SIFUNDVO 16
Kuciniseka
KWETAYELEKILE kutsi umuntfu abe neluvalo nakufanele etfule inkhulumo, ikakhulukati nangabe kungasiyo intfo layenta njalo. Ummemeteli angaba neluvalo emitini yekucala langena kuyo ensimini. Ngesikhatsi aniketwa sabelo sekuba ngumphrofethi, Jeremiya watsi: “Mine angikwati kukhuluma; ngisengumntfwana.” (Jer. 1:5, 6) Jehova wamsita Jeremiya, futsi nawe utakusita. Njengobe sikhatsi sichubeka, nawe ungagcine unalo likhono lekukhuluma ngekuciniseka.
Umuntfu lokhuluma ngekuciniseka unesibindzi. Loko kubonakala endleleni lema ngayo. Indlela lema ngayo kanye nalahlala ngayo ikhombisa kutsi ukhululekile futsi ifanelana nesimo. Tandla utishukumisa lapho kufanele khona. Livi lakhe lihambisana naloko lakushoko futsi uyakhona kulilawula.
Nangabe ubona shengatsi awukhulumi ngekuciniseka, ungakhona kutfutfuka. Kanjani? Ase sihlole kutsi yini lebangela sikhulumi sibe neluvalo futsi singabi nekuciniseka. Kungenteka kutsi kubangelwa yinkinga lotelwe nayo.
Nakufanele wente intfo letsite futsi ufuna kuyenta kahle kodvwa ungaciniseki kutsi utawukhona yini, uba neluvalo. Loku kubangela kutsi ingcondvo itjele umtimba kutsi ukhicite i-adrenaline lenyenti (lena yintfo lekhicitwa ngumtimba nangabe utfukile nobe uneluvalo, leyenta inhlitiyo ishaye ngemandla). Le-adrenaline itawukwenta inhlitiyo ishaye kakhulu, uphefumulele etulu, ufome nobe kuvevetele tandla, emadvolo kanye nelivi. Umtimba wakho usuke wetama kukusita kutsi ubhekane nesimo lokuso ngekutsi ukunikete emandla lamanyenti. Ngako-ke kudzingeka wati kutsi utawasebentisa njani lawo mandla kuze ucabange kahle futsi uyetfule ngemdlandla inkhulumo yakho.
Indlela Longalunciphisa Ngayo Luvalo. Khumbula kutsi kuba neluvalo kuyintfo levamile. Nome kunjalo, kuze ukhombise kuciniseka kudzingeka ukhone kunciphisa luvalo futsi leso simo usilawule ngendlela lezitsile, ungatatateli. Ungakwenta njani loku?
Lungiselela kahle. Tinike sikhatsi sekulungiselela inkhulumo yakho. Ciniseka kutsi uyicondza kahle indzaba loyilungiselelako. Nangabe kufanele utikhetsele emaphuzu enkhulumo yakho, cabanga ngekutsi yini lesevele bayati ngaleyo ndzaba labo lotawube ukhuluma nabo kanye nekutsi yini lofuna kuyifeza. Loku kutakusita kutsi ukhetse emaphuzu lalusito. Nangabe kucale kube matima kukwenta loko, cela lusito esikhulumini lesinalokuhlangenwe nako. Singakusita kutsi uwahlatiye ngendlela lenengcondvo emaphuzu akho kanye nebantfu lotawube ukhuluma nabo. Nawuciniseka kutsi inkhulumo yakho itabazuzisa bantfu labatawukulalela futsi uyati kahle, sifiso sakho sekuyetfula sitawukwenta kutsi luvalo lonalo lungabonakali.
Silungiselele kahle setfulo sakho. Yati kutsi utayicala njani inkhulumo yakho. Njengobe uchubeka nenkhulumo, luvalo lungase lunciphe.
Loku kuyasebenta ngisho nanawulungiselela kuya ensimini. Ungagcini ngekucabanga ngaloko lotawukhuluma ngako kuphela, kodvwa phindze ucabange ngeluhlobo lwebantfu lotawushumayela kubo. Sihlele kahle setfulo sakho. Fundza kubamemeteli labanalokuhlangenwe nako.
Ungase ucabange kutsi nangabe inkhulumo yakho uyifundza phansi utawukhona kukhuluma ngekuciniseka. Ecinisweni, nawenta njalo utawuhlale ushaywa luvalo ngaso sonkhe sikhatsi nawetfula inkhulumo. Kuliciniso kutsi letinye tikhulumi tisebentisa luhlaka lolunemininingwane leminyenti kantsi letinye tisebentisa lolunemininingwane lembalwa. Nobe kunjalo, intfo lengashintja indlela locabanga ngayo futsi ikusite unciphise luvalo akusiko nje loko losuke ukubhalile, kodvwa utawusitwa kutsi uciniseke ngekutsi loko lokulungiselele kubalulekile.
Phrakthiza inkhulumo yakho ngelivi lelivakalako. Kwenta njalo kutakunika sibindzi sekutsi ukhone kusho loko lokusengcondvweni yakho. Nawuphrakthiza usuke ukufaka engcondvweni loko lotawukusho kuze kube melula kukukhumbula nasewetfula inkhulumo yakho. Nawuphrakthiza yenta ngendlela lotayetfula ngayo inkhulumo yakho. Babone ngemehlo engcondvo bantfu lotawube ukhuluma nabo. Hlala etafuleni nobe ume ngendlela lotawukwenta ngayo nasewetfula inkhulumo yakho.
Thantaza ucele lusito kuJehova. Utawuphendvula yini umthantazo wakho? “Naku kuciniseka lesinako kuye, kutsi kunobe yini lesiyicela ngekwentsandvo yakhe, uyasiva.” (1 Joh. 5:14) Nawunesifiso sekudvumisa Nkulunkulu nesekusita bantfu kutsi bazuze eVini lakhe, akungabateki kutsi utawuphendvula umthantazo wakho. Kukwati loko kungakucinisa kuze ukhone kufeza sabelo sakho. Ngetulu kwaloko, njengobe uveta titselo temoya—lutsandvo, injabulo, kuthula, umoya lomuhle kanye nekutibamba—utawuba nesimo sengcondvo lesidzingekako kuze ukhombise kuciniseka.—Gal. 5:22, 23.
Tfola lokuhlangenwe nako. Nawuya njalo ensimini, luvalo lutawuncipha. Nawuphendvula njalo emihlanganweni yelibandla, kutawuba melula kutsi ukhulume nebantfu. Nasewetfule tinkhulumo letinyenti ebandleni, luvalo loba nalo nawutakwetfula inkhulumo lungancipha. Ungatsandza yini kutfola ematfuba lamanyenti ekwetfula inkhulumo? Nakunjalo, volontiya tinkhulumo esikoleni nangabe banikati bato bangakakhoni kutetfula.
Nasewukwentile konkhe loku lokukhulunywe ngako, kutakusita kubona tintfo letikhombisa kutsi awukhulumi ngekuciniseka. Kutati letintfo nekufundza indlela yekulwisana nato kutakusita kutsi ukhulume ngekuciniseka. Letintfo tingaba semtimbeni nobe evini lakho.
Timphawu Letibonakala Emtimbeni. Kutsi uyaciniseka nobe cha, kubonakala emtimbeni nasendleleni losebentisa ngayo tandla. Ase sicale sikhulume ngekusebentisa tandla. Tintfo letikhombisa kutsi awuciniseki tifaka ekhatsi kumema tandla, kutilengisa ungatinyakatisi nobe kubamba litafula; kutifaka uphindze utikhiphe emakhikhini, kufasa uphindze ukhumule emakinobho elibhantji, kubamba tihlatsi, imphumulo, kanye netibuko; kudlala ngeliwashi, ipenseli, indandatho, nobe luhlaka; kanye nekunyakatisa tandla lokungachazi lutfo.
Kungaciniseki kungase kubonakale nangekutsi ulibale kunyakatisa tinyawo nemtimba, ume ucinise umtimba nobe uwuyekele, ukhotse umlomo kanyenti, ugwinye ematse ungacedzi uphindze uphefumulele etulu.
Nawutimisela, ungakhona kutilawula letintfo letikhombisa kutsi uneluvalo. Yetama kulungisa yinye yaletintfo ngesikhatsi. Khetsa yinye intfo leyinkinga kuwe, bese uhlela kusengaphambili kutsi yini lokudzingeka uyente kuze ulwisane nayo. Nawenta leyo metamo, kutawubonakala emtimbeni wakho kutsi uyaciniseka.
Timphawu Letisevini. Livi lingakhombisa kutsi uneluvalo nangabe ukhuluma umemete ngendlela lengakavami nobe nawukhuluma ngelivi lelivevetelako. Mhlawumbe kancane kancane ususa lokutsite emphinjeni nobe ukhuluma uphangise. Loku kanye naleminye imikhuba ungakhona kukuncoba ngekutsi wetame kulawula livi lakho.
Nawutiva ushaywa luvalo, dvonsa umoya tikhatsi letimbalwa ngaphambi kwekutsi usukume uyokwetfula inkhulumo. Yetama kwenta wonkhe umtimba wakho kutsi ukhululeke. Esikhundleni sekucabanga ngeluvalo lolukuphetse, cabanga ngekutsi kungani labo labatabe bakulalele kufanele beve loko lokulungiselele. Ngaphambi kwekutsi ucale kukhuluma, buka labo labakulalele, ubuke buso lobunebungani bese uyamoyitela. Esetfulweni sakho khuluma ungaphangisi, emva kwaloko bese uyangena enkhulumeni yakho.
Longakulindzela. Ungalindzeli kutsi luvalo lutawuvele nje luphele. Tikhulumi letinyenti lesetineminyaka tetfula tinkhulumo, tisashaywa luvalo nakufanele tikhulume embikwebantfu. Nobe kunjalo, setiyakhona kulawula luvalo. Lesinye sikhulumi satsi: “Nanyalo lusangishaya luvalo, kodvwa sengiyakhona kululawula.”
Nawenta imetamo yekunciphisa tintfo letikhombisa kutsi uneluvalo, bantfu labakulalele batakutsatsa njengesikhulumi lesicinisekako. Luvalo lutawube solo lukushaya, kodvwa loko ngeke kubonakale.
Khumbula nekutsi i-adrenaline, leyenta kubonakale kutsi uneluvalo iphindze ikunikete emandla. Sebentisa lawo mandla kuze ukhulume ngendlela leveta imiva.
Akudzingeki kutsi letintfo ucale kutenta nasewetfula inkhulumo. Malanga onkhe, khombisa kutsi uyaciniseka futsi ukhululekile nawukhuluma, uvete nemiva lefanele. Kwenta loko kutakusita kakhulu ekutseni uciniseke nawetfula inkhulumo nanawusensimini, ngobe kulapho kubaluleke kakhulu khona kukhuluma ngekuciniseka.