APANDISE
Twi balombeene kukita ma feete su?
MA FEETE ebungi abakwete kukita kwi beena bipwilo bibungi na angi ma feete abakwete kukita kwi bantu mu nsenga ishima tangatuukile mu Bible nya. Kadi, ano ma feete ngatuukile kunyi? Su otala mu biblioteke, we mukumbeene kupeta mukanda kampanda awakula pabitale ma feete abakwete kukita kwi bantu bebungi mbalo yoodi mushale. Tubande kutala bileshesho bipela bya aa ma feete.
Pasaka. Ungi mukanda (The Encyclopædia Britannica) aulesha shi: “Ta kwi mbalo su ngimune mu Kilombeeno Kipya yabakula pabitale feete a Pasaka nya.” Mmushindo kinyi wabadi babangye kukita feete a Pasaka? Baadi mutukile mu lulangwilo lwa ba mpangano. Sunga bya bamba shi uno feete nga kusanguka kwa Yesu, bipikwa byabakitshi mwifuku dya Pasaka ta mbya beena Kidishitu nya. Bu kileshesho, ungi mukanda (The Catholic Encyclopedia) auwakula pabitale “tululu twa Pasaka,” shi: “Tululu nyi mbintu byabatumikaa nabyo kwi bampangano na misusa ibungi nyi nkileshesho kya kutanda.”
Feete a Bunane. Efuku na bipikwa abikitshikaa mu feete a Bunene mbilekeene mupunda maumbo. Ungi mukanda (The World Book Encyclopedia) aulesha bino pabitale kutuukye uno feete: “Jules César nfumu a beena Looma batuudile efuku dya 1 dya mweshi wa Kumpala bu efuku dya kipwa mu kipwa kya 46 B.B. Beena Looma abaadi batuule dino efuku bu dya Janus, efile a biibi, bibelo na a mbangilo. Eshina dya mweshi wa kumpala (Janvier) ndjituukile kwishina dya Janus baadi na mapala abidi—imune ayitala kumpala ingi ayitala kunyima.” Byabya feete a Bunane mutuukile kwi bipikwa bya ba mpangano.
Saint Valentin. Ungi mukanda (The World Book Encyclopedia) aulesha shi: “Feete a Saint Valentin mutuukye kwifuku dya kutentekyesha beena Kidishitu babidi babafwile babetamina bu Valentin. Kadi bipikwa byabakitaa mu dyadya efuku . . . abimweneka bu bituukile ku feete akala a beena Looma ababaadi abetamina bu Lupercalia akitshikaa mwifuku dya 15 dya mweshi Wakabidi ku kipwa kyooso. Yawa feete atumbisha Junon, efile mukashi a beena Looma atalaa bakashi na dibaka, mpa na Pan, efile a kutanda.” (Bino mbitukile mu ungi mukanda wa myanda ya mu nshalelo a bantu.)
Angi ma feete. Takwi mushindo wa kwisambila pabitale ma feete abakwete kukita mu nsenga ishima nya. Byabya, ma feete aasamuna bantu sunga ndumbulwilo ya bantu Yehowa ta mwiakumine nya. (Yeelemiya 17:5-7; Bikitshino 10:25, 26) Lamiina bino shi kutuukye ma feete abakitshi mu bipwilo nkulombeene kulesha su aasankisha Efile Mukulu sunga kumwinyongosha. (Yeeshaya 52:11; Bifumbulwe 18:4) Miiya ya mu Bible ayisanganyibwa mu Shapitre 16 a uno mukanda ngilombeene nkukwasha bwa kuuka mushindo aumonaa Efile Mukulu ma feete ebungi ashi a beena Kidishitu.