Twalilile “Kukuulana”

1. Nga vilandile 1 Batesalonika 5:11, fwe bonse tuli mukukwasia miilo ki?

EBA, kilonghaano kyenu kyaakuulile kale ao kuwaamia Nsesi ya Bukolo? Kine i evio, kakiine walanguluka musita lumwaalongheene lya kuanza mu keekio kikuulua kya leenu. Waamutasiizie saana Yehova. Paange waaunvuile saana nsaansa, kwasielesie kaniini ulile. Kabili paange waaimbile saana lwimbo lwa kutendeka. Masesi etu a Bukolo akuulilue buino, ali amuleetela Yehova bulumba. Inzi, tuli twakila kumuleetela Yehova bulumba, musita utuli twaiingizia mu miilo ya kukuula kwa musango unge. Ezio miilo, ibiikile mukati kintu kinge kya mana kipitile kukuula bikuulua. Ibiikile mukati kukuula bantu bali baiza ku ezio fuasi ya kupupila. Mutumua Paulo abanga walangulukile kooko kukuula kwa mufuano musita lwaaleembele milandu ili mu 1 Batesalonika 5:11, lileembo lyetu liimaniine lyasi.​—Soma.

2. Tuli kulondoluela ki mu leeli lyasi?

² Mutumua Paulo waabiikile mufuano uweeme saana wa kukuula balupua ni bankazi nakue. Waali waibiika pa fuasi yabo. Mu leeli lyasi, tuli kumona vyaabakwasiizie balupua ni bankazi bakue eevi (1) basipikizie maavia, (2) baye bakita mutende pakati kaabo, kabili (3) bakosie kiketekelo kyabo muli Yehova. Kansi, tumone vituli kuviinda kumupala weene, ni kufiikila kubakuula balupua ni bankazi loonu.​—1 Bakor. 11:1.

PAULO WAABAKWASIIZIE BALUPUA NI BANKAZI BAKUE KUSIPIKIZIA MAAVIA

3. Paulo walangiliile siani nangue abanga wali ni malanga ateekameene?

³ Paulo waali wabatonene saana balupua bakue. Weenenke palwakue, waasaakeene ni maavia. Pakaako, abanga wali ni buviinde bwa kulangilila nkumbu ni kwibiika pa fuasi ya balupua ni bankazi bakue musita ubabanga bali mu maavia. Musita umo, Paulo tabanga wakwete nfalanga. Abanga wapalile kubomba miilo eevi ekwasie ni kukwasia benakue. (Miil Bat. 20:34) Abanga watengenezia maema wasisia. Musita lwaafikile ku Korinto, waabombele lya kuanza pamo ni ba Akila ni Prisila, ni beene baali batengenezia maema. Inzi, “kila sabata” waali wasimikila ku Bayuda ni ku Bagiriki. Kisia, musita waafikile ba Sila ni Timoteo, “Paulo waatendekele kwipeela saana ku mulandu.” (Miil Bat. 18:2-5, NWT) Paulo taalabile ata kaniini kintu kikata mu buikazi, i kulanda, kumubombela Yehova. Paantu Paulo waabiikile mufuano uweeme wa kubomba kwa mute miilo ya kusimikila ni kwemena bintu byakue bya kimubili byaali wakabiile, waaviindile kubakoselezia balupua ni bankazi bakue. Waabalangulusiizie eevi te kunti balekelele kwemena buikazi pamo ni kwemena bintu bikabiile bantu ba mu lupua lwabo, kubalengie bapuulule “bintu bikindeeme,” i kulanda bintu byonse bibiikile mukati lupupo kuli Yehova.​—Baf. 1:10.

4. Ba Paulo ni Timoteo baabakwasiizie siani balupua ni bankazi naabo kuluisia meezio?

⁴ Musita uniini kisia kilonghaano kya Tesalonika kuundua, baalia balupua ni bankazi babanga bazumiine leenu, baapatile maavia akolele. Musita kikundi kya bantu babiifi baali bapinga lukyaandilue kubamona ba Paulo ni Sila, kyaabatantaziizie ‘bazumizi bange, kyaabatwele ku bakulu ba muzi’ ni kusamuna balanda eevi: “Baaba bonse bali paapa tebali mukunakila mizilo yakue kateeka.” (Miil Bat. 17:6, 7) Eba, kunti watontonkania muenzo waaunvuile babo Bakristu babanga bazumiine leenu, musita ubaamwene bantu ba mu muzi babasangukila? Keekio, kunti kyalengia mute wabo mu miilo yakue Yehova upunguke, inzi Paulo taali watonene kikitike evio. Anzia kine weene pamo ni Sila baali bapalile kufumako, baasininkiziizie nangue keekio kilonghaano kya leenu kyaali kyaemenua buino. Paulo waabalangulusiizie eevi Batesalonika: ‘Twaamitumiine Timoteo mukwetu . . . , eze amikoselezie ni kumikinkizia mu kiketekelo, eevi anzia umo pakati keenu tekuti atooboke na leeli lyemo.’ (1 Bat. 3:2, 3) Kipalile Timoteo waapatile maavia mu wenka muzi wakue wa Listra. Waaimweneene Paulo vyaakoseleziizie balupua kooko. Kisia kumona Yehova vyaakwasiizie, kipalile Timoteo waabasininkiziizie balupua ni bankazi ba leenu nangue kila kintu palwabo kyakaba kubuela kuwaama.​—Miil Bat. 14:8, 19-22; Baeb. 12:2.

5. Lupua umo ali wakuutua Bryant waanoonkeelemo siani kupitila kukwasiiwa na mukote umo?

⁵ Paulo waabakoseleziizie ba lupua ni bankazi benakue mu nzila ki inge? Musita ba Paulo ni Barnaba lubaali babuelamo kabili ku Listra, ku Ikonia ni ku Antiokia, “mu bilonghaano byonse, baabiikilemo masiiko [bakote].” (Miil Bat. 14:21-23) Kakiine babo bakote baasaakuilue, baailangiliile kuya bali nsulo ya kukoselezia bilonghaano, nga vili vyakita bakote loonu. Mona milandu yaalandile lupua umo ali wakuutua Bryant. Walanda eevi: “Musita unafikiizie miaka 15, baba wane waafumine ku nsesi, ni mama wane waatengelue. Naaiunvuile kuya nasiilue kabili natiokele mutima.” Ni kiki kyaamukwasiizie Bryant kusipikizia mu ozo musita waali waaviizie? Walanda eevi: “Tony, mukote umo wa mu kilonghaano, waali walondolola pamo ni neene ku kulonghaana ni mu nsita inge. Waambuilile palua bantu baasaakeene ni maavia inzi babanga balisie ni nsaansa. Waansomeene lileembo lya Malumbo 27:10, kabili lingi abanga wambuila palwakue Hezekia, olia waabombele wali wa kisinka anzia kine baba wakue taali wali mufuano uweeme.” Keekio, kyaamukwasiizie siani Bryant? Weene, walanda eevi: “Kupitila kukinkiziiwa na Tony, naafikiile kutendeka miilo ya nsita yonse ili yaleeta nsaansa.” Mwe bakote, muye mwali menso eevi kubakwasia baalia bakabiile kunvua “mulandu uweeme” wa kukoselezia, nga Bryant.​—Tus Maf. 12:25.

6. Paulo waabombiizie siani mpunda palua buikazi bwa bantu eevi kubakinkizia balupua ni bankazi bakue?

⁶ Paulo waabalangulusiizie balupua ni bankazi nangue kupitila kukwasiiwa na Yehova, ‘libumba likata lya bakasininkizia’ lyaasipikiziizie maavia. (Baeb. 12:1) Paulo waainikile nangue mpunda palua buikazi bwa bantu ba kale, baalia baasipikiziizie maavia a kila namuna, kunti yabapeela balupua ni bankazi mibeele ya kusipa, kabili kunti yabakwasia bapooze saana maano abo ku “muzi wakue Leeza mukose.” (Baeb. 12:22) Kabili i vikili ni loonu. Eba, tetwizi kukoseleziiwa musita utuli twasoma mpunda ilangiliile Yehova vyaamukwasiizie Gideoni, Baraka, Daudi, Samweli ni bantu bange bengi? (Baeb. 11:32-35) Ale palua mifuano ya bantu ba mu nsiku yeetu bali balangilila kiketekelo? Lingi, tuli twapokelela kufuma ku kitente kikata kya Bakasininkizia Bakue Yehova, mikanda ilangiliile balupua ni bankazi baali bakoseleziiwa kisia kusoma mpunda palua buikazi bwa mubombi umo pakati ka babombi bakue Yehova ba mu nsiku yeetu baalangiliile kiketekelo.

PAULO WAABALANGILIILE BALUPUA NI BANKAZI BAKUE VYA KUYA BALI BA MUTENDE PAMO NI BANGE

7. Weewe, wasambilila ki kupitila musoko wakue mutumua Paulo uli mu Baroma 14:19-21?

⁷ Tuli twakuula balupua ni bankazi betu musita utuli twalanda ni kukita bintu bya kuleeta mutende mu kilonghaano. Tetwizi kulekelela tukasanike kine malanga a bange apusana ni etu. Kabili, kine te kuli lifunde lya Bibilia lili kutionua, tetwizi kupatikiziasie nsaambu yeetu. Mona mufuano umo. Kilonghaano kya ku Roma kibanga kyaundilue na Bakristu Bayuda ni basili Bayuda. Musita muzilo wakue Musa luwaapuisiiziwe, bantu bali bamupupa Yehova, te babanga baloombelue kabili kukoonka mizilo palua kulia binge byakulia. (Mark. 7:19) Kutendekela pa ozo musita, Bakristu bange Bayuda baiunvuile kuya bali ni buntungua bwa kulia kila kyakulia. Anzia evio, bange Bayuda te baamwene nangue kili buino kulia bebio byakulia. Kilonghaano kyaakasanikile palua ozo mulandu. Paulo waatontelepo saana eevi kulangilila nangue ni kintu kya mana kusuunga mutende. Waalandile eevi: “Kiwaamiisie ni kulekela kulia nama ni kumina divai pamo ni binge byonse bili byalengia mwinobe kuti abale [ao, akite lizaambi].” (Soma Baroma 14:19-21.) Pakaako, Paulo waabakwasiizie balupua ni bankazi eevi bamone kooko kusyunvuana vikwaali kwaleeta maavia ku kila muntu, ni mu kilonghaano kyonse. Kabili, waali waleengelesie kwalulula bintu byaali wakita eevi te kunti abalengie bange bakisike. (1 Bakor. 9:19-22) Ni fwefue enka evio, kunti twakuula bange ni kusuunga mutende kine twatiina kukakatilasie malanga etu palua bintu bili byakoonkana ni kutona kwa kila muntu.

8. Paulo waakitile siani musita lukwaalukile mulandu ukata waavulunghaniizie mutende mu kilonghaano?

⁸ Paulo waabiikile mufuano waweeme palua kusuunga mutende pamo ni baalia babanga bakaana kwitabizia mu bintu bya mana. Kwa mufuano, bantu bange mu kilonghaano kya mu miaka mia ya ku ntendeko, baali balanda nangue baalia bantu basili Bayuda baalukile Bakristu bateetue yando, paange baali batiina kusekua na bantu ba panze. (Bag. 6:12) Paulo taatonene ata kaniini azo malanga. Inzi, kuliko kukeba bange bakoonkesie malanga akue, weene waalangiliile mibeele ya kwikeefia ni kutwala ozo mulandu ku batumua ni bakote ku Yerusalemu. (Miil Bat. 15:1, 2) Paantu waakitile evio, waakwasiizie Bakristu basiale basuungile nsaansa ni mutende mu kilonghaano.​—Miil Bat. 15:30, 31.

9. Kunti twakoonka siani mufuano wakue Paulo?

⁹ Kine kwaaluka kusyunvuana kukata mu kilonghaano, tuli twakeba butunguluzi ku baalia basaakwilue na Yehova eevi basuunge kilonghaano. Lingi, kunti twapata butunguluzi buswapiile Bibilia mu mpapulo yeetu ao mu malaizio ali afumiiwa na kuteania. Kine twaikwinda kukoonka azo malaizio, tuli kukwasia kuleeta mutende mu kilonghaano, kuliko kupatikiziasie malanga etu akoonkue.

10. Ni kiki kinge kyaakitile Paulo eevi kukita mutende mu kilonghaano?

¹⁰ Paulo waakitile mutende kupitila kupooza saana maano ku mibeele iweeme ya balupua ni bankazi, kuliko kupooza maano ku mibeele yabo ibiipile. Kwa mufuano, mu kupuililila mukanda wakue ku Baroma, Paulo waazimbuile meena a bantu bengi. Kabili mu aali ingi, waali waongeziako ni bulondolozi buweeme palwabo ao bulondolozi palua muntu bunke. Kunti twamupala Paulo kupitila kuzimbula bila kufiika mibeele iweeme ya balupua ni bankazi. Kine twakita evio, tuli kubapeela balupua ni bankazi nsaambu inge ya kukila kupalamana. Kabili, keekio kunti kyakosia ntono pakati ka balupua ni bankazi mu kilonghaano.

11. Kunti twabuezia siani mutende kine kwaaluka kusyunvuana?

¹¹ Nsita inge atasie Bakristu bakosele kimupasi, kunti baandua kunvuana ao kunti kukankabula beenenke. Keekio, kyaakitikile ni kuli Paulo ni Barnaba, kibuza wakue wa peepi. Baaba balalume, baandilue saana kunvuana palua kumutwama Marko mu lwendo lwabo lwa bumisionere. Kubanga kwali “kukanzana pakolele” pakati kaabo, kabili baapinguile tekuti baye mu lwendo lumo. (Miil Bat. 15:37-39) Inzi, ba Paulo, Barnaba, pamo ni Marko baabueziizie kabili bukibuza bwabo. Keekio kyaalangiliile nangue baali bamwene mutende ni buumo kuya byali bya mana mu kilonghaano. Kisia, Paulo waafikiile kulanda bintu biweeme palwakue Barnaba ni Marko. (1 Bakor. 9:6; Bakol. 4:10) Ni fwefue, tupalile kupuisia kusyunvuana konse kuli pakati keetu pamo ni bange mu kilonghaano ni kutwalilila kupooza maana etu ku mibeele yabo iweeme. Kine twakita evio, tuli kuleeta mutende ni buumo.​—Baef. 4:3.

PAULO WAAKOSELEZIIZIE KIKETEKELO KYA BALUPUA NI BANKAZI BAKUE

12. Ni maavia ki paleepale ali asaakaana na balupua ni bankazi betu?

¹² Tuli twabakuula balupua ni bankazi musita utuli twakoselezia kiketekelo kyabo muli Yehova. Bange bali mukusekua na bantu ba mu lupua basizumiine, na babombi naabo, ao na banafunzi benabo. Bange bali mukuluisia maluele akolele ao kuluisia aali ili yakisia. Bakristu bange bakita kale miaka ingi babatiziiziwe, kabili bakokola kale bapembeleele mpela ya keenu kyalo ifike. Ezio aali kunti yaezia kiketekelo kya Bakristu loonu. Bakristu ba mu kilonghaano kya mu miaka mia ya ku ntendeko, baasaakeene ni maavia a evio vyenka. Paulo waakitile siani eevi kubakoselezia balupua ni bankazi bakue?

13. Paulo waabakwasiizie siani baalia baali basekua juu ya buzumino bwabo?

¹³ Paulo waabombiizie Maleembo eevi kukuula kiketekelo kya balupua ni bankazi bakue. Kwa mufuano, paange Bakristu Bayuda te baali bamona ka kulanda musita bantu ba mu lupua lwabo basizumiine lubaali babalanda nangue diini ya Bayuda ili pa muulu kuliko diini ya Kikristu. Kakiine, mukanda waaleembele Paulo ku Baebrania, waabakoseleziizie saana babo Bakristu. (Baeb. 1:5, 6; 2:2, 3; 9:24, 25) Milandu yakue ibanga yali ni buviinde bwa kubakwasia bamane bya kulanda ntaanzi ya baalia babanga babapinga. Loonu, kunti twaviinda kukwasia balupua ni bankazi bali mukusekua eevi baviinde kubombia mpapulo yeetu iswapiile Bibilia, kabili balondolole nsaambu ilengiizie kwitabila bintu bibazumiine. Kabili kine balumendo ni bakaziana betu bali basekua juu ya kuzumina nangue bintu byaabumbilue, kunti twabakwasia bapate mpunda mu broshua ilandile, Uhai​—Ulitokana na Muumba? ni elia ilandile Vitu Vyenye Uzima Vilianza Namna Gani?​—Maulizo 5 ya Kujiuliza, eevi kulangilila juu ya ki bazumiine nangue bukose bwaabumbilue.

14. Anzia kine Paulo abanga wali ni bingi bya kukita mu miilo ya kusimikila ni kusambilizia, waakitile ki?

¹⁴ Paulo waabakinkiziizie balupua ni bankazi eevi balangilile ntono kupitila “miilo iweeme.” (Baeb. 10:24) Waabakwasiizie balupua ni bankazi bakue apanasie kupitila milandu, inzi kabili kupitila bikitua. Kwa mufuano, musita balupua ni bankazi ba mu Yudea lubaalukile mu nzala, Paulo waaile kubatwalila bintu paleepale bibaali bakabiile. (Miil Bat. 11:27-30) Kakiine, anzia kine Paulo abanga waali ni bintu bingi bya kukita mu miilo ya kusimikila ni kusambilizia, lyonse abanga wakeba nzila ya kubakwasia baalia babanga bakabiile kukwasiiwa mu bintu bya kimubili. (Bag. 2:10) Kupitila kukita evio, waakwasiizie balupua ni bankazi bakile kuswapila nangue Yehova wakaba kubeemena. Loonu, musita utuli twaipeela nsita yeetu, maka etu, ni bufundi bwetu eevi kukwasia mu nzila imonekele mu musita wa masaanzo, ni fwefue tuli twakuula kiketekelo kya balupua ni bankazi betu. Kabili, kunti twakita evio kupitila kufumia bulongio lyonse palua miilo ya kyalo kyonse. Kine twakita evio mu ezio nzila ao mu nzila inge, kunti twakwasia balupua ni bankazi betu baswapile nangue Yehova takaba kubasia ata kaniini.

15-16. Kunti twabakitila siani baalia bali ni kiketekelo kitopele?

¹⁵ Paulo taalekeele kubakwasia baalia babanga baali ni kiketekelo kitopele. Waabalangiliile nkumbu ni kulanda naabo wasaansamukile kabili mu nzila iweeme. (Baeb. 6:9; 10:39) Kwa mufuano, mu mukanda wakue waabaleembeele Baebrania, waabombiizie mulandu, “tu,” ni mulandu “fwefue.” Kukita evio, kwaalangiliile nangue ni weene waali wapalile kubombia musoko waafumiizie. (Baeb. 2:1, 3) Nga Paulo, ni fwefue tetwizi kulekela kubakwasia baalia bali ni kiketekelo kitopele. Inzi, tuli twabakuula kupitila kubapoozako saana maano. Musita utuli twakita evio, tuli twalangilila nangue tubatonene. Kulanda mu nzila iweeme, kunti kwakwasia baalia batutuiliziizie bakile kusonseziiwa ni kukoseleziiwa na milandu yeetu.

¹⁶ Paulo waabasininkiziizie balupua ni bankazi bakue nangue Yehova waali wamanine miilo yabo iweeme. (Baeb. 10:32-34) Ni fwefue kunti twakita kintu kipaleene ni keekio musita utuli mukukwasia lupua ao nkazi ali ni kiketekelo kili mukuya kyatopa. Kunti twamwipuzia eevi atubuile vyaafikiile kumana kisinka, ao kunti twamukinkizia atubuile palua nsita yaaiunvuile nangue Yehova wamukwasia. Kunti twabombia ezio fuasi eevi kumusininkiziizia nangue Yehova talabile bintu byaakitile ozo lupua ao nkazi mu nsita yaapitile, bilangiliile nangue amutonene, kabili nangue Weene takaba kumusia mu musita uli mukuiza. (Baeb. 6:10; 13:5, 6) Bobo bulondolozi kunti bwasonsezia nkulu yakue lupua ao nkazi eevi atwalilile mu miilo Yakue.

“TWALILILE KUKOSELEZIANA”

17. Ni bufundi ki butupalile kutwalilila kukuzia?

¹⁷ Nga evelia muntu ali wakuula vyali wakila kuwaamia bufundi bwakue lingi, ni fwefue kunti twakila kuwaamia bufundi bwetu kupitila kukuulana. Kunti twakwasia bange baaluke ni maka a kusipikizia maavia, kupitila kulondolola pamo naabo palua mifuano ya bantu baasipikiziizie mu nsita ya kale. Kunti twaleeta mutende kupitila kuzimbula bintu biweeme bituli twamona ku bange, kusuunga mutende kine te wakeba kuzeeza, ni kubuezia mutende kine kwaaluka kusyunvuana. Kabili kunti twatwalilila kukuula kiketekelo kya balupua ni bankazi betu kupitila kulondolola pamo naabo bisinka bya mana bili mu Bibilia, kupitila kubakwasia mu nzila imonekele, ni kukwasia muntu onse atopele kimupasi.

18. Weewe, wapingula kukita ki?

¹⁸ Baalia bali babomba miilo ya kukuula bikuulua bya kiteokrasi, bali basaangua bali ni nsaansa kabili basekeleele beelia bibali nabio. Kunti twaaluka ni nsaansa ni kusekelela beelia bitukwete kine twakwasia kukosia kiketekelo kya balupua ni bankazi. Kupusana ni bikuulua bili byafikiila kwinooneka, bintu bili byafuma mu miilo yeetu ya kukuulana kunti byatwalilila loonse! Kansi tupingule ‘kutwalilila kukoseleziana ni kukuulana.’​—1 Bat. 5:11, NWT.