Boo ta waka a di „Santa Pasi” nöömö

1-2. Un fanöudu soni dee Dju dee bi ta libi a Babilon bi musu luku ee de bi o du? (Ësala 1:2-4)

WAN könu bi booko wan buka da sëmbë! A bi mbei de ko sabi taa dee Dju dee bi dë a katibo a Babilon bi ko fii, söseei taa de bi sa toona go a Isaëli a de köndë baka, hii fa de bi dë a katibo 70 jaa longi. (Lesi Ësala 1:2-4.) Jehovah nöö bi sa mbei di soni dë pasa. Faandi mbei u taki sö? Wë u di dee sëmbë u Babilon an bi ta disa dee sëmbë di de bi tja go a katibo, u de toona go a de köndë (Jes. 14:4, 17). Ma sëmbë bi ko feti tei Babilon, nöö di njunjun tiima u di köndë bi piki dee Dju taa de bi sa toona go a de köndë baka. Di soni dë bi mbei taa hiniwan Dju, ku dee hedima u wosudendu bi musu taki ee de bi o go, nasö ee de bi o fika a Babilon. A kan taa di soni dë an bi dë wan kösökösö soni u du. Faandi mbei u taki sö?

² A kan taa sömëni sëmbë bi ko gaandi poi u de toona waka go te a de köndë. Nöö u di de bi pai gaansë u dee Dju a Babilon, mbei de an bi libi a woto köndë boiti Babilon. De an bi ta si Isaëli kuma köndë u de, ma de bi ta si ën kuma di köndë u dee gaansëmbë u de. A ta djei kuma so Dju di bi dë a Babilon bi ko gudu gaanfa seei. Fëën mbei a sa kan taa a bi taanga da de u de disa dee bumbuu wosu u de, ku di wooko u de, u de go libi a wan köndë di de an bi sabi.

3. Unfa Jehovah bi o paka dee Dju dee bi o toona go a Isaëli?

³ Dee Dju dee bi ta hoi deseei a Jehovah bi sabi taa aluwasi ee de bi o abi u disa so soni, tökuseei de bi o feni gaan bunu ee de bi toona go a Isaëli. Di möön gaan bunu di de bi o feni, hën da de bi o sa dini Jehovah fiifii baka. Hii fa möön leki 50 gadu wosu bi dë a Babilon, tökuseei na wan wosu u Jehovah bi dë a di foto. Begitafa an bi dë ka dee Isaëli sëmbë bi sa tjuma soni da Jehovah, kumafa di Wëti u Mosesi bi ta taki taa de bi musu ta du ën. Söseei mindima an bi dë u heepi de u tjuma soni da Jehovah. Boiti di dë, dee sëmbë u Jehovah bi dë a wan foto ka gaan hia sëmbë bi dë, di an bi ta dini ën, söseei di an bi ta hoi dee wëti fëën. Fëën mbei dee Dju dee bi lobi Jehovah bi ta wai seei taa de bi o sa toona go a de köndë, ka de bi o sa seti di tuutuu biibi baka.

4. Andi Jehovah bi taki taa a bi o du da dee Dju dee bi o toona go a Isaëli?

⁴ An bi dë wan kösökösö soni u waka kumutu a Babilon go a Isaëli. Di waka dë bi ta tei fö liba longi. Ma Jehovah bi paamusi dee Dju taa a bi o heepi de sö taa soni an tapa de u de toona go a de köndë. Jesaaja bi taki taa: „Un seeka di pasi u Jehovah ooo! Un mbei wan gaan pasi di dë tololoo, söseei di ta pasa a di sabana da di Gadu fuu. . . . Dee kamian dee dë ku baaku musu ko dë palalaa, nöö dee kamian dee an dë liii musu ko dë sakasaka kamian di dë palalaa” (Jes. 40:3, 4). Pakisei luku fa a bi sa dë ee wan gaan pasi bi ta pasa a di sabana, nasö a dee kuun mindi. Dee Isaëli sëmbë bi o wai seei u waka a sö wan pasi! An bi o taanga da de u de waka a wan gaan pasi di dë tololoo, ma a bi o taanga da de u de waka a wan pasi ka de musu ta subi kuun ta saka. Boiti di dë, de bi o dou möön hesi ka de nango.

5. Un në de bi da di pasi di bi musu tja sëmbë kumutu a Babilon go a Isaëli?

⁵ A di ten aki, sömëni u dee gaan pasi ta abi wan në nasö wan nöbu. Wë di gaan pasi di Jesaaja bi taki soni fëën bi abi wan në tu. Di Bëibel ta taki taa: „Wan gaan pasi o dë ala, de o kai di pasi dë di Santa Pasi. Dee sëmbë dee an dë limbolimbo an o waka a di pasi dë” (Jes. 35:8). Unfa dee Isaëli sëmbë bi musu fusutan di soni dë? Nöö unfa useei musu fusutëën a di ten aki?

DI „SANTA PASI” A DI TEN DI PASA KU DI TEN FUU AKI

6. Faandi mbei de bi kai di pasi aki santa pasi?

⁶ Di „Santa Pasi”. Wan apaiti në seei di pasi aki abi! Faandi mbei de bi kai ën santa pasi? Wë de an bi o da dee sëmbë dee an bi dë limbolimbo pasi u de libi a Isaëli. Na wan sëmbë di bi ta libi fanafiti libi, di bi ta dini poipoi gadu, nasö di bi ta du woto gaangaan zöndu bi o libi ala. Dee Dju dee bi o toona go a Isaëli, bi musu ko dë „wan santa nasiön” da di Gadu u de (Deto. 7:6). Ma tökuseei dee sëmbë dee bi kumutu a Babilon bi musu disa so soni u Jehovah sa wai ku de.

7. Andi so u dee Dju bi musu tooka? Konda wan woto.

⁷ Kumafa u bi taki a fesi, de bi pai gaansë u dee Dju a Babilon, nöö sömëni u de bi ko ta si soni kuma dee sëmbë u Babilon, söseei de bi ko guwenti di fasi fa dee sëmbë u Babilon bi ta libi. Sömëni jaa baka di dee Dju bi toona go a Isaëli, hën Ësala bi ko jei taa de bi tööu ku woto köndë mujëë (Ëki. 34:15, 16; Ësl. 9:1, 2). Bakaten a bi bigi da Gaama Nehemia gaanfa seei, di a bi ko si taa so u dee mii di de bi pai a Isaëli an bi pena ta fan di töngö u dee Dju seei (Deto. 6:6, 7; Neh. 13:23, 24). Unfa dee mii dë bi o sa ko lobi Jehovah, söseei unfa de bi o sa dini ën ee de an bi ta fusutan Hebelejëntöngö? Wë biga a di töngö dë gaansë u di Wöutu u Gadu bi sikifi (Ësl. 10:3, 44). U ta si taa dee Dju bi abi hia soni u tooka. Ma a bi o möön kösökösö da de u de tooka dee soni aki a Isaëli, ka de bi ta seti di tuutuu biibi baka.​—Neh. 8:8, 9.

8. Faandi mbei a dë fanöudu fuu ko sabi so soni di bi pasa höndöhöndö jaa a fesi? (Luku di peentje u di kafiti.)

⁸ So sëmbë sa taki taa: ’Wan fanöudu soni seei u ta taki aki, ma di soni di bi pasa ku dee Dju höndöhöndö jaa pasa nama ku u a di ten aki tu ö?’ Wë aai, u di te u luku ën, nöö u sa taki taa useei ta waka a di „Santa Pasi” tu. Aluwasi ee u dë wan salufuwan nasö wan u dee „oto sikafu”, tökuseei u musu ta waka a di „Santa Pasi” nöömö, u di a o tja u go dou a di kamian ka u musu dou, fuu sa feni dee bunu di di Könuköndë o tja kob (Joh. 10:16). Sensi di jaa 1919 baka Keesitu, hën milionmilion womi ku mujëë ku mii kumutu a di Gaan Babilon, hën de bigi waka a di pasi aki. Di Gaan Babilon aki, hën da hii dee poipoi keiki. Wë a musu u dë sö taa iseei da wan u dee sëmbë dë. Sëmbë bigi waka a di pasi aki söwan 100 jaa pasa. Ma sëmbë bi bigi seeka di pasi aki höndöhöndö jaa a fesi kaa.

DE BI SEEKA DI PASI

9. Na un futu sëmbë bi seeka di „Santa Pasi”, te u luku di soni di sikifi a Jesaaja 57:14?

⁹ Jehovah bi seeka di pasi da dee Dju dee bi kumutu a Babilon. (Lesi Jesaaja 57:14.) Ma unfa a dë ku di „Santa Pasi” a di ten fuu aki? Sömëni jaa ufö di jaa 1919 dou, Jehovah bi tei womi di bi abi gaan lesipeki dëën, u seeka di pasi di bi o tja sëmbë kumutu a di Gaan Babilon. (Luku Jesaaja 40:3.) Dee womi aki bi seeka di pasi, sö taa bakaten dee bunuhati sëmbë bi o sa kumutu a di Gaan Babilon, nöö de denda go a di ölganisaasi u Jehovah, ka sëmbë ta dini ën a di soifi fasi. Ma unfa de bi seeka di pasi aki? Boo luku unfa de bi du ën.

10-11. Unfa di doloki di sëmbë bi ta doloki di Bëibel, ku di puu di de bi ta puu ën ko a woto töngö, bi mbei sëmbë ko sabi soni fëën? (Luku di peentje tu.)

¹⁰ De bi doloki buku. Ufö di jaa 1450, sëmbë bi ta sikifi di Bëibel ku maun buta go a woto pampia. Di wooko dë bi ta tei ten seei, nöö a bi ta taanga u feni wan Bëibel, söseei a bi dii u bai. Ma di de ko mbei masini di ta doloki soni, nöö an bi ko taanga sö möön u kopi di Bëibel, sö taa möön hia sëmbë bi sa feni ën.

¹¹ De bi puu soni ko a woto töngö. Dusudusu jaa longi di Bëibel bi dë a Latijntöngö, nöö dee sëmbë dee bi go a siköö bumbuu nöö bi sa fusutëën. Ma di sëmbë bigi ko ta doloki soni, hën wanlö womi di bi abi gaan lesipeki da Gadu, bi wooko taanga u puu di Bëibel ko a woto töngö sö taa möön hia sëmbë bi sa fusutëën. A sö wan fasi sëmbë bi ko sabi ee dee soni di dee keiki fesima bi ta lei de, bi sikifi a di Bëibel tuutuu.

12-13. Konda unfa sëmbë di bi ta öndösuku di Bëibel a dee pisiten u di jaa 1835, bi bigi heepi sëmbë u de ko sabi dee poipoi soni di dee keiki bi ta lei sëmbë.

¹² De bi tja soni ko a döö u öndösuku Bëibel. So sëmbë di bi ta öndösuku di Bëibel finifini, bi ko sabi sömëni soni u di Wöutu u Gadu. Ma hati u dee hedima u keiki bi ta boonu seei, u di dee sëmbë aki bi ta konda da woto sëmbë andi de bi lei. A dee pisiten u di jaa 1835, sömëni womi di bi abi bunuhati bi bigi ta doloki talakitaati di bi ta heepi sëmbë u de ko fusutan taa dee keiki bi ta lei de mindimindi soni.

¹³ A dee seei pisiten dë, wan womi de kai Henry Grew, di bi abi gaan lesipeki da Gadu, bi tja wan talakitaati ko a döö di bi ta taki andi ta pasa ku wan sëmbë te a dëdë. A bi taki a di talakitaati taa te Gadu da wan sëmbë di libi u teego nëën ufö a sa libi u teego. Ma Gadu an mbei sëmbë ku wan akaa di ta libi u teego, kumafa dee keiki ta lei sëmbë. A di jaa 1837, wan hedima u keiki de kai George Storrs, bi feni wan u di talakitaati dë di a bi dë a wan talanwagi. A bi lesi ën, hën a bi ko si taa tuutuu soni hën bi sikifi nëën. A bi buta taa a bi o mbei woto sëmbë ko sabi di soni dë tu. A di jaa 1842, a bi hoi wanlö taki ka a bi taki u wan fanöudu soni. Di në u dee taki dë bi dë: „Dee hogihati sëmbë ta libi u teego u?” Dee soni dee George Storrs bi sikifi, bi heepi wan njönku kijoo de kai Charles Taze Russell.

14. Unfa Baaa Russell ku dee mati fëën bi feni wini u di seeka di woto sëmbë bi seeka di pasi, di bi o tja sëmbë kumutu a di Gaan Babilon? (Luku di peentje tu.)

¹⁴ Unfa Baaa Russell ku dee mati fëën bi feni wini u di seeka di sëmbë bi seeka di pasi di bi o tja sëmbë kumutu a di Gaan Babilon? Wë di Baaa Russell ku dee mati fëën bi bigi öndösuku soni u Bëibel, nöö de bi abi soni di woto sëmbë bi öndösuku feni a fesi, söseei de bi abi Bëibel di woto sëmbë bi puu. De bi feni wini u dee soni di Henry Grew ku George Storrs bi öndösuku feni, söseei de bi feni wini u dee soni di woto sëmbë bi öndösuku feni tu. Baaa Russell ku dee mati fëën seei bi heepi seeka di pasi, u di de bi tja te a hia buku ku talakitaati ko a döö, di bi ta taki soni u Bëibel.

15. Un fanöudu soni bi pasa a di jaa 1919?

¹⁵ A di jaa 1919, dee sëmbë u Gadu bi kumutu a katibo a di Gaan Babilon. Hën da de an bi dë a poipoi keiki basu möön. A di jaa dë, Gadu bi buta wan „köni saafu di dë u futoou” a wooko, sö taa a bi sa heepi dee limbohati sëmbë u de bigi waka a di „Santa Pasi” (Mat. 24:45-47). Di wooko di sëmbë bi du a di ten di pasa, hën bi mbei taa dee sëmbë dee bi bigi waka di pasi dë, bi sa ko sabi möön soni u Jehovah ku dee soni de a abi a pakisei u du (Nöng. 4:18). A bi mbei tu taa dee sëmbë aki bi sa bia ko ta du soni kumafa Jehovah kë. Jehovah an bi suku taa dee sëmbë dee bi bigi waka a di pasi dë bi musu bia libi wan pasi vou sö. Ma a bi heepi de pikipiki u de ko limbo. (Luku di pisi „Pikipiki Jehovah bi heepi dee sëmbë fëën u de ko limbo”.) Na piki wai woo wai möön te woo sa ta piki di Gadu fuu buka a hii soni!​—Kol. 1:10.

SËMBË SA WAKA A DI „SANTA PASI” JETI

16. Un wooko de ta du a di „Santa Pasi” sensi di jaa 1919? (Jesaaja 48:17; 60:17)

¹⁶ Hiniwan pasi ta abi seeka fanöudu. Sensi di jaa 1919, hën de ta seeka di „Santa Pasi” go dou, sö taa möön hia sëmbë sa feni pasi kumutu a di Gaan Babilon. Di köni saafu di dë u futoou bi bigi wooko wantewante di Gadu butëën a wooko. Nöö a di jaa 1921, a bi tja wan buku ko a döö, u heepi sëmbë u de ko sabi soni u Bëibel. Di buku dë de bi ta kai De Harp Gods. De bi doloki söwan sikisi milion fëën a 36 töngö, nöö sömëni sëmbë bi lei soni u Bëibel ku di buku dë. Nöunöu u abi wan njunjun buku di u ta tei u lei sëmbë soni u Bëibel. Di në fëën da: „I sa dë waiwai u teego!” Sensi di dee lasiti daka bigi, hën Jehovah ta tei di ölganisaasi fëën u lei sëmbë soni u di Wöutu fëën, sö taa hii u tuu sa ta waka a di „Santa Pasi” go dou.​—Lesi Jesaaja 48:17; 60:17.

17-18. Naasë di „Santa Pasi” ta tja sëmbë go?

¹⁷ U sa taki taa te wan sëmbë bigi lei soni u Bëibel, nöö a sö wan fasi a ta feni di okasi u bigi waka a di „Santa Pasi”. So sëmbë ta waka a di pasi aki u wan kölö pisiten nöö, nöö de ta toona go. Ma wotowan ta mbei hii möiti u de ta waka nëën nöömö, u te de go dou ka de musu dou. Ma naasë di pasi aki o tja de go dou?

¹⁸ Di „Santa Pasi” o tja dee sëmbë dee o tii makandi ku Jesosi go dou a liba ala (Ako. 2:7). Ma a o heepi dee sëmbë dee o libi a goonliba aki, u de sa dou a kaba pisi u di Dusu Jaa Tii u Keesitu, sö taa de sa ko dë sëmbë di an abi zöndu möön. Ee i ta waka a di pasi aki, nöö na buta mëni a dee soni dee i bi disa fii bi sa ko ta waka nëën. Ma mbei möiti fii sa ta waka nëën nöömö, u te i go dou a di njunjun goonliba! Be Jehovah tja i go dou wansëwansë.