Echi leériami ko machinali
Japalí Jesús ranarúami nili echoná Belén, ¿chúsiá José alí María echoná ripili alí ke ku roʼili echomí Nazaret japoná echi pireili?
Echi Biblia ke aní, nalí a ruyé jaré namuti japi ta jitra machí chúsiá echi riká nokáliré.
Japalí bilé ángel aneli María japi ranélima, echi alí José piréami nili echomí Nazaret, bilé ciudad echomí Galilea (Luc. 1:26-31; 2:4). Alí miná ko ku simíali echomí Nazaret japalí machínili Egipto jonsa. Jiti Jesús echoná Nazaret ochérili, nazareno anérami nili (Mat. 2:19-23). Jiti la japalí ta kipú Nazaret jitra, ata sinibí nata José, María alí Jesús jitra.
Nalí María ko a raʼéwili echomí Judea, ¿chúriká ti machí? Jiti echi ko olali téemala echomí. Echoná biteili Elisabet, japi echi sacerdote Zacarías upila nili alí miná ko Juan el Bautista iyela nili (Luc. 1:5, 9, 13, 36). María ripili bikiá michá echoná Elisabet bitélachi alí miná ko ku roʼili echomí Nazaret (Luc. 1:39, 40, 56).
Pe aminana José nijéwili japi nulali echi silíami japi oserúa rikásaré echi “riwalá echoʼná oselichi”. Jiti la echoná Nazaret jonsa, José alí María simíali echomí Belén, echi ciudad David níwala, alí echoná ranarúami nili Jesús japi riká anili echi profecías japi echoná nima riweili (Luc. 2:3, 4; 1 Sam. 17:15; 20:6; Miq. 5:2). Jiti la, José ko ke nakili japi María checho ku roʼima echomí Nazaret echi Jesús yúa japalí bijí taa muchi nili. Ripili echoná Belén, japi 9 kilómetros bi nili mulipi echoná Jerusalén. Alí echi ko we aʼlá nili jiti echi riká a omérima toyá bilé chiliwéliami echoná templo japi riká anili echi Ley (Lev. 12:2, 6-8; Luc. 2:22-24).
Ayénachó ata newalásaré japi echi ángel aneli María japi echi ranala narema riweili echi trono japoná asali David alí japi nulama riweili japi riká Silíami. ¿Natáliré José alí María japi we natéami nili jiti Jesús ranarúami nili echoná ciudad David níwala? (Luc. 1:32, 33; 2:11, 17). Nátiliré japi we aʼlá nima japi ripima echoná Belén alí echi riká buwema japi Onorúami anema japi nokimea.
Ke ti machí chu kilí ripili echoná Belén. Nalí japalí sili echi astrólogos Jesús inemia, echi ko ma bilé taa towí nili alí ke bilé muchi, ayénachó José alí María ma olali bilé kalí (Mat. 2:11). Jiti la, a wilí ripili pirea echoná Belén.
Herodes “nuleli koʼwínala ne siʼnéami echi jaré kúuchi kúrowi echoʼná Belenchi muchúami, [...] mapu ikí ketasi cho okuá bamíbami níili” (Mat. 2:16). Jiti bilé ángel ruyeli José japi ikimea riweili Jesús echoná ripísaká, echi alí María júmisili echomí Egipto alí echoná ripili japalí cheka Herodes mukuli. Pe aminana ko simíali pirélisia echomí Nazaret. ¿Chúsiá ke simíali echomí Belén? Jiti echoná nulaká asali Arquelao, japi Herodes nolá nili, alí jiti a bijí nijéwili japi Jeobá nuleli japalí aneli japi ikimea riweili echomí Belén. Jiti la José yúrili echi téemala echomí Nazaret. Echoná Jesús ke namú ikimea riweili alí we aʼlá ochérima riweili jiti omérima nóchilia Jeobá (Mat. 2:19-22; 13:55; Luc. 2:39, 52).
A keʼré japi José mukuli japalí Jesús kecho bijí mukuli alí echi riká jaré pagótami omérima pirea echoná ripá rewegachi. Echi riká nílaká, José ku owínima jenaʼí Wichimóbachi alí wiká pagótami omérima machiyá echi alí ayénachó machimea chúsiá echi alí María nátili ripimia echoná Belén wilí pe japalí Jesús ma ranarúami nili.