Un mëni Jehovah Kotoigi i sabi? Kandë so fuu ta libi a di kamian ka i ta libi, nasö so fuu ta wooko ku i a di wan kamian nasö ta sindo a di wan seei kalasi ku i. Nasö sonte u bi taki soni u Bëibel ku i wan pasi kaa. Ambë seei da u, nöö faandi mbei u ta konda da wotowan andi u ta biibi?

U dë kuma woto sëmbë nöö. U da sëmbë u peipei lö ku peipei köndë, nöö so fuu go a siköö, wotowan an go a siköö, söseei u ta du peipei wooko tu. So fuu bi nango a woto keiki ufö u bia ko dë Jehovah Kotoigi, nöö wotowan an bi ta biibi a Gadu seei. Ma bifö u toon Jehovah Kotoigi, hiniwan fuu bi tei ën ten u öndösuku finifini dee soni di Bëibel ta lei (Tjabukama 17:11). Dee soni u lei bi kai ku u, hën u seei buta taa woo dini Jehovah Gadu.

Dee soni u lei a Bëibel tja wini ko da u. Leti kumafa woto sëmbë ta miti fuka, ta abi suwaki fasi, sö nöö a dë ku u tu. Ma u di u ta mbei möiti u libi ku dee wëti u Bëibel a hiniwan daka fuu libi, mbei u ko si taa di libi fuu ko möön bunu (Psalöm 128:1, 2). Di dë da wan u dee soni di mbei taa u ta konda dee bunu soni u lei a Bëibel da wotowan.

U ta libi ku dee wëti u Gadu. Di Bëibel ta lei taa te wan sëmbë ta libi ku dee wëti u Gadu, nöö soni nango bunu ku ën, a ta abi lesipeki da wotowan, an ta ganjan wotowan, söseei a ta abi bunu fasi tu. Boiti di dë, te sëmbë ta libi ku dee wëti u Gadu, nöö de ta dë gösöntu sëmbë di ta wooko taanga a di libi. Söseei dee wëti u Gadu ta da wosudendu taanga u ko dë wan, nöö a ta heepi de u na libi a wan fanafiti fasi. U di u sabi gbelingbelin taa „Gadu an ta luku fesi”, mbei u dë kuma baaa ku sisa di ta dini Gadu makandi a hii goonliba, nöö wa ta mbei lö nasö politiki soni paati u. Hii fa u dë kuma woto sëmbë nöö, tökuseei u dë wan apaiti kulupu sëmbë.​—Tjabukama 4:13; 10:34, 35.

• Na un fasi Jehovah Kotoigi dë kuma woto sëmbë nöö?

• Un pei fasi dee Kotoigi ko abi u di de lei soni u Bëibel?

Hia sëmbë ta mëni taa Jehovah Kotoigi da di në u wan njunjun keiki. Ma na sö a dë. A pasa söwan 2700 jaa kaa di Bëibel ta kai dee futuboi u di wan kodo tuutuu Gadu, hën „kotoigi” (Jesaaja 43:10-12). Te dou di jaa 1931, sëmbë bi sabi u kuma Bëibel Öndösukuma. Faandi mbei u tei di në Jehovah Kotoigi?

Di në ta mbei sëmbë ko sabi ambë da di Gadu fuu. Kumafa dee awoo lolulolu pampia ta lei, nöö di në u Gadu, Jehovah, pasa seibi dusu pasi di a dë u feni a di Bëibel. A sömëni Bëibel de puu di në, hën de buta Masa nasö Gadu a di kamian ka di në bi musu dë. Ma di tuutuu Gadu bi mbei Mosesi ko sabi ën di a bi piki ën taa hën në da Jehovah. A bi taa: „Mi në hën disi u nöömö” (Ëkisodesi 3:15). A sö wan fasi Gadu bi buta hënseei apaiti u dee fasifasi gadu. A dë wan piizii soni da u u tja di santa në u Gadu.

Di në ta konda un wooko u ta du. Na awooten sömëni limbohati womi ku mujëë bi dë. Abeli bi dë di fosuwan u dee limbohati kotoigima di bi konda soni u di biibi di de bi ta biibi a Jehovah. Nöö a dee höndöhöndö jaa di pasa, sëmbë kuma Noa, Abahamu, Sala, Mosesi, Dafiti ku wotowan bi ko dë a di kulupu u dee ’hia kotoigima’ dë (Hebelejën 11:4–12:1). Leti kumafa wan kotoigima ta hopo fan da wan sëmbë di de tja go a kuutu di an du na wan hogi, sö nöö u dë kabakaba u mbei sëmbë ko sabi dee tuutuu soni u di Gadu fuu.

U ta tja di në Jehovah Kotoigi kumafa Jesosi bi tjëën. Di Bëibel ta kai ën „di kotoigima di dë u futoou ku di ta konda tuutuu soni” (Akoalimbo 3:14, NW). Jesosi seei taa a bi ’konda di në u Gadu’ da sëmbë, nöö a bi ’ta lei sëmbë tuutuu soni’ di nama ku Gadu (Johanisi 17:26; 18:37). Fëën mbei dee tuutuu bakama u Keesitu ta tja di në u Jehovah, nöö de ta mbei woto sëmbë ko sabi di në dë tu. Di soni dë Jehovah Kotoigi ta mbei taanga möiti u du.

• Faandi mbei dee Bëibel Öndösukuma tei di në Jehovah Kotoigi?

• Un longi Jehovah abi kotoigima a goonliba aki kaa?

• Ambë da di möön gaan Kotoigima u Jehovah?

Di Bëibel bi taki a fesi taa baka di dëdë u Keesitu, poipoi leima bi o ko dë a dee fosu Keesitu sëmbë dendu, nöö de bi o poi di tuutuu lei u Bëibel (Tjabukama 20:29, 30). Te u kaba fëën, sö a pasa tuutuu. De mökisi dee lei u Jesosi ku dee guwenti u sëmbë di an bi ta dini di tuutuu Gadu. A sö wan fasi di biibi an bi a’ di tuutuu lei u Keesitu möön (2 Timoteo 4:3, 4). Unfa u sa dë seiki taa a di ten aki u ta fusutan bumbuu andi di Bëibel ta lei u tuutuu?

Di juu bi dou u Jehovah tja di tuu ko a limbo. A bi taki a fesi taa ’te di kaba juu dou, sëmbë bi o ko sabi di tuutuu lei gaanfa’ (Daniëli 12:4). A di jaa 1870 wan piki kulupu sëmbë di bi kë ko sabi andi da di tuu, bi ko si taa sömëni soni di hia keiki ta lei an ta kai ku Bëibel. Fëën mbei de bi bigi suku u ko sabi dee tuutuu lei u Bëibel, nöö Jehovah limbo de pasi tu. A mbei de fusutan andi di Bëibel ta lei tuutuu.

Limbohati womi öndösuku di Bëibel finifini. Dee fajafaja Bëibel Öndösukuma dë, boo taa dee avo fuu a di biibi, ko feni wan fasi u öndösuku di Bëibel. Te kuma tide u ta öndösuku di Bëibel a di fasi dë jeti. De bi ta taki u hiniwan woto u Bëibel baka na baka. Te de bi dou a wan Bëibel tëkisi di taanga u fusutan, nöö de bi ta suku woto tëkisi di sa heepi de u fusutan di tëkisi dë. Nöö te di soni di de bi öndösuku kai ku dee woto pisi u di Bëibel, nöö de bi ta sikifi ën buta a pampia. U di de öndösuku Bëibel a sö wan fasi u si fa hii dee pisi ta kai a wan, mbei de ko si limbolimbo andi di Bëibel ta lei u u di në u Gadu ku di Könuköndë fëën. De ko sabi söseei andi Gadu o du da libisëmbë ku di goonliba. Boiti di dë, de ko fusutan andi ta pasa ku wan sëmbë te a dëdë ku söseei taa dee dëdë sëmbë o toona weki baka. Di suku di de bi ta suku u ko sabi dee tuutuu lei u Bëibel, mbei de ko fii u dee poipoi lei u keiki ku guwenti di an ta kai ku di Bëibel.​—Johanisi 8:31, 32.

A di jaa 1879 dee Bëibel Öndösukuma ko si taa di juu bi dou u paaja di tuutuu lei a hii kamian. Fëën mbei a di jaa dë de bigi mbei wan buku di u ta mbei te kuma tide jeti. Hën u ta kai Di Hei Wakitimawosu-A ta bai basia da di Könuköndë u Jehovah. Nöunöu u ta paaja di tuutuu lei u Bëibel da sëmbë a 240 köndë, nöö a 750 töngö u ta paaja di buka aki. Na wan daka a fesi sëmbë bi ko sabi di tuutuu lei u Bëibel sö gaanfa jeti!

• Andi pasa ku dee tuutuu lei u Bëibel baka di Keesitu dëdë?

• Andi bi heepi u fuu toona feni di tuutuu lei a Gadu Wöutu baka?

Sömëni teni jaa longi Jehovah Kotoigi wooko ku peipei Bëibel di de puu ko a döö. U bi ta doloki dee Bëibel aki ta paati seei. Ma bakaten u ko si taa a dë fanöudu u mbei wan Bëibel di o heepi sëmbë möön bunu u ko sabi ’dee soni u Gadu, biga de nöö da tuutuu soni a mundu’, nöö di dë Gadu kë a hii sëmbë (1 Timoteo 2:3, 4). Fëën mbei a di jaa 1950 u bigi tja pisi u di Bëibel, di Nyun-Grontapuvertaling, ko a döö a Ingisitöngö. Di Bëibel aki sikifi a di fasi fa sëmbë ta fan a di ten aki, nöö a pasa 130 töngö di de puu di Bëibel aki finifini ko a döö.

Wan Bëibel di na taanga u fusutan bi dë fanöudu. Möön dee jaa ta pasa, möön di fa sëmbë ta taki wan töngö ta tooka. Fëën mbei sömëni Bëibel abi awoo wöutu di taanga u fusutan u di sëmbë an ta taki de möön. Boiti di dë, de feni awoo buku di bi sikifi soifi kumafa dee fosuwan bi sikifi. Nöö di dë bi mbei de ko fusutan di Hebelejëntöngö, di Alamëitöngö ku di Giikitöngö di di Bëibel bi sikifi fosu.

Wan Bëibel di ta taki soifi andi dë a Gadu Wöutu bi dë fanöudu. Sëmbë di ta puu Bëibel ko a woto töngö an musu tooka andi Gadu mbei sëmbë sikifi ku santa jeje, ma de musu hoi deseei a di fa de bi sikifi ën fosu. Ma a gaansë u dee Bëibel, di në u Gadu, Jehovah an dë u feni.

Wan Bëibel bi dë fanöudu u gafa di Sëmbë di sikifi ën. (2 Samuëli 23:2). A di Nyun-Grontapuvertaling de buta Jehovah në baka ka a bi dë u feni söwan 7000 toon a dee awoo pampia lolu u Bëibel, kumafa a dë u si a di peentje a basu aki (Psalöm 83:18).U di de wooko taanga sömëni jaa longi u öndösuku soni u di Bëibel, mbei a dë wan piizii soni u lesi di Bëibel aki di ta tja Gadu pakisei ko a döö gbelingbelin. Aluwasi i abi di Nyun-Grontapuvertaling nasö ee ja abi ën, tökuseei u ta da i taanga u mbei a ko dë wan guwenti fii u ta lesi Jehovah Wöutu hii daka.​—Josua 1:8; Psalöm 1:2, 3.

• Faandi mbei u ko si taa wan woto Bëibel bi dë fanöudu?

• Andi hiniwan sëmbë musu du hiniwan daka ee a kë ko sabi andi Gadu kë?