Watchtower MIKANDA I MU INTERNETE
Watchtower
MIKANDA I MU INTERNETE
Kisongye
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILO
  • bh shap. 16 esak. 154-163
  • Shaala mu lulangwilo lwa binyibinyi

Tatui bapete video.

Etufuile namu lusa, kui kintu kibakutshishua kukafika kui video.

  • Shaala mu lulangwilo lwa binyibinyi
  • A nkinyi akilongyesha namu Bible?
  • Tu mitue twa mianda
  • Mianda i mumune
  • BIFWATULO NA LULANGWILO LWA BA NKAMBWA
  • BEENA KIDISHITU BA KUMPALA TABABAADI ABAKITSHI FEETE A NOWELE NYA
  • KUBATUUKILE NOWELE
  • AKUFIKI FEETE KWI NA MWANDA SU?
  • IKALA NA NGYELELO A BINANGU EBUWA MUNKATSHI MOOBE NA BANGI BANTU
  • KADI PABITALE BEENA KIFUKO N’OOBE?
  • LAMATA KU LULANGWILO LWA BINYIBINYI
  • Ata Kitshibilo Kya Kulangwila Efile Mukulu
    A nkinyi akitulongyesha Bible?
  • Misangeelo yoso ayisankisha Efile Mukulu su?
    We kuikala na muloo bua loso!—Kulonga Bible akukukuasha
  • Misangelo yoso ayisankishaa Efile Mukulu su?
    Bya kushaala mu kifulo ky’Efile Mukulu
  • Ma feete abadi bashikwe kwi Efile Mukulu
    “Elameeyi mu kifulo ky’Efile Mukulu”
Tala bibungi
A nkinyi akilongyesha namu Bible?
bh shap. 16 esak. 154-163

SHAPITRE A EKUMI NA ISAMBOMBO

Shaala mu lulangwilo lwa binyibinyi

  • Bible alongyesha kinyi pabitale lulangwilo lwa ba nkambwa?

  • Beena Kidishitu mbalombeene kwikala na mweneno kinyi pabitale ma feete?

  • Mushindo kinyi oodi mukumbeene kupatulwila bangi bi lukumino lobe kushi kwibatapa ku mashimba?

1, 2. Nkonko kinyi ayitungu shi weyipushe obe baapu kutuuka mu kipwilo kya madimi, na bwakinyi omono shi yaaya nkonko i na muulo?

BANDA kupwandikisha bushi pa mbalo yoodi mushaale pe kipupa kibubi. Kwi muntu mwele bintu bibubi mu mema aatomaa bantu, na muwa wa bantu booso abatomo aa mema wi mu masaku mwanda abakwatshika na wawa mukumbo. We mukumbeene kukita kinyi? Su kwi mushindo we mukumbeene kukatuka yaaya mbalo kushi mpaka. Kadi kunyima kwa kukatuka, we mukumbeene kwiyipusha shi, ‘wawa mukumbo ubaapu kunkwata su?’

2 Bi mumune na pabitale bipwilo bya madimi lelo uno. Bible alongyesha shi yaaya ndangwilo ngilwishibwe na malongyesha mpa na bikitshino bibubi bya bantu be mwanka. (2 Beena-Kodinto 6:17) Nyi bwakinyi bibuwa otuukye mu “Babilone Mukata,” nsangilo a bipwilo bya madimi. (Bifumbulwe 18:2, 4) Topwile kutuuka mwanka su? Su mbyabya, tubakutumbula. Kadi kwi myanda ibungi ayitungu kukita, ta nkapenda kutuuka kwa mu kipwilo kya madimi nya. Kunyima, abitungu weyipushe shi: ‘Nkii mushaale na bingi bintu bya mu lulangwilo lwa madimi su?’ Tubande kwata bingi bileshesho.

BIFWATULO NA LULANGWILO LWA BA NKAMBWA

3. (a) Bible akula kinyi pabitale kulangwila na bifwatulo, na bwakinyi mweneno a Efile Mukulu mukumbeene kwikala bukopo kwi bangi bwashi bamukumiine? (b) Abitungu okite kinyi su we na bintu bipushene na lulangwilo lwa madimi?

3 Kwi bangi bantu be na bifwatulo sunga bingi bintu bya lulangwilo mu mashibo aabo kubanga kala. We na byabya bintu mu nshibo yoobe su? Su we nabyo, we mukumbeene kumona shi bi bukopo kusambila Efile Mukulu kushi byabya bintu. We mukumbeene kulamata ngofu ku byabya bintu. Kadi, Efile Mukulu ndjo muleshe bupenka bwaye mushindo wabadi balombeene kumulangwila, na Bible alongyesha shi takumiina kwitumona atulangwila na bifwanyi nya. (Badika Efilu 20:4, 5; Misambo 115:4-8; Yeeshaya 42:8; 1 Yowano 5:21) Byabya abitungu okwatshiile ku lulangwilo lwa binyibinyi nsaa yokatusha kantu kooso koodi mukumbeene kwikala nako kepushene na lulangwilo lwa madimi. Ebimone nka mushindo umune na abibimonaa Yehowa​—bu bintu ‘bi bubi.’—​Miiya Ikituulwe 27:15.

4. (a) Mushindo kinyi watuuku shi lulangwilo lwa ba nkambwa ndwa bisumanga? (b) Bwakinyi Yehowa baadi mutoshe mwilo waye bwashi tautwelakananga mu myanda ya mbuko?

4 Lulangwilo lwa ba nkambwa ndupalakane mu bipwilo bya madimi. Kumpala kwa kulonga Bible, bangi abaadi abakumiina shi bafwe be kwanka mu mbalo isha imweneka na shi mbalombene kukitshiina bantu abatala bibuwa sunga bibubi. Pangi boodi okitshi moobe mooso bwa kusangasha ba nkambwa boobe bafwe. Kadi, nka bu byoyikalanga mulongye mu Shapitre 6 a uno mukanda, bafwe tambashaale mu mbalo kampanda nya. Byabya, kukimba mushindo wa kwisamba nabo ta kwi na muulo nya. Myanda yooso ilombeene kupushika bu ayifiki kwi bakwetu batudi bafule, nyi mbademo abeyakula. Anka, Yehowa baadi mutoshe beena Isaleele bwashi tabatompanga kwisamba na bafwe sunga kutwelakana mu mishindo kampanda yooso ya mbuko.​—Badika Miiya Ikituulwe 18:10-12.

5. We mukumbeene kukita kinyi su boodi olangwila na bifwatulo sunga kulangwila ba nkambwa?

5 Su boodi olangwila na bifwatulo sunga kulangwila ba nkambwa, we mukumbeene kukita kinyi? Badika na onangushene ku maverse a mu Bible aalesha mweneno a Efile Mukulu pabitale bino bintu. Ela nteko kwi Yehowa efuku dyooso pabitale lukalo lobe lwa kushaala mu lulangwilo lwa binyibinyi, na dingi mutekye bwashi akukwashe wekale na binangu bu byaye.​—Yeeshaya 55:9.

BEENA KIDISHITU BA KUMPALA TABABAADI ABAKITSHI FEETE A NOWELE NYA

6, 7. (a) Bipwilo abiileesha bu bya beena Kidishitu bikwete kwamba shi Nowele feete kinyi, kadi balondji ba kumpala ba Yesu abaadi abakitshi yawa feete su? (b) Kala, balondji ba Yesu ba kumpala babaadi abamono kutentekyesha kw’efuku dya kutandikwa naminyi?

6 Mbalombeene kulwisha lulangwilo lwa muntu kwi kipwilo kya madimi pabitale myanda ya ma feete. Bu kileshesho, tubande kwakula pabitale feete a Nowele. Bantu abapwandikisha shi Nowele nkutentekyesha kwa kutandikwa kwa Yesu Kidishitu, na bipwilo byooso abiilesha bu bya beena Kidishitu bikwete kukita yawa feete. Kadi, ta kwi kintu su nkimune akilesha shi beena Kidishitu ba kumpala abaadi abakitshi yawa feete nya. Mukanda umune (Sacred Origins of Profound Things) awamba shi: “Bipwa nkama ibidi kunyima kwa kutandikwa kwa Kidishitu, ta kwi muntu su ngumune baadi awuku efuku dibaadi mutandikye, na bantu bebungi tababaadi abetatshisha bwa kwidiuka nya.”

7 Sunga byekala shi balondji ba Yesu babaadi abauku efuku dibaadi mutandikye, tababaadya kwikala abeditentekyesha nya. Bwakinyi? Mwanda, nka bu abyamba mukanda umune (The World Book Encyclopedia), beena Kidishitu ba kumpala, “abaadi abamono kutentekyesha kw’efuku dya kutandikwa bu kipikwa kya ba mpangano.” Mu Bible abakula penda pabitale ma feete abakitshine ba nfumu babidi bashibaadi abalangwila Yehowa bwa kutentekyesha efuku dya kutandikwa kwabo. (Kibangilo 40:20; Maako 6:21) Abaadi abakitshi ma feete a kutentekyesha efuku dya kutandikwa bwa kupa b’efile baabo ba madimi kinemo. Bu kileshesho, mwifuku dya 24 mu mweshi wa Katano, beena Looma abaadi abatentekyesha kutandikwa kw’efile mukashi abetanyinaa bu Diane. Mwifuku adilondo, abaadi dingi abatentekyesha kutandikwa kwa Appollo, efile nguba. Byabya, kutentekyesha kw’efuku dya kutandikwa kubaadi bu kipikwa kya ba mpangano, ta nkya beena Kidishitu nya.

8. Lesha kwipushena kwi pankatshi pa kutentekyesha kw’efuku dya kutandikwa na nkumiino ya madimi.

8 Kwi ungi mwanda aulesha bwakinyi beena Kidishitu ba kumpala tababaadi abatentekyesha efuku dya kutandikwa kwa Yesu. Balondji baaye abaadi abauku shi kukita feete a kutentekyesha kw’efuku dya kutandikwa nyi myanda itale nkumiino ya madimi. Bu kileshesho, beena Grese na beena Looma ba mu mafuku a kala abaadi abakumiina shi kwi kikudi kampanda akikalaa kwanka efuku dyabatanda muntu ooso na ki kwanka bwa kumulama mu muwa waaye. Mukanda umune (The Lore of Birthdays) awamba shi: “Kino kikudi kibaadi mu kipwano kampanda n’efile batandikilwe mwifuku dipushene na dibatandikile yawa muntu.” Binyibinyi Yehowa ta mukumbeene kusangala na kitentekyesho kampanda kikumbeene kutwesha Yesu mu myanda ya nkumiino ya madimi nya. (Yeeshaya 65:11, 12) Kadi mushindo kinyi ubangye bantu bebungi kukita feete a Nowele?

KUBATUUKILE NOWELE

9. Mushindo kinyi ubababangile kwata efuku dya 25 dya mweshi w’Ekumi na wa kabidi bu efuku dya kutentekyesha kutandikwa kwa Yesu?

9 Bantu ababangile kukita feete a Nowele bwa kutentekyesha kutandikwa kwa Yesu mwifuku dya 25 dya mweshi w’Ekumi na wa kabidi nka kunyima kwa nkama ibungi ya bipwa. Anka dyadya t’efuku dibaadi ditandikye Yesu nya mwanda batandikile mu mweshi w’Ekumi.a Kadi bwakinyi mbasangule efuku dya 25 dya mweshi w’Ekumi na wa kabidi? Bangi bantu abaadi beleeshe kumongo bu beena Kidishitu “abaadi abakumiina shi dyadya efuku dibaadi efuku dya feete a ba mpangano ba mu Looma dya kutentekyesha kwa ‘kutandikwa kwa nguba abasha kutshokola.’” (The New Encyclopædia Britannica) Mu kipungo kya mashika e bukopo, mafuku e nguba takamba kumunyika, ba mpangano abaadi abakitshi bipikwa byabo bwashi nguba alukye mu lwendo lwaye lula ebape kibobo. Abaadi abapwandikisha shi efuku dya 25 dya mweshi w’Ekumi na wa kabidi ndjo efuku dibaadi adyaluka nguba. Bwashi ba mpangano bafikye beena Kidishitu, bakata ba bipwilo abatwesheshe ma feete a ba mpangano mu kipwilo abo nkukita mwabo mooso bwashi amwenekye bu ma feete a “beena Kidishitu.”b

10. Mu mafuku a kala, bwakinyi bangi bantu tababaadi abasankila feete a Nowele?

10 Kubanga kala bantu abaadi abauku shi feete a Nowele mufikye kwi ba mpangano. Bu bi Nowele tafiki mu Bifundwe, mu Angleterre na mu angi maumbo ababadi bamune kwi beena Angleterre mu Amerique abaadi bakandikye kusankila kwa Nowele mu siekele a 17. Muntu ooso baadi apele kwenda ku mudimo mwifuku dya Nowele abaadi abamutshibila kibawe. Kunyima kwa mafuku, bipikwa bya kala bitabibaadi bishimine bibabangile kwaluka, na bingi bipya nkubanga kutuuka. Paapa Nowele nkufika feete mukata dingi, bu byabidi lelo mu maumbo ebungi. Kadi bu bi Nowele afiki ku bipwilo bya madimi, baaba abakyebe kusankisha Efile Mukulu tabasankilaa Nowele nya sunga ungi feete ooso afiki ku lulangwilo lwa madimi.c

AKUFIKI FEETE KWI NA MWANDA SU?

11. Bwakinyi bangi bantu abakitaa ma feete, kadi nkinyi ki na muulo ukata bwetu?

11 Bangi bantu abamba shi feete a Nowele mufikye kwi ba mpangano kadi abamonaa shi kusankila kwa Nowele takwi bubi nya. Na dingi, bantu pabasankilaa Nowele binangu byabo tabi ku lulangwilo lwa madimi nya. Ano ma feete aapeya bifuko mushindo wa kwibunga pamune. Obe namu omonaa shi mbyabya su? Su mbyabya, kifulo kya kifuko nyi kilombeene nkukutshisha kushaala mu lulangwilo lw’eyendo, ta nkifulo kya lulangwilo lwa madimi. Uka shi Yehowa, aye baadi mufukye kifuko, akyebe shi nwikale mu kipwano kibuwa na bakwenu ba mu kifuko. (Beena-Efeeze 3:14, 15) Kadi we kunyingisha kyakya kipwano mu mushindo aukumina Efile Mukulu. Pabitale mwanda wi na muulo ukata bwetu, Mpoolo mutumibwa bafundjile shi: ‘Shingulayi byabya abisangasha Mwanana.’​—Beena-Efeeze 5:10, Kilombeno kipya.

12. Tuusha kileshesho akilesha bwakinyi twi na kya kushikwa bipikwa na ma feete aafiki mbalo ibubi.

12 Pangi we mukumbeene kupwandikisha shi mbalo ifikye feete tayina mwanda pabitale mushindo wabakwete kumukita lelo uno nya. Akufiki feete kwi na mwanda su? Oolo! Tubande kwata kileshesho: Su omona ka bomboo kapone mu butshafu. We mukumbeene kwikasangula bwa kwikadya su? Nya! Kaaka ka bomboo ke butshafu. Anka bu ka bomboo, ma feete ngalombeene kumweneka bu ebuwa, kadi mbalo yabadi beatshile i bubi. Bwa kushaala mu lulangwilo lwa binyibinyi, abitungu twikale na mweneno e mumune na a mutemuki Yeeshaya baadi mulungule balangwidi ba binyibinyi shi: ‘Tanukumanga bintu bi butete.’​—Yeeshaya 52:11, EEM.

IKALA NA NGYELELO A BINANGU EBUWA MUNKATSHI MOOBE NA BANGI BANTU

13. Nkalakasho kinyi ilombeene nkutukila su opela kwenda mu angi ma feete?

13 Su osangula bwa kupela kutwela mu ma feete we mukumbeene kupeta nkalakasho ibungi. Bu kileshesho, beena mudimo noobe mbalombeene nkwipusha bwakinyi totwelaa mu ingi myanda itale ma feete a ku mudimo. We mulombeene kukita kinyi su bakupa kado ka Nowele? Kwikatambula kwi bubi su? Kadi su mwina dibaka noobe tee na lukumino lwi mumune noobe? We mukumbeene kukita kinyi su okyebe’shi baana boobe tabamonanga shi okwete kwibasumina bintu bibuwa mu mafuku aakitshika ma feete?

14, 15. We mukumbeene kukita kinyi su muntu akwabikishaa feete ebuwa sunga’shi muntu akyebe nkupa kado ka feete?

14 Bi buwa kwikala na ngelelo a binangu ebuwa bwa kuuka mushindo wa kupudisha mwanda ooso. Su muntu akwabikisha feete ebuwa, we mukumbeene penda kumutumbula. Kadi banda kunangushena su byekala shi muntu akwimuna mu kyakya kipaso mmuntu anwimonenaa naye nsaa na nsaa na kutumika naye pamune. Yaaya nsaa, we mukumbeene kukimba mushindo wa kwisamba naaye bibungi. Mu nsaa yooso bibuwa kwisamba mu mushindo usha kutapa bantu ku mashimba. Bible etupa dino elango shi: “Bishima byenu bikale bibuwa misusa yooso, bitobiibwe mungwa, bwashi nwiwukye kipaso akitungu kwaluula muntu na muntu.” (Beena-Kolose 4:6, NWT) Bi buwa kudimuka bwa kupela kupeesha bangi bantu. Pa mutwe wa byabya, patulwila bantu bi lukumiino loobe na mu mushindo usha wibatapa ku mashimba. Ebaleshe kalolo shi twe mushikwe bintu byabakupa sunga kwibunga nabo nya kadi okumiina kwibunga pamune nabo ingi nsaa.

15 We mulombeene kukita kinyi su muntu kampanda akyebe nkupa kado? Byooso mbitale bwakinyi akupa kanka. Yawa muntu akupa mukumbeene kwakula shi: “Nauku shi tosangelaa uno feete nya. Kadi, nakuminanga nkupa kano kantu.” We mulombeene kumona shi kukumina kaka kado yaaya nsaa takwi mumune na muntu asangeela yawa feete nya. Binyibinyi, su yawa akupa tauku kalolo myanda itale lukumiino lobe, we mukumbeene kumulesha shi tosangeelaa yawa feete nya. Byabya mbilombeene kulesha bwakinyi okumina kwata kado kadi twe mulombeene kupa muntu kado mu yaaya nsaa nya. Ingi nsaa, mbikumbeene kwikala buwa su opela kutambula kado su abakupa kanka bwa kulesha shi twe mulamate ku myanda yoodi mukumine sunga shi pa mwanda wa bintu bya ku mbidi we mulombeene kuleka lukumino loobe.

KADI PABITALE BEENA KIFUKO N’OOBE?

16. Mushindo kinyi oodi mukumbeene kukita bwa kupela kutapa bantu ku mashimba pabitale myanda ya ma feete?

16 We mukumbeene kukita kinyi su beena kifuko n’oobe ta be na lukumino lwi mumune n’oobe? Mu yaaya nsaa tokumanga kwibatapa ku mashimba nya. Tabitungu kwikakena pabitale bipikwa sunga ma feete aakitshi beena kifuko n’oobe nya. Pa mutwe wa kukita byabya, neemeka byabo byabakitshi, anka bu byokumina shi abo naamu banemekye byobe byokwete kukita. (Badika Mateo 7:12.) Tokumanga kukita kintu su nkimune kilombeene nkwikasha bu muntu kwete kukita yawa feete. Anka, ikala na binangu bibuwa pakudi myanda ishi itale aa ma feete. Binyibinyi, abitungu nsaa yooso okite myanda mu mushindo ulombeene nkwikasha n’eshimba difukame.​—Badika 1 Timotee 1:18, 19.

17. Mushindo kinyi oodi mukumbeene kulesha baana shi tabakutwa kintu kibuwa su nkimune nsaa yabamono ben’abo bakwete kusangeela feete kampanda?

17 We mulombeene kukita kinyi bwa kulesha baana’shi tabamonanga bu’be kwete kwibasumina bintu bibuwa su tambasangeele feete mwikutwene na abyamba Bifundwe? Byooso mbitale mushindo okitaa mu angi mafuku a munkatshi mwa kipwa. Bangi baledi abalamaa nsaa ilombeene kupa baana kantu bwa kwibasankisha. Kintu kikata kyoodi mukumbeene kupa baana boobe nkushaala nabo nsaa ibungi na kwibaleshanga kifulo.

LAMATA KU LULANGWILO LWA BINYIBINYI

18. Kutwela mu bisangilo nkulombeene nkukwasha naminyi bwa kulamata ku lulangwilo lwa binyibinyi?

18 Bwa kusangasha Efile Mukulu, abitungu opele lulangwilo lwa madimi na olamate ku lulangwilo lwa binyibinyi. Kulamata ku lulangwilo lwa binyibinyi nkutale kinyi? Bible alesha shi: “Twikwasheeneeyi ku muntu na muntu, bwa kwinyingisheena mu kifulo na mu mifubo iibuwa. Tatupungilanga kufika mu biikongeeno byetu, bu bibaabanga bangi kyaakya kyuubishi, anka twinyingisheneeyi ku mashimba, nkibinkibi pano paanumono; shi efuku dya Mwanaana dibeseesela peepi.” (Beena-Ebreeyi 10:24, 25) Bisangilo bya beena Kidishitu nyi nsaa ibuwa ya kulangwila Efile Mukulu mu kipaso kyakumina. (Misambo 22:23; 122:1) Mu byabya bisangilo, beena Kidishitu basha bulamate ‘abekankamishenaa.’​—Beena-Looma 1:12.

19. Bwakinyi bii na muulo bwashi wesambe na bangi bantu pabitale myanda ibungi yoodi mulongye mu Bible?

19 Ungi mushindo odya kushaala mu lulangwilo lwa binyibinyi nyi nkulungula bangi pabitale myanda yoodi mulongye mu Bible na Batemwe ba Yehowa. Binyibinyi bantu bakwete ‘kwela mikanko na abeeyambiila’ pa mwanda wa bubi bwi pa nsenga lelo uno. (Ezekyele 9:4) Pangi ouku bangi bantu bakwete kwela mikanko na kwiyambiila. Twe mulombeene kwisamba nabo myanda ya mu Bible pabitale lukulupilo lwa mu mafuku e kumpala su? Su bwebungu pamune na beena Kidishitu ba binyibinyi na kwisamba na bangi pabitale myanda ibuwa ya binyibinyi yoodi mulongye mu Bible, okyebe kumona shi lukalo looso lwa kukita bipikwa bya mu lulangwilo lwa madimi lukumbeene kushaala moodi alukyebe kwenda na kupwa. Shinguula shi okyebe kwikala na muloo ukata na okyebe kupeta myabi ibungi su bokwatshiila ku lulangwilo lwa binyibinyi.​—Malakii 3:10.

a Tala mu Apandise, mwisaki dya 221-222.

b Efuku dya 25 mweshi wa Ekumi na wa kabidi dibaadi disangulwe dingi pa mwanda wa feete a Saturnales. Abaadi abakitshi yawa feete bwa kutumbisha efile a madimi a beena Looma mwifuku dya 17 na ku dya 24 dya mweshi w’Ekumi na wa kabidi. Mu yawa feete abaadi abadi, abasanka na kwipeshena bintu.

c Bwa kuuka ingi myanda ayilesha mweneno a beena Kidishitu b’eyendo pabitale ma feete akata, tala mu Apandise, mwisaki dya “222-223”

AKILONGYESHA BIBLE

  • Bifwatulo na lulangwilo lwa ba nkambwa ta bii na mbalo mu lulangwilo lwa binyibinyi nya.​—Efilu 20:4, 5; Miiya Ikituulwe 18:10-12.

  • Bi bubi kutwelakana mu myanda ya ma feete atuukile kwi ba mpangano.​—Beena-Efeeze 5:10.

  • Abitungu shi beena Kidishitu ba binyibinyi nsaa ya bapatulwila bangi bantu bi lukumino lwabo, bekale na kanemo bwa kupela kutapa bantu ku mashimba.​—Beena-Kolose 4:6.

    Mikanda ya mu Kisongye (2011-2025)
    Tuuka
    Tuela
    • Kisongye
    • Tumina muntu
    • Byokumina
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Pabitale bya kufubisha
    • Bya kufubisha
    • Bya kufuamisha yobe
    • JW.ORG
    • Tuela
    Tumina muntu