SIFUNDVO 33
Kungacasuli Kodvwa ube Ubeka Emaciniso Njengobe Anjalo
KUNGACASULI kulikhono lekuphilisana nalabanye bantfu ube ungabacasuli ngalokungadzingeki. Kufaka ekhatsi kwati kutsi utawukhuluma njani nekutsi utawukhuluma nini. Loku akusho kutsi sekufanele ungasalimeleli liciniso nobe ulisontse. Lelikhono lekungacasuli alisho nekutsi sekufanele wesabe bantfu.—Taga 29:25.
Kuba netitselo temoya kusisita kakhulu ekubeni nalelikhono lekungacasuli. Umuntfu lonelutsandvo akafuni kubakhuba labanye, kodvwa ufuna kubasita. Umuntfu lonemusa nebubele uyacabangela nakenta tintfo. Umuntfu lonekuthula yena ufuna tindlela tekuba nebudlelwane lobuhle nalabanye. Ngisho nobe bantfu bangamphatsi kahle, umuntfu lobeketelako akatfukutseli.—Gal. 5:22, 23.
Ngisho nobe ungatetfula kanjani tindzaba letimnandzi teliBhayibheli, labanye bantfu basetawukhubeka. Ngenca yekutsi tinhlitiyo temaJuda lamanyenti angelikhulu lekucala betitimbi, kuwo Jesu Khristu waba “litje lelibangela kukhubeka kanye nelidvwala leliwisanako.” (1 Phet. 2:7, 8) Mayelana nemsebenti wakhe wekushumayela ngeMbuso, Jesu watsi: “Ngitele kutokokhela umlilo emhlabeni.” (Luk. 12:49) Tindzaba letimayelana neMbuso waJehova, letifaka ekhatsi sidzingo sekutsi bantfu bati ngebukhosi beMdali wabo, solo tiyintfo lebalulekile bantfu lokufanele bayati. Bantfu labanyenti iyabakhuba indzaba yekutsi masinyane uMbuso waNkulunkulu utawususa lelive lelibi. Nobe kunjalo, silalela Nkulunkulu ngekutsi sichubeke sishumayela. Njengobe sichubeka senta loku, sikhumbula seluleko seliBhayibheli lesitsi: “Nakungenteka, yentani konkhe lokusemandleni enu kuze nibe nekuthula nabo bonkhe bantfu.”—Rom. 12:18.
Kuba Nelikhono Lekungacasuli Nasishumayela. Tinyenti timo lapho sikhuluma khona nebantfu ngaloko lesikukholelwako. Siyakhuluma ngako nasisensimini, kodvwa siyetama nekutfola ematfuba ekukhuluma netihlobo tetfu, lesisebenta nabo, kanye nalabo lesifundza nabo esikolweni. Kudzingeka sibe nelikhono lekungacasuli kuto tonkhe letimo.
Nangabe tindzaba letimnandzi sitetfula ngendlela letawukwenta labanye beve shengatsi siyabagceka, kungenteka bangatemukeli. Nangabe bangakakuceli kutsi ubasite futsi bangaboni kutsi bayaludzinga lusito, bangase bakhubeke nangabe babona shengatsi uyabeluleka. Yini lesingayenta kuze singabenti bacabange kanjalo? Kungasita kufundza kukhulumisana kahle nalabanye.
Yetama kukhuluma ngentfo lemtsintsako loyo lokhuluma naye. Nangabe loyo muntfu asihlobo sakho, asebenta nawe, nobe afundza nawe esikolweni, kungenteka kutsi sewuvele uyati kutsi yini lemtsintsako. Ngisho nobe ungamati loyo muntfu, ungakhuluma ngentfo loyive etindzabeni nobe loyifundze ephephandzabeni. Esikhatsini lesinyenti tintfo letinjalo ngito letisuke tisetingcondvweni tebantfu labanyenti. Nawushumayela emtini ngemuti, kufanele unake. Imihlobiso lesendlini, emathoyizi lasebaleni, tintfo tenkholo, kanye nemaphepha lananyekwe emotweni, kungase kukukhombise letinye tetintfo letitsandvwa ngumnikati welikhaya. Nakavula umnyango, mlalele njengobe akhuluma. Loko lakushoko kungenteka kuvumelane naloko bewukubonile nobe kulungise loko bewukucabanga ngetintfo latitsandzako kanye nangembono wakhe, futsi kukukhombise kutsi yini lokufanele uyinake kuze ufakaze kuye.
Njengobe nichubeka nicoca, veta emaphuzu laseBhayibhelini nobe encwadzini lesekelwe kulo, lahambisana naloko lenicoca ngako. Kodvwa akungakhulumi wena kakhulu. (Shu. 3:7) Mnikete litfuba lekukhuluma nangabe afuna kuveta lokutsite. Kunake loko lakushoko. Loku kungakwenta ubone kutsi yini lokufanele uyinake kuze ungamcasuli.
Ngaphambi kwekutsi usho lokutsite, cabanga ngekutsi kutawuvakala njani kulomunye umuntfu. Taga 12:8 titsi kuhle ‘kunakekela’ nawukhuluma. Leligama lesiHebheru lelisetjentiswe lapha lihambisana nekuba nekucondza kanye nekuhlakanipha. Ngako-ke, kucondza kufaka ekhatsi kunakisisa nawukhuluma ngobe usuke ucabangisise kahle ngaleyo ndzaba kuze ungatewumkhuba lomunye umuntfu. Livesi 18 laleso sehluko seTaga liyasecwayisa, litsi: “Emavi lakhulumeke ngebudlabha ahlaba njengesikhali.” Singakhona kumelela emaciniso eliBhayibheli ngaphandle kwekutsi sicasule labanye.
Kukhetsa emagama ngekuhlakanipha kungakusita kutsi ungababangeli bantfu ngalokungenasidzingo kutsi bangafuni kucoca nawe. Nangabe kusebentisa emavi latsi “liBhayibheli” kwenta bantfu bangafuni kulalela, ungasebentisa emavi lafana nalatsi “imibhalo lengcwele” nobe “incwadzi letfolakala ngetilwimi letingetulu kwa-2 000.” Nangabe utawukhuluma ngeliBhayibheli, ungase ucele umbono waloyo muntfu ngalo bese uyakunaka loko lakushito njengobe nichubeka nekucoca.
Kuba nelikhono lekungacasuli kuvame kufaka ekhatsi kwati sikhatsi lesikahle sekusho lokutsite. (Taga 25:11) Kungenteka ungavumelani nako konkhe umuntfu lakushoko, kodvwa kute sidzingo sekutsi umlungise kuko konkhe lakushoko lokungavumelani nemibhalo. Ungetami kumtjela tonkhe tintfo ngasikhatsi sinye. Jesu watsi kubafundzi bakhe: “Kunetintfo letinyenti lokusafanele nginitjele tona, kodvwa ngeke nikwati kuticondza nyalo.”—Joh. 16:12.
Nakungenteka, bancome ngalokusuka enhlitiyweni labo lokhuluma nabo. Ngisho nobe umuntfu lokhuluma naye aphikisa, ungambonga ngembono lanawo. Umphostoli Pawula wakwenta loku ngesikhatsi akhuluma netati tefilosofi enkantolo yase-Ariyophagusi e-Athene. Letati “taphikisana naye.” Abengaliveta njani liphuzu lakhe ngaphandle kwekutikhuba? Ngaphambi kwekukhuluma nato abewabonile emalati lamanyenti letatiwentele bonkulunkulu bato. Esikhundleni sekubagceka bantfu base-Athene ngekukhonta kwabo titfombe, wasebentisa likhono lekungacasuli, wabancoma ngendlela lebebativa ngayo ngenkholo. Watsi: “Ngiyabona kutsi kuto tonkhe tintfo nitinikele kakhulu ekukhonteni bonkulunkulu kwendlula labanye bantfu.” Lendlela layisebentisa yavula litfuba lekutsi akhulume ngaNkulunkulu weliciniso. Umphumela waloko waba kutsi labanye babo babe ngemakholwa.—Imis. 17:18, 22, 34.
Ungatfukutseli nangabe labanye bantfu bangavumelani naloko lokushoko. Yehlisa umoya. Loko kutsatse njengelitfuba lekubona kutsi loyo muntfu ucabangani. Ungase umbonge ngekuveta umbono wakhe. Kutsiwani nangabe atsi: “Nginenkholo yami”? Ungase umbute ngendlela lengacasuli utsi: “Bewusolo ungumuntfu lokholwako yini kuphila kwakho konkhe?” Ngemuva kwekutsi aphendvule, ungachubeka utsi: “Ucabanga kutsi kuyoke kwenteke yini kutsi bantfu babe nenkholo yinye?” Loko kungakuvulela ematfuba ekutsi nichubeke nicoca.
Kuba nembono lofanele ngatsi kungasisita kutsi sibe nelikhono lekungacasuli. Siyaciniseka kutsi tindlela taJehova tilungile nekutsi liVi lakhe liliciniso. Siyaciniseka nasikhuluma ngaleto tintfo. Kodvwa kute sidzingo sekutsi sitente bantfu labalunge kakhulu. (Shu. 7:15, 16) Siyajabula ngekwati liciniso nekutfola tibusiso letivela kuJehova, kodvwa sati kahle kutsi kuye semukeleka ngenca yemusa wakhe kanye nangekukholwa lesinako kuKhristu, hhayi ngenca yekulunga kwetfu. (Ef. 2:8, 9) Siyasibona sidzingo sekutsi ‘sichubeke sitihlola kutsi sisekukholweni yini, sichubeke sihlola loko tsine lesingiko.’ (2 Khor. 13:5) Ngako-ke nasikhuluma nebantfu ngesidzingo sekulalela imiyalo yaNkulunkulu, natsi siyatitfoba sisisebentise leso seluleko seliBhayibheli. Site lilungelo lekwehlulela labanye bantfu. Jehova “konkhe kwehlulela ukuphatsise iNdvodzana,” futsi sitawutiphendvulela ngaloko lesikwentako embikwesihlalo sayo sekwehlulela.—Joh. 5:22; 2 Khor. 5:10.
Nasinemindeni Yetfu Kanye Nalamanye EmaKhristu. Kuba nelikhono lekungacasuli akukafaneli kugcine ensimini kuphela. Njengobe kuba nelikhono lekungacasuli kuyindlela yekukhombisa titselo temoya waNkulunkulu, kufanele silivete lelikhono endleleni lesiphatsa ngayo emalunga emindeni yetfu. Lutsandvo lutawusenta siyicabangele indlela labanye labativa ngayo. Indvodza yeNdlovukati Esta beyingamkhonti Jehova, kodvwa Esta wayihlonipha futsi wasebentisa kucondza naketfula kuyo tindzaba letimayelana netinceku taJehova. (Esta, tehl. 3-8) Kuletinye timo, kuba nelikhono lekungacasuli endleleni yekuphatsa emalunga emndeni langasibo BoFakazi kungase kudzinge kutsi sivumele kutiphatsa kwetfu kube ngiko lokubabonisa liciniso kunekutsi sibachazele loko lesikukholelwako.—1 Phet. 3:1, 2.
Ngendlela lefanako, kwetayela emalunga elibandla akusho kutsi sekufanele sikhulume budlabha nobe singabi nemusa kuwo. Akukafaneli sicabange kutsi njengobe bavutsiwe kufanele basibeketelele. Akukafaneli nekutsi sititsetselele ngekutsi sitsi: “Nginjena vele.” Nangabe siyabona kutsi indlela lesikhuluma ngayo iyabakhuba labanye, kufanele sitimisele kuyishintja. ‘Lutsandvo lolukhulu’ lesinalo ngalabanye kufanele lusibangele kutsi ‘sente lokuhle . . . kulabo labahlobene natsi ekukholweni.’—1 Phet. 4:8, 15; Gal. 6:10.
Nasetfula Inkhulumo. Labo labetfula tinkhulumo nabo kufanele babe nelikhono lekungacasuli. Bantfu labasuke balalele bahlanganisa bantfu labavela etindzaweni letehlukehlukene futsi labanetimo letingafani. Emazinga ebuhlobo babo naNkulunkulu akafani. Kungenteka kutsi labanye bayacala kuba seHholweni LeMbuso. Labanye kungenteka baphetfwe tinkinga sikhulumi lesingatati. Yini lengasita sikhulumi kutsi singabakhubi labo lesikhuluma nabo?
Ngekuvumelana neseluleko umphostoli Pawula lasiniketa Thithusi, kwente umgomo wakho kutsi ‘ungakhulumi kabi nganobe ngubani, . . . ucabangele, ube nemusa kubo bonkhe bantfu.’ (Thit. 3:2) Ungalingisi lelive ngekusebentisa emavi lababukela phansi bantfu balolunye luhlanga, lulwimi nobe buve. (Semb. 7:9, 10) Kubeke ngalokucacile loko lokufunwa nguJehova futsi ukhombise kutsi kungani kukuhlakanipha kukulandzela; kodvwa ungakhulumi emavi latawubagceka labo labasengakahambi ngalokugcwele etindleleni taJehova. Kunaloko, bakhutsate bonkhe kutsi bakubone loko lokuyintsandvo yaNkulunkulu futsi bente loko lokutamjabulisa. Seluleko lobanika sona asihambisane nemavi ekubancoma ngemusa. Ngendlela lokhuluma ngayo kanye nangelivi lakho, kufanele ukhombise lutsandvo ngebazalwane, sonkhe lesikhutsatwa kutsi sibe nalo.—1 Thes. 4:1-12; 1 Phet. 3:8.