¿Chúsiá echi testigo Jeobá sinucho riká napawí jarecho religiones yúa newalamia echi Jesús mukúala?
Tamujé ko nijewi japi aní echi Biblia japi chúriká ta nokiboa newalamia echi Jesús mukúala, japi ayénachó anéliwa español niraa “la cena del Señor” o “la última cena” (1 Corintios 11:20). Nalí be, echi pagótami japi napawí jarecho religiones yúa, mayé alí omawa jaré namuti japi riká ke aní echi Biblia.
¿Chúsiá omáwiliwa?
Echi riká ta omawa jiti newalabo japi Jesús isili tamujé jitra alí matétara iyayá (Mateo 20:28; 1 Corintios 11:24). Jepuná omáwali ke ju japi riká noká jarecho religiones, ayénachó ke ju bilé namuti japi tamó wikawi echi namuti chati japi ta noká.a Echi Biblia ko bineri japi Onorúami ko tamó bi wikawi echi chati namuti japi ta noká ati bichíwisaká Jesús alí ke ko echi omáwali jitra japi ta noká (Romanos 3:25; 1 Juan 2:1, 2).
¿Chu kisapi omáwiliwa?
Jesús ko aneli echi najátowala japi newalama japalí echi mukuli, nalí ke aneli chu kisapi (Lucas 22:19). Jaré pagótami ko mayé japi omáwisaré sinibí michá; jarecho ko japi sinibí tarali, sinibí rawé o wisabé niraa bilé rawé japi riká echi pagótami binoy niraa nakí. Nalí be, a nirú jaré namuti japi ta jitra natásaré.
Echalí rawé japalí echi judíos omawie echi Pascua, Jesús ayenachó napawili echi discípulos yúa alí aneli japi sinibí echi riká nokimea; alí miná ko mukuli (Mateo 26:1, 2). Jepuná ikili japi riká anili echi Biblia japi ikimea riweili. Echi Jesús mukúala chopi iyiri nili japi riká nokayé echi judíos miʼayá echi méchuli echalí rawé Pascua kaachi (1 Corintios 5:7, 8). Echi judíos omáwali echi Pascua bilé rawé sinibí bamíali (Éxodo 12:1-6; Levítico 23:5). Echi bacháwala cristianos ayénachó omáwali echi Jesús mukúala bilé rawé sinibí bamíali, alí tamujé testigo Jeobá echi riká cho noká, jiti ta nijewi japi riká aní echi Biblia.b
Chu iyiri rawé alí chu iyiri hora
Japi Jesús anili tamó iʼwiri machiyá echi rawé alí echi hora japi ta napawipo newalamia echi Jesús mukúala. Echi 14 inárachi nisán bamíali 33 ma mokowíachi echi rayénali, Jesús ko aneli echi discípulos japi napawima newalamia echi mukúala, japi riká aní echi calendario lunar bíblico (Mateo 26:18-20, 26). Echi testigo Jeobá ayénachó omawa sinibí bamíali echi Jesús mukúala echi rawé japi riká nokali echi bacháwala cristianos.c
Echi 14 inárachi nisán bamíali 33 viernes nili, nalí be ibili bamíali sinúrika rawé ju. Jiti machiboa piri rawé nima echi 14 inárachi nisán, echi testigo Jeobá tará japi riká tarali echi judíos japi pireili bachá siglo alí ke ko japi riká tará jipi echi judíos.d
Echi pan alí echi vino
Echalí rawé Jesús néeli echi pan ke levadura achérami alí vino uva baʼwila japi ripili japalí omáwali echi Pascua (Mateo 26:26-28). Jiti la, tamujé ayénachó nee pan ke levadura achérami o jarecho si namuti, alí vino uva baʼwila japi binoy chokoli alí japi ke azúcar nalówitami ju, alcohol o jarecho si namuti.
Jarecho religiones a nee pan levadura achérami. Nalí be echi Biblia wisabé niraa nee echi levadura japi riká ko echi pecado alí echi chati namuti (Lucas 12:1; 1 Corintios 5:6-8; Gálatas 5:7-9). Jiti la, echi pan ke levadura achérami aniwáami ju echi Jesús ripokala japi ke cha isíami nili (1 Pedro 2:22). Jarecho religiones ke nee echi vino nalí nee echi uva baʼwila bi, nalí echi Biblia ke echi riká aní. Echi riká noká jiti echi ko mayé japi echi Biblia aní japi ke bajísaré alcohol (1 Timoteo 5:23).
Japi aniwáami ju echi pan alí echi vino
Echi pan alí echi vino japi néeliwa echoná Conmemoración, aniwáami ju echi Jesús ripokala alí echi Jesús lalá. Jepuná ke najiti echi Jesús ripokala o echi Jesús lalá, japi riká jaré nata. Ke cho nalowi echi sapala alí echi lalá yúa. Binepo japi aní echi Biblia jepuná namuti jitra.
A nulésaká echi discípulos japi bajima binoy lalá, echi ko nulayá riwélima japi riká ke nijéwima echi Jeobá nulalíwami japi aní japi ta ke okésaré echi la (Génesis 9:4; Hechos 15:28, 29). Nalí be, Jesús ke siné nulema echi apóstoles japi ke nijéwima japi Jeobá aní echi la jitra (Juan 8:28, 29).
Echi apóstoles ke bajili echi Jesús lalá. Jesús ko anili japi binoy lalá ruʼlúwitami nima, echi ko aniwáami ju japi Jesús kecho bijí mukuli (Mateo 26:28).
Jesús ko binoy nijili jili miʼlirúami nima “sinepi niráa” (Hebreos 9:25, 26). Echi pan alí echi vino najítisaká Jesús ripokala alí echi lalá, sinibí japalí omáwiliwa echi mukúala, Jesús ko sinibí bamíali mukusaa riweili.
Jesús ko anili: “Sinibí jeʼná jerigá olasi, mapurigátamo galá ʼnatabo tamí jiti”, ke tasi anili: “A checho nokisí japi ni isili” (1 Corintios 11:24).
Echi pagótami japi bichí japi echi pan alí echi vino najiti echi Jesús lalá alí echi ripokala (transubstanciación anelíami) echi riká nata jiti jaré Biblias sinúrika traducírili jaré versículos. Japi riká japi aní Mateo 26:28, jaré jériká traducírili japi Jesús anili echi vino jitra: “Jeʼná ju Nijé lalá”. Nalí be, japi Jesús anili echi riká traducíriwa: “Na ko japi riká nijé lalá ju” o “jepuná aniwáami ju japi riká nijé lalá”.e Japi riká Jesús wisabé niraa isili, echi ko néeli bilé metáfora (Mateo 13:34, 35).
¿Jépuká koʼá echi pan alí bají echi vino?
Japalí echi testigo Jeobá napawí newalamia echi Jesús mukúala, pe kuabi koʼá echi pan alí bají echi vino. ¿Chúsiá?
Echi binoy lalá jitra Jesús ko niwali bilé kulíwami katúwiliami, alí isili japi ma ke natéami nima echi katúwiliami japi Jeobá isili Israel yúa (Hebreos 8:10-13). Echi japi Jeobá chapili, echi bi ju japi koʼá echi pan alí bají echi vino, ke suwaba echi cristianos echi riká noká (Hebreos 9:15; Lucas 22:20). Echi chapirúami ripá rewegachi nulama Jesús yúa. Echi Biblia ko aní japi 144,000 pagótami bi ju japi nulama Jesús yúa (Lucas 22:28-30; Apocalipsis 5:9, 10; 14:1, 3).
Nalí be, ne sojí sinéami tamujé nima echi “wikabé pagótami” japi sinibí pirélima jenaʼí Wichimóbachi we baʼóachi (Lucas 12:32; Apocalipsis 7:9, 10). Tákoré echi japi pirélinali echoná Wichimóbachi we baʼóachi ke koʼá echi pan alí bají echi vino, japalí ta simía echi Conmemoración, ata néwariwélitipo japi ta we natéami niraa iné japi nokali Jeobá alí Jesús tamujé jitra (1 Juan 2:2).
a Echi oselí riwéami El Espíritu Santo, la Iglesia y los sacramentos aní echoná página 12: “Echi Biblia ke nee echi raʼíchali ‘sacramentoʼ [bilé namuti japi echi pagótami noká jiti Onorúami tamó wikáwima], echi Biblia nee echi raʼíchali ‘misterioʼ [bilé namuti japi echi pagótami ke aʼlá machí alí ke omero ruyea]. Nalí be, japalí echi Kulíwami Testamento raʼicha echi pakóliwami jitra alí echi Eucaristía [japalí omawi echi Jesús mukúala o ‘la Cena del Señor’] ke tasi aní japi bilé ‘misterio’ ju”.
b Iné echi oselí The New Schaff-Herzog Encyclopedia of Religious Knowledge, volumen IV, páginas 43-44, alí McClintock and Strongʼs Cyclopedia, volumen VIII, página 836.
c Iné echi oselí The New Cambridge History of the Bible, volumen 1, página 841.
d Tákoré echoná calendario japi nee echi judíos jipi rawé, echi michá nisán chotasi japalí ité echi luna nueva astronómica, nalí jepuná ko ke nili japi riká tarali echi judíos echalí bachá siglo. Echi judíos chabé piréami chotásili taraa echi bachá rawé echi michá nisán, japalí echi luna nueva ma ku inérami nili echoná Jerusalén jonsa, nalí jepuná ikiyé ma simírisa bilé rawé o jaré ma, japalí ité echi luna nueva astronómica. Jiti la jipi rawé isini kaachi echi rawé japalí echi judíos omawi echi Pascua, sinúrika rawé ju echi yúa japalí echi testigo Jeobá omawi echi Jesús mukúala.
e Iné echi Biblias: A New Translation of the Bible, japi osali James Moffatt; The New Testament—A Translation in the Language of the People, japi osali Charles B. Williams; alí The Original New Testament, japi osali Hugh J. Schonfield.