Yesu Kidishitu nnanyi?

1, 2. (a) Bwakinyi kuuka penda eshina dya muntu kampanda mwende nkumo takulesha shi omuuku kalolo nya? (b) Bantu bakwete kwakula myanda kinyi ilekene pabitale Yesu?

KWI bantu bebungi bende nkumo pa nsenga. Bangi abebauku kalolo mu ma mbalo abadi bashaale, mu kibundji kyabo, sunga mwiumbo dyabo. Bangi abaukibwa nsenga ishima. Anka, kuuka penda eshina dya muntu kampanda mwende nkumo takulesha shi omuuku kalolo nya. Takulesha shi ouku myanda itale byadi mukule na kuuka bumuntu bwaye nya.

² Bantu ba nsenga ishima mbapushe myanda kampanda pabitale Yesu Kidishitu, aku namu baadi pa nsenga takupwile kukila bipwa 2 000. Sunga mbyabya, bebungi tabawuku shi Yesu nnanyi. Bangi abamba shi baadi penda muntu ebuwa. Bangi namu abapwandikisha shi baadi penda mutemuki. Kadi bangi abakumina shi Yesu nyi Efile Mukulu na shi abitungu kumulangwila. Nky’eyendo su?

3. Bwakinyi bibuwa kuuka bya binyibinyi pabitale Yesu?

³ Bi na muulo bwashi oukye bya binyibinyi pabitale Yesu. Bwakinyi? Mwanda Bible akula shi: “Muuwa wa looso ngi’shi bantu bakuwukye, obe buupenka Efile Mukulu a binyibinyi, na yawa abotumine Yesu Kidishitu.” (Yowano 17:3) Oolo, kuwuka bya binyibinyi pabitale Yehowa Efile Mukulu na Yesu Kidishitu nkulombeene kupa muntu muwa wa looso mu mpaladiiso pa nsenga. (Yowano 14:6) Byabya, Yesu mmulekye kileshesho kibuwa pabitale mushindo wa kushala na bantu. (Yowano 13:34, 35) Mu shapitre a kumpala a uno mukanda, atwikalanga balongye bya binyibinyi pabitale Efile Mukulu. Binobino tubande kutala abilongyesha namu Bible pabitale Yesu Kidishitu.

MESIYA BAADI MULAYIBWE

4. Bishima “Mesiya” na “Kidishitu” abipatuula kinyi?

⁴ Kumpala kwashi Yesu atandjikye, Bible baadi mupwe kutemuka pabitale kufika kwa yawa abakatumu kwi Efile Mukulu bwa kwikala bu Mesiya sunga bu Kidishitu. Bishima “Mesiya” (mu kina Ebreeyi) na “Kidishitu” (mu kina Greke) byooso abipatuula “Mushingwe mwimu.” Mu mafuku a kala babaadi abele muntu mwimu mu mutwe bwa kulesha shi mmusangudibwe bwa kukita mudimo kampanda ukata. Uno baadi Mulayibwe, baadi ‘mushingwe mwimu’ kadi ta mwimu wa binyibinyi nya, nyi kwamba shi baadi musangulwe n’Efile Mukulu bwa kwikala pa mbalo ikata. Mu angi ma shapitre a uno mukanda, atukyebe kulonga ngofu pabitale mbalo ikata i nayo Mesiya mu kulombasha kwa milayilo y’Efile Mukulu. Atukyebe kulonga pabitale myanda ibuwa ilombeene Yesu kwitukitshina kubanga binobino. Kumpala kwa kutandikwa kwa Yesu, bantu bebungi abaadi abeyipusha kushi mpaka shi: ‘Nnanyi akyebe kwikala Mesiya?’

5. Nkinyi kibaadi balongi ba Yesu bakumine n’eshimba dimune pabitale Yesu?

⁵ Mu siekele akumpala, balongi ba Yesu a ku Nazarete abaadi bakumine n’eshimba dimune shi, Yesu baadi Mesiya baadi mulayibwe. (Yowano 1:41) Simone Mpyeele ungi mulongi a Yesu balungwile Yesu patooka shi: “Obe we Kidishitu.” (Mateo 16:16) Kadi mushindo kinyi ubaadi ukumbeene baba balongi​—mpa n’atwe lelo uno—​kushinkamisha shi Yesu nnaye Mesiya baadi mulayibwe?

6. Ku bukwashi bwa kileshesho, lesha mushindo ubaadi Yehowa mukwashe bantu be na lulamato bwashi batundule Mesiya.

⁶ Batemuki b’Efile Mukulu babaadi na muwa kumpala kwa Yesu, abaadi batemukye myanda ibungi pabitale Mesiya. Ino myanda ibaadi ikumbeene kukwasha bangi bantu bwa kumutundula. Twi kupatuula uno mwanda ku bukwashi bwa kino kileshesho: Su bakutuma bwashi wende ku gare a train, sunga ku kipalwe kya ndekye sunga ingi mbalo i bantu bebungi bwashi okaate muntu mwenyi oshowuku. Bwashi omutundule, tomono shi abitungu bakupe bitundwilo kampanda? Bi mumune, ku bukwashi bwa batemuki ba kala, Yehowa baadi mutushe bitundwilo abilesha myanda ayikyebe kukita Mesiya na myanda yakyebe kufumankana nayo. Kukumbana kwa yaya myanda yooso ibaabadi batemukye kubaadi kukumbeene kukwasha bantu be na lulamato bwa kumutundula.

7. Myanda kinyi ibidi ibabadi batemukye pabitale Mesiya ibaadi ikumbane kwi Yesu?

⁷ Banda kwata bino bileshesho bibidi. Kya kwibedi, bipwa 700 kumpala, mutemuki Mika baadi mutemukye shi Yawa baadi mulayibwe akatandikwa mu Beteleeme, kabundji kapeela ka mu nsenga ya Yuda. (Mika 5:2) Kadi Yesu baadi mutandikye kunyi? Anka mwamwa mu Beteleeme! (Mateo 2:1, 3-9) Kya kabidi, bipwa nkama kumpala, butemuki bwi mu mukanda wa Danyele 9:25 bubaadi abulesha kipwa kibaadi akitungu shi Mesiya atuukye: 29 bipungo byetu (B.B.).a Kulombana kwa ino myanda na kwa ingi ibabadi batemukye akulesha shi Yesu nnaye Mesiya baadi mulayibwe.

8, 9. Mwifuku dya kubatshishibwa kwa Yesu, myanda kinyi ibaadi ileshe patooka shi aye ndjo Mesiya?

⁸ Ingi myanda ibungi ayilesha shi Yesu nyi Mesiya ibaadi imwenekye kalolo pepi na nfudiilo a kipwa kya 29 B.B. Kyakya ndjo kipwa kibaadi Yesu mwende kwi Yowano Mubatshishi bwashi amubatshishe mu Mwela wa Yoordano. Yehowa baadi mulee Yowano kitundwilo kilombeene kumukwasha bwashi atundule Mesiya. Yowano bamwene kyakya kitundulwilo nsaa ibaadi mubatshishe Yesu. Bible alesha shi bino nyi bibakitshikile: ‘Anka kyapu kubatshishibwa, Yesu nkutuuka mu meema. Ngi eyilu nkushituka, na aye nkumona kikudi ky’Efile Mukulu akiyiki bu nkudimba. Eyi nkutuuka mwiyilu adyamba shi: “Uno nyi Mwan’ande a-kifulo, nee na muloo pa mwanda waye.”’ (Mateo 3:16, 17) Kunyima kwa kumona na kupusha bibaadi bikitshikye, Yowano tabaadi na mpaka bwa kukumina shi Efile Mukulu ndjo batumine Yesu. (Yowano 1:32-34) Kubanga nka nsaa ibaadi ikye bukome bwa kikudi ky’Efile Mukulu, dyady’efuku, Yesu bafikile bu Mesiya sunga bu Kidishitu, muntu abadi basangule bwa kwikala bu Mukunkushi na bu Nfumu.​—Yeeshaya 55:4.

⁹ Kulombana kwa butemuki na kwakula kwa Yehowa Efile Mukulu aye nabeene akulesha shi Yesu baadi Mesiya baadi mulayibwe. Kadi Bible alula ku ingi nkonko ikata ibidi pabitale Yesu Kidishitu: Mmufikye kunyi na baadi muntu a mushindo kinyi?

YESU MMUFIKYE KUNYI?

10. Bible alongyesha shi Yesu baadi kunyi kumpala kwa kufika pa nsenga?

¹⁰ Bible alongyesha shi Yesu baadi mwiyilu kumpala kwa kufika pa nsenga. Mika baadi mutemukye shi Mesiya akatandjikwa mu Beteleeme bambile dingi shi nfumbukilo Yaaye “ngyaa ku kala.” (Mika 5:2) Mu ma mbalo ebungi, Yesu aye nabeene badi mwambe shi baadi mwiyilu kumpala kwa kutandjikwa bu muntu. (Badika Yowano 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5) Pabaadi mwiyilu, Yesu baadi mu kipwano kibuwa na Yehowa.

11. Mushindo kinyi ukwete kulesha Bible shi Yesu mMwana a Yehowa adi mufule ngofu?

¹¹ Yesu nyi Mwana a Yehowa aadi mufule kukila. Ta mbwa bisumanga nya. Abamwitamina bu “mbedi a bipangwa byooso,” mwanda aye nyi kipangwa kya kumpala ky’Efile Mukulu.b (Beena-Kolose 1:15) Kwi ungi mwanda aulesha shi aye nyi Mwana shi bi bangi baana booso. Mwanda aye nyi “Mwan’aye eeleka.” (Yowano 3:16) Bino abilesha shi nka penda Yesu nyi abaabadi bapangye kwi Yehowa aye nabeene. Anka penda Yesu nyi ababadi batumikye naaye kwi Efile Mukulu bwa kupanga bingi bintu byooso. (Beena-Kolose 1:16) Yesu abamwitamina dingi bu “Eyi.” (Yowano 1:14) Bino abitulesha shi baadi akula myanda y’Efile Mukulu, kushi mpaka baadi atwala mikyendi na mayi a Nshaaye kwi bangi baana Baaye, be mwiyilu na be pa nsenga.

12. Mushindo kinyi watuuku shi Mwana mbedi te mumune n’Efile Mukulu?

¹² Mwana mbedi e mumune n’Efile Mukulu bu abyambaa bangi bantu su? Bible talongyesha byabya nya. Nka bu byatwikalanga bebimone mu paragrafe bashala, Mwana baadi mupangibwe. Byabya, aye baadi na mbangilo aku namu Yehowa Efile Mukulu te na mbangilo sunga nfudiilo nya. (Misambo 90:2) Kasha Mwan’eeleka tabandile kupwandikisha kwikala mumune na Nshaye nya. Bible alongyesha shi Yaya mmukile Mwana. (Badika Yowano 14:28; 1 Beena-Kodinto 11:3) Anka penda Yehowa bupenka bwaye ndjo “Efile Mukulu Sha bukome booso.” (Kibangilo 17:1) Byabya, takwi muntu e mumune naaye nya.c

13. Bible pakula shi Mwana nyi “nkifwatulo ky’Efile Mukulu sha mwekaa” abipatuula kinyi?

¹³ Yehowa baadi mushale na Mwan’aye mbedi munda mwa bipwa midiyala na midiyala​—kumpala kwa kupanga eyilu na nsenga. Nyi bwakinyi abaadi befuleene ngofu! (Yowano 3:35; 14:31) Uno Mwana baadi nka bi Nshaaye. Nyi bwakinyi Bible etamina Mwana bu “kifwatulo ky’Efile Mukulu sha mwekaa.” (Beena-Kolose 1:15) Oolo, anka bilombeene mwana kwifwana nshaye mu myanda ibungi, uno Mwana a mwiyilu baadi na nyikashi ifwanene na ya Nshaaye.

14. Mushindo kinyi ubaadi utandikye Mwan’eeleka a Yehowa bu muntu?

¹⁴ Mwan’eeleka a Yehowa bakuminyine kukatuka mwiyilu bwa kufika mu kushala pa nsenga bu muntu. Kadi we mukumbeene kwiyipusha shi: ‘Mushindo kinyi ubaadi ukumbeene Yesu baadi mushale mwiyilu kutandikwa bu muntu pa nsenga?’ Bwa kwibilombasha, Yehowa bakitshine kipaso. Baadi mwele muwa wa Mwana mbedi aaye mwifu dya nsongwakashi a mu Yuda shaukile balume abetamina bu Madiya. Eyimi tadibaadi dya mulume kampanda nya. Ndjo Madiya nkutanda mwana mupwidikye na nkumuudika eshina bu Yesu.​—Luuka 1:30-35.

YESU BAADI MUNTU A MUSHINDO KINYI?

15. Bwakinyi twi kwamba shi twi bakumbeene kwiuka Yehowa kalolo ku bukwashi bwa Yesu?

¹⁵ Myanda ibaadi Yesu mukite na mwakule pabaadi pa nsenga ayitukwasha bwa kumuuka kalolo. Kukaasha byabya, ku bukwashi bwa Yesu nyi kwatuuku Yehowa kalolo. Bwakinyi atwamba byabya? Tentekyesha shi uno Mwana nyi nkifwatulo kya binyibinyi kya Nshaaye. Nyi bwakinyi Yesu balungwile umune a ku balondji baaye shi: “Bammono’mi bapu kumona Yaya.” (Yowano 14:9, EEM) Mikanda inanka ya mu Bible ayitanyinwa bu ma Evanjile​—Mateo, Maako, Luuka na Yowano—​ayitulongyesha myanda ibungi pabitale muwa wa Yesu Kidishitu pano pa nsenga, mudimo waaye na nyikashi yaaye.

16. Mukandu wa kumpala ubaadi Yesu alongyesha mmukandu kinyi, na malongyesha aaye abaadi aafiki kwi nanyi?

¹⁶ Yesu baadi aukibwa bu “Mulambukishi.” (Yowano 1:38; 13:13) Baadi alongyesha kinyi? Kya kumpala, baadi alongyesha “mukandu wibuwa wa Bufumu”​—wa Bufumu bw’Efile Mukulu, Guvernema a mwiyilu akyebe kukunkusha nsenga ishima na akatwadila bantu myabi ishi mpwilo. (Mateo 4:23) Wawa mukandu ubaadi aufiki kwi nanyi? Yesu aye nabeene bakwile shi: “Kulambukisha kwande takufiki kwandi, anka kwi yawa baadi muntume,” nyi kwamba shi, Yehowa. (Yowano 7:16) Yesu baadi auku shi Nshaye e na lukalo lwashi bantu bapushe mukandu wibuwa wa Bufumu. Mu Shapitre 8, atukyebe kulonga bibungi pabitale Bufumu bw’Efile Mukulu na kyabukyebe kukita.

17. Yesu baadi ende na kulambukisha kunyi, na bwakinyi baadi ende kula byabya bwa kulambukisha bangi bantu?

¹⁷ Yesu baadi alongyesha mu ma mbalo kinyi? Mbalo yooso ibaadi asangana bantu—mu misoko ikula na mu bingi bibundji bikata na bipela, mu bisalwe, na ku mashibo a bantu. Yesu tabaadi atengyela shi bantu bafikye kwadi nya. Baadi ende kwabadi. (Maako 6:56; Luuka 19:5, 6) Bwakinyi Yesu baadi ende ku ma mbalo e kula byabya na kukisha nsaa ibungi mu kulungula na kulambukisha mukandu wibuwa? Mwanda byabya nyi bibaadi abikyeb’Efile Mukulu. Nsaa yooso Yesu baadi akitshi akikyebe Nshaaye. (Yowano 8:28, 29) Kadi kwi ungi mwanda ubaadi aumutakula mu kulungula mukandu wibuwa. Baadi apusha bisaka bya bantu abaadi abafiki kwadi lusa. (Badika Mateo 9:35, 36.) Bakata ba bipwilo abaadi bebalenguule, abo abadya kwibalongyesha bya binyibinyi pabitale Efile Mukulu na mpango yaaye. Yesu baadi auku mushindo ubaadi bantu na lukalo lwa kupusha mukandu wa Bufumu.

18. Nyikashi kinyi ya Yesu ayikusangasha ngofu?

¹⁸ Yesu baadi muntu sha muloo n’eshimba dya lusa. Bangi bantu abaadi abamumono shi mmuntu a bantu na sha kalolo. Mpa na baana bakinga tababaadi abatshinyi kwifubwila pepi naaye nya. (Maako 10:13-16) Yesu tabaadi na ntondo nya. Baadi mushikwe kutshiba kwa milomo sunga kukutwa kwa kululama. (Mateo 21:12, 13) Mu mafuku abaadi bantu tabaata bakashi na kinemo kikata sunga kwibapa angi matalwa, Yesu baadi ebanemeka. (Yowano 4:9, 27) Binyibinyi Yesu baadi muntu mwiyishe. Dingi efuku, baadi mutumpe mikoolo ya batumibwa baaye, mufubo ubaadi aukitshi beena mudimo.

19. Nkileshesho kinyi akilesha shi Yesu baadi etatshisha bwa nkalo ya bangi bantu?

¹⁹ Yesu baadi etatshisha bwa nkalo ya bangi bantu. Bino bibaadi abimweka, pabaadi akitshi bipaso bya kupasha basha mikumbo ku bukwashi bwa bukome bwa kikudi ky’Efile Mukulu. (Mateo 14:14) Kileshesho, ungi muntu baadi na mukumbo wa nsudi bafikile kwi Yesu aye nkumulungula shi: “Su okumina we mulombeene kumpasha.” Yesu aye nabeene bamwene dikyenga dibaadi nadyo yawa muntu. Na lusa looso, Yesu nkolola mboko yaaye aye nkukuma yawa muntu, aye nkwamba shi: “Naakumina. Ikala mupashibwe.” Na yawa muntu nkupanda! (Maako 1:40-42) Wekupwandikisha bibaadi bipushe yawa muntu su?

BAADI MULAMATE KWI EFILE MUKULU MPA NA KU LUFU

20, 21. Mushindo kinyi ubaadi Yesu mulekye kileshesho kibuwa kya kukokyela Efile Mukulu na kumulamata kooso?

²⁰ Yesu mulekye kileshesho kibuwa kya kukokyela Efile Mukulu na kumulamata kooso. Baadi mushaale mulamate kwi Nshaye a mwiyilu pabaadi mu nkalakasho ya mishindo ilekene sunga bya kubaadi bitompwanga na makyenga. Yesu baadi munyigye aye nkoobesha kukambila bitompwanga bya Satana. (Mateo 4:1-11) Mu angi mafuku, bangi bakwabo na Yesu tababaadi batuule lukulupilo mwadi, abo nkwamba shi: “Baashimisha kinangu.” (Maako 3:21) Kadi Yesu tabaadi mwibatadiile bwashi balwishe binangu byaye; baadi mutungunukye na kukita mudimo w’Efile Mukulu. Sunga bibabadi abamukaa na kumukyengyesha, Yesu baadi mushaale mwishinkye, tabaadi mutompe kukyengyesha beshikwanyi baaye.​—1 Mpyeele 2:21-23.

²¹ Yesu baadi mushaale na lulamato mpa na ku lufu—sunga bibaadi beshikwanyi baaye bamukyengyeshe kumpala kwa kumwipa. (Badika Beena-Fidipe 2:8.) Banda kutala mushindo ubaadi mukyengye efuku dya nfudiilo dya muwa waye bu muntu pa nsenga. Babamukwatshile, bamufunda kwi ba tumonyi twa madimi, bamusambisha kwi ba nsushi batshibibwe milomo, miilo ya bantu ibaadi ayimusepe, na babamukyengyeshe kwi basalayi. Pabaadi mukookolwe ku mutshi, aye nkutuusha muwa waye wa nfudiilo, nkwela musase shi: “Byooso bibaalombana!” (Yowano 19:30) Kadi, mafuku asatu kunyima kwaye kufwa, Nshaye e mwiyilu nkumusangusha ku lufu na mbidi ya mu kikudi. (1 Mpyeele 3:18) Aye nkwaluka mwiyilu kunyima kwa mbingo ipela. Pabakafikile mwanka “bashikamiine bwa looso ku mboko ilume y’Efile Mukulu” na bayindjiile bwa kupeta bufumu mwiyilu.​—Beena-Ebreeyi 10:12, 13.

22. Pabaadi mushaale na lulamato mpa na ku lufu, Yesu baadi mulombashe kinyi?

²² Yesu balombeeshe kinyi pabaadi mushaale na lulamato mpa na ku lufu? Lufu lwa Yesu binyibinyi ndwitupe mushindo wa kupeta muwa wa looso mu mpaladiiso pa nsenga, muyiile bibaadi mpango ya Yehowa. Mushindo ubaadi Yesu mukite bwashi byabya bilombane atukyebe kwiumona mu shapitre alondo.