Sehemu ya Mwisho Yenye Kukunjwa ya Mabawa ya Ndege Wanaoruka Juu Sana

NDEGE (avion) ya jeti inaporuka inafanyiza haraka mizunguko ya hewa kwenye sehemu za mwisho za mabawa yake. Mizunguko hiyo ya hewa inafanya hewa iwe nzito, na inafanya ndege itumie mafuta mengi ya kuiendesha. Inafanya pia ndege inayoifuata karibu-karibu iyumbe-­yumbe. Kwa hiyo, ndege zinazoruka kutoka kwenye uwanja uleule zinapaswa kuachiana wakati wa kutosha ili kuruhusu mizunguko hiyo iishe.

Mafundi wa ndege wamevumbua njia ya kumaliza tatizo hilo. Njia hiyo ni gani? Mabawa madogo yanayoongezwa kwenye mwisho wa mabawa ya ndege. Mabawa hayo yanafanywa kwa kuiga manyoya yenye kukunjwa kwenye sehemu ya mwisho ya mabawa ya ndege wanaoruka juu sana, kama vile shakevale, tai, na korongo.

Fikiria hili: Wakati ndege hao wakubwa wanaruka angani, manyoya kwenye sehemu ya mwisho ya mabawa yao yanajikunja kuelekea juu mupaka yanapokuwa karibu wima. Muundo huo unawezesha ndege hao kuinuka juu sana hata ikiwa mabawa yao si marefu sana. Hilo linafanya pia utendaji wa ndege ukuwe muzuri. Mafundi wametengeneza pia mabawa ya ndege yaliyo na umbo kama hilo. Kwa kutumia mabomba ya sasa ya kufanyia uchunguzi yaliyopuliziwa hewa (souffleries), wametambua kuwa ikiwa mabawa yanakunjwa kwa uhakika kwenye sehemu ya mwisho na kuwekwa muzuri kuelekea mwendo wa hewa, hilo lilifanya ndege iwe na utendaji muzuri kufikia 10 juu ya 100 ao hata zaidi mupaka sasa. Sababu gani? Kitabu kimoja kinasema kuwa mabawa madogo yanapunguza uzito wa hewa kwa kupunguza mizunguko ya hewa. Tena, mabawa madogo yanafanya ndege ijisukume mbele “ili kushinda uzito wa hewa ya kawaida inayokutana nayo.” (Encyclopedia of Flight)

Kwa njia hiyo, mabawa madogo yanawezesha ndege kupanda juu sana, kubeba mizigo mizito zaidi, kuwa na mabawa mafupi, hilo linasaidia pia ndege iegeshwe kwa vyepesi, na kutumia mafuta kidogo ya kuiendesha. Kwa mufano, katika mwaka wa 2010, ripoti moja ya shirika la NASA ilisema kuwa ndege “zilipunguza litre milioni 7 600 za mafuta ya kuendesha ndege katika dunia yote” na hilo lilisaidia sana katika kupunguza uchafuzi wa hewa kupitia ndege.

Unawaza namna gani? Sehemu ya mwisho yenye kukunjwa ya mabawa ya ndege wanaoruka juu sana ilijitokeza yenyewe? Ao je, iliumbwa?