Graxe̱ rí nuni bi̱ nuraxnuu
Nda̱wa̱á rí nixtáa Jesús náa Belén, náá numuu dí José ga̱jma̱a̱ María nindúún rí maguanún ikhí ki xóo rí maguwáanʼ guʼwún dí rígá náa Nazaret rá.
Náá Biblia na̱nguá eʼthí, mú naʼthí tikhu náá numuu dí niraʼwi̱i̱ maguanún.
Índo̱ mbáa ángel niʼthúu̱n María rí magu̱ ewáan mbáa ada̱, ikhaa ga̱jma̱a̱ José xtáa náa Nazaret, mbá xuajin náa xtáa José dí rígá náa Galilea (Luc. 1:26-31; 2:4). Mbiʼi nda̱wa̱á, índo̱ nigájnún náa Egipto nitangiín náa Nazaret. Numuu dí Jesús ndi̱ja̱a̱ náa xuajin rúʼko̱ ikha jngóo ma̱ndoo muʼthá rí nindxu̱u̱ nazareno (Mat. 2:19-23). Índo̱ nuʼthá mbiʼyuu José, María ga̱jma̱a̱ Jesús, nacha̱ na̱ʼkha̱ náa edxu̱lúʼ xuajin Nazaret.
Mbá rí gíʼdoo wéñuʼ numuu nindxu̱u̱ dí María ndaʼya má náa xuajin Judea. Xú káʼnii eʼyáá rá. Numuu rí kúwá familióo náa Judea. Ikhí xtáa Elisabet a̱ʼgiu̱u̱ Zacarías bi̱ nindxu̱u̱ ndxajkun, bi̱ ninindxu̱u̱ ru̱dúu̱ Juan bi̱ nikumíinʼ iyááʼ xa̱bu̱ (Luc. 1:5, 9, 13, 36). María ni̱jkha̱ gáʼyoo Elisabet ikhí niguanúu ga̱jma̱a̱ mbá ajtsú igu̱nʼ nda̱wa̱á nitanga̱a̱ xígií náa Nazaret (Luc. 1:39, 40, 56).
Nda̱wa̱á nigájnuu mbá xtángoo náa naʼthí rí xúgíinʼ xa̱bu̱ mbaʼyóoʼ mata̱ʼa̱án censo. Ikha jngóo José ndiyóoʼ maʼga náa Belén náa rí ninindxu̱u̱ ‹xuajñuu David› náa nijuiʼthá rí maxtáa Mesías (Luc. 2:3, 4; 1 Sam. 17:15; 20:6; Miq. 5:2). Ikhí nixtáa Jesús, José xándoo maʼthúu̱n María dí maʼga̱a̱ ga̱jma̱a̱ numuu rí mitsínguánʼ wéñuʼ ga̱jma̱a̱ ada̱ kaʼníí chíʼgíiʼ. Ikha jngóo niguanún náa Belén rí gíʼ mijngii náa Jerusalén, rí káaʼ naʼni mbá 9 kilómetros. Rígi̱ nimbáñún wéñuʼ numuu rí xúʼko̱ ma̱ndoo magún kuya̱a̱ Jesús náa templo mu muxnajxi̱ tsigijñaʼ xó má naʼthí náa xtángoo (Lev. 12:2, 6-8; Luc. 2:22-24).
Ma̱ngaa ndayóoʼ mbuʼyáá májánʼ rí ángel ndrígóo Dios niʼthúu̱n María dí A̱ʼdióo magi̱ʼi̱ náa “xíliuu David” mu mani̱ndxu̱u̱ Rey. Lá José ga̱jma̱a̱ María ninigu̱u̱nʼ dí Jesús maxtáa náa xuajñuu David ráʼ. (Luc. 1:32, 33; 2:11, 17.) Mbáa nindxaʼwamíjna̱ rí itháán májánʼ gaʼni rí maguanún náa Belén ga̱jma̱a̱ muguaʼthi̱i̱n mbuyáá rí xóó gáʼthúún Dios.
Nikujmaa rí ndijñúúnʼ náa Belén. Maski ajndu tséʼyáá nguáthá má mba̱yu̱u̱ʼ kúwá ikhí índo̱ xa̱bu̱ bi̱ nunigajma̱a̱ ga̱jma̱a̱ numún a̱ʼgua̱a̱n nigún gúñún, ikhú Jesús na̱nguá nindxu̱u̱ mbáa a̱ʼdá dxáñáʼ, na̱jkha̱ rajmaa má ma̱ngaa familia ndrígóo ndiyaʼ má mbá guʼwá náa makuwá (Mat. 2:11). Ikha jngóo na̱nguá nitangiín náa Nazaret rí naguanúu xígií náa norte, nikúwá nguáthá mbiʼi náa Belén.
Herodes “nikuʼma muradíin xúgíinʼ e̱ji̱n bi̱ ndiʼkhú nigumiin asndu bi̱ guáʼdáá a̱jma̱ tsigúnʼ, bi̱ kúwá náa Belén” (Mat. 2:16). Numuu rí mbáa ángel niʼthúu̱n José rí wíji̱ marigá ikha jngóo ikhaa ga̱jma̱a̱ María nigún kuya̱a̱ Jesús náa Egipto ga̱jma̱a̱ ikhí má niguanún asndu índo̱ nikháñuu Herodes. Nda̱wa̱á José nitanga̱a̱ kagui̱i̱n bi̱ kúwá náa goʼwóo náa Nazaret. Ndíjkha rí na̱nguá nigúun náa Belén xá. Numuu rí a̱ʼdióo Herodes bi̱ mbiʼyuu Arquelao naʼtáñajunʼ ikhí ga̱jma̱a̱ ikhaa xkawiʼ a̱jkiu̱u̱n. Ma̱ngaa numuu rí mbáa ángel niʼthúu̱n José dí wíji̱ magíʼnuu Jesús, ikha jngóo nigúun náa Nazaret. Ikhí Jesús ma̱ndoo maxtáa májánʼ ga̱jma̱a̱ mba̱ja̱a̱ xóo mbáa májáanʼ xa̱bi̱i̱ Dios (Mat. 2:19-22; 13:55; Luc. 2:39, 52).
Nakujmaa rí José nikháñuu ginii nákha xóo tsékháñuu Jesús rí niʼni dí xa̱bu̱ ma̱ndoo maguáan mekhuíí. Mú José magabi̱i̱ʼ náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ ga̱jma̱a̱ mbaʼin ma̱ndoo muniʼniiʼ mu xúʼko̱ ma̱ndoo maʼthúlú ndiéjunʼ nixkaxi̱i̱ mu maguanúu náa Belén nda̱wa̱á rí nixtáa Jesús.