Referencia ndrígóo I̱yi̱i̱ʼ dí najmulú náa reunión xóo kúwi̱i̱n ga̱jma̱a̱ xóo Etaraʼa Cristianos
© 2024 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
5-11 MAYO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA PROVERBIOS 12
Maguma tsajkurámááʼ á mu natiejunʼ gakhi̱i̱
Rí gíʼdoo itháan numuu ki xóo diamantes
Rí mbiʼi xúgi̱, mbaʼin xa̱bi̱i̱ Dios naʼniún mingíjyúuʼ muguaʼdáá rí nda̱ñúnʼ. Mú ikhiin na̱nguá eyááʼ mbá rí xáʼniun mingíjyúuʼ ga̱jma̱a̱ muni xóo dí rakáʼyoo. Rí nuni, nunimi̱jna̱ muñajunʼ májánʼ. Xúʼko̱ nusngajma rí xóo nindxu̱u̱ Dios bi̱ naʼni rí jmbu itháan gíʼdoo numuu ki xóo i̱ʼwáʼ (Prov. 12:24; Efes. 4:28).
Xú káʼnii gándoo gániguluʼ muñajunʼ wéñuʼ rá.
Grajxe̱ rí naguma iwáá kayuʼ ma̱ndoo mambáyulúʼ rí manigulúʼ muñajunʼ. Ma̱ngaa Jesucristo niʼthí: “Rígá itháan gagi dí maraxna̱ ki xóo dí makánaa’” (Hechos 20:35). Ma̱ngaa bi̱ nambáñun ñajunʼ rí nuʼni, xóo xa̱bu̱ bi̱ nutsi o xa̱bu̱ bi̱ nutañajunlú, ma̱ngaa kúwi̱i̱n eʼwíínʼ bi̱ nambáñun: Bi̱ kuwa náa guʼwúlú ga̱jma̱a̱ bi̱ nda̱ñúnʼ itháan.
Bi̱ kuwa náa guʼwúlú. Índo̱ xa̱bu̱ bi̱ guáʼdiin e̱ji̱n nunimijna muxnún rí nda̱ñúnʼ bi̱ kuwa náa guʼwún. A̱jma̱ enii rí xóo numbañún. Timbá, nuxnún rí itháan nda̱ñúnʼ xóo ganitsu, xtíin ga̱jma̱a̱ guʼwá. Xúʼko̱ nunimbaníí ñajunʼ rí Dios naxnún rí muxnún rí nda̱ñúnʼ ‹bi̱ kuwa náa guʼwún› (1 Timoteo 5:8). Raga̱jma̱, nusngúún ga̱jma̱a̱ xkri̱da ndrígu̱ún rí gíʼmaa muñajunʼ májánʼ. Shane naʼthí: “Anu̱ʼ nañajunʼ májánʼ wéñuʼ: Ñajunʼ rí naʼni májánʼ nindxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ nañajunʼ gakhii xúgíʼ mbiʼi, itháan niñajunʼ náa naʼtóo ixi̱. Náa ikhaa nijmañuʼ rí gíʼdoo numuu ñajunʼ rí nani ga̱jma̱a̱ ñawúunʼ, índo̱ nani mbá rí mambáñun xa̱bu̱”.
Bi̱ itháan nda̱ñúnʼ. Apóstol Pablo niʼthún cristianos rí gíʼmaa ‹muñajunʼ wéñuʼ›. Náa numuu rá. ‹Mu xúʼko̱ ma̱ndoo muxnún itháan bi̱ ndañúnʼ› (Efesios 4:28). Á mu nuʼnimijna rí muxnún rí ndañúnʼ bi̱ kuwa náa guʼwúlúʼ, mbáa maʼngo̱o̱ mumbáñun bi̱ nda̱ñúnʼ (Proverbios 3:27). Xúʼko̱ kaʼnii, rí muñajunʼ wéñuʼ maʼni makuwáanʼ gagi numuu rí nuxnún eʼwíínʼ.
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
Rí gajkhun na̱nguá e̱ʼkha̱ kayóo rí tsímáá, na̱ʼkha̱ kayóo rí sia̱nʼ
15 Xúʼni̱ rí marigá xkujndu. Gundxaʼwáá edxu̱lúʼ ndiéjunʼ gáʼni rí maguaʼdáá xkujndu gajmiúlú bi̱ kuʼñúún ga̱jma̱a̱ rí xóo gúʼni (Prov. 12:16, 23). Mbáa ndxájulú bi̱ xtáa náa Australia naʼthí: “Jmégiuʼ nditháan tsíyoo gaʼyoo rí gajkhun. Ikha jngó nákha xóó tsetaráʼaxu mu mbuyáá xú káʼnii xtáa, ajmbioʼ ga̱jma̱a̱ ikhúúnʼ nunda̱ʼa̱a̱xu Jeobá rí mambáyuxuʼ rí xuriʼñááxu mijkoo. Nuniratamijnaxu mu índo̱ gutamíjnaxu mani̱ndxu̱u̱ májánʼ. Ma̱ngaa, nunimíjna̱xu mú xútamíjná gajmiúxu̱ mba̱yu̱ʼ rí ma̱ndoo maʼgá kaguáanʼxu magi̱ʼdu̱xu ga̱jma̱a̱ numuu religión, ikha jngó tsetaráʼaxu mba̱yu̱ʼ”.
12-18 MAYO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA PROVERBIOS 13
Xánigua̱a̱ʼ maraxtaa xóo kúwá xa̱bu̱ ramíjíin
it-2 186, 187
Lámpara
Ajngáa xkri̱da. Rí najmuu mbáa xa̱bu̱ mu maʼgáaʼ náa kamba̱a̱ nindxu̱u̱ mbá lámpara mu mambiʼyuu. Náa Proverbios 13:9 na̱ʼkha̱ raʼthí ga̱jma̱a̱ numuu mbá xkri̱da ga̱jma̱a̱ numuu mbáa xa̱bu̱ májánʼ ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ ra̱májánʼ, ikhí naʼthí: “Agiuuʼ xa̱bu̱ bi̱ naʼni rí májánʼ mambiʼi itháán xngiyaʼ, mú agiuuʼ xa̱bu̱ bi̱ naʼni dí ra̱májánʼ majuiʼyúu”. Xó má eʼthí náa texto rígi̱, dí agiuuʼ xa̱bu̱ bi̱ naʼni rí májánʼ mambiʼi itháán xngiyaʼ mú ma̱ngaa agiuuʼ xa̱bu̱ bi̱ naʼni dí ra̱májánʼ, majuiʼyúu maski asndu májánʼ kamba̱a̱ náa na̱jkha̱ ga̱jma̱a̱ maʼni tsiakimínáʼ mu agiuuʼ mambiʼi itháán xngiyaʼ, mú Dios maʼni rí maguanúu náa mikrína ga̱jma̱a̱ rígi̱ gaʼni rí maxpátri̱ga̱a̱, xígi̱ káʼnii gágíʼnuu xa̱bu̱ bi̱ naʼthí dí ra̱májánʼ ga̱jma̱a̱ numuu anu̱u̱ ga̱jma̱a̱ numuu ru̱dúʼ (Pr 20:20.)
Índo̱ naʼthí rí lámpara ndrígóo mbá xa̱bu̱ majuiʼyúu ma̱ngaa nandoo gáʼthu̱u̱n dí nda̱a̱ rí gíʼthún nda̱wa̱á xa̱bu̱ buʼko̱. Náa Proverbios 24:20 naʼthí: “Ma̱ngaa ndaa dí gíʼthún nda̱wa̱á mbáa xa̱bu̱ bi̱ naʼni dí ra̱májánʼ ga̱jma̱a̱ agiu̱únʼ xa̱bu̱ bi̱ nuni̱ dí ra̱májánʼ majuiʼyúu”.
“Xátaxuʼdáminaʼ aʼkhá ga̱jma̱ʼ mbáa”
13 Xó má ndiʼyáá náa capítulo 3, bi̱ nambáxa̱ʼ gajmiáanʼ ma̱ndoo muniaʼ matani mbá dí májánʼ o dí ra̱májánʼ (Proverbios 13:20; atraxnuu 1 Corintios 15:33). Xúʼko̱ esngájma xkri̱da ndrígóo Dina, wáxioo Jacob. Maski ajndu nijuiʼsngáá májánʼ nákha chíʼgíʼ, ikhaa tándxa̱ʼwáminaʼ xó má gíʼmaa, ndiñíinʼ wa̱ʼxa̱ʼ bi̱ kuwa náa Canaán mu mambaxúu gajmíi̱n, xuajen dí xó má Moab, najmaʼnuʼ xóo náa nuxuda̱mi̱jna̱ aʼkhá (Levítico 18:6-25). Ikha jngó, ndiéjunʼ endxaʼwamíjna̱ xa̱bekha bi̱ kuwa náa xtáa Dina índo̱ nduyáá xá. Dí ra̱mingíjyúuʼ muni rí maxpatríguíi náa aʼkhá. Ga̱jma̱a̱ Siquem, “bi̱ itháan nduyamajkuíí náa goʼwóo anu̱u̱”, ma̱ngaa nindxa̱ʼóo edxu̱u̱ xúʼko̱ (Génesis 34:18, 19).
14 Nda̱wa̱á, Dina nininiʼ Siquem. Mbáa Dina tándxa̱ʼwáminaʼ rí mabóoʼ ga̱jma̱a̱ Siquem índo̱ ndiʼyoo. Mú Siquem tándxa̱ʼwáminaʼ xúʼko̱. Mbóo mbiʼi, índo̱ nigua̱ʼa̱ mabóoʼ ga̱jma̱a̱ mbáa a̱ʼgu̱, niʼni xó má nuni mbaʼin xa̱bu̱ bi̱ kuwa náa Canaán: Ikhaa na̱nguá nixmiéjunʼ á mu ndxáʼgú xándoo, “nigujtuwin” ga̱jma̱a̱ “nitsíjmaa”. Nda̱wa̱á “nindoo kaʼyoo” Dina, mú rígi̱ tariʼkhuu nimbá rí Siquem niʼni (atraxnuu Génesis 34:1-4). Mú raʼkháa i̱ndó Dina nigíʼnuu dí ra̱májánʼ, numuu dí táraʼwíin májánʼ bi̱ mambaxúu gajmíi̱n, niʼni makuwá gaʼkhu xúgínʼ bi̱ kuwa náa goʼwóo ga̱jma̱a̱ niʼni rí ní xúyamajkún (Génesis 34:7, 25-31; Gálatas 6:7, 8).
w04 15/7 31 kutriga̱ 6
“Xúgíinʼ bi̱ najmañún nduyáá xóo muni̱”
Xa̱bu̱ bi̱ najmañún ga̱jma̱a̱ bi̱ naʼni rí májánʼ maguma tsajkurámááʼ. Salomón niʼthí: “Xa̱bu̱ bi̱ naʼni rí májánʼ nakuiʼtsu ga̱jma̱a̱ nagíʼmuu, awúún xa̱bu̱ bi̱ nuni̱ dí ra̱májánʼ mijchú” (Proverbios 13:25). Jeobá ndaʼyoo ndiéjunʼ rí ma̱ndoo mambáyulú náa xúgíʼ mbiʼi rí kúwáanʼ: Xóo muʼnimbaníí xkujndu gajmiúlú bi̱ kúwíin náa guʼwúlú, xóo nambájxulú gajmiúlú eʼwíinʼ xa̱bu̱, índo̱ nagájnulú gúʼtaraʼa ma̱ngaa índo̱ najkhanú mbiʼi rí muxprigúlú. Á mu najmañulú ga̱jma̱a̱ nduʼyáá xóo muʼnimbaníí consejo rí nuxkamaa náa Ajngá rawunʼ phú gajkhun dí makuwáanʼlu itháán májánʼ.
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
“Atadxuun dí gutha̱a̱n bi̱ nakru̱ʼu̱u̱n”
15 Náa Biblia naʼthúlú dí gíʼmaa munda̱ʼa̱ consejo. Náa Proverbios 13:10 naʼthí: “Bi̱ na̱nda̱ʼa̱ consejo nagiʼdoo ku̱ma̱”. ¡Phú gajkhun nindxu̱u̱ ajngáa rúʼko̱! Bi̱ nunda̱ʼa̱ consejo tséjyúu ejmañún ga̱jma̱a̱ numuu Jeobá. Ikha jngóo guguáʼdii gunda̱ʼa̱lú consejo.
16 Nguáná gándoo gúndu̱ʼu̱u̱nlú consejo a̱ngiu̱lú bi̱ kúwá náa Guʼwá nagimbáanʼ rá. Guʼyáá tikhuu náa ma̱ndoo muʼni. 1) Índo̱ mbáa ndxájulú a̱ʼgu̱ na̱ndo̱ʼo̱o̱ mbáa publicador dí maʼga̱ gáxná ga̱jma̱a̱ estudio, nda̱wa̱á ma̱ndoo marajxu̱u̱ ndiéjuunʼ rí ndayóoʼ maʼni itháán májánʼ. 2) Índo̱ mbáa ndxájulú a̱ʼgu̱ bi̱ xóó tséyáa xa̱bu̱ nandoo ma̱ʼtsi̱ tikhuu pantalón, ikhaa ma̱ndoo ma̱ndo̱ʼo̱o̱ consejo mbáa ndxájulú bi̱ nambájxu̱u̱ májánʼ ga̱jma̱a̱ Jeobá, mu maʼthúu̱n xú káʼnii eʼyoo pantalón dí ikhaa naraʼwíí ma̱ʼtsi̱. 3) Índo̱ mbáa ndxájulú bi̱ ndiʼkhu̱ún maxná timbá aʼphu̱ discurso náa Guʼwá nagimbáanʼ, ma̱ndoo ma̱ndo̱ʼo̱o̱ mbáa ndxájulú bi̱ mbayuuʼ má tsiguʼ e̱ʼkha̱ raxná discurso mu maʼdxawuun ga̱jma̱a̱ maʼthúu̱n ndiéjuunʼ rí xóó tígo̱o̱ maʼni. Májánʼ má nindxu̱u̱ índo̱ a̱ngiu̱lú bi̱ mbayuuʼ má eguwáʼ ruxna discurso nunda̱ʼa̱a̱ consejo mbáa ga̱jma̱a̱ nugíʼ nunimbaníí.
17 Mbáa ikháán matrigú consejo dí imbo̱o̱ʼ xmáná o i̱mba̱ gu̱nʼ, tséʼñuu á mu mbájmbu o náa mbá i̱yu̱lú. Índo̱ gátrigú consejo garmáʼáan a̱jkia̱a̱nʼ rí ndiʼyáá náa artículo rígi̱, dí gíʼmaa manindxu̱lú xa̱bu̱ guabaaʼ ga̱jma̱a̱ guʼyáá náá numuu rí nuxnulu consejo, raʼkháa xóo káʼnii nithulú ga̱jma̱a̱ guʼgíʼ guʼnimbaníí. Nimbáa táxtáa najmañuu má, ikha jngóo á mu nuʼdxawíín consejo ga̱jma̱a̱ nuʼnimbulú, náa Biblia naʼthí dí manindxu̱lú mbáa xa̱bu̱ bi̱ majmañuu (Prov. 19:20).
19-25 MAYO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA PROVERBIOS 14
Índo̱ gárígá mbá gamiéjunʼ atatsaʼwáminaʼ májánʼ dí gátani̱
Guñeumíjna̱ numuu dí Dios nixnulu makuwáanʼ
10 Xáʼngulú gurikháá xúgííʼ gamiéjunʼ dí gakága̱a̱ náa inulú, xóo nandii ga̱jma̱a̱ dí nuxmijná xa̱bu̱. Mú ma̱ndoo mbuʼyáá ndiéjuunʼ guʼni ga̱jma̱a̱ makáwáánʼlú á mu nuʼnimbulú dí maguanulú o magajnulú náa kuwáanʼ ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ ikha dí gúxnulú xa̱bu̱ ñajunʼ (Rom. 13:1, 5-7). Rígá gamiéjunʼ dí ma̱ndoo mbuʼyáá ndiéjuunʼ guʼni, ikhaa jngóo májánʼ dí munimbulú rí guthulú xa̱bu̱ ñajunʼ mu xúʼko̱ makuwáanʼlu xawii mbuʼyáá ndiéjuunʼ guʼni. Mbáa májánʼ gáʼni dí maguaʼdáá mba̱ji̱nʼ iyaʼ ga̱jma̱a̱ ganitsu dí xáʼchúu nacha̱ ma̱ngaa maguaʼdáá náa kajti thana.
11 Xáʼngulú gurikháá xúgííʼ gamiéjunʼ dí gakága̱a̱ náa inulú, xóo nandii ga̱jma̱a̱ dí nuxmijná xa̱bu̱. Mú ma̱ndoo mbuʼyáá ndiéjuunʼ guʼni ga̱jma̱a̱ makáwáánʼlú á mu nuʼnimbulú dí maguanulú o magajnulú náa kuwáanʼ ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ ikha dí gúxnulú xa̱bu̱ ñajunʼ (Rom. 13:1, 5-7). Rígá gamiéjunʼ dí ma̱ndoo mbuʼyáá ndiéjuunʼ guʼni, ikhaa jngóo májánʼ dí munimbulú rí guthulú xa̱bu̱ ñajunʼ mu xúʼko̱ makuwáanʼlu xawii mbuʼyáá ndiéjuunʼ guʼni. Mbáa májánʼ gáʼni dí maguaʼdáá mba̱ji̱nʼ iyaʼ ga̱jma̱a̱ ganitsu dí xáʼchúu nacha̱ ma̱ngaa maguaʼdáá náa kajti thana.
12 Xáʼyóoʼ munimbulú xúgííʼ dí guthulú bi̱ nambájxu gajmiúlú, bi̱ nuniʼniúunʼ o dí na̱ʼkha̱ náa noticia. Itháán májánʼ dí mudxaʼwíín dí gúthi xa̱bu̱ ñajunʼ ga̱jma̱a̱ dí gúthi xa̱bu̱ bi̱ najmañún ga̱jma̱a̱ numuu nandii (atraxnuu Proverbios 14:15). Itháán májánʼ dí munimbulú ikha dí naxnulu Cuerpo Gobernante ma̱ngaa sucursal xóo dí muʼgualú reunión ga̱jma̱a̱ dí muʼguá gutaráʼa, numuu dí ikhiin nuni̱ xóo eʼngo̱o̱ mu mbuyáá dí gajkhun (Heb. 13:17). Índo̱ nuʼnimbulú dí nuthulú nuñewamíjna̱lú má ikháánʼ ga̱jma̱a̱ nuñeʼwu̱u̱n eʼwíinʼ ma̱ngaa rígi̱ naʼni dí eʼwíinʼ xa̱bu̱ muthi dí májánʼ ga̱jma̱a̱ numún testigo de Jeobá (1 Ped. 2:12).
Xámíñáaʼ xó má Sadoc
11 Ndiéjunʼ guʼni mu xámíñulú xó má Sadoc índo̱ gúndu̱ʼu̱lú rí mumbáñuun a̱ngiu̱lú índo̱ narígá gamíi rá. 1) Guʼnimbulúʼ rí gúthulú. Índo̱ narígá rí gamíi, gíʼmaa muʼnimbulú mu makuwáanʼ mbá jnduʼ. Ikha jngóo guʼni rí gúthulú náa sucursal (Heb. 13:17). Bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ gíʼmaa mbuyáá má xúʼko̱ ndiéjunʼ gúni ga̱jma̱a̱ mbuyáá ikha rí nakánún mu muniratamijná índo̱ gárígá mbá gamiéjunʼ (1 Cor. 14:33, 40). 2) Xámíñulú, mú guʼni ga̱jma̱a̱ tsumáá (Prov. 22:3). Gundxaʼwámíjná wapháá ndiéjunʼ gúʼni ga̱jma̱a̱ guñewunmijná májánʼ. 3) Ga̱ku̱mu̱lú kuʼyáá Jeobá. Jeobá nandoo rí ikháán gajmiáanʼ a̱ngia̱a̱nʼ xáguaʼníí mbá dí ra̱májánʼ, ikhaa ma̱ndoo mambáyáaʼ mu matambáñun a̱ngiu̱lú mu xagíʼnalá mbá dí ra̱májánʼ.
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
Gaʼngo̱o̱ ma xúʼko̱ a̱jkiu̱lú
16 Gundxa̱ʼwámi̱jna̱ xóo embáyulú dí maʼngo̱o̱ a̱jkiu̱lú. Dí maʼngo̱o̱ a̱jkiu̱lú mambáyulú mu makuwáánʼ gagi ga̱jma̱a̱ dí xájmangulú, ma̱ngaa ma̱ndoo mambáyúlú dí xáʼniulú nandii ga̱jma̱a̱ dí makuwáánʼ májánʼ. Ma̱ngaa nambáyulú mu mambáxulu májánʼ gajmiúlú eʼwíinʼ, ga̱jma̱a̱ dí makuwáánʼ mbá jnduʼ náa guʼwá nagimbáanʼ. Á mu tsékiʼnáálú mbá nacha̱ índo̱ mbáa naʼniulú mbá raʼkhí, ma̱ndoo mu̱ʼni̱ dí xárígá xkujndu (Sal. 37:8, nota; Prov. 14:29). Mú rí itháan májánʼ nindxu̱u̱ dí índo̱ naʼngo̱o̱ a̱jkiu̱lú nusngajmá dí nduʼyaridáá Anu̱lú bi̱ xtáa mekhuíí ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ ma̱ndoo mambaxúlúʼ itháan májánʼ gajmiúlú.
26 MAYO ASNDU 1 JUNIO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA PROVERBIOS 15
Atambáñúún eʼwíinʼ mu maʼdxuu a̱jkiu̱ún
Ndíjkha jngó gíʼdoo numuu mundrígúun a̱ngiu̱lú rá.
17 Mbáa precursora bi̱ naxnún náa makuwá bi̱ najuiʼsngúún ga̱jma̱a̱ numuu Biblia niʼthí: “Nákha ginii nixmiéjunʼ wéñuʼ numuu rí na̱nguá májánʼ goʼwóoʼ ga̱jma̱a̱ gúʼdoo muebles rí wayuu. Mú a̱ʼgiu̱u̱ mbáa ndxájulú bi̱ naʼsngáa niʼni maʼni̱i̱ a̱jkiu̱nʼ. Niʼthúnʼ rí ikhaa ga̱jma̱a̱ a̱ʼgiu̱u̱ ni̱ndxu̱ún circuito, itháan tsímáá gajmiún a̱ngiu̱lú bi̱ nambáxu̱u̱n májánʼ gajmiún Dios ga̱jma̱a̱ na̱nguá guáʼdáá wéñuʼ mbújkha̱a̱ mú xó má ikhiin, nagíminaʼ maʼni ñajunʼ Jeobá ga̱jma̱a̱ xágiʼdoo wéñuʼ. Rígi̱ niʼni marmáʼáan a̱jkiu̱nʼ rí niʼthúxu ru̱dúxu nákha majkiáanʼxu: ‹Itháan májánʼ mbá xúbá yaʼwu náa nandún kuyamijná›” (Prov. 15:17). Ragíʼmaa maxmiéjunʼlú, numuu rí itháan gíʼdoo numuu rí musngajmúún rí nandulúʼ kuʼñúún bi̱ naguwáʼ gúyulu.
Guxnámíjná tsiakii itháan rí mbiʼi xúgi̱
16 Á mu natiyulú o tséʼni cuento, ragíʼmaa mundxaʼwamíjna̱ rí xándoo gúxnún tsiakii eʼwíínʼ. Mú, na̱nguá mingíjyúuʼ rí muʼnilú. Mbá xkri̱da, índo̱ nuraxi̱i̱ mbáa ndxájulú, ma̱ndoo munduʼwá gajmiúlú. Á mu ikhaa tsinduʼwá, mbáa mu gíʼdoo mbá xkujndu o ndayóoʼ maʼtámíjná ga̱jma̱a̱ mbáa. Mbáa i̱ndó ndayóoʼ muʼdxawíín rí gáʼthi mu maxtáa itháan tsímáá (Sant. 1:19).
17 Guʼyáá rí nigíʼnuu mbáa ndxájulú dxámá bi̱ mbiʼyuu Henri. Nijmúu wéñuʼ numuu rí mbaʼin bi̱ kaʼñún niniñaaʼ rí gajkhun, mbáa rí ikhiin nindxu̱u̱ anu̱u̱ bi̱ niyéjkha̱ edxu̱u̱ náa congregación ga̱jma̱a̱ bi̱ ndiyamajkuíí wéñuʼ. Mbáa superintendente de circuito ni̱jkha̱ ga̱jma̱a̱ Henri náa cafetería mu maxnúu tsiakii ga̱jma̱a̱ niʼdxaun xúgíʼ rí niʼni maxmiéjunʼ. Henri nikro̱ʼo̱o̱ rí gíʼmaa mawiji̱ jmbu mu mambáñún bi̱ kuwa náa goʼwóo matangi̱i̱n náa Jeobá. Ma̱ngaa nixnúu tsiakii rí niguxnuu náa Salmo 46, Sofonías 3:17 ga̱jma̱a̱ Marcos 10:29, 30.
18 Ndiéjunʼ ejmañulú náa xkri̱da ndrígóo Henri ga̱jma̱a̱ Marthe, bi̱ niʼthá ga̱jma̱a̱ numuu náa kutriga̱ 11 rá. Rí xúgiáanʼ ma̱ndoo mumbáñuun bi̱ nda̱ñúnʼ tsiakii. Rey Salomón niʼnirámáʼ: “Mbá ajngáa índo̱ ndayóoʼ, ¡ra̱ʼkhá tháán májánʼ nindxu̱u̱!”. Ga̱jma̱a̱ ma̱ngaa niʼthí “rí naxpíbi̱ʼ idulú naʼni maʼdxuu a̱jkiu̱lú” ga̱jma̱a̱ rí “mbá ajngáa májánʼ naʼni mba̱ʼu̱ itsu̱” (Prov. 15:23, 30). Á mu nduʼyáá rí mbáa xtáa gíná, ndiéjunʼ gúʼni rá. Mbáa ma̱ndoo muraxnuu Bi̱ Nayejngoo o imbo̱o̱ i̱yi̱i̱ʼ dí rígá náa Internet. Ma̱ngaa Pablo niʼthí: “Gusngámijná má xúʼko̱, ga̱jma̱a̱ guxnamíjná tsiakii ga̱jma̱a̱ salmos, guni mba̱a̱ Dios, ajmúú rí naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu ikhaa mu muxna̱a̱ núma̱aʼ, guni ajmúú awúu̱n a̱jkia̱la náa Jeobá” (Col. 3:16; Hech. 16:25). Xó má eʼyáá, rí muʼni mbá kambáxulú ajmúú ndrígóo Reino naʼni makuwáanʼ gagi.
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
Lá ma̱ndoo cristianos muthúún médicos rí munitanún xáʼ.
2. Lá ma̱ndoo muthúún eʼwíinʼ médicos ma̱ngaa xáʼ. Náa Biblia naʼthí: “Náa kúwá mbaʼin bi̱ nuxnáa consejo” ma̱ndoo magajnúu májánʼ itháán, á mu nindxu̱u̱ mbá nandii mbiiʼ (Proverbios 15:22).
2-8 JUNIO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA PROVERBIOS 16
Ajtsú grajxe̱ dí mambáyáaʼ matraʼwíí májánʼ dí matani̱
w14 15/1 19 kutriga̱ 11, 12
Atraʼwíí májánʼ rí matani̱ nakha ni̱ndxa̱ʼ dxámá o dxáʼgú
11 Dí muʼni ñajuunʼ Jeobá rúʼko̱ rí naʼni makuwáánʼlú gagi (Prov. 16:20). Baruc bi̱ ninindxu̱u̱ secretario ndrígióo Jeremías nimbumuu rígi̱. Numuu rí nijkhánú mbiʼi dí ikhaa nánguá eʼni gagi ñajunʼ rí gíʼdoo, ikha jngóo Jeobá niʼthún: “Mú ikháán natayáʼ dí maraʼdáá. Atatsíñááʼ ratayáʼ xúgíʼ rúʼko̱. Numuu rí makuʼmá mbá gamiéjunʼ náa xúgíinʼ xa̱bu̱, [...] mú ikháán ma̱ni̱ kríña̱a̱nʼ tséʼniuu má náa gídxúʼ” (Jer. 45:3, 5). Xú káʼnii ku̱ma̱a̱ʼ ikháán rá. Ndiéjunʼ rí maʼni maxtáa itháán gagi Baruc rá. Lá rí mbayáʼ dí magiʼdoo o dí mbayáʼ xóo maʼni kríyaminaʼ índo̱ gaguma gámbáa Jerusalén numuu dí nindxu̱u̱ mbáa xa̱bi̱i̱ Dios bi̱ niwi̱ji̱ jmbu rá. (Sant. 1:12.)
12 Mbáa ndxájulú bi̱ mbiʼyuu Ramiro, xtáa gagi índo̱ nambáñun eʼwíinʼ. Ikhaa naʼthí: “Nixtáa náa mbá xuajin chíʼgíiʼ dí rígá náa kúbá ndrígóo Andes. Índo̱ ndxájuʼ bi̱ giʼnii niʼthún rí maʼni numuu universidad mú maʼgá gánigajmaa, ndiyóo rí májánʼ nindxu̱u̱. Mú mbiʼi rúʼko̱ xíjkhóó má niʼni dí nijngún iyááʼ ga̱jma̱a̱ mbáa ndxájulú bi̱ nindxu̱u̱ precursor niʼthún rí maʼgá gátaraʼa gajmuʼ náa mbá xuajin chíʼgíiʼ. Nijkha gajmuʼ, ikhí nijmañuʼ nidaʼ xtátsúun ga̱jma̱a̱ nini ñajunʼ rúʼko̱ mu ma̱ndoo makhánúʼ mbújkha̱a̱ rí mambáyuminaʼ ga̱jma̱a̱. Mbaʼin xa̱bu̱ nindrígu ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱u̱n rí munigajma̱a̱ Biblia. Itháán nda̱wa̱á nixtáa náa congregación rí ndiʼkhúú nigi̱ʼi̱ náa nuthi ajngáa dí rígá náa xuajin rúʼko̱. Gu̱wa̱ʼ tsiguʼ nda̱wa̱á dí xtáa rani̱ kájxiʼ ñajuunʼ Dios ndayóo gajkhun rí nda̱a̱ i̱mba̱ ñajunʼ rí ma̱ndoo maʼni maxtáa gagi ki xóo dí mambáñun xa̱bu̱ mudxawíín ajngáa rí májánʼ náa ajngún”.
w13 15/9 17 kutriga̱ 1-3
Lá niʼngo̱o̱ má nuriʼkhumijná rá
Nakha majkiáanʼlú nuʼnilú xó má eni̱ xa̱bu̱ bi̱ kúwá mijngíí náa kúwáanʼ, xóo nuʼgíʼ xtíñúlúʼ, xóo rí nanigulúʼ tikhuu ganitsu ga̱jma̱a̱ dí xóo nuʼni. Nguáná nuʼni rígi̱ numuu xúʼko̱ nuni̱ xa̱bu̱ bi̱ kúwíin mijngii náa kúwáanʼ.
2 Mú rígá tikhu dí gíʼdoo itháán numuu ki xóo ganitsu dí nanigulúʼ o xóo nuʼgíʼ xtiin. Mbá xkri̱da asndu nákhá majkiáanʼ nusngulú ndiéjunʼ nindxu̱u̱ rí májánʼ ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ nindxu̱u̱ dí ra̱májánʼ rí mbaʼyoo muʼni gaʼduunʼ. Mú mixtiʼkhu xóo endxa̱ʼwáminaʼ mámbáa xa̱bu̱, nguáná ma̱ndoo maʼgá kaguáanʼ muʼni xó má nisngáa ku̱ma̱ ndrígulú. Náa Biblia niʼthí xígi̱: “Xa̱bu̱ numbaaʼ bi̱ na̱nguá guáʼdáá xtángoo nunimbáníí xtángoo rígi̱ maski má ikhiin raguáʼdáá xtángoo” (Rom. 2:14). Mú, á mu na̱nguá eʼthí mbájmbu náa Biblia mbá dí ragíʼmaa muʼni, lá rúʼko̱ eyoo gáʼthúún dí ma̱ndoo muʼni tikhu costumbre xó má nijmañulúʼ asndu nákhá majkiáanʼ o xó má nagu̱ʼu̱u̱n nuni̱ xa̱bu̱ bi̱ kúwá mijngii náa kúwáanʼ rá.
3 Náa Biblia naʼthí a̱jma̱ numuu dí cristianos tséni rígi̱. Timbá nindxu̱u̱, dí naʼthí náa Proverbios 16:25: “Rígá mbá kamba̱a̱ rí xa̱bu̱ numbaaʼ ndaʼyoo rí nindxu̱u̱ májánʼ, mú nda̱wa̱á na̱jkhá kayáa makhañún”. Ga̱jma̱a̱ numuu rí nindxu̱lú xa̱bu̱ aʼkhá, najngawánʼ má xúʼko̱ (Prov. 28:26; Jer. 10:23). Dí maʼni ragajma, numuu dí Gixa̱a̱ bi̱ xtáa náa numbaaʼ rígi̱, nindxu̱u̱ bi̱ nigruiga̱ ikha náa numbaaʼ, xó muʼthá dí xa̱bu̱ numbaaʼ nduyáá dí májánʼ nindxu̱u̱ ra̱májánʼ (2 Cor. 4:4; 1 Juan 5:19). Ikha jngóo á mu nandulúʼ dí Dios maʼni tsajkurámááʼ ga̱jma̱a̱ maʼndoo kaʼyulú, ndayóo dí muʼnimbáníí consejo dí na̱ʼkha̱ náa Romanos 12:2 (atraxnuu).
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
Xúniʼñáanʼ rí “Ku̱ma̱ ndrígóo numbaaʼ” maʼni nduwáanʼ
Náa Biblia naʼthí: “Xúgínʼ bi̱ nunimba̱ʼu̱mi̱jna̱ nawiyuuʼ kaʼñún Jeobá” (Prov. 16:5). Ndíjkha rí Jeobá tsíyoo gáʼñun bi̱ nuni mbaʼumíjna̱ rá. Mbá numuu nindxu̱u̱ rí bi̱ nakumu̱ún rí guaʼdáá itháan numún ki xóo eʼwíínʼ naʼni makujmaa xóo endxa̱ʼwáminaʼ Gixa̱a̱. Ikhaa phú naʼnimbamínaʼ wéñuʼ rí asndu nikumuu rí Jesús, bi̱ nimbáyúu Dios mu maʼni xúgíʼ dí rígá, masmbáti̱go̱o̱ náa inuu ga̱jma̱a̱ mbaʼyamajkuu (Mat. 4:8, 9; Col. 1:15, 16). Rí nuni xa̱bu̱ bi̱ nuni mbaʼumíjna̱ nasngájma náá numuu rí Dios ndaʼyóoʼ rí ku̱ma̱ dí rígá náa numbaaʼ nda̱a̱ rí eyambáá.
9-15 JUNIO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA PROVERBIOS 17
Araxtaa tsímáá ga̱jma̱a̱ʼ bi̱ ndiyáa
g 9/14 11 kutriga̱ 2
Xóo gátani̱ mú xákiʼnáa
Ma̱ndoo matrajximínáʼ rígi̱. Náa Biblia naʼthí rí tikhuun xa̱bu̱ tséjyúu kayuuʼ ekiʼníin (Proverbios 29:22). Lá xúʼko̱ má egíʼnaaʼ mangáanʼ rá. Atrajxi̱mínáʼ rígi̱: “Lá niyejxi̱i̱ tsianʼ ráʼ. Lá tséjyúu ekiʼnún ráʼ. Lá nguáná nakiʼnún dí asndu ndaa mbá numuu ráʼ.” Náa Biblia naʼthí dí rígi̱ ma̱ndoo maʼni wájíinʼ bi̱ nambájxu̱u̱n (Proverbios 17:9; Eclesiastés 7:9). Ma̱ngaa rígi̱ ma̱ndoo marigá náa bi̱ nidamijná. Á mu naku̱ma̱a̱ʼ dí natiejxi̱i̱ tsianʼ o nakiʼnáa. Ataniminaʼ rí maʼngo̱o̱ a̱jkia̱a̱nʼ xtayáá ajmbia̱a̱ʼ (Ikha dí na̱ʼkha̱ náa Biblia: 1 Pedro 4:8.)
w08 1/5 11 kutriga̱ 1, 2
Xóo gunimbáníí xkujndu xa̱bu̱ bi̱ nidamijná
1. Atríya̱ʼ mbá mbiʼi mu mutamíjnálá. “Rígá tiempo mu maguma mbá xúgíʼ [...]; mbá tiempo dí xárata̱ ga̱jma̱a̱ mbá tiempo dí marata̱” (Eclesiastés 3:1, 7). Xó má ndiʼyáá dí tikhu xkujndu ma̱ndoo maʼni gawúnʼ wéñuuʼ mbáa. Á mu dí xúʼko̱ káʼnii rígá, xákiʼnáa ga̱jma̱a̱ xárata̱. Nákhá xóó tsékiʼnáa, araʼti̱i̱n mbáxngaa, aratháán bi̱ ndiyáá dí ma̱ndoo mutamíjnálá rígi̱ itháán nda̱wa̱á. Xátani̱ gawíínʼ bi̱ ndiyáá, á mu natani̱ mbáníí consejo dí na̱ʼkha̱ náa Biblia: “Rí magiʼdaa ga̱jma̱a̱ mbáa nindxu̱u̱ xóo matambáʼtáá náa gajnú iyáʼ, nákhá xóó tségíʼdalá ayu̱u̱ʼ ikhí” (Proverbios 17:14, Biblia de América).
Ma̱ngaa rígá mbá tiempo dí ma̱ndoo “marata̱”. Xó má nakráʼáan iná dí ra̱májánʼ xúʼko̱ má xkujndu ma̱ngaa nda̱ja̱a̱ á mu tséguma mbáníí. Mú xáku̱ma̱ʼ dí maguma mbáníí i̱ndó ikhaa. Á mu ikháán tsétatsíñáánʼ maʼthí bi̱ ndiyáá índo̱ xtáa raʼthí, atasngájma dí xtaʼdaa gamajkuaʼ índo̱ gátaʼgíʼ i̱mbá mbiʼi mu maratamíjná ga̱jma̱a̱. Á mu nuni̱la xúʼko̱, mbá najmaa makuwáanʼ runimbaníí consejo dí naʼthí náa Efesios 4:26 náa naʼthí: “Xúniʼñáánʼ rí asndu marámáaʼ a̱jkha̱ʼ ka̱ʼníí kuwáanʼ rakiʼnáaʼla”. Ikha jngóo gíʼma matani̱ mbáníí ajngáa dí naratá.
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
Rí mamiñulúʼ kuʼyáá Dios mambáyulú rí mbiʼi xúgi̱ ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á
3 Mbá rí gíʼdoo numuu mu muñewa̱a̱n a̱jkiu̱lú rí tsékujmaa, mbá nindxu̱u̱ rí Jeobá ndaʼyoo rí gíwánʼ náa a̱jkiu̱ún xa̱bu̱. Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúún rígi̱ rá. Dí ikhaa ndaʼyoo tséʼngu̱u̱n gúyáá eʼwíinʼ, tsíín phú xa̱bu̱ nindxu̱lú (atraxnuu Proverbios 17:3). Jeobá nandoo kaʼyulú itháán índo̱ ndaʼyoo rí nundxaʼwamíjná má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ numuu ikha ndrígóo, dí ma̱ndoo mambáyulú makuwáanʼ kámuu mbiʼi. Rúʼko̱ gaʼni dí xáguma gacháánʼ xóo xkawiʼ dí enii xa̱bu̱ numbaaʼ ga̱jma̱a̱ xóo naniguuʼ Gixa̱a̱ (Juan 4:14; 1 Juan 5:18, 19). Rí nandulú kuʼyáá ga̱jma̱a̱ gamajkhu rí kuáʼdáá náa Jeobá maʼni itháán mba̱a̱, índo̱ guniʼnííʼ itháán. Xándoo muʼni mbóoʼ rí maʼni gawúunʼ xóo ku̱mu̱u̱ Anu̱lú asndu xúndxaʼwamíjnalúʼ muʼni dí raʼkhí. Índo̱ gúraʼníí mbóoʼ tsáʼkhá gurajximijnalú: “Xú káʼnii gani gawúunʼ mbáa bi̱ nisngájmaa rí nandoo kaʼyoo wéñuuʼ ga̱jma̱a̱ niʼni ra̱ʼkhá tháán mba̱a̱ ga̱jma̱a̱ numuu rá.” (1 Juan 4:9, 10.)
16-22 JUNIO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA PROVERBIOS 18
Araxnún tsiaki̱i̱ bi̱ naʼniún nandii
“Ku̱ma̱ rí nindxu̱u̱ gajkhun nandxaʼwá náa kamba̱a̱”
17 Gúndxaʼwáá májánʼ edxu̱lúʼ rí muʼthá. Á mu tsiñewumíjna̱ migamíi muʼthá mbá rí maʼni gawúunʼ mbáa. Náa Biblia naʼthí: “Rí naʼthí bi̱ tsindxaʼwóo edxu̱u̱ nindxu̱u̱ asndu xóo rí narujtáanʼ mbóo espada, mú, rí nuthi xa̱bu̱ bi̱ nundxa̱ʼwa̱a̱ májánʼ edxu̱ún nindxu̱u̱ xóo rí naʼni thana” (Prov. 12:18). Á mu tséʼthá numún a̱ngiu̱lú ga̱jma̱a̱ rí nakiéʼkúun makuwáánʼlú májánʼ gajmiúlú eʼwíinʼ (Prov. 20:19). Mu xuʼnigawúún a̱ngiu̱lú náa xúgíʼ rí gúʼthá, ndayóoʼ mugiwánʼ náa a̱jkiu̱lú ku̱ma̱ ndrígóo ajngá rawuunʼ Dios (Luc. 6:45). Índo̱ gundxaʼwámíjná ga̱jma̱a̱ numuu consejo rí naʼthí náa Biblia, ajngáa rí gúʼthá mani̱ndxu̱u̱ mbá ku̱ma̱ rí mambáñún eʼwíinʼ (Prov. 18:4).
Gudxawún, ga̱kru̱ʼu̱lú ga̱jma̱a̱ gagáwi̱i̱n a̱jkiu̱lú kuʼñúún a̱ngiu̱lú
6 Mú ma̱ndoo mudxáwiin ga̱jma̱a̱ májánʼ rí nuthi eʼwíinʼ ndayóoʼ manindxu̱lúʼ xa̱bu̱ guabaaʼ ga̱jma̱a̱ maʼngo̱o̱ a̱jkiu̱lú. Rígá ajtsú numuu rí ikháanʼ ndayóoʼ muʼni rígi̱. Timbá, mú xúʼko̱ xúʼthá mbaʼ muʼthá ga̱jma̱a̱ numuu mbáa. Raga̱jma̱, mú xúʼko̱ mbuʼyáá xú phú eku̱mu̱u̱ ndxájulú ga̱jma̱a̱ náá numuu rí naʼni mbá rí tsénigulú. Ga̱jma̱a̱ rí maʼni ajtsú, mbáa asndu ma̱ndoo mumbáyíí mbaʼyoo xóo phú nindxu̱u̱. Nguáná tséʼngulú guʼyáá xóo phú ekumulú asndu índo̱ naʼthúnlú mbáa (Prov. 20:5). Mbáa ndxájulú bi̱ kayá edxu̱u̱ bi̱ xtáa náa Asia naʼthí: “Narmáʼáan a̱jkiu̱nʼ rí mbá miʼtsú ni̱thu̱u̱n mbáa ndxájulú rí ndayóoʼ maxná itháan májánʼ comentario ndrígóo náa reunión, mú nda̱wa̱á ndi̱yo̱o̱ rí ndxájulú tséjmaa gaguxnuu ga̱jma̱a̱ naʼniu gakhii maríyáʼ mbá comentario, phú raʼkhí kayuuʼ rí nini, ginii ndiyóoʼ makro̱ʼo̱ʼ xóo xtáa ndxájulú”. Gíʼdoo wéñuʼ numuu rí bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ ginii ndayóoʼ ‹mudxáwiin dí nirígá› nákha xóó tséxnáá xtágabu mbáa (Prov. 18:13).
7 Tikhun a̱ngiu̱lú naʼniún mingíjyúuʼ muthi rí nakumu̱ún, mbáa ga̱jma̱a̱ numuu xóo nikúwá, cultura ndrígu̱ún o xóo ni̱ndxu̱ún. Ndiéjunʼ gándoo muʼni mu ma̱ndoo muthulú rí xóo nakumu̱ún xá. Garmáʼáan a̱jkiu̱lú xú kaʼnii Jeobá niʼni ga̱jma̱a̱ Elías índo̱ nigáyúu numuu dí reina Jezabel nindoo maxíyáa. Ninújngoo mbayuʼ mbiʼi índo̱ gaʼyee bugi̱ niʼthúu̱n Jeobá xúgíʼ rí naku̱mu̱u̱. Ga̱jma̱a̱ Jeobá nidxawun ga̱jma̱a̱ májánʼ. Nda̱wa̱á Jeobá nixnúu tsiakii ga̱jma̱a̱ nixnúu imbo̱o̱ ñajunʼ mu maʼnimbánuu (1 Rey. 19:1-18). Mbáa xúʼko̱ má ma̱ndoo maguáʼníí a̱ngiu̱lú ma̱ngaa, rí mbaʼyóoʼ mbiʼi mu makumún kuyulúʼ mú xúʼko̱ ma̱ndoo muthulú rí nakumu̱ún, ikha jngó ndayóoʼ maʼngo̱o̱ a̱jkiu̱lú xó má Jeobá ga̱jma̱a̱ índo̱ gútúlú rí nakumu̱ún guʼdxawíín májánʼ.
Xkáʼnii gándoo gumbaʼñún bi̱ guaʼdáá mbá nandii náa edxu̱ún rá.
“Gu̱ni̱i̱ a̱jkiu̱ún bi̱ kúwá ngíná” (1 TESALONICENSES 5:14).
Á mu bi̱ nambájxa̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ naxmiéjunʼ wéñuʼ o naku̱mu̱u̱ dí ikhaa na̱nguá gíʼdoo numuu. Atani̱ mbaʼyoo rí naxmiéjuanʼ xtayáá. Maski ajndu tsétayáá xkáʼnii ajngáa gárata mu maraxna̱a̱ tsiaki̱i̱ ga̱jma̱a̱ maʼni̱i̱ a̱jkiu̱u̱n.
“Bi̱ gajkhun nambájxa̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ʼ maʼndoo kaʼyaaʼ xúgíʼ mbiʼi” (PROVERBIOS 17:17).
Aratháán rí matambáyíí. Atayáá ndiéjunʼ eyoo bi̱ nambájxa̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱, Atrajxi̱i̱ ndiéjunʼ gándoo gátani̱ ga̱jma̱a̱ numuu. Numuu rí mbáa ikhaa tséʼyoo xóo gáʼthí rí ndayóoʼ. Á mu xúʼko̱, aratháán rí magajnalá mu muʼgua kruígala. Ma̱ngaa ma̱ndoo maratha̱a̱n rí mi̱dxu̱ʼ gáratsi dí ndayóoʼ ga̱jma̱a̱ matambáyíí matani kaʼwi̱i̱ goʼwóo o i̱ʼwáʼ ñajunʼ rí gíʼdoo (Gálatas 6:2).
“Gaʼngo̱o̱ a̱jkia̱la” (1 TESALONICENSES 5:14).
Nguáná bi̱ nambájxa̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ maʼniuu gakhi̱i̱ maʼthí, mu atani̱ marmáʼáan a̱jkiu̱u̱n rí ikháán xtáa xawii matadxawíín índo̱ gándoo maʼthí. Ga̱jma̱a̱ numuu nandii rí gíʼdoo, mbáa ma̱ndoo maʼni o maʼthí mbá dí ikháán maʼni gawán, asndu maʼni rí makiʼnáá. Gaʼngo̱o̱ a̱jkia̱a̱nʼ ga̱jma̱a̱ gakrua̱ʼa̱a̱ xtayáá índo̱ gátambáyíí bi̱ nambájxáaʼ ga̱jma̱a̱ʼ (Proverbios 18:24).
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
Lá nduʼyáá xóo phú nindxu̱u̱ ráʼ.
BI̱ NI̱NDXU̱LÚ cristianos gajkhun gíʼmaa muʼgími̱jna̱ mbuʼyáá á mu gajkhun nindxu̱u̱ xúgíʼ rí nundrígú ga̱jma̱a̱ rí mbuʼyáá xóo phú nindxu̱u̱ (Prov. 3:21-23; 8:4, 5). Á mu tséʼni, migamíi rí Satanás ga̱jma̱a̱ numbaaʼ ndrígóo muni gachíí rí xóo endxaʼwáá edxu̱lúʼ (Efes. 5:6; Col. 2:8). Mu mbuʼyáá á mu májánʼ nindxu̱u̱, ndayóoʼ mbuʼyáá xúgíʼ. Ikha jngó, Proverbios 18:13 naʼthí rí, “índo̱ mbáa nariʼña nákha xóó tseʼdxuun dí xtáa rarígá, xúʼko̱ esngájma dí skágunʼ nindxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ mbóo majthi̱ʼ náa ikhaa”.
23-29 JUNIO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA PROVERBIOS 19
Ganindxa̱a̱ʼ mbáa bi̱ gajkhun ma̱ndoo mambajxúún májánʼ gajmiún
Xóo guʼni mu maʼndulú kuʼyamijná itháán
16 Guʼyáá rí náa májánʼ eni̱ a̱ngiu̱lú raʼkháa náa najngawi̱i̱n. Gundxa̱ʼwa̱míjna rígi̱, mbá mbiʼi ikháán naraxtaa gagi gajmiáanʼ eʼwíinʼ a̱ngiu̱lú ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á nu̱tala rí muríyaʼ mbá foto. Mu xúʼko̱ ma̱ndoo marmáʼáan a̱jkia̱la xóo nikuwánlá gagi mbiʼi rúʼko̱, nurawíila ajtsú foto. Mbá dí ikhaa mbáa ndxájulú tágajnuu májánʼ fotiuu. Ndiéjunʼ gátani̱ ga̱jma̱a̱ʼ foto rúʼko̱ rá. Matani̱ jngudi̱i̱, ga̱jma̱a̱ mawanáaʼ ga̱jma̱a̱ káaʼ a̱jma̱ foto, náa rí nakujmiin mbá xúgíinʼ kúwá randuʼwá.
17 Foto rí nurajxilu nindxu̱u̱ rí náa mbiʼi rí nikuwáanʼ gagi. Numuu rí narmáʼáan a̱jkiu̱lú xóo mitsaanʼ nikuwáanʼ gajmiúlú a̱ngiu̱lú, gundxaʼwamíjna̱lú rí náa mbiʼi rúʼko̱ mbáa ndxájulú niʼthí o niʼni mbá dí raʼkhí. Ndiéjunʼ gatani ga̱jma̱a̱ foto rúʼko̱ rá. Náa numuu jngóo tsétani ngudi̱i̱ xóo má nitani̱ ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ rá. (Prov. 19:11; Efes. 4:32.) Numuu rí itháán má mbaʼa nuthu rí nakúwánʼlu gagi gajmiúlú ndxájulú buʼko̱, rúʼko̱ gambáyulúʼ mu xáʼniulu gakhi̱i̱ muʼnilú mba̱a̱ a̱jkiu̱lú kuʼyáá náa rí nikiéʼkúun. Itháán májánʼ dí mura̱jxi̱i̱lu foto rí “nindxu̱u̱ rí mitsaanʼ”.
Gáʼga ra̱ja̱a̱ má xúʼko̱ ngajua ndrígúlú
10 Mangáanʼ nduʼyáálú xú káʼnii ma̱ndoo mumbáñuun a̱ngiu̱lú (Heb. 13:16). Narmáʼáan a̱jkia̱la eʼni Anna, bi̱ niʼthá náa artículo rí ninújngoo ráʼ. Nda̱wa̱á rí nirígá ruʼwa mbiʼ ikhaa ga̱jma̱a̱ ajmbio̱o̱ nigún guyáá mbá familia bi̱ nindxu̱ún Testigos. Nixpatrígú tsu̱du̱u̱ guʼwún ikha jngóo familia bugi̱ na̱nguá guáʼdáá xtíin kaʼwu mugíʼ. Anna naʼthí rí nini: “Kundéjkua̱xu̱ xtíin, ma̱ngaa nijñaxu ga̱jma̱a̱ índo̱ nirtanga̱a̱xu xtiñúún, nirmigaʼxu ga̱jma̱a̱ ninixu̱ plancha. Ikháanʼ nikumuxuʼ rí ninixu̱ na̱nguá má gíʼdoo wéñuuʼ numuu, núma̱aʼ rí nimbáñun, rí xúgi̱ nambájxuxu májánʼ gajmiúxu familia bugi̱”. Rí maʼndún kuñún a̱ngiu̱lú, Anna ga̱jma̱a̱ ajmbio̱o̱ nixkajxi̱i̱n rí mumbáñún (1 Juan 3:17, 18).
11 Índo̱ nuʼniuu rí májánʼ ga̱jma̱a̱ nusngajma rí nandulú kuʼñúún eʼwíinʼ, nduʼyaridáá xóo endxa̱ʼwáminaʼ ga̱jma̱a̱ xóo eʼni Jeobá. Ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí nuʼni nduyáá iʼwíínʼ. Mbáa asndu na̱nguá eʼyáá xú káʼnii ku̱mu̱ún iʼwíínʼ ga̱jma̱a̱ numuu rí nuʼniu̱nlú. Khanh, bi̱ niʼthá náa kutriga̱ 8, narmáʼáan májánʼ a̱jkiu̱u̱n kaʼñún bi̱ nimbáyíí, ikhaa eʼthí: “Náxniin wéñuuʼ núma̱aʼ a̱ngiu̱lú bi̱ nigún ku̱ñu̱u̱n náa maʼgá gátaraʼa. Ra̱ʼkhá tháán májáanʼ a̱jkiu̱ún. Nigún ku̱ñu̱u̱n mu makuíʼtsú gajmíʼ, tséʼniuu maski asndu raʼkháa mba̱a̱, ga̱jma̱a̱ asndu nigún guniñu̱u̱ʼ náa goʼwóoʼ. Xúgi̱ nda̱yo̱o̱ dí ra̱ʼkhá tháán nini tsiakimijna, nini rígi̱ numuu rí nandún kuyoʼ”. Gajkhun má dí raʼkháa xúgínʼ muxnáa núma̱aʼ ga̱jma̱a̱ numuu rí muʼniu̱u̱n. Mú xó má eʼthí Khanh ga̱jma̱a̱ numún bi̱ nimbayíí: “Asndu xóo nandoʼ gartanga̱a̱ xúgíʼ rí májánʼ dí niniuʼ, mú na̱nguá eyoo náa kúwíin tikhun. Mú Jeobá ndaʼyoo, ga̱jma̱a̱ natakáñuu rí ikhaa maʼni tsajkurámiinʼ ga̱jma̱a̱ numuʼ”. Jeobá ndaʼyoo xúgíʼ rí nuʼni ga̱jma̱a̱ numún eʼwíinʼ tséʼniuu má á mu chíʼgíiʼ, ikhaa ndaʼyoo rí gíʼdoo numuu ga̱jma̱a̱ ndaʼyoo xó rí gíʼmaa maʼni numa̱a̱ʼ (atraxnuu Proverbios 19:17).
Gusngajmá má xúʼko̱ ngajua rí tsétumuu
6 Mbá xkri̱da índo̱ apóstol Pablo niguʼwi̱i̱ gajmíi̱n xa̱bu̱, iyaʼ nijkha kagui̱i̱n asndu náa lamáa ndrígóo Malta. Xa̱bu̱ bi̱ kúwíin ikhí nisngajma ngajua, maski ajndu tséniʼniúnʼ mú xúgíinʼ nindriguíin májánʼ (Hech. 22:7). Ngajua rí ikhiin nisngajmúún, nindxu̱u̱ rí nusngajma xúgíinʼ xa̱bu̱ mú raʼkháa rúʼko̱ nindxu̱u̱ ngajua rí nditháan tsétumuu.
7 Náa kutriga̱ 6 niʼthá ga̱jma̱a̱ numuu ngajua rí nusngajma xúgíinʼ xa̱bu̱, mú ngajua rí nditháan tsétumuu nindxu̱u̱ mbá rí nagájnuu asndu náa a̱jkiu̱u̱n xa̱bu̱ mu masngájma. Náá numuu rí nisngajma ngajua rí tsétumuu xa̱bi̱i̱ Dios bi̱ nikúwíin nákha ginii rá. Na̱nguá nini̱ numuu rí katsudiin, ikhiin nini̱ numuu rí nigájnuu asndu náa a̱jkiu̱ún. Guʼyáá xkri̱da ndrígóo David. Ikhaa asndu náa a̱jkiu̱u̱n nigájnuu rí masngájmuu ngajua rí tsétumuu Jonatán maski ajndu anu̱u̱ ndiyáaʼ rí maxíyáa. Mba̱yu̱u̱ʼ tsiguʼ nda̱wa̱á índo̱ nikháñuu Jonatán, David nisngájmuu má xúʼko̱ ngajua rígi̱ Mefibóset, a̱ʼdióo Jonatán (1 Sam. 20:9, 14, 15; 2 Sam. 4:4; 8:15; 9:1, 6, 7).
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
Jiáma ga̱jma̱a̱ wa̱ʼxa̱ʼ, Jeobá nandoo rí makuwáanʼ gagi
Á MU nindxa̱a̱ʼ mbáa dxámá o dxáʼgú, mbáa nitandrígú mbaʼa xtágabu, ga̱jma̱a̱ numuu rí xú káʼnii gíʼmaa matani nda̱wa̱á. Mbáa xa̱bu̱ bi̱ nuʼsngáa, bi̱ nuxnún xtágabu e̱ji̱i̱n escuela o eʼwíínʼ xa̱bu̱ bi̱ nuʼthá rí matanigajmaa itháan o maraʼdáá mbo̱o̱ carrera mu nda̱wa̱á matadaaʼ itháan mbújkha̱a̱. Mú, Jeobá naxnáá mbá xtágabu mu mi̱dxu̱ʼ náa kamba̱a̱ rí itháan májánʼ. Gajkhun, ikhaa nandoo rí majmañaaʼ májánʼ mu ma̱ta̱ya̱a̱ xú káʼnii gáraxtaa índo̱ garámáánʼ náa nitatsigajmaa (Col. 3:23). Mú, índo̱ gatraʼwíí ma̱ta̱ya̱a̱ ndiéjunʼ rí itháan gíʼdoo numuu náa ikháánʼ, naʼtháanʼ rí matasimbaaʼ xtayáá ikha ndrígóo. Rígi̱ gambáyaaʼ mu matraʼwíí májánʼ rí ikhaa nandoo matani náa iwáá mbiʼi (Mat. 24:14).
2 Garmáʼáan a̱jkia̱nʼ rí Jeobá ndaʼyoo májánʼ ndiéjunʼ gágíʼnuu numbaaʼ rígi̱ ga̱jma̱a̱ mbá chíʼgíʼ mbiʼi rí eguanúu (Is. 46:10; Mat. 24:3, 36). Ma̱ngaa, naniniáanʼ májánʼ. Ga̱jma̱a̱ nda̱yo̱o̱ ndiéjunʼ rí eʼni makuwáanʼ gagi ga̱jma̱a̱ tsímáá, ga̱jma̱a̱ rí naʼni makuwáanʼ gíná ga̱jma̱a̱ náa nadaʼ a̱jkiu̱lú. IKha jngó, maski ajndu tikhu xtágabu nakujmáán rí májánʼ nindxu̱u̱, a mú tsénimbu̱ún rí naʼthí náa Biblia ra̱májánʼ nindxu̱u̱ (Prov. 19:21).
30 JUNIO ASNDU 6 JULIO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA PROVERBIOS 20
Rí mambáñún novios mu muraʼwíí májánʼ dí muni̱
Xóo ma̱ndoo muni̱ mba̱a̱ Jeobá bi̱ nindxu̱ún novios
3 Rí majngruiga̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ mbáa nindxu̱u̱ mitsaanʼ wéñuuʼ, gíʼdoo numuu, numuu dí rúʼko̱ maʼga kañáán matanujúnʼ o matatsiʼgúnʼ. Mbiʼi rí nudamijná, novios nuxudamíjna̱ náa Jeobá rí maʼndún kuyamíjna̱ ga̱jma̱a̱ rí mbuyamajkumijná índo̱ gákúwíin. Nákha xóó tséni rígi̱ ginii ndayóoʼ mundxaʼwamíjná májánʼ (atraxnuu Proverbios 20:25). Rí mani̱ndxu̱ún novios nayambáá mu muniʼnumíjná ga̱jma̱a̱ mu muraʼwíí májánʼ rí muni̱. Ma̱ndoo muraʼwíí mudamijná o muniñamíjna. Á mu nuraʼwíí muniñamíjna, raʼkháa rígi̱ eyoo gáʼthúu̱n rí tágájnú májánʼ rí nijngruigu̱u̱nʼ, rí phú gajkhun: Rígi̱ nimbáñun muraʼwíí májánʼ rí muni̱.
4 Ndíjkha gíʼdoo numuu makru̱ʼu̱lú ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n rí ginii nanindxu̱ún novios rá. Numuu rí á mu bi̱ kaʼníí mbáwíí nakro̱ʼo̱o̱ májánʼ, nditháan xagájnuu ga̱jma̱a̱ mbáa á mu na̱nguá xtáa xawii manigúnʼ o manújunʼ. Mú raʼkháa i̱ndó bi̱ ndajkuíín ndayóoʼ makru̱ʼu̱u̱n rígi̱, xúgiáánʼ ndayóoʼ makru̱ʼu̱lú. Mbá xkri̱da, tikhuun nundxaʼwamíjná rí á mu nindxu̱ún novios tsiakii ndayóoʼ mudamijná, mú rúʼko̱ gamíi maʼni rí majmáa a̱jkiu̱ún bi̱ ndajkuíín. Melissa, ndxájulú bi̱ kaʼníí mbáwíí bi̱ na̱ʼkha̱ náa Estados Unidos naʼthí: Tikhuun a̱ngiu̱lú nutsudiin bi̱ nindxu̱ún novios, ikha jngóo kaʼníí kúwíin jnduʼ maski ajndu na̱nguá kúwíin májánʼ. Ga̱jma̱a̱ tikhuun tsíñún má magajnún gajmiún nimbáa mu xúʼko̱ ndáwa̱a̱ tsáa gátsudiin.
Xú káʼnii gándoo gátaxkamaa bi̱ matanujúnʼ o matatsiʼgúnʼ ga̱jma̱a̱ʼ rá.
8 Mbáa ikháán natrajximínáʼ: Xú káʼnii gáni̱ mu mba̱yo̱o̱ gu̱ʼwa̱á xú káʼnii nindxu̱u̱ xá. Mbáa xkri̱da, náa guʼwá nagimbáánʼ o náa narígá convivio mbáa ma̱ta̱ya̱a̱ xú káʼnii nindxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ xú káʼnii eʼni ma̱ngaa xú káʼnii embájxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ Dios. Tsíín embájxu̱u̱ gajmíi̱n xá. Ndiéjunʼ ga̱jma̱a̱ numuu eʼthí xá. (Luc. 6:45.) Lá meta ndrígóo nambríguíi ga̱jma̱a̱ meta rí ikháán xtaʼdáá ráʼ. Mbáa ma̱ndoo maratamíjná gajmiáanʼ ancianos bi̱ kúwíin náa congregación ndrígóo o eʼwíinʼ a̱ngiu̱lú wanii bi̱ nuniʼníiʼ májánʼ mu ma̱ta̱ya̱a̱ xóo phú nindxu̱u̱ (Prov. 20:18). Ma̱ndoo matrajxu̱u̱n xú káʼnii xa̱bu̱ nindxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ cualidad gíʼdoo (Rut 2:11). Ga̱jma̱a̱ índo̱ gátaya̱a̱ xátani̱ maʼni mati̱yu̱u̱ʼ. Atayamajkuíí xóo ku̱mu̱u̱ ga̱jma̱a̱ xáraxtaa mijngii wéñuuʼ náa ikhaa.
Xóo ma̱ndoo muni̱ mba̱a̱ Jeobá bi̱ nindxu̱ún novios
7 Ndiéjunʼ gámbáyáaʼ mu matatsiʼniiʼ májánʼ xá. Rí maratamíjná ga̱jma̱a̱ mbájmbu, matani̱i̱ grajxe̱ ga̱jma̱a̱ matadxawíín rí naʼthí (Prov. 20:5; Sant. 1:19). Mbáa ma̱ndoo mupiʼtsula mbóó, muʼguala pasiáa náa kúwá mbaʼin xa̱bu̱ o magajnálaʼ gútaraʼa. Ma̱ngaa ma̱ndoo muniʼnumijná májánʼ índo̱ kuwáánʼ gajmiála bi̱ nambájxa gajmiála o bi̱ kuñún. Ga̱jma̱a̱ ma̱ndoo matraʼwíí rí matani̱ mu ma̱ta̱ya̱a̱ xú káʼnii eʼni náa kúwá mbaʼin xa̱bu̱. Rúʼko̱ nindxu̱u̱ rí ni̱ʼni̱ Albert bi̱ xtáa náa i̱mba̱ xuajin, índo̱ nixtáa rajngruigo̱o̱ ga̱jma̱a̱ Alicia: “Niraʼwíixu rí mu̱ʼni̱ mbaʼa mbóó jnduʼ mu ma̱ndoo muniʼnumijnáxu, xóo muʼni májáánʼ ganitsu o muʼni ñajuunʼ dí rígá guʼwá. Rígi̱ niʼni mbuyáá xóo kaʼniánxu”.
8 I̱mba̱ rí ma̱ndoo mambáyáaʼ mu matatsiʼniiʼ májánʼ mbáa, nindxu̱u̱ rí matanigajma̱a̱ mbóó ga̱jma̱a̱’ ikha rí na̱ʼkha̱ náa Biblia. Á mu mbá nájmáanʼ nuraʼwíí rí mudamijná, mbaʼyóoʼ rí muríyaʼ mbiʼi mu munigajma̱a̱ mbá guʼwáanʼ, mu xúʼko̱ ma̱ndoo makuwáanʼ májánʼ (Ecl. 4:12). Ikha jngóo májánʼ gánindxu̱u̱ rí munigajmaa mbóó asndu nákha xúgi̱. Gajkhun má rí bi̱ nindxu̱ún novios xóó na̱nguá nindxu̱ún mbá familia, ga̱jma̱a̱ dxámá xóó na̱nguá kayá edxu̱u̱ náa dxáʼgú. Mú, á mu nuniga̱jma̱a̱ mbóó, ma̱ndoo mbu̱ya̱a̱la xú káʼnii i̱mba̱ embájxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ Dios. Max ga̱jma̱a̱ Laysa, xa̱bu̱ gajmii bi̱ kúwá náa Estados Unidos nuthi rí nimbáñun wéñuuʼ rí munigajma̱a̱ mbóó. Max naʼthí: “Nákha niguáʼdi̱i̱ nijngruigu̱xu̱, ninigajma̱a̱xu̱ i̱yi̱i̱ʼ dí naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu bi̱ nindxu̱ún novios, bi̱ nidamijná ga̱jma̱a̱ bi̱ kúwá má mbá guʼwíin, rígi̱ nimbáyuxu muʼtamíjná rí itháán gíʼdoo numuu”.
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
Gajmaaʼ dí nigumawíi mu marasngúún e̱jña̱a̱ʼ numuu Jeobá
15 Nguáná xabuanii naʼniún gakhi̱i̱ mbuyáá xú kaʼnii gúni mu e̱jñu̱ún muthúún xkujndu dí guáʼdáá. Á mu ikháanʼ nagíʼnala xúʼko̱, ndiéjunʼ gándoo gámbáyala mu mbu̱ya̱a̱ ndiéjunʼ endxaʼwamíjna̱ e̱jña̱la rá. (Atraxnuu Proverbios 20:5). Tikhuin xabuanii niguanún ndiyáá dí nandoo nutamijná gajmiún e̱jñu̱ún índo̱ nagún náa rígá iná maxaʼ, xujkhúʼ, ixi̱ ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ. Náá numuu rá. Mbá dí ikhaa nindxu̱u̱ numuu dí nda̱a̱ imbo̱ʼ dí naʼni jngarígáanʼxu. Mbáa xa̱bu̱ nikhi̱i̱ bi̱ na̱ʼkha̱ náa Taiwán bi̱ mbiʼyuu Masahiko naʼthí imbo̱ʼ numuu: “Índo̱ najkhuáxu gajmiúxu ejñu̱xu náa kúbá o náa playa mu madaaʼ giñán edxu̱xu̱ʼ ikhú asndu tsímáá a̱jkiu̱ún eʼni. Ikha jngóo tseʼniuxu gakhi̱i̱ mutamijná gajmiúxu ga̱jma̱a̱ mbu̱ya̱a̱xu ndiéjunʼ endxa̱ʼwa̱a̱ edxu̱ún ga̱jma̱a̱ xóo ku̱mu̱ún”. Katya, bi̱ niʼthá ga̱jma̱a̱ numuu náa kutriga̱ 9 naʼthí: “Nda̱wa̱á dí nagajnáaʼ náa escueloʼ, ru̱dúʼ na̱jkha̱ kañún náa mbóoʼ parque. Índo̱ na̱jkhá gajmuʼ ikhí tséʼniuʼ gakhi̱i̱ mathu̱u̱n dí nagíʼnuʼ náa escueloʼ ga̱jma̱a̱ dí naʼni maxmiéjunʼ”.