Deuteronomio
32 “Mekhu, atadxawíín dí ma̱ta̱,
ku̱ba̱ʼ gaʼdxawun ajngáa dí magajnúu náa rawunʼ.
2 Kisngáa ndrígóʼ majngutígú xóo iya ruʼwa,
ajngóʼ matsuworígú xóo xuájyaʼ,
xóo ruʼwa wabaʼ dí naxnúu náa inuu ra̱jxa̱
ga̱jma̱a̱ xóo ruʼwambiʼ dí naxnúu xanáá.
3 Numuu rí ikhúún mataríga̱ mbiʼyuu Jeobá.
¡Gu̱ni̱ makujmaa nguáthá mba̱a̱ nindxu̱u̱ Dios ndrígúlú!
4 Ikhaa nindxu̱u̱ mbá Itsí mba̱a̱, xúgíʼ dí naʼni nindxu̱u̱ májánʼ,
numuu rí xúgíʼ kambo̱o̱ nindxu̱u̱ jmbu.
Ikhaa nindxu̱u̱ mbáa Dios jmbii, nimbá míʼtsú xáʼni mbá dí ra̱májánʼ.
Ikhaa nindxu̱u̱ májáanʼ ga̱jma̱a̱ jmbii.
5 Ikhiin nindxu̱ún bi̱ niguma gachíin.
Raʼkháa e̱ji̱i̱n ikhaa, ikhiin má nini̱ gachímíjná.
¡Nindxu̱ún xa̱bu̱ ra̱míjíinʼ ga̱jma̱a̱ minduwiinʼ!
6 Xuajin skágunʼ,
lá xúʼko̱ gíʼmaa matani̱i̱ Jeobá ráʼ.
Lá raʼkháa ikhaa nindxu̱u̱ Ana̱a̱ʼ* bi̱ niʼni dí maraxtaa,
ga̱jma̱a̱ niʼni dí midxuʼnú mani̱ndxa̱a̱ʼ mbá xuajin ráʼ.
7 Garmáʼáan a̱jkia̱a̱nʼ náa tsiguʼ dí ninújngoo,
atatsaʼwáminaʼ náa tsiguʼ dí nijngoo nákhá wajyúuʼ.
Atrajxi̱i̱ ana̱a̱ʼ, ikhaa maʼtháanʼ,
atrajxu̱u̱n xabuaniaaʼ, ikhiin muthaanʼ.
8 Índo̱ Dios bi̱ phú mba̱a̱ nixnúu mbayuuʼ mámbá xuajin,
índo̱ nirkuájíinʼ mámbíin e̱ji̱i̱n Adán,*
ikhaa nigíʼ náa maʼga túmúu mámbá xuajin
numuu rí ndiʼyoo nguáthiin e̱ji̱i̱n Israel gáʼni.
9 Rí kaʼyoo Jeobá nindxu̱u̱ xuajñuu,
Jacob nindxu̱u̱ dí kaʼyoo.
10 Ikhaa ni̱xka̱ma̱a̱ náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ*
náa i̱ndó xujkhú xáná endxa̱ʼwa̱ ginún.
Nirúguámáʼáan mu mañewu̱u̱n, nimbáyúu
ga̱jma̱a̱ niñewu̱u̱n xó má eʼni ga̱jma̱a̱ xa̱biu̱u̱ iduu.
11 Xóo eʼni bi̱yú índo̱ naʼsngúún e̱ji̱i̱n magún inuu giñánʼ,
jngruigo̱o̱ náa tsu̱du̱u̱ xájánʼ,
natsuaʼwíi xpíjpiúu, nagujxi̱i̱n
ga̱jma̱a̱ na̱jkha̱ kagui̱i̱n náa tsu̱du̱u̱,
12 i̱ndó Jeobá nindxu̱u̱ bi̱ naxnúu ikha,*
nimbáa dios minduwaaʼ ndawa̱a̱ ga̱jma̱a̱ ikhaa.
13 Ikhaa niʼni dí maʼtáñajunʼ náa ku̱ba̱ʼ rí tsídánʼ,
ikha jngóo ni̱ʼkhu̱ dí rígá xanáá.
Nixníʼtsúu ga̱jma̱a̱ jyááʼ dí rígá náa tsíñu
ga̱jma̱a̱ aceite dí nagájnuu náa itsí gújkhúʼ,
14 mantequilla ndrígu̱ún xedi̱ ma̱ngaa yáʼdún mugu̱,
xúʼko̱ má mugu̱ bi̱ itháan míjíinʼ,*
mugu̱ e̱jmba̱a̱ bi̱ kúwá náa Basán ga̱jma̱a̱ chivátu,*
ma̱ngaa trigo rí itháan májánʼ.
Ga̱jma̱a̱ ikháán nigi̱i̱n iyooʼ uva* rí nindxu̱u̱ vino.
15 Índo̱ Jesurún* niʼni mba̱a̱, nikujximínáʼ ma̱ngaa nikumpraʼa.
Ikháán niʼni mba̱a̱n, nigiʼmaaʼ ga̱jma̱a̱ niʼni ki̱wi̱i̱n.
Ikhú, nimbumuu kaʼyoo Dios bi̱ niʼnii,
niwiyu̱u̱ʼ kaʼyoo Itsí mba̱a̱ bi̱ naʼni kríyáaʼ.
16 Nini̱ dí makiʼnáa ga̱jma̱a̱ numún dios bi̱ ragájkhun,
nini̱ dí makásngañu̱u̱ʼ ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ dí mixkawiʼ.
17 Nixnajxi̱ tsigijñaʼ náa inún xa̱bu̱ wéñiiʼ* raʼkháa náa Dios,
náa dioses bi̱ túniʼniúnʼ,
náa dioses nuxi̱i̱nʼ, bi̱ nikhu niguáʼnú,
náa dioses bi̱ wajin xíñúúnʼ tuniʼniúnʼ.
18 Ikháán nimbumaaʼ xtayáá Itsí mba̱a̱ bi̱ nindxu̱u̱ ana̱a̱ʼ,
ga̱jma̱a̱ nánguá nirmáʼáan a̱jkia̱a̱nʼ eʼni Dios bi̱ niʼni maraxtaa.
19 Índo̱ Jeobá ndiʼyoo rígi̱, nánguá nindoo gáʼyala,
numuu rí jiámíi ga̱jma̱a̱ waʼxeeʼ nini̱ makasngáñu̱u̱ʼ.
20 Ikha jngóo niʼthí: ‹Ni xámbáñún,*
mba̱yo̱o̱ xóo gámbíin.
Numuu rí nindxu̱ún xa̱bu̱ ra̱míjíinʼ,
nindxu̱ún e̱jñu̱ún xa̱bu̱ bi̱ tséni dí jmbu.
21 Ikhiin nini̱ makiʼnún índo̱ ndiyamajkuíí dios bi̱ ragájkhun,
nini̱ makasngáñu̱ʼ ga̱jma̱a̱ xándú bi̱ nda̱a̱ dí ejmiin.
Ikhúún ma̱ni̱ dí maxiʼñúu ga̱jma̱a̱ mbá xuajin dí raʼkháa xuajñunʼ,
ma̱ni̱ dí makasngáñúnʼ ga̱jma̱a̱ mbá xuajin skágui̱i̱nʼ.
22 Ga̱jma̱a̱ numuu dí nakásngáñuʼ nikamuu mbá aguʼ,
rí matsikháa asndu awún Iñá wajinʼ,*
matsikháa ku̱ba̱ʼ ga̱jma̱a̱ rí najma̱a̱ ikhí
asndu matsikawíi rajkhúu kúbá.
23 Ma̱ni̱ dí maguaʼdáá itháán gamiéjunʼ
ga̱jma̱a̱ náa ikhiin mambóʼ flecha ndrígóʼ.
24 Maʼni néʼngu̱u̱n numuu dí maxkidxu̱u̱n,
mijkha mbiʼ ga̱jma̱a̱ tsingíná maʼni gámbíin.
Maʼkumíin xujkhú xáná muphu̱u̱n
ma̱ngaa xujkhú mbiinʼ bi̱ nuxmajtamijná* náa yujndaʼ.
25 Rexa̱a̱, e̱jñu̱ún makhañún ga̱jma̱a̱ espada
awúun guʼwún mamiñún,
xóo wa̱ʼxa̱ʼ* bi̱ xóó tsébúúnʼ gajmiún xa̱bu̱ xúʼko̱ má jiámá,
e̱ji̱n majkhiinʼ ma̱ngaa xabuanii.
26 Ikhúún nigíʼ ma̱ta̱: “Maxidiríʼiin ga̱jma̱a̱
ma̱ni̱ dí nimbáa xármáʼáan a̱jkiu̱u̱n kaʼñún”.
27 Mú nimíñúʼ xóo gákumu̱ún xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígu̱ún,
numuu dí ikhiin ma̱ndoo mundxaʼwamíjna̱ i̱mba̱ núthu.
Ma̱ndoo muthi: “Niʼngulú niʼni gajmiúlú,
raʼkháa Jeobá niʼni rígi̱”.
28 Numuu rí ikhiin nindxu̱ún mbá xuajin skágui̱i̱nʼ*
ni má tséʼngu̱u̱n gákru̱ʼu̱u̱n.
29 ¡Máján’ gáʼni á mu najmañún! Mbuyáá ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ rígi̱.
Mundxaʼwamíjná ndiéjunʼ gúgíʼníín.
30 Lá maʼngo̱o̱ mbáwíí xa̱bu̱ maxkúún mbá mil xa̱bu̱,
o a̱jmi̱i̱n xa̱bu̱ muxkúún mbá diez mil ráʼ.
Xáʼngo̱o̱, i̱ndó á mu tsíñu ndrígóo gágujui̱i̱n xa̱bu̱ sia̱nʼ
ga̱jma̱a̱ Jeobá gáxnájxi̱i̱n xa̱bu̱ sia̱nʼ.
31 Numuu dí itsí ndrígu̱ún na̱nguá nindxu̱u̱ xóo Itsí mba̱a̱ ndrígúlú,
asndu xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígúlú nduyáá rígi̱.
32 Numuu rí nindxu̱ún xóo ixu̱u̱ uva dí rígá náa Sodoma
ga̱jma̱a̱ náa mbayuuʼ Gomorra.
Uva dí naxná nindxu̱u̱ mbiiʼ
ga̱jma̱a̱ juáyúu nindxu̱u̱ miʼkhu̱u̱n.
33 Vino rí nagájnuu nindxu̱u̱ xóo iya ndáwuuʼ a̱bu̱nʼ,
iya ndáwuuʼ cobras rí mbiiʼ.
34 Lá raʼkháa ikhúún nigújxi̱i̱ rígi̱,
ga̱jma̱a̱ nigruíya̱a̱ʼ jxa̱ʼ náa xtagaʼu ráʼ.
35 Ikhúún kaʼyoʼ rí ma̱ni̱ ngíníi ga̱jma̱a̱ dí mumíniiʼ,
náa mbiʼi dí kaʼyoo maxnúndi̱i̱nʼ,
numuu rí mbiʼi dí mumíniiʼ gíʼ mijngii,
gítháán má tígo̱o̱ mumíniiʼ dí xtáa maguáʼníí›.
36 Numuu dí Jeobá manda̱ʼa̱a̱ cuenta xuajñuu
ga̱jma̱a̱ magáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n kaʼñún xa̱bi̱i̱
índo̱ gáʼyoo dí nánguá guáʼdáá tsiaki̱i̱,
i̱ndó naguanún bi̱ ndawa̱a̱ tsáa mañewu̱u̱n ga̱jma̱a̱ bi̱ guabiinʼ.
37 Ikhú maʼthúún: ‹Náá nigún dioses ndrígala,
bi̱ nindxu̱ún xóo itsí náa numbáyumijnála rá.
38 Lá raʼkháa ikhiin e̱ʼphu̱ sébúu tsigijñaʼ dí nuxnajxí
ga̱jma̱a̱ vino dí nuxidírámáʼla xóo tsigijñaʼ ráʼ.
Gaguajxú ikhiin mumbayála.
Náa ikhiin gúmbáyumíjnála.
39 Gu̱ya̱a̱la xúgi̱, dí ikhúún nindxu̱ʼ Dios,
ndawa̱a̱ i̱mba̱a̱ dios xóo ikhúún.
Ikhúún na̱ni̱ makhañúu mbáa ga̱jma̱a̱ na̱ni̱ maxtáa.
Ikhúún na̱ni̱ gawúunʼ mbáa ga̱jma̱a̱ na̱ni̱ thanuu,
nimbáa xáʼngo̱o̱ maʼni kríyaaʼ i̱mba̱a̱ náa ñawúnʼ.
40 Nakujxí ñawúnʼ xígií mekuíí
ga̱jma̱a̱ na̱tha̱, “xó má ikhúún gajkhun xtáá asndu kámuu”,
41 índo̱ gánu̱u̱ espada ndrígóʼ rí naxpíbínʼ
ga̱jma̱a̱ índo̱ gáxtáá xawii manda̱ʼa̱a̱ cuenta,
ma̱ni̱ ngíníi xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígóʼ
ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ mumíniiʼ bi̱ nawiñu̱u̱nʼ kuyoʼ.
42 Ma̱ni̱ majnga̱a̱ flecha ndrígóʼ ga̱jma̱a̱ eʼdi,
espada ndrígóʼ mi̱khu̱ xuwiʼ,
eʼdiún bi̱ nikháñúún ga̱jma̱a̱ bi̱ gajchún guʼwá e̱jua̱nʼ,
ga̱jma̱a̱ edxu̱ún xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígóʼ›.
43 Gaʼdxala, xúgíʼ xuajin ga̱jma̱a̱ xuajñuu,
numuu dí ikhaa maru̱ma̱a̱ eʼdiún xa̱bi̱i̱,
ikhaa maʼni dí mumíniiʼ xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígu̱ún
ga̱jma̱a̱ maʼni kaʼwi̱i̱ ku̱bo̱o̱ʼ xuajñuu”.
44 Ikhú Moisés ni̱jkha̱ náa inún xa̱bu̱ xuajin ga̱jma̱a̱ niʼthún kañiiʼ ajngáa ndrígóo ajmúú rígi̱, mbóó ni̱jkha̱ ga̱jma̱a̱ Hosea* aʼdióo Nun. 45 Índo̱ Moisés niguámbóo niʼthúún xúgíʼ ajngáa rígi̱ xa̱bu̱ Israel, 46 ikhú niʼthún: “Gu̱ya̱a̱la dí gajkhun nindxu̱u̱ xúgíʼ ajngáa dí xtáá ra̱tala xúgi̱ ga̱jma̱a̱ gutañájúúnʼ e̱jña̱la dí mugími̱jna̱ munimbáníí xúgíʼ ajngáa ndrígóo Xtángoo rígi̱. 47 Ajngáa rígi̱ gíʼdoo wéñuuʼ numuu matanimbáníí, numuu dí mambáyaaʼ maraxtaa. Ga̱jma̱a̱ numuu ajngáa rígi̱, ikháanʼla ma̱ndoo makuwáanʼ mba̱yu̱u̱ʼ mbiʼi náa ku̱ba̱ʼ dí mundrígúu índo̱ gánujngala náa mañu Jordán”.
48 Ikhú má mbiʼi rúʼko̱ Jeobá niʼtámíjná ga̱jma̱a̱ Moisés, niʼthúu̱n: 49 “Atatsimaaʼ náa kúbá Abarim, náa bíjní Nebo, dí rígá náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Moab dí naʼni inuu xígií Jericó, mu ma̱ta̱ya̱a̱ ku̱ba̱ʼ ndrígóo Canaán dí maxnu̱u̱n israelitas maʼni mbañúúnʼ. 50 Ikhú makhañáaʼ náa kúbá dí matatsimaaʼ ga̱jma̱a̱ midxu̱u̱ʼ gíyáa jxa̱a̱ʼ gajmiáanʼ xa̱bu̱ xuajñaanʼ,* xó má ndxájuaaʼ Aarón nikháñúu náa kúbá Hor ga̱jma̱a̱ ni̱jkha̱a̱ gáyáa jxu̱u̱ʼ gajmíi̱n xa̱bu̱ xuajñuu, 51 numuu rí nájmáanʼla na̱nguá niguajún jmbu náa majñu̱únʼ israelitas índo̱ nigájnuu iyaʼ náa Meribá náa Cadés, náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ ndrígóo Zin, numuu rí na̱nguá ndiyamajkhuʼ náa inún xa̱bu̱ xuajin Israel. 52 I̱ndó mataya̱a̱ tsínguáʼ, mú xáta̱ʼa̱a̱ʼ náa ku̱ba̱ʼ rí maxnu̱u̱n xa̱bu̱ xuajin Israel”.