MUKANDA WA KUMPALA WA MPIELE
1 Ami Mpiele mutumibua a Yesu Nkidishitu, nenufundila anue bapalakane mu ma mbalo a mu Pontuse, mu Ngalateya, mu Kapadose, mu Azi na mu Bitini, eyendo anue bekale bu benyi na basangudibue 2 muyile kubadiila kua kuuka mianda ku’Efile Mukulu, na kuikashua ba kishila ku bukuashi bua kikudi; bua’shi nuikale anukookiela na’shi nuikale bamiaminue mase a Yesu Nkidishitu:
Kalolo na butaale bifiime kuanudi.
3 Efile Mukulu muikale Nshaye na Muanana Yesu Nkidishitu atumbishibue, muanda muyile lusa luaye lukata, baadi mukite bia’shi tutandikue dia kabidi, bua lukulupilo lui na muwa ku bukuashi bua lusangukilo lua Yesu Nkidishitu ku lufu, 4 bua bupianyi bush’a kunyanga na bushi bulombene kuluila sunga kuuma. Mbenulamine buanka muiyilu, 5 anue babakuete kulama ku bukome bu’Efile Mukulu ku bukuashi bua lukumiino bua kipandilo kitakidi pepi na kuleshibua mu kipungo kia ku nfudiilo. 6 Nyi buakinyi nui na muloo wibungi, sunga biekala’shi abitungu nuikale benyongole muanda wa makienga elekenelekene anupete bua kapindi kapeela, 7 bua’shi lukumiino luenu alutompibua, lui na muulo ukata kukila ôlo ashimina, sunga mbi’abamulumbuulaa ku bukuashi bua kaalo, luikale muanda wa kinemo na ntumbo mu kipungo kia kufumbulua kua Yesu Nkidishitu. 8 Sunga mbianushamumuene, nui bamufule. Sunga mbianushabamumono binobino, nukuete kulesha lukumiino muadi, na nui na muloo ukata ushi bia kupatuula na wa ntumbo, 9 muanda anulombasha kepatshila ka lukumiino luenu, kupaashibua kuenu.*
10 Pabitale kuno kupaashibua, batemuki babaadi batemukie pabitale kalolo kabaabadi benulumbuluile, babaadi bataluule ngofu na kukimbuula mianda kalolo. 11 Babaadi batungunukie na kukimbuula kipungo kilombane sunga mafuku, pabaadi kikudi kibaadi munda muabo akilesha pabitale Nkidishitu, muanda kiakia kikudi kibaadi kibadiile kulesha makienga abaadi aatengiela Nkidishitu na ntumbo ibadia kufika kunyima. 12 Babaadi bebafumbuile’shi tababaadi abefubila abo banabeene, anka babaadi abenufubila’nue pabitale mianda yabadi benulungule binobino, kui baaba babaadi benulungule mukandu wibuwa na kikudi kiselele kibaadi akikatukila muiyilu. Mikeyilu ayikalaa na lukalo luibukopo lua kuuka ino mianda.
13 Biabia lumbuulayi binangu bienu bua mufubo; na nulame binangu bienu kalolo; nutuule lukulupilo luenu mu kalolo kaabakenulesha mu kipungo kia kumueneka* kua Yesu Nkidishitu. 14 Bu bana abakookiela, lekayi kuikala mu bupika bua nkalo yenu yanubaadi nayo kala, panushibaadi na kiukilo, 15 Kadi nka bu Eselele baadi muinuitanyine, ikalayi beselele mu bikitshino bienu bioso, 16 muanda mbifundibue’shi: “Abitungu nuikale beselele, muanda ami ne eselele.”
17 Na su nukuete kuteka Yaya atshibaa kiimu muyile bikitshino bia muntu oso kushi ntondo, kitayi mianda na kutshina mu mafuku anudi bashale bu benyi. 18 Muanda anuuku’shi tabibaadi ku bukuashi bua bintu abinyanga, bu arja na ôlo, kubaabadi benukuule* ku muikelo wenu wa bisumanga ubaabadi benulekiele kui ba mashenu kulu. 19 Kadi babaadi benukuule na mase e na muulo ukata, bu a muana a mukooko shi na kato sunga kalema, mase a Nkidishitu. 20 Eyendo, baadi aukibua kumpala kua kibangilo kia bantu, kadi baadi muleshibue pa muanda wenu, ku nfudiilo kua bipungo. 21 Ku bukuashi bua’ye nui bakumine mui Efile Mukulu, baadi mumubuushe ku lufu na bamupeele ntumbo, bua’shi lukumiino luenu na lukulupilo luenu bikale mui Efile Mukulu.
22 Binobino, bu bibaanupu kuitoosha ku bukuashi bua kukookiela kuenu kua bia binyibinyi, na kifulo kia bakuetu kishi na bunsesa, efuleneyi bu bana na bana na kifulo kikata akituukila muishimba. 23 Muanda tubaadi batandikue dia kabidi, kushi ku lubio alunyanga, anka nku lubio* lushalunyanga, ku bukuashi bu’Eyi di’Efile Mukulu e na muwa ashala kuanka bua loso. 24 Muanda “bantu boso be nka bu lubishi, na ntumbo yabo i nka bu kilongo kia mu mapia; lubishi aluumu na kilongo akipono, 25 anka eyi dia Yehowa adishaala kuanka bua loso.” Na dino eyi, nyi mmukandu wibuwa ubaabadi benulungule.
2 Biabia, katushayi bubi bua mishindo yoso, madimi, bu nsesa, luabi, na tuipu tua mishindo yoso. 2 Anka bu bana baki’abatandikua, ikalayi na lukalo luibukopo lua mabeele ebuwa a eyi di’Efile Mukulu, bua’shi ku bukuashi buawo nukule na kupeta kipandilo, 3 anka su nui batompe* bua kumona’shi Muanana ebuwa.
4 Pa kuifubuila kuadi, aye muikale ebue di na muwa dibaabadi basumbushene kui bantu, kadi dibaabasanguile, di na muulo ku meso ku’Efile Mukulu, 5 anue namu nka bu mabue e na muwa, anukuasha bua kuibaka nshibo ya mu kikudi bua kuikala ba tshite muakuidi ba kishila, buanudia kulambula Efile Mukulu mulambu wa mu kikudi w’akumiina ku bukuashi bua Yesu Nkidishitu. 6 Muanda Bifundue abiamba’shi: “Tala! Natuulu mu Siyona ebue disangudibue, ebue dia muipaka di na muulo dia kitako, na takui muntu su ngumune atuulu lukumiino muadidi akakuatshishibua buufu nya.”
7 Biabia kuanudi, nyi kuadidi na muulo ukata muanda nui bena kukumiina; kadi kui baaba bashi bena kukumiina, “ebue dibaabadi basumbule kui bebaki, ndifikie ebue dikata dia muipaka* di na muulo ukata” 8 na “ebue dia kikokoshi na lubuebue aluponesheena.” Bakuete kukokola muanda tabakuete kukookiela eyi. Na biabia nyi bibalombene. 9 Anka anue nui “kisamba kisangudibue, ba tshite muakuidi ba bufumu, muilo wiselele, muilo wabadi basangule kui Efile Mukulu aye nabene bua’shi nulungule mu ma mbalo oso ngikashi na bikitshino bibuwa bia yawa baadi muinuitanyine mu mufito bua kutuela muitaata diaye dibuwa.” 10 Muanda kumpala tanubaadi bu muilo nya, kadi binobino nui muilo w’Efile Mukulu; na kumpala tababaadi benufuile lusa, anka binobino mbapue kuinufuila lusa.
11 Bakuetu ba kifulo, nenutekie anue bekale bu benyi na bu bantu bashale bua kapindi kapeela, buanudia kutungunuka na kuilama ku nkalo ya mbidi ikuete kulua nenu ngoshi. 12 Ikalayi na muikelo wibuwa munkatshi mua miilo bua’shi pabenufundu bu ba nkitshishi ba bibubi, bemuene abo banabene bikitshino bienu bibuwa, biabia abatumbisha Efile Mukulu muifuku diafiki mu kuinutala.
13 Pa muanda wa Muanana, kookielayi bantu boso be na matalua, sunga nfumu bu biadi kunundu 14 sunga bakunkushi babadi batuule kui nfumu bua kunyoka ba nkitshishi ba bibubi kadi bua kukaanyisha baaba abakitshi bibuwa. 15 Muanda kikiebe ki’eshimba di’Efile Mukulu ki’shi, p’anukitshi bibuwa numone bia kuumisha miisambo ya bisumanga ya bantu bashi na binangu. 16 Ikalayi bu bantu be bulungantu kadi kushi kufubisha bulungantu buenu bua kukita mianda ibubi, kadi nuikale bu ba mpika b’Efile Mukulu. 17 Nemekayi bantu ba mishindo yoso, fulayi bakuetu boso bena kukumiina, nutshine Efile Mukulu, na nunemekie nfumu.
18 Anue ba mpika kookielayi ba nfumuenu na kutshina koso, kushi penda kui baaba abenukitshina mianda ibuwa na nkatshinkatshi, kadi mpa na kui baaba be na mianda ibukopo kuanudi. 19 Biabia su muntu anyingiila nkalakashi, na akiengie kuashii musoole muanda bua kulama kondo k’eshimba katooka kui Efile Mukulu, nyi mmuanda wibuwa. 20 Muanda abikuasha ku kinyi su abenukupila muanda nubakitshi muluisho na, anunyingiila? Kadi su anunyingiila makienga muanda’shi nubakitshi bibuwa, uno nyi mmuanda wibuwa ku meso ku’Efile Mukulu.
21 Mu binyibinyi, bua uno muanda nyi buanubaadi betaminyibue, muanda sunga Nkidishitu baadi mukiengie buenu, aye nkuinulekiela kileshesho bua’shi nulonde matabula aaye kalolo. 22 Tabaadi mukite muluisho su ngumune, na tababadi basangane madimi mukanua muaye. 23 Pabaabadi abamukaa mulomo, tabaadi ebaluisha nya. Pabaadi akiengie, tabaadi ebatombokiela, anka baadi muituule mu maasa mua Yawa asambishaa na kululama. 24 Baadi musemune miluisho yetu mu mbidi yaye’ye nabene ku mutshi, bua’shi tufue pabitale miluisho na tuikale na muwa bua kululama. Na “ku bukuashi bua malonda aaye nubaadi bapaashibue.” 25 Muanda nubaadi nka bu mikooko ikuete kuenda na kupambuka, kadi binobino nubalukiila kui mulami na mukunkushi a miuwa* yenu.
3 Mu mushindo umune, anue bakashi kookielayi balume benu, bua’shi su kui balume bash’abakookiela eyi di’Efile Mukulu, bakakiibue ku bukuashi bua bikitshino bibuwa bia bakashi babo kushi ku bukuashi bu’eyi. 2 muanda abemuena bikitshino bienu bibuwa pamune na kanemo kakata. 3 Kuilengiesha kuenu takuikalanga nka penda kua paasha—kua kulukisha nyene na kufuala bikano bia ôlo sunga bilamba bia muulo— 4 anka kuikale kua muntu mufuame a muishimba, kuilengiesha kush’akuluila kua binangu bibuwa na kupopeela, kui na muulo ukata ku meso ku’Efile Mukulu. 5 Muanda bino nyi bibaadi bakashi ba lulamato* ba kala babaadi bakulupile mui Efile Mukulu abelengiesha, na abakookiela balume babo, 6 nka bibaadi Sara akookiela Abalahama, amuitanyina’shi nfumuami. Na anufiki bu bana baye nka su anutungunuka na kukita mianda ibuwa na tanutshinyi kintu.
7 Mu mushindo umune, anue balume tungunukayi na kushala na bakashi benu muyile kiukilo.* Nupe bakashi benu kinemo bu kipulu kikile kubofula, muanda abakapiana pamune nenu mulayilo wa muwa, bua’shi nteko yenu tayikutuanga nkafika.
8 Nfudiilo a bioso, ikalayi na binangu bimune anue boso, ikalayi anuituulu pa mbalo ya bangi, nuikale na kifulo kia bu bana na bana na lusa lukata na kuiyisha. 9 Tanualuishanga muntu bubi ku bubi sunga mulomo ku mulomo. Anka, nuibatekiele miabi, muanda nubaadi betaminyibue bua uno muanda, bua’shi nupiane miabi.
10 Muanda “muntu oso akumiina kufula muwa, na kuikala na muloo, abitungu alame ludimi luaye ku mianda ibubi, na alame milomo yaye ku mianda ya madimi. 11 Akatukie ku mianda ibubi, na akite mianda ibuwa; akimbe butaale na ebulonde. 12 Muanda meso a Yehowa e kui bantu balulame na matui aaye aatemesha kuiyaaya kuabo, anka Yehowa mmushikue baaba abakitshi mianda ibubi.”
13 Mbinyibinyi, nnanyi mulombene kuinukitshina bibubi su nuekala na kisumi bua mianda ibuwa? 14 Anka sunga biekala’shi abitungu nukiengie pa muanda wa kululama, nui ba sha muloo. Biabia, tanutshinanga kiakia kiabatshinyi,* sunga kuikalakasha. 15 Anka ikashayi Nkidishitu bu Muanana mu mashimba enu, belumbuule nsaa yoso bua kualuula muntu oso enuipusha pabitale lukumiino luanudi nalo, kadi nuibikite na kupopeela na kanemo kakata.
16 Tungunukayi na kuikala na kondo k’eshimba kebuwa, bua’shi mu mushindo oso w’abenuakula bibubi, baaba abenuakula bibubi bakuatshikie buufu pa muanda wa muikelo wenu wibuwa bu balongi ba Nkidishitu. 17 Muanda mbikile buwa kukienga pa muanda wa’shi nukuete kukita bibuwa, su Efile Mukulu ebitadiila, pamutue pa kukienga muanda wa’shi nukuete kukita bibubi. 18 Muanda Nkidishitu bafuile bua miluisho musango umune bua loso, aye muntu mululame bua bantu bashi balulame, bua’shi enukunkushe kui Efile Mukulu. Babaadi bamuipee mu mbidi kadi bamuikasha na muwa mu kikudi. 19 Na mu uno mushindo bayile na aye nkukalungula bikudi bibaadi mu lukano, 20 bibaadi bipele kukookiela kala, pabaadi Efile Mukulu atengiela na luishinko loso mu mafuku a Nowa, pabaabadi abeebaka buato mubaadi penda bantu bapeela bapashiibue mu mema, kuamba’shi bantu muanda.*
21 Lubatshisho lui mu kuipushena na uno muanda, aluinupaasha namu binobino (kushi bu kukatusha kua mako a pa mbidi, kadi mmu kuteka Efile Mukulu kondo k’eshimba kebuwa), ku bukuashi bua lusangukilo lua Yesu Nkidishitu. 22 E ku mboko ibalume y’Efile Mukulu, muanda bayile muiyilu, na mikeyilu na matalua na makome bibaadi bitudibue ku bukunkushi buaye.
4 Bu bikale’shi Nkidishitu baadi mukiengie ku mbidi, na’nue namu ikalayi na yawa mmueneno umune a mianda,* muanda yawa baadi mukiengie ku mbidi baadi muilamuune ku miluisho. 2 Bua’shi amone bia kuikala na muwa ku mbidi mu kipungo kiaye kibashala, kushi bua kulombasha nkalo ya bantu, kadi bua kukita kikiebe ki’eshimba di’Efile Mukulu. 3 Muanda nsaa yanudi bapue kukisha ngilombane, yanubaadi anukitshi biabia abikumiina bantu ba pa nsenga, pabaanudi bepaane mu kuikala na muikelo wibuufu,* ku ndakalaka ibukopo, mu kutoma bikile, mu misangelo ibubi, mu bunkoluenkolue na mu kulanguila ma nkishi, muanda ushi mu kuipushena na miiya. 4 Bakuete kukaanya muanda tanukuete kutungunuka dingi na kusuuka naabo pamune mu muikelo wa butesha, nyi buakinyi abakula bibubi pa binutale. 5 Anka bano bantu abakayimuka kumpala kua yawa akasambisha abatala na bafue. 6 Biabia, nyi buakinyi mukandu wibuwa ubaadi ulungudibue dingi kui bafue, bua’shi sunga biekala’shi abakasambishibua ku mbidi muyile mueneno a bantu, bekale na muwa mu kuipushena na kikudi muyile mueneno a Efile Mukulu.
7 Anka nfudiilo a bintu bioso taadi pepi. Biabia ikalayi na binangu bibuwa nuikale badimukie,* bua kuipaana mu nteko. 8 Kukatusha biabia bioso, ikalayi na kifulo kikata munkatshi muenu, muanda kifulo akibuikilaa miluisho ibungi. 9 Ekuukisheneyi* ku muntu na muntu n’eshimba dimune kushi kuunauna. 10 Muyile kia buntu kipete muntu oso, nuikifubishe bua kuikuashena bu balami bebuwa ba kalolo k’Efile Mukulu akaleshibua mu mishindo ilekene. 11 Su muntu kuete kuakula, ebikite bu’ye akula mayi aafiki kui Efile Mukulu; su muntu kuete kukuasha bangi, ebikite bu’ye akulupila bukome abutuusha Efile Mukulu; bua’shi Efile Mukulu atumbishibue mu mianda yoso ku bukuashi bua Yesu Nkidishitu. Ntumbo na bukome mbiaye bua loso. Amene.
12 Bakuetu ba kifulo, tanukanyanga pabitale nkalakashi ibukopo yanukuete kufumankana nayo, bu’shi nkintu kienyi kibenufikila. 13 Mu kuilekena na biabia, tungunukayi na kusanka muanda nukuete kufumankana na makienga e mumune na abakiengiele Nkidishitu, bua’shi nuikale na muloo na nukasankie dingi bikata mu kipungo kia kuilesha kua ntumbo yaye. 14 Su bakuete kuinukaa pa muanda w’eshina dia Nkidishitu, nui ba sha muloo, muanda kikudi kia ntumbo, oolo, kikudi ki’Efile Mukulu kii muanudi.
15 Anka muntu su ngumune a kuanudi takienganga muanda wa’shi ayipayishena, sunga’shi ngifi, sunga’shi nkitshishi a bubi, sunga’shi kuete kutuelakana mu mianda yabene. 16 Anka su muntu kuete kukienga muanda’shi mmuina Nkidishitu, tapushanga buufu, kadi atungunukie na kutumbisha Efile Mukulu pa kuikala na nshalelo a buina Nkidishitu. 17 Muanda nyi nkipungo kilombane bua’shi kiimu kibangie na ba mu nshibo y’Efile Mukulu. Binobino su akibanga netu kumpala, tui kuamba naminyi bua baaba bashabakookiela mukandu wibuwa w’Efile Mukulu? 18 “Na su muntu mululame akapaashibua pa bukopo, nkinyi akikakitshikila yawa shatshinyi Efile Mukulu na nkitshishi a miluisho?” 19 Biabia, baaba boso bakuete kukienga mu kuipushena na kikiebe ki’eshimba di’Efile Mukulu, batungunukie na kuipaana kui Mupangi sha lulamato, dingi batungunukie na kukita bibuwa.
5 Biabia, ami mukulu nenu, baadi mumone makienga a Nkidishitu na, akapete nenu pamune ntumbo itayidi pepi na kuleshibua, nasendeela* bakulu be munkatshi muenu’shi: 2 Kunkushayi mikooko y’Efile Mukulu yaadi muinupe bua kulama, nuiyipasukile* kalolo kushii bu baabakitshisha pa bukopo; kadi mu kukumiina kuenu n’eshimba dia kalolo kumpala ku’Efile Mukulu, kushi na kifulo kia kupeta bintu mu bulamalama kadi na muloo oso; 3 kushi bu bakata ba baaba bekale bupianyi bu’Efile Mukulu, anka ikalayi bileshesho kui mikooko. 4 Na apakeleesha mulami mukata a mikooko, anukapete kifulu kia ntumbo kishi bia kuluila.
5 Mu mushindo umune, anue ba nsongualume kookielayi bantu bakulu. Kadi oso a kuanudi afuale kuiyisha* munkatshi muenu, muanda Efile Mukulu takumiinaa ba sha kuitatula, anka aleshaa kalolo kaye kui baaba beyishe.
6 Biabia, eyisheyi muushi mu’eyasa di bukome di’Efile Mukulu, bua’shi enukamishe pa nsaa ilombane, 7 panukuete kumusumbuila tuinyongoshi* tuenu toso, muanda kuete kuikalakasha buenu. 8 Lamayi binangu bienu, nuikale badimukie! Muanda muishikuanyi nenu Diabulu kuete kutambakana nka bu ntambue akungula, akimbi muntu adia kudia. 9 Anka mukambileyi, banyingie mu lukumiino, baukie’shi bakuenu boso be mu nsenga ishima, bakuete kufumankana na ano makienga e mumune. 10 Anka kunyima kua’nue kukienga kapindi kapeela, Efile Mukulu sha kalolo koso, aye baadi muinuitanyine mu ntumbo yaye ya ikalayika mu kuipushena na Nkidishitu, akapudisha aye nabene kulongieshibua kuenu. Akenukankamika, enunyingishe, na kuinuikasha bashi bia kusanyishua. 11 Kuadi kuikale bukome bua loso. Amene.
12 Nenufundila bino bishima bipeela ku bukuashi bua Silvanuse,* ankuete kumona bu mukuetu sha lulamato, buashi nenunyingishe na bua’shi nenushinkamiishe’shi, kano nkalolo ka binyibinyi k’Efile Mukulu. Shalayi bekalamate bi bukopo. 13 Mukuetu mukashi* e mu Babilone, aye musangudibue nka bu’nue, enutumina mioyo, mpa na muana ande Maako. 14 Eyimusheneyi moyo wa kifulo.*
Anue boso be mu buumune na Nkidishitu nuikale na butaale.
Sunga “kupaashibua kua anyima enu.”
Sunga “kufumbuka.”
Kish ku kish. “kupaasha sunga kuula.”
Nkuamba’shi: “Luno lubio lui na ngobesha ya kupaa sunga kutuusha bikuba.”
Sunga “kuimuena.”
Kish ku kish. “mutue wa muipaka.”
Sunga “anyima.”
Kish ku kish. “ba kishila.”
Sunga “kuibaata na muulo, kuibapushiisha.”
Sunga pangi “tanutshinanga biabia biabafulu.”
Sunga “anyima.”
Sunga “kuikala na kiakia kitshibilo.”
Mu kina Greke aselgeia. Tala Kipatuluilo kia bishima.
Sunga “bapasukie.”
Sunga “kuileshena kalolo ku muntu na muntu.”
Sunga “kunyingisha.”
Sunga “nufube bu bakunkushi.”
Sunga “kuiyisha kua mu binangu.”
Sunga “nkalakashi.”
Abetanyina dingi bu Silase.
Uno mukuetu mukashi baadi alesha pangi, kakongie ka mu Babilone.
Sunga “kuififiena ku milomo kuiselele.”