieshi!”) 17 Yesu nkumulungula’shi: “Leka kunkuata muanda ntshi mubande kukaamina kui Yaya. Kadi nda kui bakuetu na webalungule’shi: ‘Nkuete kukaamina kui Nshami na Nshenu na kui Efile Mukulu ande na Efile Mukulu enu.’” 18 Mariya a ku Magadala bafikile na atuadila balongi mukandu’shi: “Namono Muanana!” Na ebalungula bibaadi mumulungule.

19 Patakubaadi ku kiolua mu diadia efuku, efuku dia kumpala dia lubingo, na biibi bibaadi bikangie mbalo ibaadi balongi muanda wa kutshina bena Yunda, Yesu bafikile na emana munkatshi muabo ebalungula’shi: “Butaale buikale nenu.” 20 Kunyima kua kuakula bino, aye nkuibalesha maasa aaye na lubafu luaye. Paapa balongi nkusanka pa kumona Muanana. 21 Yesu nkuibalungula dingi’shi: “Butaale buikale nenu. Nka bu bintume Yaya, nami namu nenutumu.” 22 Kunyima kua kuakula bino, aye nkuibapuila muwa na nkuibalungula’shi: “Tambulayi kikudi kiselele. 23 Su nubalekieela miluisho ya muntu, ayilekieelua; su tanui balekieele miluisho ya muntu, tayilekieelua.”

24 Kadi Tomase umune a ku batumibua Ekumi na babidi abaabadi abetanyina bu Lupasa, tabaadi nabo pabafikile Yesu. 25 Biabia bangi balongi nkumulungula’shi: “Tubamono Muanana!” Kadi aye nkuibalungula’shi: “Su ntshi mumone mu maasa aaye kitunduilo kia misumaadi na su ntshi mufinyikie munue wande mu kitunduilo kia misumaadi na su ntshi mufinyikie eyasa diande mu lubafu luaye, ntaa’na nkumiine bianka.”

26 Kunyima kua mafuku muanda, balongi baye abaadi dingi mu nshibo, na Tomase baadi nabo. Yesu bafikile, sunga bibaadi biibi bikangie, na emana munkatshi muabo amba’shi: “Butaale buikale nenu.” 27 Akupu, aye nkulungula Tomase’shi: “Tula munue oobe pano, na tala maasa ande, ata eyasa diobe na wedifinyikie mu lubafu luande, na leka mpaka* kadi kumiina.” 28 Tomase nkumualula’shi: “Nfumu’ami na Efile Mukulu ande!” 29 Yesu nkumulungula’shi: “Bokumiina muanda bommono? Ba sha muloo mbaaba bashi bamone kadi abakumiina.”

30 Mbinyibinyi, Yesu baadi dingi mukite bingi bilengieleshi bibungi kumpala kua balongi bishi bifundibue mu uno mufungofungo. 31 Kadi biabia mbifundibue bua’shi nukumiine’shi Yesu nyi Nkidishitu, Muana a Efile Mukulu, na nupete muwa ku bukuashi bu’eshina diaye muanda nui bakumiine.

21 Kunyima kua biabia, Yesu baadi mumuenekiele dingi balongi ku kalunga ka mema ka Tiberiyade. Baadi muibamuenekiele mu uno mushindo: 2 Simone Mpiele, Tomase (abaabadi abetanyina dingi bu lupasa), Natanaele a ku Kana ka Ngalileya, bana ba Zebede na bangi balongi baye babidi, abaadi kuakua pamune. 3 Simone Mpiele nkuibalungula’shi: “Nende mu kuloba.” Abo nkumulungula’shi: “Atuende noobe.” Abo nkutuuka na nkutuela mu buato, kadi buabua bufuku tababaadi bakuate kintu su nkimune.

4 Kadi, patabubaadi abutooko, Yesu nkuimana ku kiese, kadi balongi tababaadi bashinguule’shi nyi Yesu. 5 Akupu Yesu nkuibalungula’shi: “Bana, tanui na kintu su nkimune* kia kudia?” Abo nkumualula’shi: “Nya!” 6 Aye nkuibalungula’shi: “Elayi bukondia ku lupese lua mboko ibalume ya buato, na anupete ndambo ya mishipa.” Biabia abo nkuibuela, kadi tababaadi bobeshe kuibukaka muanda wa bungi bua mishipa. 7 Akupu mulongi abaabadi bafule kui Yesu nkulungula Mpiele’shi: “Nyi Muanana!” Binobino, Simone Mpiele pabapushishe’shi nyi Muanana, bafuadile* kilamba* kiaye, muanda baadi musua* na eyela mu kalunga ka mema. 8 Kadi bangi balongi nkufika mu ka buato kapeela, bafu’abakakanga bukondia buule mishipa, muanda tababaadi kula na kiese, pabaadi penda metre afikie ku 90.*

9 Pababafikile ku kiese, abamuene kaalo ka makala na mishipa ituule panka na mukate. 10 Yesu nkuibalungula’shi: “Fikayi na ndambo ya mishipa ya ku yaaya yanubakatuka mu kukuata.” 11 Biabia, Simone Mpiele nkutuela mu buato, nkukaka bukondia buule na mishipa ikata 153 ku kiese. Sunga biayibaadi bungi, bukondia tabubaadi busanukie. 12 Yesu nkuibalungula’shi: “Fikayi nudie.” Su ngumune a ku balongi baye tabaadi n’eshimba dinyingie dia kumuipusha’shi: “We nanyi?” muanda abaadi abauku’shi Mmuanana. 13 Yesu bafikile aata mukate na ebapa wanka, na akitanyi nka biabia na mishipa. 14 Uno ubaadi mususa wa kasatu ubaadi Yesu mumuenekiele balongi kunyima kuaye kusanguka ku lufu.

15 Pababapuile kudia, Yesu balunguile Simone Mpiele’shi: “Simone muana a Yowano, we munfule kukila ino su?” Aye nkumualula’shi: “Oolo, Muanana ouku’shi ne mukufule.” Yesu nkumulungula’shi: “Diisha mikooko yande yaana.” 16 Aye nkumulungula dingi mususa wa kabidi’shi: “Simone muana a Yowano, we munfule su?” Aye nkumualula’shi: “Oolo, Muanana ouku’shi ne mukufule.” Yesu nkumulungula’shi: “Lama mikooko yande yaana.” 17 Aye nkumulungula mususa wa kasatu’shi: “Simone muana a Yowano, we munfule su?” Mpiele nkuinyongola, muanda baadi mumuipushe bua mususa wa kasatu’shi: “We munfule su?” Biabia aye nkumulungula’shi: “Muanana ouku mianda yoso; ouku’shi ne mukufule.” Yesu nkumulungula’shi: “Diisha mikooko yande yaana. 18 Nakulungula binyibinyi’shi, poboodi oki nsongua, boodi ofual’obe nabene bilamba na wende kuakua kokumiina. Kadi p’okulu, okaoola maasa oobe na ungi muntu akakufuadika bilamba na akakutuala kuakua kosh’okumiina.” 19 Bakuile biabia bua kulesha lufu lubaadi Mpiele na kia kutumbisha nalo Efile Mukulu. Kunyima kua kuakula biabia, bamulunguile’shi: “Tungunuka na kundonda.”

20 Mpiele nkualuluka ku mongo na nkumona yawa mulongi abaabadi bafule kui Yesu alondo, yawa baadi ku kidibua kia kiolua muialushe ku mongo mu kiadi kia Yesu na amba’shi: “Muanana, nnanyi akupaana?” 21 Biabia, pabamumuene Mpiele, bayipuishe Yesu’shi: “Muanana, nkinyi akikafikila uno muntu?” 22 Yesu nkumulungula’shi: “Su nakumiina’shi ashale mpa na pankafiki, wawa ngukutale ku kinyi? Obe tungunuka na kundonda.” 23 Biabia, muanda nkupalakana munkatshi mua bakuetu’shi, uno mulongi t’aafu nya. Anka Yesu tabaadi mumulungule’shi t’aafu, kadi baadi muakule’shi: “Su nakumiina’shi ashale mpa na pankafiki, wawa ngukutale ku kinyi?”

24 Uno mulongi nyi atusha buno bukamonyi pabitale ino mianda, na mufunde ino mianda, na atuuku’shi bukamonyi buaye mbua binyibinyi.

25 Binyibinyi, kui dingi ingi mianda i bungi ibaadi Yesu mukite, su babadia kuiyifunda umune ku umune, napuandikisha’shi nsenga inabene, tayibadia kuikala na mbalo ilombane bua kutuula yaaya mifungofungo ifundibue nya.

Sunga “buntu bu’Efile Mukulu.”

Sunga “e mu kiadi kia Yaya, bino abilesha kukuminyibua mu mushindo wi pabuao.”

Nkuamba’shi “pepi na nsaa ya kananka kunyima kua midi.”

Sunga “eyibakishi.”

Kish ku kish. “muanda kinyi kuandi na koodi mukashi, uno ngakuilo a kupela naaye muanda kampanda, kuamba’shi mukashi t’akulesha kukutua kanemo nya.”

Abimueka’shi kiakia kipimino kibaadi mbaafu baadi atuele litre makumi abidi na ibidi.

Sunga “mbalo ya kisalue.”

Kish ku kish. “muishina diaye.”

Sunga pangi “kutandikua muiyilu.”

Sunga “kutopekua.”

Kish ku kish. “mmuele kiala.”

Kish ku kish. “Yesu.”

Nkuamba’shi pepi na nsaa ya 12.

Sunga “e na muwa.”

Nkuamba’shi pepi na nsaa ya 13.

Sunga “bitaale.”

Sunga “e na kia buntu kia muwa muadi.”

Nkuamba’shi “bifundue.”

Kish ku kish. “bipalue bifikie ku 25 sunga 30.”

Sunga pangi, “mbalo i bantu bebungi.”

Sunga “diabulu.”

Sunga “kutambuka.”

Sunga “bitanda.”

Nkuamba’shi “tulasa tua ba rabbi.”

Mu ma maniskri ebungi a kala na akukulupila, tamui verse a 53 mpa na ku shapitre 8:11.

Sunga “ku mbidi.”

Sunga “lukiebanokiebano.” Mu kina Greke, porneia. Tala Kipatuluilo kia bishima.

Sunga “kubanga ku kibangilo.”

Sunga “kumulesha kanemo.”

Sunga “anyima.”

Sunga “anyima.”

Sunga “anyima.”

Sunga “mu buumune.”

Sunga “nui nka bu b’efile.”

Sunga “mashama a kitentekiesho.”

Kish ku kish. “pepi na bipalue 15.”

Sunga “mashama a kitentekiesho.”

Kish ku kish. “mu kikudi.”

Sunga “mashama a kitentekiesho.”

Sunga “Sanedrine.”

Nkuamba’shi “ntempelo.”

Sunga “babaadi naye ku mesa.”

Sunga “mashama a kitentekiesho.”

Sunga “anyima.”

Sunga “anyima.”

Sunga “anyima ande.”

Sunga “luapolo luetu.”

Sunga “epombeela.”

Sunga “abaadi muipombeele.”

Sunga “n’anue namu nui mu kitungo kia.”

Sunga “bangalulukila.”

Kish ku kish. “mu kiadi kia.”

Sunga “anyima.”

Sunga “anyima.”

Sunga “bishalelo bibungi.”

Sunga “musambi.”

Sunga “bu bana ba nshiye.”

Sunga “anyima.”

Yawa, na aye, bi mu verse 13 na 14 abiakuila mukuashi e mu verse 7, Yesu afubisha kishima mukuashi ki ku balume mu kina Greke bua kuakuila kikudi kiselele kishii ku balume sunga ku bakashi, bukome bushii buikale muntu nka bu akuila muntu.

Sunga “mu buumune.”

Sunga “mu buumune.”

Sunga “ebatuule ku lupese, ebekashe beselele.”

Sunga “bekale mu buumune bulombane.”

Sunga “ekopo.”

Sunga “kibelo.”

Sunga “ntomboshi.”

Sunga “ayipayibue ku mutshi, ayipayibue ku mutshi.”

Sunga “numuipayile ku mutshi.”

Sunga “nkuipayila ku mutshi.”

Sunga “akula bibubi.”

Nkuamba’shi “pepi na nsaa ya 12.”

Sunga “ayipayibue ku mutshi.”

Tala Kipatuluilo kia bishima.

Tala Kipatuluilo kia bishima.

Tala Kipatuluilo kia bishima.

Tala Kipatuluilo kia bishima.

Sunga “kusooshibua.”

Sunga pangi “ebofo.”

Sunga “ibaadi muipayibue ku mutshi.”

Sunga “mashama a kitentekiesho.”

Sunga “mashama a kitentekiesho.”

Sunga “mashama a kitentekiesho.”

Kish ku kish. “kukutua lukumiino.”

Sunga “mushipa su ngumune.”

Sunga “baadi muipombeele.”

Sunga “kilamba kia panundu.”

Sunga “tabaadi mufuale kalolo.”

Kish ku kish. pepi na kudee 200.

    Mikanda ya mu Kisongye (2011-2025)
    Tuuka
    Tuela
    • Kisongye
    • Tumina muntu
    • Byokumina
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Pabitale bya kufubisha
    • Bya kufubisha
    • Bya kufuamisha yobe
    • JW.ORG
    • Tuela
    Tumina muntu