Génesis
37 Jacob nixtáa má xúʼko̱ náa ku̱ba̱ʼ Canaán, náa nixtáa anu̱u̱* xóo xa̱bu̱ bi̱ na̱ʼkha̱á.
2 Rígi̱ nindxu̱u̱ historia ndrígóo Jacob.
Índo̱ José bi̱ nindxu̱u̱ a̱ʼdióo gíʼdoo 17 tsiguuʼ xtáa rañewu̱u̱n mugiu̱u̱ gajmíi̱n e̱ji̱i̱n Bilhá ga̱jma̱a̱ Zilpá, bi̱ nindxu̱ún gu̱ʼwi̱i̱ anu̱u̱. Mbóo mbiʼi José niʼthúu̱n anu̱u̱ dí raʼkhí ga̱jma̱a̱ numún a̱ngui̱i̱n. 3 Israel nindoo kaʼyoo itháán José ki xóo eʼwíinʼ e̱ji̱i̱n, numuu rí ikhaa nindxu̱u̱ a̱ʼdióo bi̱ nigiʼdaa índo̱ nikhi̱i̱ má, ga̱jma̱a̱ nikuʼma rí muni mbá xtíñuu mbi̱jua̱ rí mitsaanʼ.* 4 Índo̱ a̱ngui̱i̱n José ndiyáá rí anu̱ún nandoo kaʼyoo itháán ikhaa ki xóo xúgíinʼ ikhiin, ikhú nikiʼníin kuyáá rí asndu tséthán májánʼ.
5 Mbá miʼtsu José nigundaa ga̱jma̱a̱ niʼthúún a̱ngui̱i̱n, rúʼko̱ niʼni dí makiʼníin kuyáá itháán. 6 Ikhaa niʼthúún: “Mbá péñu,* gudxawíínla rí nigundaa. 7 Kuwáánʼlú ruruʼwáá xtáxu̱u̱ trigo náa xanáá, ikhú xtáxu̱u̱ ndrígóʼ ikhúún niwi̱ji̱ ga̱jma̱a̱ xtáxu̱u̱ ndrígala ikháanʼ nismbati̱gu̱u̱n náa mbájndi rí wíji̱ xtáxu̱u̱ ndrígóʼ ikhúún”. 8 A̱ngui̱i̱n nitháán: “Lá maratañájunxu ga̱jma̱a̱ mani̱ndxa̱a̱ʼ rey náa ikháanʼxu̱ ráʼ.” Xnuʼndaa rí nigiʼdoo José ga̱jma̱a̱ rí niʼthí rúʼko̱ niʼni dí makiʼníin kuyáá itháán.
9 Nda̱wa̱á José nigiʼdoo imbo̱o̱ xnuʼndaa ga̱jma̱a̱ niʼthúún a̱ngui̱i̱n: “Nigúʼdoo imbo̱o̱ xnuʼndaa. Mú, xúgi̱ xtáa rasmbatigo̱o̱ a̱jkha̱ʼ ga̱jma̱a̱ gu̱nʼ ma̱ngaa mbá 11 a̱ʼgua̱a̱n náa ikhúún”. 10 Niʼthúu̱n anu̱u̱ ga̱jma̱a̱ a̱ngui̱i̱n. Ikhú anu̱u̱ niríyúu ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n: “Ndiéjunʼla eyoo gáʼthúu̱n xnuʼndaa rá. Lá ma̱ʼkhá ikhúún gajmuʼ ru̱dáaʼ* mangiin a̱ngia̱a̱nʼ mu musmbatigu̱xu náa inaaʼ ráʼ.” 11 A̱ngui̱i̱n José nikiʼníin wéñuuʼ kuyáá, mú anu̱u̱ niʼni rí mandxaʼwáminaʼ ga̱jma̱a̱ numuu rí niʼthí.
12 Mbóo mbiʼi a̱ngui̱i̱n nigún kudiin mugiu̱u̱ anu̱u̱ mu mbuñún náa Siquem. 13 Nda̱wa̱á Israel niʼthúu̱n José: “A̱ngia̱a̱nʼ kúwá ruñún mugu̱ náa mijngii Siquem. Ayi̱, nandoʼ makuʼmán mi̱dxu̱ʼ gátañu̱u̱n”. Ikhú José niriʼñuu: “¡Gi̱i̱ xtáá, maʼgá náa gataxuʼmún!”. 14 Ikhú anu̱u̱ niʼthúu̱n: “Mbá péñu, ayuʼ gátañu̱u̱n a̱ngia̱a̱nʼ á mu kúwá májánʼ ma̱ngaa atayáá á mu kúwá májánʼ mugu̱ ga̱jma̱a̱ atanga̱án gárathu̱nʼ”. Ikhú nigájnuu náa mata* Hebrón ni̱jkha̱ náa Siquem. 15 Nda̱wa̱á mbáa xa̱bu̱ ndiʼyoo rí José jnguʼwún náa xanáá ga̱jma̱a̱ nirajxu̱u̱: “Tsáá etayáaʼ rá.” 16 José niriʼñuu: “Xtáá raʼñiin a̱ngui̱nʼ. Mbá péñu, lá ma̱ndoo marathu̱nʼ náa kúwá ruñún mugu̱ xáʼ.” 17 Ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ niʼthúu̱n: “Niguáanʼ gi̱i̱. Nidxawuun nithi: ‹Guʼgua̱ náa Dotán›” Ikha jngóo José ni̱jkha̱ gáʼñúún a̱ngui̱i̱n náa Dotán ga̱jma̱a̱ ikhí nixkamiin a̱ngui̱i̱n.
18 Mú nákha ikhaa xóó tséjkha̱nú náa kúwá a̱ngui̱i̱n, ikhiin ndiyáá asndu nákha xtáa ra̱ʼkha̱ mitsínguánʼ ga̱jma̱a̱ nitamijná xú káʼnii muxiyáa. 19 Nitamijná kaníkiin: “¡Guya̱la! A̱ʼkhu̱ e̱ʼkha̱ xa̱bu̱ xnuʼndaa. 20 Guxíyalu ga̱jma̱a̱ guʼduma̱ʼa̱a̱n náa iñáʼ.* Ga̱jma̱a̱ muʼthálu dí niʼkhu̱u̱ mbáa xujkhú xáná. Gúʼyáá xú káʼnii gambánuu rí nigundaa”. 21 Índo̱ Rubén niʼdxawuun rí nithi, nindoo maʼni kríya̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ niʼthún: “Xúxiya̱lú”. 22 Rubén niʼthúún xóó: “Xuxíʼdíí eʼdiuu. Guxuʼmáaʼ náa iñáʼ dí rígá náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ,* xúʼni gawíínʼlú”. Numuu rí ikhaa nindoo maʼni kríyaaʼ náa a̱ngui̱i̱n, mu xúʼko̱ maxniáa anu̱u̱.
23 Índo̱ José ni̱jkha̱nú, a̱ngui̱i̱n niriyaʼ xtíñuu mbi̱jua̱ rí mitsaanʼ kagíʼ. 24 Ikhú nirugua̱a̱ ga̱jma̱a̱ nidama̱ʼa̱a̱n náa iñáʼ. Mú, mbiʼi rúʼko̱ nda̱a̱ iyaʼ náa iñáʼ.
25 Nda̱wa̱á nitri̱gi̱i̱n nipiʼtsu ga̱jma̱a̱ índo̱ ndiyáá dí kúwá raguwaʼ mbaʼin xa̱bu̱. Nindxu̱ún ismaelitas bi̱ naguwáʼ náa Galaad nagún náa Egipto. Camello ndrígu̱ún kuda ládano,* bálsamo* ga̱jma̱a̱ xtáyoo ixi̱ dí mbrakha̱. 26 Ikhú Judá niʼthúún a̱ngui̱i̱n: “Ndiéjunʼ gúʼda̱a̱ á mu nuxiyáa giʼtiulú ga̱jma̱a̱ xúʼthá dí nixiyáa xá. 27 Gugujua̱a̱ náa ismaelitas ga̱jma̱a̱ xúʼni gawíínlu ikháanʼ. Numuu rí nindxu̱u̱ giʼtiu̱lú ga̱jma̱a̱ mbóó e̱ʼdiu̱lúʼ”. Ikha jngóo eʼwíinʼ a̱ngui̱i̱n Judá nidxawíín rí niʼthí. 28 Índo̱ madianitas bi̱ nugujua̱ ninújngún ikhí, ikhú a̱ngui̱i̱n José niriya̱a̱ʼ náa iñáʼ ga̱jma̱a̱ nigujua̱a̱ náa ismaelitas ga̱jma̱a̱ mbá 20 mbújkha̱a̱ plata. Ikhiin nigún kuya̱a̱ José náa Egipto.
29 Nda̱wa̱á Rubén ni̱jkha̱ gájnguaʼán náa iñáʼ ga̱jma̱a̱ ndiʼyoo rí ndáwáa José ikhí, ikhú nixkuʼtu xtíñuu. 30 Nda̱wa̱á Rubén nitanga̱a̱ náa kúwá a̱ngui̱i̱n ga̱jma̱a̱ niʼthún gakhi̱i̱: “¡Ndáwáa gíʼtiulú náa iñáʼ! Ndíí lá gáni̱ ikhúún xúgi̱ rá.”
31 Ikhú nirajtuun xtíñuu mbi̱jua̱ rí mitsaanʼ kagíʼ José, nixiyáa mbáa chivátu* ga̱jma̱a̱ nixumaʼ xtíin náa eʼdi. 32 Nda̱wa̱á nixuʼma̱a̱ xtíin mbi̱jua̱ rí mitsaanʼ rígi̱ náa anu̱u̱, nitháán: “Nixkamaaxu rígi̱. Mbá péñu, atayáá á mu nindxu̱u̱ xtíñuu a̱ʼdiáaʼ o na̱nguá”. 33 Nda̱wa̱á índo̱ ndiʼyoo, ikhú niʼthí gakhi̱i̱: “¡Nindxu̱u̱ xtíñuu a̱ʼdióʼ! ¡Mbáa xujkhú xáná niʼkhu̱u̱! ¡Mbáa asndu nikujkuii José!” 34 Ikhú Jacob nixkuʼtu xtíñuu ga̱jma̱a̱ nigíwánʼ mbá xtíin mi̱du̱* náa smidúu̱ ma̱ngaa nixtáa ngíná mba̱yu̱u̱ʼ mbiʼi ga̱jma̱a̱ numuu a̱ʼdióo. 35 Xúgíinʼ e̱ji̱i̱n nunimíjna̱ rí muni̱i̱ a̱jkiu̱u̱n, mú ikhaa tséniñaminaʼ rí muni̱i̱ a̱jkiu̱u̱n. Naʼthí: “¡Maxtáá ngíná má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ numuu a̱ʼdióʼ asndu índo̱ gákhañuʼ!”* Anu̱u̱ José nimbiyaʼ má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ numuu ikhaa.
36 Madianitas nigujua̱a̱ náa Egipto. Náa xa̱bu̱ ñajunʼ Potifar ikhaa ma̱ngaa nindxu̱u̱ bi̱ kayá edxu̱u̱ náa bi̱ nuñewa̱a̱n faraón.