SEHLUKO SESIHLANU
Cecesha Umntfwana Wakho Kusukela Aseluswane
1, 2. Batali kufanele balucele kubani lusito lwekukhulisa bantfwana babo?
NAKU lokwashiwo ngulomunye umtali eminyakeni lengu-3 000 leyengcile: “Bantfwana balifa leliphuma kuSimakadze.” (Tihlabelelo 127:3) Nembala, injabulo yekuba ngumtali ingumvuzo loligugu lovela kuNkulunkulu, lojatjulelwa bantfu labanyenti labashadile. Nanobe kunjalo, labo labanebantfwana bayacaphela kutsi nangetulu kwalenjabulo, kuba ngumtali kuletsa imitfwalo letsite.
2 Kukhulisa bantfwana kungumsebenti lomkhulu, ikakhulukati lamuhla. Nanobe kunjalo, labanye baye bakwenta ngemphumelelo loku, futsi umhlabeli uveta indlela yekwenta kanjalo nakatsi: “Indlu nayingakhiwa nguNkulunkulu, basebentela lite labo labayakhako.” (Tihlabelelo 127:1) Nawuchubeka usebentisa ticondziso taJehova, utawuba ngumtali loncono kakhulu. LiBhayibheli litsi: “Tsemba Simakadze ngayo yonkhe inhlitiyo yakho, ungeyami ekwatini kwakho.” (Taga 3:5) Utimisele yini kulalela seluleko saJehova njengobe ucala kwenta umsebenti lotawutsatsa iminyaka lengu-20 wekukhulisa umntfwana?
KWEMUKELA UMBONO WELIBHAYIBHELI
3. Ngumuphi umtfwalo bobabe labanawo ekukhuliseni bantfwana?
3 Emindenini leminyenti lesemhlabeni wonkhe, emadvodza acabanga kutsi kucecesha umntfwana kungumsebenti webafati kuphela. Kuliciniso kutsi liVi laNkulunkulu litsi umsebenti loyinhloko wababe kondla umndeni wakhe. Nanobe kunjalo, liphindze litsi indvodza inemisebenti lokufanele iyifeze ekhaya. LiBhayibheli litsi: “Cedzela kucala imisebenti yakho yangaphandle, ulungise emasimi akho, bese wakha indlu yakho.” (Taga 24:27) Ngekwembono waNkulunkulu, babe namake kufanele babambisane ekucecesheni umntfwana.—Taga 1:8, 9.
4. Kungani kungakafaneli sibuke bantfwana lababafana njengalabo labancono kunalabamantfombatane?
4 Ubatsatsa njani bantfwana bakho? Imibiko itsi e-Asia “bantfwana labamantfombatana abakavami kutsandvwa kahle.” Kungaphatfwa kahle kwebantfwana labamantfombatana kusenteka naseLatin America, ngisho “nasemindenini lefundze kakhulu.” Nanobe kunjalo, liciniso likutsi emantfombatane akusibo bantfwana lokufanele babukelwe phansi. Jakobe, lobekangubabe losibonelo, wachaza yonkhe intalo yakhe lokufaka ekhatsi onkhe emadvodzakati akhe, ngekutsi ‘bantfwana Nkulunkulu lamuphe bona.’ (Genesisi 33:1-5; 37:35) Ngendlela lefananako, Jesu wababusisa bonkhe “bantfwana” (bafana kanye nemantfombatane) labebaletfwa kuye. (Matewu 19:13-15) Singaciniseka kutsi ngekwenta kanjalo, abeveta umbono waJehova.—Dutheronomi 16:14.
5. Yini lokufanele ilawule tincumo letentiwa bantfu labashadile mayelana nebukhulu bemndeni wabo?
5 Emmangweni wakini kuyintfo lelindzelekile yini kutsi umfati atale bantfwana labanyenti? Kutsi bantfu labashadile kufanele babe nebantfwana labangakhi, kusincumo sabo. Kutsiwani nangabe batali bangeke bakwati kondla, kwembatsisa kanye nekufundzisa bantfwana labanyenti? Bantfu labashadile kufanele bacabange ngaloku nabancuma kutsi bafuna umndeni wabo ube mkhulu kangakanani. Labanye batali labehluleka kondla bantfwana babo bacela tihlobo tabo kutsi tikhulise labanye babo. Sento lesihle yini leso? Cha asisihle. Asibakhululi batali esibopheni labanaso kubantfwana babo. LiBhayibheli litsi: “Kepha nangabe umuntfu anganakekeli tihlobo takhe, ikakhulu umndeni wakhe, sewukulahlile kukholwa; futsi loko kwenta kwakhe kubi kakhulu kunekwemuntfu longakholwa.” (1 Thimothi 5:8) Bantfu labashadile labahlakaniphile bayahlela kutsi bafuna “umndeni” longakanani kute bakwati ‘kunakekela konkhe lokungekwabo.’ Bangawuhlela yini umndeni kute bente loku? Naleso sincumo lokufanele batitsatsele sona. Nangabe bantfu labashadile bakhetsa kuhlela umndeni, kufanele batincumele kutsi ngutiphi tindlela labatawutisebentisa. “Ngulowo nalowo uyawutetfwalela umtfwalo wakhe.” (Galathiya 6:5) Nanobe kunjalo, kuhlela umndeni ngekusebentisa nobe ngabe ngutiphi tindlela tekukhipha sisu kumelene netimiso teliBhayibheli. Nkulunkulu Jehova ‘ungumtfombo wekuphila.’ (Tihlabelelo 36:9) Ngako-ke, kubulala kuphila lesekwakhekile kungaveta kungamhloniphi Jehova futsi kufanana nekubulala.—Eksodusi 21:22, 23; Tihlabelelo 139:16; Jeremiya 1:5.
KWENETISA TIDZINGO TEMNTFWANA WAKHO
6. Umntfwana kufanele acale nini kuceceshwa?
6 Taga 22:6 titsi: “Khulisa umntfwana ngendlela lekufanele aphile ngayo.” Kucecesha umntfwana kungulomunye wemisebenti lemikhulu lokufanele yentiwe batali. Kufanele ucale nini kucecesha umntfwana? Asesemncane. Umphostoli Pawula watsi Thimothi waceceshwa kusukela “ebuntfwaneni.” (2 Thimothi 3:15) Leligama lesiGriki lelisetjentiswe lapha lingasho luswane nobe umntfwana losengakatalwa. (Lukha 1:41, 44; Imisebenti 7:18-20) Thimothi waceceshwa kusukela asemncane kakhulu—futsi waceceshwa kahle. Ngesikhatsi umntfwana aseluswane kusuke kusikhatsi lesikahle sekumcecesha, ngobe ngisho nakuleso sigaba usuke analo lilukuluku lekutfola lwati.
7. (a) Kungani kubalulekile kutsi batali bakhe buhlobo lobusedvute nebantfwana babo? (b) Bebunjani buhlobo baJehova neNdvodzana yakhe letelwe yodvwa?
7 Lomunye make utsi: “Ngesikhatsi ngibona umntfwana wami kwekucala, ngavele ngamtsandza.” Bomake labanyenti nabo bativa ngaleyo ndlela. Kusondzelana lokuhle lokusemkhatsini wamake nemntfwana kuyakhula njengobe baba ndzawonye ngemuva kwekutalwa kwakhe. Kumnakekela kuyabukhulisa lobo buhlobo lobuhle. (Catsanisa na-1 Thesalonika 2:7.) Kuphulula kwemtali umntfwana wakhe kanye nekukhuluma naye kwenetisa tidzingo temntfwana letingekwemivelo. (Catsanisa na-Isaya 66:12.) Kutsiwani ngababe? Naye kufanele asondzelane nemntfwana wakhe. Jehova usibonelo lesihle kuloku. Encwadzini yeTaga, sifundza ngebuhlobo baJehova kanye neNdvodzana yakhe letelwe yodvwa, leyatsi: “Simakadze wangidala, ngaba wekucala emisebentini yakhe . . . Ngijabula embikwakhe njalonjalo.” (Taga 8:22, 30; Johane 1:14) Ngendlela lefananako, babe lokahle uba nebuhlobo lobusedvute nalobunelutsandvo nemntfwana wakhe kusukela asandza kutalwa. Lomunye umtali utsi: “Mvetele lutsandvo ngobe kute umntfwana loke wabulawa kutsandvwa.”
8. Nguyiphi indlela yekucecesha ingcondvo yemntfwana batali lokufanele bayisebentise ngekushesha?
8 Bantfwana badzinga lokungetulu kwaloko. Ngesikhatsi basandza kutalwa, bucopho babo budzinga lwati lobungalugcina, futsi ngalokuyinhloko batali bangumtfombo walo. Nasi sibonelo: Cabanga ngelulwimi. Bacwaningi batsi indlela umntfwana layawukhuluma futsi afundze ngayo “ibonakala endleleni lasondzelene ngayo nebatali bakhe.” Khulumisa umntfwana wakho uphindze umfundzele kusukela aseluswane. Ngekushesha utawufuna kukulingisa, futsi utawube sewumfundzisa nendlela yekufundza. Ngekwenta njalo, kungenteka aye esikolweni sekakwati kufundza. Loko kutawuba lusito ikakhulukati nawuhlala eveni lapho bothishela babancane khona futsi nemakilasi agcwele kakhulu.
9. Ngumuphi umgomo lobaluleke kakhulu batali lokufanele bawukhumbule?
9 Intfo lekhatsata batali labangemaKhristu kwenetisa sidzingo sakamoya semntfwana wabo. (Fundza Dutheronomi 8:3.) Basuke banamuphi umgomo? Kusita umntfwana wabo kutsi abe nebuntfu bebuKhristu, ekugcineni ‘embatse buntfu lobusha.’ (Efesu 4:24) Kute bente njalo kudzingeka bacabange ngetintfo letifanele labatawutisebentisa kanye nekutsi batawutisebentisa njani.
NAMATSISELA EMACINISO EMNTFWANENI WAKHO
10. Ngutiphi timfanelo bantfwana lokufanele babe nato?
10 Kucina kwendlu kuya ngetintfo tekwakha lotisebentisako. Umphostoli Pawula watsi tintfo letincono kakhulu tekwakha buntfu bebuKhristu ‘yigolide, lisiliva, kanye nematje ladule kakhulu.’ (1 Khorinte 3:10-12) Loku kumelela timfanelo letinjengekukholwa, kuhlakanipha, kucondza, kwetsembeka, inhlonipho kanye nekubonga ngelutsandvo ngaJehova nangemitsetfo yakhe. (Tihlabelelo 19:7-11; Taga 2:1-6; 3:13, 14) Batali bangabasita njani bantfwana babo kusukela basetinswane kutsi bakhe letimfanelo? Ngekutsi balandzele indlela leyavetwa endvulo.
11. Batali labangema-Israyeli babasita njani bantfwana babo kutsi bakhe buntfu bekuhlonipha Nkulunkulu?
11 Ngembikwekutsi sive sema-Israyeli singene eVeni Lesetsembiso, Jehova watsi kubatali labangema-Israyeli: “Lemiyalo lengininika yona lamuhla kufanele ibesetinhlitiyweni tenu. Niyakuyinamatsisela etingcondvweni tebantfwabenu, nikhulume ngayo nanihleti emakhaya, nome nihamba endleleni, nome nilala nome nivuka.” (Dutheronomi 6:6, 7) Ngako-ke, batali kufanele babe tibonelo, bangani, ngulabakhulumisekako, kanye nebafundzisi.
12. Kungani kubalulekile kutsi batali babe tibonelo letinhle?
12 Bani sibonelo. Kwekucala, Jehova watsi: ‘Lemiyalo . . . kufanele ibe senhlitiyweni yakho.’ Ngemuva kwaloko, watsi: ‘Uyakuyinamatsisela etingcondvweni tebantfwabakho.’ Ngako-ke, timfanelo tekuhlonipha Nkulunkulu kufanele ticale tibe senhlitiyweni yemtali. Umtali kufanele alitsandze liciniso futsi aphile ngekuvumelana nalo. Ngaleyo ndlela, utawubese uyakwati kufinyelela inhlitiyo yemntfwana wakhe. (Taga 20:7) Kungani? Kungobe bantfwana batsintseka kakhulu ngaloko labakubonako kunangaloko labakuvako.—Lukha 6:40; 1 Khorinte 11:1.
13. Endzabeni yekunaka bantfwana babo, batali labangemaKhristu bangasilingisa njani sibonelo saJesu?
13 Bani ngumngani. Jehova watjela batali labangema-Israyeli: ‘Khulumani nebantfwana benu nanihleti emakhaya, nome nihamba endleleni.’ Loku kusho kutsi batali kufanele bacitse sikhatsi nebantfwana babo ngisho nobe bamatasatasa kangakanani. Akungabateki kutsi Jesu wabona kutsi bantfwana bebasidzinga sikhatsi sakhe. Emalangeni ekugcina emsebenti wakhe, “bantfu baletsa bantfwana kuye, khona atewubeka tandla etikwabo ababusise.” Jesu wasabela njani? “Wabatsatsa labantfwana, wabagona, wababusisa.” (Makho 10:13, 16) Khumbula kutsi sikhatsi sekutsi Jesu afe besesisedvute kakhulu. Nanobe kunjalo, wabanaka labantfwana futsi wabaniketa sikhatsi sakhe. Lesi sifundvo lesihle kakhulu!
14. Kungani kuzuzisa kutsi batali bacitse sikhatsi kanye nebantfwana babo?
14 Bani ngulokhulumisekako. Kucitsa sikhatsi nebantfwana bakho kutawukusita kutsi ukhulumisane nabo. Nawuchubeka ukhulumisana nabo, utawuyicondza kancono indlela buntfu babo lobutfutfuka ngayo. Nanobe kunjalo, khumbula kutsi kukhulumisana kusho lokungetulu nje kwekucoca. Lomunye make waseBrazil watsi: “Bekufanele ngitfutfukise likhono lekulalela, futsi ngilalele ngenhlitiyo yonkhe.” Kubeketela kwakhe kwaba nemiphumela lemihle ngobe indvodzana yakhe yacala kumtjela imiva yayo.
15. Yini lokufanele ikhunjulwe endzabeni yekutijabulisa?
15 Bantfwana bayasidzinga ‘sikhatsi sekuhleka . . . nesikhatsi sekugidza,’ lokusikhatsi sekutijabulisa. (Umshumayeli 3:1, 4; Zakhariya 8:5) Kutijabulisa kuyazuzisa nangabe batali kanye nebantfwana bakujabulela ndzawonye. Kuyadzabukisa kutsi emakhaya lamanyenti, kutijabulisa kumane kusho kubukela i-TV. Nanobe letinye tinhlelo te-TV tijabulisa, letinyenti tato ticedza kutiphatsa lokuhle, futsi kubukela i-TV kuvame kunciphisa kukhulumisana emndenini. Ngako-ke, kungani ningenti tintfo letijabulisako nebantfwana benu? Ningahlabela, nidlale imidlalo, nihlangane nebangani, futsi nivakashele tindzawo letijabulisako. Tintfo letinjalo tikhutsata kukhulumisana.
16. Yini lokufanele batali bayifundzise bantfwana babo ngaJehova, futsi loku kufanele bakwente njani?
16 Bani ngumfundzisi. Jehova watsi: ‘Uyakuyinamatsisela [lemiyalo] etingcondvweni tebantfwabakho.’ Umgogodla walamavi uveta loko lokufanele ukufundzise kanye nendlela lokufanele ukwente ngayo. Kwekucala, kufanele ‘utsandze Simakadze Nkulunkulu wakho, ngayo yonkhe inhlitiyo yakho, nangawo wonkhe umphefumulo wakho, nangawo onkhe emandla akho.’ (Dutheronomi 6:5) Ngemuva kwaloko, ‘lemiyalo . . . kufanele uyinamatsisele.’ Niketa bantfwana ticondziso letihloselwe kutfutfukisa lutsandvo lolusuka enhlitiyweni ngaJehova kanye nangemitsetfo yakhe. (Catsanisa naHebheru 8:10.) Leligama lelitsi ‘namatsisela’ lisho kufundzisa ngalokuphindzaphindziwe. Ecinisweni, Jehova utsi indlela leyinhloko yekusita bantfwana bakho kutsi babe nebuntfu bekumhlonipha ikutsi ukhulume ngaye njalo. Loku kufaka ekhatsi kutadisha nabo liBhayibheli njalo.
Batali, banini sibonelo, bangani, ngulabakhulumisekako, kanye nebafundzisi
17. Yini lokungase kudzingeke batali bayakhe kubantfwana babo, futsi kungani?
17 Batali labanyenti bayati kutsi kunamatsisela lwati enhlitiyweni yemntfwana akusimelula. Umphostoli Phetro wakhutsata emaKhristu labekanye nawo watsi: “Njengebantfwana labasandza kutalwa, langatelelani lubisi . . . loluhlantekile nalolungakabhicwa nalutfo, lolulivi laNkulunkulu.” (1 Phetro 2:2) Lamavi latsi “langatelelelani” aveta kutsi labanyenti abaveli nje bawalambele emaciniso ngaNkulunkulu. Kungase kudzingeke kutsi batali batfole tindlela tekwakha loko kulangatelela kubantfwana babo.
18. Ngutiphi letinye tindlela taJesu tekufundzisa batali labakhutsatwa kutsi batilingise?
18 Jesu wafinyelela tinhlitiyo tebantfu ngekusebentisa imifanekiso. (Makho 13:34; Lukha 10:29-37) Lendlela yekufundzisa iyasebenta kakhulu nakubantfwana. Bafundzise timiso teliBhayibheli usebentisa tindzaba letimnandzi, naletinetitfombe, njengaleto letitfolakala encwadzini letsi INcwadzi Yami Yetindzaba TeliBhayibheli.a Bakhutsate kutsi bakhulume lapho nifundza. Bavumele kutsi basebentise kucabanga kwabo ngekutsi badvwebe tintfo letiseBhayibhelini nobe batilingise. Jesu waphindze wasebentisa imibuto. (Matewu 17:24-27) Lingisa lendlela yakhe yekufundzisa esifundvweni semndeni wakho. Kunekutsi umane usho umtsetfo waNkulunkulu, buta imibuto lenjengalena: Kungani Jehova asiniketa lomtsetfo? Kutawukwentekani nasiwulalela? Kutawukwentekani nasingawulaleli? Imibuto lenjalo isita umntfwana acabange futsi abone kutsi imitsetfo yaNkulunkulu iyasebenta nekutsi mihle.—Dutheronomi 10:13.
19. Nangabe batali basebentisa timiso teliBhayibheli nabasebentelana nebantfwana babo, ngutiphi tinzuzo bantfwana labatawutitfola?
19 Ngekuba sibonelo, umngani, umuntfu lokhulumisekako, kanye nemfundzisi, ungakwati kusita umntfwana wakho kusukela asesemncane kutsi atakhele buhlobo lobuhle naNkulunkulu Jehova. Lobuhlobo butawumsita kutsi abe ngumKhristu lojabulako. Utawulwela kuphila ngekuvumelana nekukholwa kwakhe ngisho nalapho ahlangabetana nekucindzetelwa bontsanga kanye netilingo. Ngaso sonkhe sikhatsi, msite kutsi abe nekubonga ngalobuhlobo lobuligugu.—Taga 27:11.
SIDZINGO LESIBALULEKILE SESIYALO
20. Siyini siyalo, futsi kufanele sikhishwe njani?
20 Siyalo sikuceceshwa lokulungisa ingcondvo kanye nenhlitiyo. Bantfwana basidzinga njalo siyalo. Pawula weluleka bobabe kutsi ‘bakhulise [bantfwana babo] ngekubayala nangekubacondzisa ngemphilo yebuKhristu.’ (Efesu 6:4) Batali kufanele bakhiphe siyalo ngelutsandvo, njengobe naJehova enta. (Hebheru 12:4-11) Siyalo lesisekelwe elutsandvweni singaniketwa ngekucocisana. Kungako sitjelwa kutsi ‘silalele imfundziso.’ (Taga 8:33) Siyalo kufanele siniketwe njani?
21. Ngutiphi timiso batali lokufanele batikhumbule nabayala bantfwana babo?
21 Labanye batali bacabanga kutsi kuyala umntfwana kusho kukhuluma naye utfukutsele, kumtsetsisa, nobe kumetfuka imbala. Nanobe kunjalo, akhuluma ngalendzaba yekukhipha siyalo, Pawula wecwayisa: “Boyise ningabaphatsi kabi bantfwabenu.” (Efesu 6:4) Onkhe emaKhristu akhutsatwa kutsi abe ‘mnene kubo bonkhe bantfu . . . abayale ngemoya lomnene labo labamelene nawo.’ (2 Thimothi 2:24, 25) Nanobe batali labangemaKhristu basicaphela sidzingo sekucina ngaletinye tikhatsi, kufanele bawakhumbule lamavi nabayala bantfwana babo. Nanobe kunjalo, ngaletinye tikhatsi kungase kungeneli kumane ukhulume ngentfo leyentekile, kungadzingeka kukhishwe sijeziso lesitsite.—Taga 22:15.
22. Nangabe kudzingeka kutsi umntfwana ajeziswe, yini lokufanele ayicondze?
22 Bantfwana badzinga siyalo lesingafanani. Labanye angeke umane ‘ubacondzise ngemlomo.’ Kubo, kubajezisa ngesizatfu sekungalaleli labakwentile kungaba lusito lolukhulu. (Taga 17:10; 23:13, 14; 29:19) Nanobe kunjalo, umntfwana kufanele ati kutsi kungani ajeziswa. “Luswati nekuyala kunika inhlakanipho.” (Taga 29:15; Jobe 6:24) Ngetulu kwaloko, akukafaneli wecise nawujezisa umntfwana. Jehova watsi kubantfu bakhe: “Ngiyawukujezisa nje kuphela, nako loko ngikwente ngalokufanele umtsetfo.” (Jeremiya 46:28b) LiBhayibheli alikusekeli nakancane kushaya umntfwana utfukutsele nobe kumshaya kakhulu ate alimale.—Taga 16:32.
23. Yini umntfwana lokufanele akwati kuyibona nakajeziswa batali bakhe?
23 Ngesikhatsi Jehova ecwayisa bantfu bakhe ngekutsi abetawubajezisa, wacale watsi: ‘Ningesabi . . . ngobe nginani.’ (Jeremiya 46:28a) Ngendlela lefananako, siyalo lesikhishwa batali, ngisho nobe silwaluphi luhlobo, akukafaneli sishiye umntfwana ativa shengatsi ulahliwe. (Kholose 3:21) Kunaloko, umntfwana kufanele abone kutsi batali bakhe bamniketa siyalo ngesizatfu sekutsi ‘banaye,’ futsi bayamkhatsalela.
VIKELA UMNTFWANA WAKHO EKULIMALENI
24, 25. Nguyiphi inkinga lekhona kulamalanga bantfwana labadzinga kuvikelwa kuyo?
24 Bantfu labanyenti labadzala batsatsa sikhatsi labakhula ngaso njengaleso lebesijabulisa. Bakhumbula kulondzeka labebanako, kanye nekuciniseka kwekutsi batali babo bebatawubanakekela ngisho nobe kwentekani. Batali bafuna kutsi nebantfwana babo bative ngaleyo ndlela, kodvwa kulelive lalamuhla lelihhohlokako, kuya kuba matima kuvikela bantfwana.
25 Lenye inkinga lekhulako kuleminyaka yakamuva, kuhlukunyetwa kwebantfwana ngekwelicasi. EMalaysia, imibiko yekuhlukunyetwa kwebantfwana iye yakhula tikhatsi letine eminyakeni lelishumi. EJalimane, bantfwana labangaba ngu-300 000 bayadlwengulwa umnyaka ngamunye, kantsi ngekuya kwalolunye luhlolo, eNingizimu yeMelika, kulinganiselwa kutsi ngemnyaka lowodvwa kudlwengulwa bantfwana labangu-9 000 000! Lokubuhlungu kutsi labanyenti babo bahlukunyetwa emakhaya akubo, futsi bahlukunyetwa bantfu lababatiko nalababetsembako. Nanobe kunjalo, bantfwana kufanele betsembele kubatali babo. Batali bangabavikela njani bantfwana babo?
26. Ngutiphi tindlela bantfwana labangavikeleka ngato, futsi lwati lungamvikela njani umntfwana?
26 Njengobe lokuhlangenwe nako kuveta kutsi bantfwana labati lokuncane ngetindzaba tekuya ecasini ngibo labasengotini yekuhlukunyetwa, sinyatselo lesibalulekile sekuvikela bantfwana bakho, kutsi ubafundzise ngako ngisho basebancane. Lwati lungaba sivikelo “endleleni yebubi nakubantfu bemanga.” (Taga 2:10-12) Nguluphi lolwati? Lwati ngetimiso teliBhayibheli, letimayelana nekutsi ngukuphi kutiphatsa lokulungile kanye nalokungakalungi. Kuphindze kube lwati lwekutsi bantfu labadzala ngaletinye tikhatsi benta tintfo letimbi, kanye nekutsi bantfwana akukafaneli balalele nangabe lotsite atsi abente tintfo letimbi. (Catsanisa naDanyela 1:4, 8; 3:16-18.) Ungabafundzisi kanye nje kuphela. Bantfwana labanyenti badzinga kufundziswa ngalokuphindzaphindziwe ngentfo letsite ngembikwekutsi bayikhumbule kahle. Njengobe umntfwana akhula, babe kufanele acondze kutsi kutawuba netikhatsi lapho indvodzakati yakhe ingase ifune kuba yodvwa (nobe ingaphatanyiswa), namake naye kufanele abe nekucondza lokufananako ngendvodzana yakhe. Loku kutawusita umntfwana akwati kubona kutiphatsa lokufanele. Kuliciniso kutsi indlela lencono kunato tonkhe yekuvikela umntfwana wakho ekuhlukunyetweni, kutsi wena njengemtali umgadze.
FUNA SICONDZISO SANKULUNKULU
27, 28. Ngubani longuMtfombo lomkhulu wekusita batali nabahlangabetana nebumatima bekukhulisa umntfwana?
27 Kuliciniso kutsi kufundzisa umntfwana kusukela aseluswane kuyinsayeya, kodvwa kute sidzingo sekutsi batali labangemaKhristu bahlangabetane nayo babodvwa. Endvulo, emalangeni eTikhulu, ngesikhatsi Manowa atfola kutsi abetawuba ngubabe, wacela Jehova kutsi abanikete sicondziso sendlela yekukhulisa lomntfwana. Jehova wawuphendvula umthandazo wakhe.—Tikhulu 13:8, 12, 24.
28 Ngendlela lefananako nalamuhla, njengobe batali labangemaKhristu bakhulisa bantfwana babo, bangakhuluma naJehova ngemthandazo. Kuba ngumtali kungumsebenti lomatima, kodvwa kunemivuzo lemikhulu. Indvodza kanye nemfati wayo, labangemaKhristu eHawaii, batsi: “Umtali uneminyaka lengu-12 yekucecesha umntfwana wakhe, ngembikwekutsi kufike iminyaka yebusha lematima. Nanobe kunjalo, nangabe aye wasebenta kamatima alandzela timiso teliBhayibheli, lesi kusuke kusikhatsi sekutsi avune injabulo kanye nekuthula lapho umntfwana sekancuma kukhonta Jehova ngalokusuka enhlitiyweni yakhe.” (Taga 23:15, 16) Ngesikhatsi umntfwana wakho enta leso sincumo, nawe utawutsintseka kutsi utsi: “Bantfwana balifa leliphuma kuSimakadze.”
a Ishicilelwa yi-Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.