Soni di dee lesima hakisi

Unfa di gadii u di Wosu u Gadu di Salumon bi mbei bi hei tjika?

Di gadii bi dë ka sëmbë bi ta denda go a di Wosu u Gadu. Leti kumafa dee Bijbel​—Nyun-Grontapuvertaling dee bi ko a döö ufö 2023 bi ta taki, nöö „di gadii u di Wosu u Gadu bi baai söwan aiti mëti ku nëigiteni centimeter, nöö a bi hei feifiteni ku dii mëti ku föteni centimeter [nasö 120 el]” (2 Klon. 3:4). Wanlö woto Bëibel ta taki tu taa di daki u di gadii bi hei feifiteni ku dii mëti ku föteni centimeter!

Ma di Bijbel​—Nyun-Grontapuvertaling u di jaa 2023 ta taki wan soni u di gadii u di Wosu di Salumon bi mbei da Gadu. A ta taki taa „a bi hei 20 el”, nasö söwan 9 mëti.a Boo luku faandi mbei a ta taki di soni aki.

Te u luku 1 Könu 6:3, nöö an ta taki unfa di gadii bi hei tjika. A di tëkisi aki Jelemia bi taki soni u di langa ku di baai u di gadii, ma an bi taki soni u di hei fëën. Bakaten a bi taki u woto fanöudu pisi u di Wosu u Gadu finifini, a di kapitë di ta ko baka di dë. Söseei a bi taki soni u di gaan bëki u buta wata, di de bi ta kai di köpö ze, ku dee teni wagi, ku dee tu köpö posu (1 Kön. 7:15-37). Ee a bi dë sö taa di gadii bi hei möön leki 50 mëti, söseei taa a bi hei möön dee woto pisi u di Wosu u Gadu, nöö faandi mbei Jelemia an bi taki soni u di hei u di gadii? Höndöhöndö jaa baka di dë, dee Dju sikifima bi taki taa di gadii an bi hei möön dee woto pisi u di Wosu u Gadu di Salumon bi mbei.

Öndösukuma bi ta hakisi deseei ee di sitonu u di gadii bi degi tjika, u di gadii bi sa hei feifiteni ku dii mëti. Dee gaan hei wosu dee sëmbë bi ta mbei na awooten bi ta bigi a basu, nöö de bi ta piki nango a liba, leti kumafa dee peni u dee gadu wosu u Egepiti bi dë. Ma di wosu di Salumon bi mbei da Gadu bi tooka. Dee öndösukuma ta biibi taa di wosu sinkii an bi degi pasa 2 mëti ku 7 centimeter. Wan womi de kai Theodor Busink, di ta öndösuku fa sëmbë bi ta mbei wosu na awooten, bi taki taa: „Te u luku fa di wosu sinkii u di gadii bi degi, nöö u ta fusutan taa di gadii an bi o sa hei feifiteni ku dii mëti [nasö 120 el].”

A kan taa de an bi sikifi 2 Kloniki 3:4 tei bumbuu. Hii fa „120” hën sikifi a so u dee pampia lolu a di tëkisi aki, tökuseei woto awooten pampia dë ka di Wöutu u Gadu sikifi, nöö „20 el” hën sikifi a de. Wantu u de da di Alexandrinus Codex di de bi sikifi a dee pisiten baka di jaa 400 Baka Keesitu, ku di Ambrosianus Codex di de bi sikifi a dee pisiten baka di jaa 500 Baka Keesitu. Faandi mbei wan sëmbë di bi ta sikifi di Bëibel buta go a woto pampia, bi o sa misi siki „120”? Wë a Hebelejën töngö di wöutu di kë taki „höndö” ku di wöutu di kë taki „el” ta djei ku deseei. Fëën mbei wan sëmbë bi sa misi sikifi „höndö” ka faa sikifi „el”.

Hii fa a dë taa u ta mbei möiti fuu ko sabi dee soni aki finifini, sö taa u sa taki soifi unfa di Wosu di Salumon bi mbei da Gadu bi dë, tökuseei u ta möön buta pakisei a di soni di di Wosu u Gadu bi ta heepi u fuu ko fusutan. Di soni dë da di Wosu u Gadu di wa sa si ku wojo. U ta tei ën u bigi seei taa Jehovah kai hii dee dinima fëën u de ko dini ën a di Wosu fëën di wa sa si ku wojo!​—Heb. 9:11-14; Ako. 3:12; 7:9-17.