Referencias ndrígóo I̱yi̱i̱ʼ dí najmulú náa reunión
7-13 MAYO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | MARCOS 7, 8
“Ganiñu’ ra’ni ri nando ika, ga’ke tsudu’”
(Marcos 8:34) A’kue ri nindxa’un xabo gajma tsi gajmi na’sjngun, ni’tun: Xi mba tsi nando ma’ka tsudu’, ga’nebumamine’ ja’yamine’, ganiñu’ ra’ni ri nando ika, ga’ke tsudu’.
nwtsty nota rí muʼnigajmaa náa Mr 8:34
ganiñu’ ra’ni ri nando ika: O ma̱ngaa “maniñuʼ xúgíʼ rí kaʼyoo”. Rígi̱ nandoo gáʼthúu̱n rí xúʼni rí nandúlú ikháanʼ, muniñáʼ rí Dios maʼtáñajunʼlú. Ajngáa rígi̱ náa griego ma̱ndoo miʼtájui xóo “maʼni gaʼduun’ rí nandoo”, numuu rí nguáná muʼnigáʼdunʼ rí naguaʼa muʼni, rí nandúlú (2Co 5:14, 15). Marcos nijmuu ikháá ajngáa griego mu maʼthí rí Pedro tsíniniʼ Jesús (Mr 14:30, 31, 72).
w92-S 1/8 ináa 17 kutriga̱ 14
Xú káʼnii edxu̱ʼ ikháánʼ náa makriñaʼ rá.
14 “Xi mba tsi nando ma’ka tsudu’ —niʼthún Jesucristo mbá nguajmiin discípulos ga̱jma̱a̱ eʼwíínʼ xa̱bu̱—, ga’nebumamine’ ja’yamine’, ganiñu’ ra’ni ri nando ika, ga’ke tsudu’.” (Marcos 8:34.) Índo̱ niʼthá muʼni rígi̱, gíʼmaa muʼnimbánii “má xúʼko̱”, ra̱ʼkhá mu rígá rí makánaʼ ga̱jma̱a̱ rí natani, á mu ikháánʼ gátani mbá dí raʼkhí, o rí xátatsaʼwa̱a̱ májánʼ edxa̱ʼ, ma̱ndoo maʼni gámbóo xúgíʼ rí nitani̱, asndu ma̱ndoo maʼni rí matigulú rí makuwáanʼ kámuu mbiʼi. Rí matani ñajunʼ Dios na̱nguá nindxu̱u̱ mbá nacha̱, ¡mu nacha̱ gandátigulú á mu tséñaʼwamíjnalú!
(Marcos 8:35-37) Numu ri asjndo tsa tsi nando maʼnejriyaʼ ri ndaʼya gajma, tsuʼkue tsi maʼnembatiga ri ndaʼya gajma, jame asjndo tsa tsi maʼnembatiga ri ndaʼya gajma numuʼ Ikun, jame gajma numu ajnga ri majan nuxiʼ, tsuʼkue tsi maʼnejriyaʼ ri ndaʼya gajma. 36 Numu ri ¿nala ri gambayu mba xabo xi majana mba xugui ri riga naʼ tsudu numba, jame maʼnembatigue nimi-ra? 37 ¿O nala ri gaxna xabo ri maʼtsriyaʼ nimi-ra?
w08-S 15/10 ináa 25, 26 kutriga̱ 3, 4
Ndiéjunʼ gaʼndaʼ matani ikháánʼ mu maraxtaa kámuu mbiʼi rá.
3 Ikhú má mbiʼi rúʼko̱, Jesús niʼni a̱jma̱ graxe̱ rí naʼni mundxaʼwáá edxulúʼ: “¿Nala ri gambayu mba xabo xi majana mba xugui ri riga naʼ tsudu numba, jame maʼnembatigue nimi-ra?” ga̱jma̱a̱ “¿O nala ri gaxna xabo ri maʼtsriyaʼ nimi-ra?” (Mar. 8:36, 37). Mbaʼin nuriʼñaa timbá graxe̱ ndrígóo Jesús rí nda̱a̱ rí gíʼdoo numuu maraʼdáá xúgíʼ dí rígá náa numbaaʼ ga̱jma̱a̱ makhañáaʼ índo̱ xtaa ratayááʼ, numuu rí maraʼdáá nájmaa índo̱ xóó xtaa rataya. Índo̱ Jesús niʼni raga̱jma̱ graxe̱, “¿o nala ri gaxna xabo ri maʼtsriyaʼ nimi-ra?”, bi̱ kuwa rudxawíín mbáa nirmáʼáan a̱jkiu̱ún rí niʼthí Satanás nákha mbiʼi ndrígóo Job: “Xúgíʼ rí gíʼdoo xa̱biya̱ maxná mu ma̱ndoo makríyaʼ” (Job 2:4). Mbaʼin xa̱bu̱ bi̱ tséyamajkuíí Jeobá muthi ajngáa dí niʼthí Satanás, numuu rí muni asndu ndiéjunʼ má mu makawiin, asndu manujngoramúnʼ xtángoo ndrígóo Dios. Mú ikháánʼ bi̱ ni̱ndxu̱lú cristianos tséʼyáá xúʼko̱ kaʼnii.
4 Nduʼyáá rí Jesús táʼkha̱ náa tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ mu xáʼniulu nandii, mu magua’dáá mbújkha̱a̱ ga̱jma̱a̱ rí makuwáanʼ mbayuuʼ náa numbaaʼ rígi̱. Ni̱ʼkha̱ mu ikháánʼ ma̱ndoo makuwáanʼ kámuu náa numbaaʼ nuxi̱ʼ, rí itháán gíʼdoo numuu náa ikháánʼ (Juan 3:16). Ikha jngó, índo̱ mbáa cristiano naguxnuu timbá graxe̱ ndrígóo Jesús, ikhaa nakro̱ʼo̱o̱ xúgi̱ káʼnii: “Xú káʼnii gámbáyúu mbáa xa̱bu̱ magiʼdoo xúgíʼ dí rígá náa numbaaʼ ga̱jma̱a̱ maʼni numaaʼ rí xándoo maxtáa kámuu mbiʼi xá.” Nakujmaa kaʼwu rí na̱nguá gíʼdoo numuu (1 Juan 2:15-17). Raga̱jma̱ graxe̱ ndrígóo Jesús ma̱ndoo maʼni: “Ndiéjunʼ rí nandoʼ mani mu maxtáá náa numbaaʼ nuxi̱ʼ rá.” Rí naxtiʼña̱a̱ nindxu̱u̱ xóo nakuwáanʼ ga̱jma̱a̱ nasngájma á mu gajkhun nindxu̱u̱ rí naguaʼti̱i̱n o na̱nguá (atayáá ma̱ngaa Juan 12:25).
(Marcos 8:38) Numu ri tsi matiyuʼ gajma numuʼ Ikun jame gajma numu ajngoʼ, naʼ inu rijñu xabo aʼkan tsigueʼ tsi ninimaʼkimijna, xuʼkue-ma matiyuʼ Ade Xabo gajma numu manga, rido maʼka naʼ gloria drigo Tate gajmi ángel tsi kaʼun.
jy-S ináa 143 kutriga̱ 4
Tsáa nindxu̱u̱ Aʼde̱ Xa̱bu̱ rá.
Mú Jesús ma̱ndoo kaʼyulú, discípulos ndrígóo gíʼmaa rí xamiñún ga̱jma̱a̱ maʼdún muniginámijná. Jesús niʼthí: “Numu ri tsi matiyuʼ gajma numuʼ Ikun jame gajma numu ajngoʼ, naʼ inu rijñu xabo aʼkan tsigueʼ tsi ninimaʼkimijna, xuʼkue-ma matiyuʼ Ade Xabo gajma numu manga, rido maʼka naʼ gloria drigo Tate gajmi ángel tsi kaʼun” (Marcos 8:38). Xóo má naʼthí ikhaa, índo̱ ga̱ʼkha̱, “aʼkue ri maʼnenuma mbamba xabo xoma ri neʼne” (Mateo 16:27).
Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu
(Marcos 7:5-8) Aʼkue ri fariseos gajma tsi nusjnga xtangao Moisés niraxi Jesús: ¿Narijngo ri tsi gajmiaʼ narasjngun tsini xoma ri nuni xabo huanu, ri xkahuiʼ ñau iʼpi pan-roʼ. 6 Aʼkue ri Jesús niʼtun: Purigujnu ri nutanla jame ri nunila, pu-majan niʼtan gaʼyo Isaías ri nijana maʼtan neʼ ne Dios numaʼla, xo ri iʼtan naʼ Huaʼtan: Xuajin rigueʼ rigujnu ri ndayamakuiʼ, Jame ni raguihuanʼ akuin-jaʼyeʼ. 7 Nda namu iyamakuiʼ, indo ri nusjnga jame ri nutañajun xabo isjnga. 8 Numu ri niniʼñala ri naʼtañajun Dios, indo ajnganga ri xkaʼtsun xabo inimbanila; xo ri nagaʼu dan, xo ri nagaʼu vaso ri nahuanla gajma iya, jame mbaʼa güeño xo ri xaʼni jaʼni inila.
Graxe̱ rí nuni bi̱ nuraxnuu
Náa numuu rí bi̱ nikiʼníin kuyáá Jesús ndiyáá rí gíʼdoo wéñuʼ numuu mujñáa ñawúunʼ rá.
▪ Rígi̱ nindxu̱u̱ mbá numuu rí xa̱bu̱ sia̱nʼ náa Jesús nitanumúún discípulos asndu nitanumáá Jesús. Náa xtángoo ndrígóo Moisés niʼthí dí rígá mbaʼa rí naʼni mitsagaa mbáa xa̱bu̱ náa inu Dios. Tikhu nindxu̱u̱ rí nuxidíí iyaʼ náa numixúnʼ, bi̱ guáʼdáá lepra o rí muxkajmaa xa̱bu̱ o xujkhúʼ bi̱ nikháñu. Ndiéjunʼ rí ma̱ndoo maʼni xa̱bu̱ mu maguma kaʼwi̱i̱ rá. Náa xtángoo naʼthí rí ma̱ndoo maxnáxi̱ tsigijñaʼ, maʼjñáa o maxtíjyooʼ (Levítico, capítulos 11 asndu 15; Números, capítulo 19).
Xa̱bu̱ ede̱ náa guʼwá ndxajkun nirigu̱u̱ i̱ʼwáʼ awan náa xtángoo rígi̱. Mbá libro naʼthí rí nirigu̱u̱ i̱ʼwáʼ awan rí xú káʼnii mbáa xa̱bu̱ ma̱ndoo mani̱ndxu̱u̱ mitsagaa náa inu Dios ga̱jma̱a̱ xú káʼnii gándoo gáʼni rí eʼwíínʼ mani̱ndxu̱ún mitsagiin. Ma̱ngaa nini mbá lista rí najmaa ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ rí ma̱ndoo o xándoo maʼni tsagaa. Ma̱ngaa niniku̱ma̱a̱ i̱ʼwáʼ costumbre rí xa̱bu̱ ndayóoʼ munimbánii mu maguma kaʼwi̱i̱n.
Xa̱bu̱ sia̱nʼ náa Jesús niraxii: “Narijngo ri tsi gajmiaʼ narasjngun tsini xoma ri nuni xabo huanu, ri xkahuiʼ ñau iʼpi pan-roʼ” (Mar. 7:5). Xa̱bu̱ ede̱ buʼko̱ na̱nguá nindúún guthi rí i̱ndó mujñáa ñawúnʼ mu maʼni kaʼwi̱i̱n. Ikhiin nini kumaa mbá costumbre rí natsudíín musngatramaʼ iyaʼ ñawúunʼ xa̱bu̱ bi̱ makuiʼtsu. Libro rí niʼthá ga̱jma̱a̱ numuu náa timbóo kutriga̱ niʼthí rí xa̱bu̱ ede̱ ma̱ngaa nugiʼdu̱u̱n ga̱jma̱a̱ numuu daan rí majmúún, xú káʼnii iyaʼ rí ma̱ndoo majmúún, tsáa kaʼyoo mastrámuʼ ga̱jma̱a̱ asndu náa gáʼyoo musngatramaʼ iyaʼ.
Ndiéjunʼ nindxa̱ʼwáminaʼ Jesús ga̱jma̱a̱ numuu awan rí nini xa̱bu̱ numbaaʼ rá. Ikhaa niʼthún Xa̱bu̱ Ede̱ judíos: “Pu-rigujnu ri nutanla jame ri nunila, pu-majan niʼtan gaʼyo Isaías ri nijana maʼtan neʼ ne Dios numaʼla, xo ri iʼtan naʼ Huaʼtan: Xuajin rigueʼ rigujnu ri ndayamakuiʼ, jame ni raguihuanʼ akuin-jaʼyeʼ. Nda namu iyamakuiʼ, indo ri nusjnga jame ri nutañajun xabo isjnga. Numu ri niniʼñala ri naʼtañajun Dios, indo ajnganga ri xkaʼtsun xabo inimbanila; xo ri nagaʼu dan, xo ri nagaʼu vaso ri nahuanla gajma iya, jame mbaʼa-güeño xo ri xaʼni jaʼni inila” (Mar. 7:6-8).
(Marcos 7:32-35) Aʼkue niguhua xabo juya mba xkargüeʼon jame xtalaʼla, aʼkue nitajañi Jesús ri maxkrama xabo tsuʼkue. 33 Aʼkue ri niriyaʼ naʼ inu xabo nike jaya nijni, aʼkue nixkraʼe gajma ijin ñau nixkrameʼ naʼ inu rajun. 34 Aʼkue niraʼen mikui, pu-mba niguhuen niʼtun: Efata, ri naʼtan: Gambaʼta. 35 Jame nuko ndiyo nidxaun, jame niku rajun neʼne ndxakun mujun.
w00-S 15/2 ináa 17, 18 kutriga̱ 9-11
Lá kuaʼdáá ku̱ma̱ ndrígóo Cristo ráʼ.
9 Xa̱bu̱ tséʼdxuun ga̱jma̱a̱ tséʼthi májánʼ. Mbáa Jesús ndiʼyoo rí namiñuu o natiyuuʼ xa̱bu̱ buʼko̱, ga̱jma̱a̱ niʼni mbá rí tséʼni. Ni̱jkha̱ kayáa náa dawiin xa̱bu̱. Ikhí niʼni ñawúunʼ mu mbaʼyoo rí gáʼni. “Aʼkue nixkraʼe gajma ijin ñau nixkrameʼ naʼ inu rajun.” (Marcos 7:33.) Nda̱wa̱á, Jesús niyaxi mekhuíí ga̱jma̱a̱ nitsína. Rí niʼni rígi̱ nisngájma mu mbaʼyoo xa̱bu̱ dí maguma ga̱jma̱a̱ numuu ikhaa nindxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ tsiakii ndrígóo Dios. Nda̱wa̱á kayuʼ, Jesús niʼthí: “Gambaʼta” (Marcos 7:34). Núkhu xa̱bu̱ niʼdxuun ga̱jma̱a̱ nagíʼdu̱u̱ naʼthí májánʼ.
10 Jesús nikro̱ʼo̱o̱ rí naguaʼnii xa̱bu̱. Ndaʼyoo rí nakumu̱ún, ikha jngó nixkáxii maʼni xóo má ekumu̱ún. Xóo cristianos ni̱ndxu̱lú, májánʼ gáʼni rí maguaʼdáá ga̱jma̱a̱ musngajmá ku̱ma̱ ndrígóo Cristo ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱. Náa Biblia naʼthúlúʼ: “Xúgiáanʼ ikháanʼ gíʼmaa maguaʼdáá mbóó ku̱ma̱ ndrígála, gakruaʼaʼla xóo rí naku̱mu̱u̱ imba̱a̱, gaʼndala kuyamíjna̱, gaʼni májánʼ a̱jkia̱la ga̱jma̱a̱ xúni̱ mbaʼumíjna̱” (1 Pedro 3:8). Rígi̱ nandoo gáʼthúu̱n rí muʼthá ga̱jma̱a̱ muʼni xóo má eyoo xa̱bu̱.
11 Náa congregación ma̱ndoo musngajmá rí ekumu̱ún eʼwíínʼ índo̱ nuʼñuu rí májánʼ, xóo má endulúʼ muniulú ikháánʼ (Mateo 7:12). Rúʼko̱ nandoo gáʼthúu̱n rí muñeʼwaan rí nuʼthá ga̱jma̱a̱ xóo eʼthá (Colosenses 4:6). Garmáʼáan a̱jkiu̱lú rí ajngáa dí tséndxaʼwáá májánʼ edxu̱lúʼ mu muʼthá nindxu̱u̱ xóo náa nuthu ga̱jma̱a̱ espada (Proverbios 12:18). Ndiéjunʼ guʼthá ga̱jma̱a̱ numún bi̱ kuwa mbá guʼwíin rá. Xa̱bu̱ bi̱ nandún kuyamijná gajkhun nduyáá rí eku̱mu̱u̱ bi̱ ndi̱ya̱a̱ (Efesios 5:33). Tsethi ajngáa rí maʼni gawúnʼ, mutha numún o mutsijmiin, numuu rí maʼni mingíjyúuʼ maʼnii a̱jkiu̱ún. E̱ji̱n ma̱ngaa nagawúnʼ, ga̱jma̱a̱ anu̱ún bi̱ nandún kuñún nduyáá rígi̱. Índo̱ ndayóoʼ muxprigún, ikhiin nuxnún ga̱jma̱a̱ májánʼ e̱jñún ga̱jma̱a̱ tsériyaʼ majkhúún (Colosenses 3:21). Índo̱ nusngajmá rí nandulúʼ kuʼñúún eʼwíínʼ, nusngajmá rí kuaʼdáá ku̱ma̱ ndrígóo Cristo.
Migixnuu Biblia
(Marcos 7:1-15) Aʼkue ri niguimbun fariseo naʼ xta Jesús, gajmi tikun tsi nusjnga xtangao Moisés, tsi niguhua naʼ xuajin Jerusalén, 2 tsi ndiya ri tikun tsi gajmi Jesús naʼsjngun, xkahuiʼ ñau iʼpo pan, tunixanʼ, niten numu. 3 Numu ri fariseo jame gajma mba xuguinʼ judío nuni xoma ri nduya xabo huanu nuni, xi maxunixanʼ mbaʼa nutun, maxapiʼtsi. 4 Xkuaʼni-ma ini rido naguhuanʼ ri nago xua, xi tsinixanʼ, tsipiʼtsi. Jame riga güeño xo iʼhua ri nuni, xo ri nujña vaso ri naʼhuan gajma iya, xo ri nujña dan, xo ri nujña xutu ri ajuanʼ, jame xo ri nujña xiyo. 5 Aʼkue ri fariseos gajma tsi nusjnga xtangao Moisés niraxi Jesús: ¿Narijngo ri tsi gajmiaʼ narasjngun tsini xoma ri nuni xabo huanu, ri xkahuiʼ ñau iʼpi pan-roʼ. 6 Aʼkue ri Jesús niʼtun: Pu-rigujnu ri nutanla jame ri nunila, pu-majan niʼtan gaʼyo Isaías ri nijana maʼtan neʼne Dios numaʼla, xo ri iʼtan naʼ Huaʼtan: Xuajin rigueʼ rigujnu ri ndayamakuiʼ, jame ni raguihuanʼ akuin-jaʼyeʼ. 7 Nda namu iyamakuiʼ, indo ri nusjnga jame ri nutañajun xabo isjnga. 8 Numu ri niniʼñala ri naʼtañajun Dios, indo ajnganga ri xkaʼtsun xabo inimbanila; xo ri nagaʼu dan, xo ri nagaʼu vaso ri nahuanla gajma iya, jame mbaʼa güeño xo ri xaʼni jaʼni inila. 9 Niʼtun manga: Ninila ri maxaguiʼdo numu ri naʼtañajun Dios, numu ri munimbanila xoma ri nduyala nuni. 10 Numu ri xaʼni niʼtan Moisés: Atiamakui anaʼ jame atiamakui rudaʼ, indo: Tsi maʼtan xkahuiyuʼ anu o maʼtan xkahuiyuʼ rudu, gajañu ndahua tsi maʼne mba akuin-jaʼyo. 11 Ikanʼla itan: Mbajndi-ma ri maʼtun anu xabo o rudu: Mba xugui ri guʼdoʼ mago mambaya gajma ñajun-no, Corbán ñajun-ra, (ri naʼtan xo pu-iʼtan, ofrendoʼ naʼ inu Dios). 12 Niniʼñala ri mambayu xo anu o rudu. 13 Xkuaʼni inila numu ri maxaguiʼdo numu ajnga raun Dios, ikajngo ihua maguiʼdo numu xoma ri nduyala nunila ikanʼla, jame xkuaʼni-ma isjngunla iʼhuin. Mapu mbaʼa ri xaʼni jaʼni inila. 14 Aʼkue nindxaʼun mba xuguinʼ xabo tsi mapu mbaʼin, niʼtun: Gudxahuinla mba xuguianʼla, jame gafraʼaʼla. 15 Nda ni xi lajuin ri riga jani ri majngun naʼ xabo, ri maʼne ri ramajan xabo, indo ri nagajnu naʼ ika, ruʼkue eʼne ri maʼne ri ramajan tsi xabo.
14-20 MAYO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | MARCOS 9, 10
“Mbá visión rí naʼni gujkhuʼ fe ndrígúlú”
(Marcos 9:1) Niʼtun manga: Gako ri natanʼla ri huajun tikun tsi juhua guejio maxajañu, asjndo rido guya ri naʼtañajun Dios ri naʼka gajma siake.
w05-S 15/1 ináa 12 kutriga̱ 9, 10
Cristo: Náa nambánuu rí kiʼtáriyaʼ
9 Ninújngoo má itháan rí mbá tsiguʼ rí Jesús nisngájma rí ikhaa nindxu̱u̱ Mesías, ga̱jma̱a̱ nirígá má Pascua tsiguʼ 32 tg. n. Mbaʼin bi̱ nikumu̱ún kuyáá Jesús niniñaʼ ragún kidxuuʼ, mbáa numuu rí nijuixkhún, nindún maguaʼdáá o iʼwááʼ xkujndu. Mbáa eʼwíínʼ niniñaʼ numuu rí taʼndoo manindxu̱u̱ rey xóo nindoo xuajen. Mbáa ma̱ngaa rí nithi ndxájkun judíos, dí niʼnigaʼdunʼ masngájma mbá seña náa mekhuíí mu mbuyamajkuíí (Mateo 12:38, 39). Rígi̱ niʼni rí makuwá gíná tikhun. Ma̱ngaa, Jesús nigíʼduu niʼthún discípulos ndrígóo mbá rí mijngíjyúuʼ makru̱ʼu̱u̱n, rí “ndaʼyo maʼgue Jerusalén, jame mapu-maguma guina guni xabo huanu, gajma dxakun tsi ñajun xabo idi, gajma tsi nusjnga xtangao Moisés, asjndo majañu” (Mateo 16:21-23).
10 Jesús ndaʼyoo rí mbá mijna guwaʼ o guwaʼ gu̱nʼ maganú mbiʼi rí “magajna naʼ numba rigueʼ, maʼga naʼ xta Ana” (Juan 13:1). Nixmiéjunʼ kaʼñún discípulos ndrígóo, naʼthún tikhun rí taʼni náa inún judíos bi̱ ramíjínʼ, mbá seña náa mekuíí. “Gako ri natanʼla ri juhua tikun tsi huajun guejio niguana maxajañu, asjndo naʼ guya Ade Xabo tsi naʼka naʼ ri naʼtañajun.” (Mateo 16:28.) Jesús na̱nguá nindoo gaʼthí rí tikhun discípulos makuwá asndu índo̱ gaʼtáñajunʼ Reino mesiánico tsiguʼ 1914. Rí nandoo dí ajtsíin discípulos ndrígóo mbuyáá xú káʼnii ganindxu̱u̱ Rey náa mbá visión rí nasngájma xóo phú kaʼnii.
(Marcos 9:2-6) Ndahua rido niganujngo majun mbiʼi, aʼkue ri Jesús nika gajma Pedro, gajma Jacobo [Santiago], jame gajma Juan, nike gajmi ndakun naʼ mba juba ri tsidaʼ. Iki neʼne imbrutin naʼ inu tsi nike gajmi. 3 Xtiñu neʼne mbiʼi mendaʼko, jame mapu-miʼxa neʼne asjndo xo idi, ri asjndo nimba xabo ndahua mbayi guejio tsi maʼngo maʼjña ri mapu-kaʼu mendaʼko. 4 Nikujma Elías gajma Moisés ndiya, tsi nundxakun gajmi Jesús. 5 Aʼkue ri Pedro niʼtun Jesús: Maestro, pu-majan ri juhuaxoʼ guejio, munixoʼ atsu ramada, mba ramadaʼ Ikan, mba ramado Moisés, imba ramado Elías. 6 Xkuaʼni niʼtan Pedro, numu ri nataʼyo ri maʼten, numu ri mapu-nixun-unʼ.
w05-S 15/1 ináa 12 kutriga̱ 11
Cristo: Náa nambánuu rí kiʼtáriyaʼ
11 Majun mbiʼi nda̱wa̱á, Jesús nákha gájmaa Pedro, Santiago ma̱ngaa Juan náa kúbá tsidánʼ, mbáa nindxu̱u̱ rí kaʼyoo kúbá Hermón. Ikhí “neʼne imbrutin naʼ inu tsi nike gajmi. Inu neʼne miʼxa asjndo xo agu”. Ma̱nga nakujmiin gaʼyee Moisés ga̱jma̱a̱ Elías, ga̱jma̱a̱ nutamijná gajmiún Jesús. Mbáa rígi̱ nirígá mbruʼun, rí naʼni makujmaa itháan naguíi. Nakujmaa rí nindxu̱u̱ gajkhun rí asndu Pedro naʼthí rí maʼni ajtsú xtuguá mu maguanuu Jesús, Moisés ga̱jma̱a̱ Elías. Apóstol xóó tsembóo raʼthí índo̱ mbá du̱u̱n rí nambiʼi naruguariʼin, ga̱jma̱a̱ nawán mbá aʼwá rí naʼthí: “Aʼdeʼ tsigueʼ naʼne akuinʼ-jayo, jame nadxu akuinʼ-jayo. Gudxahuin Ika” (Mateo 17:1-6).
(Marcos 9:7) Aʼkue ri niʼka mba dun ri neʼne xkamixa naʼ juhueʼ, naʼ aun dun nihuan niʼtan mba tsi niʼtan: Aʼdeʼ tsigueʼ tsi mapu-naʼne akuinʼ-jayo, Ika gudxahuinla.
nwtsty nota rí muʼnigajmaa náa Mr 9:7
mbá aʼwá: Rígi̱ nindxu̱u̱ rí maʼni a̱jma̱ nuthu rí naʼthí ajtsú nuthu náa Evangelios náa Jeobá naʼthí mbajmbu gajmiin xa̱bu̱ (Mr 1:11; Jn 12:28).
Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu
(Marcos 10:6-9) Numu ri naki nigumakuma numba, xabiya gajma aʼgo neʼnekumi Dios. 7 Gajma numu rigueʼ maniñu anu xabiya, jame maniñu rudu, mambaxu gajma aʼgüi, 8 ri najmi manindxun imbahui xabo, ikajngo narañajunʼ ajmi, ri imbahui xabo ñajunʼ. 9 Ikajngo, ri niruhua Dios maxaʼne huaji xabo.
w08-S 15/2 ináa 30 kutriga̱ 8
Rí itháan nagajnuriyoo náa libro ndrígóo Marcos
10:6-9. Rí nandoo Dios nindxu̱u̱ rí xa̱bu̱ gajmii makuwá asndu kámuu. Ikha jngó, rí mundxa̱ʼwa̱míjna muniñamíjna mbá nacha̱, ikhiin gíʼmaa munimíjna munimbánii ikha rí na̱ʼkha̱ náa Biblia mu muraʼníí asndu xú káʼnii má xkujndu (Mat. 19:4-6).
(Marcos 10:17, 18) Rido inu nagajnu Jesús ri mbaya jambo maʼga, aʼkue ri nigayu mba xabo niʼka gasjmatigo naʼ inu Jesús, niraxu: Maestro majan, ¿nala ri gane ri maguʼdoloʼ ri ndaʼya asjndo jamu-ra? 18 Aʼkue ri Jesús niʼtun: ¿Nalarijngo iratunʼ ri mujunʼ-roʼ? Asjndo nimba tsi majan ndahua, indo-ma Dios tsi majan, mbahui-ma Ika.
nwtsty notas rí muʼnigajmaa náa Mr 10:17, 18
Májáanʼ Maestro: Xa̱bu̱ buʼko̱ nijmuu ajngáa rígi̱ “Májáanʼ Maestro”, ikhaa nindoo rí mbaʼyamajkuu Jesús, ikhaa rúʼko̱ rí naguáʼtiin magumii bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa guʼwá ndxajkun judío. Maski ma Jesús ndiʼyoo rí na̱nguá nindxu̱u̱ ra̱májánʼ rí muthán “Maestro” ga̱jma̱a̱ “Señor” (Jn 13:13), ikhaa naʼni rí maʼga̱ gamajkhu náa Anu̱u̱.
Nimbá na̱nguá nindxu̱u̱ májáanʼ, ka mbáwíi, ikhaa Dios: Ga̱jma̱a̱ ajngáa rígi̱, Jesús ndiʼyoo rí Jeobá nindxu̱u̱ bi̱ nagruiga xtángoo rí ñajuunʼ májánʼ. I̱ndó Jeobá, bi̱ kaʼyoo xúgíʼ, kaʼyoo maʼthí ndiéjunʼ ñajunʼ rí májánʼ ga̱jma̱a̱ rí na̱nguá. Índo̱ ni̱ʼphu̱ xndúu ixi̱ rí májánʼ ga̱jma̱a̱ dí ra̱májánʼ, Adán ga̱jma̱a̱ Eva nánguá ninimbún kuyáá Dios ga̱jma̱a̱ nigíʼ musngájma dí rakáʼyoo maʼtáñajunʼ. Jesús nindxu̱u̱ mixtiʼkuii, ikha nindxu̱u̱ xa̱bu̱ guabaaʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ kaʼyoo maʼthí rí maguma nindxu̱u̱ Anu̱u̱. Náa Ajngá rawunʼ nduʼyáá ndiéjunʼ rí Dios ndaʼyoo májánʼ (Mr 10:19).
Migixnuu Biblia
(Marcos 9:1-13) Niʼtun manga: Gako ri natanʼla ri huajun tikun tsi juhua guejio maxajañu, asjndo rido guya ri naʼtañajun Dios ri naʼka gajma siake. 2 Ndahua rido niganujngo majun mbiʼi, aʼkue ri Jesús nika gajma Pedro, gajma Jacobo, jame gajma Juan, nike gajmi ndakun naʼ mba juba ri tsidaʼ. Iki neʼne imbrutin naʼ inu tsi nike gajmi. 3 Xtiñu neʼne mbiʼi mendaʼko, jame mapu-miʼxa neʼne asjndo xo idi, ri asjndo nimba xabo ndahua mbayi guejio tsi maʼngo maʼjña ri mapu-kaʼu mendaʼko. 4 Nikujma Elías gajma Moisés ndiya, tsi nundxakun gajmi Jesús. 5 Aʼkue ri Pedro niʼtun Jesús: Maestro, pu-majan ri juhuaxoʼ guejio, munixoʼ atsu ramada, mba ramadaʼ Ikan, mba ramado Moisés, imba ramado Elías. 6 Xkuaʼni niʼtan Pedro, numu ri nataʼyo ri maʼten, numu ri mapu-nixun-unʼ. 7 Aʼkue ri niʼka mba dun ri neʼne xkamixa naʼ juhueʼ, naʼ aun dun nihuan niʼtan mba tsi niʼtan: Aʼdeʼ tsigueʼ tsi mapu-naʼne akuinʼ-jayo, Ika gudxahuinla. 8 Mba nacha rido niyaxi asjndo nimba xabo natuya ri xta gajmi, imbahui Jesús huiji. 9 Rido niguatan naʼ inu juba, aʼkue ri Jesús niʼtañajun ri asjndo nimba xabo maxutan numu ri ndiya, asjndo ndahua rido huamba ndiʼya Ade Xabo naʼ majñu huajin. 10 Ikajngo indo-ma ikin nigui-unʼ ajnga ri huaʼtun, aʼkue ri nitamijne, ¿nala ri ñajun ri mbaʼya naʼ majñu huajin aʼkue-ra? 11 Aʼkue ri niraxi Jesús: ¿Narijngo itan xabo tsi nusjnga xtango, ri ndaʼyo ri guini Elías maʼka-roʼ? 12 Aʼkue ri Jesús niʼtun: Gako ri guini Elías maʼka gaʼnembanu mba xugui ri ndaʼyo, ¿xola iʼtan naʼ Huaʼtan numu Ade Xabo-ra? Naʼtan ri mbayaminuʼ-güeñoʼ jame maʼne ri nda numu mba jañi. 13 Indo Ikun natanʼla ri niʼka-ma Elías, jame niñi-ma mba xugui ri ndiñu, xoma ri iʼtan naʼ Huaʼtan numu ika.
21-27 MAYO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | MARCOS 11, 12
“Nixná itháan ki xóo eʼwíínʼ”
(Marcos 12:41, 42) Inu guiʼ Jesús mijngui naʼ rigu ijna naʼ nati mbuka ofrenda, aʼkue ndiʼyo xo jaʼni idriyaʼ xabo mbuka naʼ ijna ri nati mbuka, aʼkue ndiʼyo ri mba mbuka idriyaʼ tsi rico. 42 Niʼka mba aʼgoxoaʼa tsi guina, tsuʼkue tsi nigruiʼya ajma mbuka ri lakin ri naʼni imbo centavo.
nwtsty notas rí muʼnigajmaa náa Mr 12:41, 42
e̱jna̱ dí rígá náa templo: Rí nini judíos nákha wajyúúʼ rí nakujmaa mbiʼi xúgi̱ nasngájma rí e̱jna̱ rúʼko̱ nindxu̱u̱ xóo trompeta o chi̱ji̱ʼ, ga̱jma̱a̱ gíʼdoo mbá chíʼgíʼ iñuuʼ. Ikhí nurajkuáa mbújkha̱a̱. Ajngáa griega rí najmaa gi̱i̱ ma̱ngaa najmaa náa Juan 8:20, náa najuiʼtájuíi “náa tesorería”. Nakujmaa rí ajngáa rígi̱ nandoo gáʼthúu̱n rexa̱a̱ náa naguáju̱n gu̱ʼu̱ (atayáá sgd, kíxnuu 15). Xóo nigumaraʼmáʼ náa i̱yi̱i̱ʼ rabínicos, nirígá mbá 13 e̱jna̱ náa xúgíʼ rexa̱a̱ náa naguáju̱n gu̱ʼu̱. Mbáa ma̱ngaa náa templo nirígá mbá cuarto náa nagixi̱i̱ mbújkha̱a̱ rí nagájnáa náa e̱jna̱.
a̱jma̱ mbújkha̱a̱ ma̱jkha̱ʼ: Nandoo gáʼthúu̱n “a̱jma̱ leptones”, rí mbaʼa náa ajngáa griega leptón, rí nandoo gáʼthúu̱n chíʼgíʼ ga̱jma̱a̱ mbawiʼ. Leptón nindxu̱u̱ mbújkha̱a̱ rí cobre o bronce rí itháan chíʼgíʼ rí nijmaa náa Israel nákha wajyúúʼ (1 denario = 128 leptones) (atayáá sgd, kíxnuu 18).
rí na̱nguá gíʼdoo wéñuʼ numuu: Rí “nambriguii ga̱jma̱a̱ mbá cuadrante”. Náa ajngáa griega kodrántes (náa latín quadrans) nandoo gáʼthúu̱n mbá mbújkha̱a̱ dí nijmaa náa roma rí nindxu̱u̱ cobre o bronce (1 denario = 64 cuadrantes). Gi̱i̱ Marcos najmuu mbújkha̱a̱ romana mu maʼthí nguáthá gíʼdoo numuu mbújkha̱a̱ rí najmún bi̱ judíos (atayáá sgd, kíxnuu 18).
(Marcos 12:43) Aʼkue ri Jesús nindxaʼun tsi gajmi naʼsjngun, niʼtun: Gako ri natanʼla, ri aʼgoxoaʼa tsi guina guejio, ihua mba mbuka nigruiʼyeʼ, xo ri mba xuguinʼ tsi nidriyaʼ mbuka tsiguijñaʼ naʼ ijna.
w97-S 15/10 ináa 16, 17 kutriga̱ 16, 17
Jeobá ndaʼyoo rí gíʼdoo numuu ñajunʼ rí natani gajma̱a̱ xúgíʼ a̱jkia̱nʼ
16 Nguáthá mbiʼi nda̱wa̱á, índo̱ niʼni 11 ñajunʼ gu̱nʼ Nisán, Jesús nixtáa mbayuuʼ náa templo, náa ndiyáá náa numuu rí naʼni xúgíʼ rígi̱ ga̱jma̱a̱ niriʼña̱a̱ graxe̱ ga̱jma̱a̱ numuu rí naxtúma mbújkha̱a̱, rí magabiín xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ. Niʼthá numún escribas ga̱jma̱a̱ fariseos, numuu rí ikhiin “nudrigu-jaʼñu guʼun goʼoxoaʼa”. (Marcos 12:40.) Nda̱wa̱á Jesús nigi̱ʼi̱ náa rexa̱a̱ náa naguáju̱n gu̱ʼu̱, náa nakujmaa dí nirígá mbá gu̱wa̱ʼ ejtsu e̱jna̱ náa najthi mbújkha̱a̱. Nigi̱ʼi̱ mbégu̱ʼ mu mbaʼyoo xú káʼnii edriyaʼ mbújkha̱a̱ xa̱bu̱ náa e̱jna̱. Nikuwa mbaʼin xa̱bu̱ bi̱ guaʼdáá, mbáa tikhun bi̱ nuni mbaʼumíjna̱, o asndu nusngájma rí guaʼdáá. (Atayáá Mateo 6:2.) Jesús ndiʼyoo mbáa a̱ʼgu̱. Mbáa nda̱a̱ rí nagájnuriyooʼ náa ikhaa o rí maxná. Mú Jesús naninuʼ a̱jkiu̱u̱n, ndaʼyoo rí nindxu̱u̱ mbáa “a̱ʼgu̱ xuáʼa̱ gínáa”. Ma̱ngaa ndiʼyoo nguáthá kayá maxná: “Ajma mbuka ri lakin ri naʼni imbo centavo”. (Marcos 12:41, 42.)
17 Jesús nindxaʼwún discípulo ndrígóo numuu rí nindoo mudxawíín rí gáʼsngúún. Ikhaa “ihua mba mbuka nigrui’ye’, xo ri mba xuguin’ tsi nidriya’ mbuka tsiguijña’ na’ ijna”, niʼthí Jesús. Nirajkuáa itháan mba̱a̱ ki xóo mbá xúgínʼ eʼwíínʼ. Nixná “xúgíʼ rí gíʼdoo” rí maxtáa ga̱jma̱a̱, xúgíʼ rúʼko̱ niniñuʼ náa ñawun Jeobá. Xúʼko̱ nisngájma rí mbáa ma̱ndoo maxnún Dios rí gíʼdoo maski ajndu gínáa. Ikha jngó Dios ndiʼyamajkuu wéñuʼ. (Marcos 12:43, 44; Santiago 1:27.)
(Marcos 12:44) Numu ri mba xuguinʼ tsi nidriyaʼ, ri napidun nidriyeʼ, indo aʼgo tsi guina guejio nigruiʼya mba xugui ri guiʼdo, mba xugui ri nakuiʼtsu gajma.
w97-S 15/10 ináa 17 kutriga̱ 17
Jeobá ndaʼyoo rí gíʼdoo numuu ñajunʼ rí natani gajma̱a̱ xúgíʼ a̱jkia̱nʼ
17 Jesús nindxaʼwún discípulo ndrígóo numuu rí nindoo mudxawíín rí gáʼsngúún. Ikhaa “ihua mba mbuka nigrui’ye’, xo ri mba xuguin’ tsi nidriya’ mbuka tsiguijña’ na’ ijna”, niʼthí Jesús. Nirajkuáa itháan mba̱a̱ ki xóo mbá xúgínʼ eʼwíínʼ. Nixná “xúgíʼ rí gíʼdoo” rí maxtáa ga̱jma̱a̱, xúgíʼ rúʼko̱ niniñuʼ náa ñawun Jeobá. Xúʼko̱ nisngájma rí mbáa ma̱ndoo maxnuu Dios rí gíʼdoo maski ajndu gínáa. Ikha jngó Dios ndiʼyamajkuu wéñuʼ. (Marcos 12:43, 44; Santiago 1:27.)
w87-S 1/12 ináa 30 kutriga̱ 1
Lá nitani mbá tsíakii mu maraxna ráʼ.
Náa relato rígi̱ ma̱ndoo majmañulúʼ mbaʼa ikha rí gíʼdoo numuu. Mbá rí itháan gíʼdoo numuu, maski ajndu xúgiáanʼ ma̱ndoo muxná rí kuaʼdáá náa xuajñu Dios, mu ikhaa ndaʼyoo rí itháan gíʼdoo numuu, ikha jngó guxná mbá rí naʼniulú gakhi muxka’maa. Lá nuxná mbá rí tsetángaa a̱jkiu̱lú, o ni’ni mbá tsíakii mu muxná ráʼ.
cl-S ináa 185 kutriga̱ 15
Ku̱ma̱ ndrígóo Ajngá rawunʼ Dios
15 Lá ragájkhun rí gíʼdoo numuu rí náa Biblia naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu a̱ʼgu̱ xuáʼa̱ bi̱ ni̱jkha̱ náa templo ráʼ. Xúʼko̱ nasngájma Jeobá rí gíʼdoo numuu, naniguuʼ rí muxná ga̱jma̱a̱ káxi̱ a̱jkiu̱lú, rí xúʼni̱ mbriguii ga̱jma̱a̱ rí nuxna eʼwíínʼ. Nakujmaa rí Dios nijmuu rí itháan májánʼ mu maʼsngúlú rí gajkhun rígi̱.
Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu
(Marcos 11:17) Jame niʼsjngun niʼtun: ¿A raʼka naʼ Huaʼtan iʼtan: Guʼhua tsakun gaʼne mbiʼyu goʼoʼ guni mba xuguinʼ xabo tsi juhua naʼ mbamba numba ri mbaʼo-dxeʼ? Indo ikanʼla nini ri patsi iñu kuʼhua ñajun-ne.
nwtsty nota rí muʼnigajmaa náa Mr 11:17
guʼwá náa nutajkháan xúgínʼ xa̱bu̱: Nájtsíin bi̱ niniraʼmáʼ evangelio nithi rí kiʼniraʼmáʼ náa Isaías 56:7, i̱ndó Marcos nijmuu ajngáa ‹náa xúgínʼ xa̱bu̱› (Mt 21:13; Lu 19:46). Náa templo ndrígóo Jerusalén gíʼma maʼni náa mutakáñii ga̱jma̱a̱ náa munimba̱a̱ Jeobá israelitas gajmiún eʼwíínʼ xa̱bu̱ (1Re 8:41-43). Ikha jngó Jesús niʼthá numún judíos bi̱ nagujua̱ náa templo numuu rí nini mani̱ndxu̱u̱ iñúnʼ kuʼwáʼ. Xúgíʼ rí nuni naʼni rí xa̱bu̱ muniñaʼ ragún náa goʼwóo Jeobá, ga̱jma̱a̱ naʼni rí xuniʼniiʼ ikhaa.
(Marcos 11:27, 28) Aʼkue ri nitanguin mbuju nigun Jerusalén. Inu ngrigo Jesús naʼ guʼhua dxakun, aʼkue niguhua dxakun tsi ñajun xabo idi naʼ Ika, gajma tsi nusjnga xtangao Moisés, gajma xabo huanu. 28 Jame nitan: ¿Na ri ñajun xtaʼda ikajngo xkuaʼni itane, tsa ñajun nixnaʼ ñajun ruʼkue-roʼ?
jy-S ináa 244 kutriga̱ 7
Najmuu mbá ixi̱ igo mu maʼsngáa ga̱jma̱a̱ numuu fe
Nguáthá mbiʼi nda̱wa̱á, Jesús gajmíi̱n discípulos ndrígóo niguánu náa Jerusalén. Xóo má Jesús naguʼwun naʼni, na̱jkha̱ náa templo ga̱jma̱a̱ nagíʼdu̱u̱ naʼsngáa. Nákha mbiʼi ginii nixkáwiin bi̱ nagujua̱, mbáa ikha jngó bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa guʼwá ndxajkun gajmiún xa̱bu̱ ede̱ náa xuajen nuraxi̱i̱: “¿Na ri ñajun xtaʼda ikajngo xkuaʼni itane, tsa ñajun nixnaʼ ñajun ruʼkue-roʼ?” (Marcos 11:28).
Migixnuu Biblia
(Marcos 12:13-27) Nixungüinʼ tikun fariseo gajma xabi Herodes, numu ri mbuya na ri ajnga gaʼtan Jesús. 14 Aʼkue niguhueʼ, jame nitan: Maestro, nduyaxoʼ ri Ikan ñajuanʼ mba xabo tsi mapu-kuhuin, asjndo nimba xabo tsitiahuaminaʼ inu, jame ni tsitiama xo jaʼñu xabo, indo gako irasjnga jambo Dios. ¿An tsuʼka ri muxnaxoʼ mbuka guʼhua ñajun naʼ inu César, o maxuxnaxoʼ-dxeʼ? ¿An muxnaxoʼ o maxunaxoʼ-dxeʼ? 15 Indo Ika ndiʼyo ri rigujnu ri nutan jame ri nuni xabo tsuʼkue, aʼkue ri niʼtun: ¿Narijngo iraxuʼla numu ri mbuyala na ri gatanloʼ-roʼ. Ahua juyaʼla mbuka mbayo. 16 Aʼkue niguhueʼ-juñu mbuka, aʼkue ri niʼtun: ¿Tsa xtiʼku jame tsa mbiʼyu guiʼma naʼ mbuka guejio-roʼ? Aʼkue nitan: Xtiʼku jame mbiʼyu-ma César. 17 Aʼkue ri Jesús niʼtun: Guxnala César ri drigo-ma César, jame guxnala Dios ri drigo-ma Dios. Aʼkue ri mapunimakunʼ-juya Jesús. 18 Aʼkue ri niguhua saduceo naʼ Ika, tsi nutan ri maxuya xabo tsi nijañu, aʼkue niraxi: 19 Maestro, Moisés niʼñaʼxoʼ mba yiʼ, xi mba xabo gajañu dxiyo, maniñu aʼgüi, xi tagumi ijin, dxiyo-ma gaya aʼgüi, ikajngo maguma mba adin tsi manindxu xo ri ade dxiyo tsi nijañu. 20 Xkuaʼni nijuhua mba juin xabo tsi mba yaʼdun, tsi guini-jayi ninigun, tagumi ijin, nijañu. 21 Xabo tsi riajma ndiya aʼgüi dxiyo, nijañu manga, ni ika tagumi ijin, xkuaʼni-ma niguiʼnu tsi riatsi manga. 22 Xkuaʼni nibriñu tsi mba juin ndiya mbahui aʼgo, asjndo nimba taguma ade, rido huamba nijañu mba xuguinʼ, ndahua nijañu aʼgo manga. 23 Mbiʼi ri mbuya huajin-ra, rido mbuya, ¿tsala tsi ikin gaʼne aʼgüi ñajun, ri nibriñu-ma ri mba juin neʼne aʼgüin ñajun-ra? 24 Aʼkue ri Jesús niʼtun: Pu-tsiya ngua ri itanla numu ruʼkue, numu ri tsininuhuinla naʼ naʼtan ri Huaʼtan, jame ni tsininuhuinla tsiake ri guiʼdo Dios. 25 Numu ri, rido mbuya naʼ majñu huajin, ni naxunigüinʼ ni naxuxna tsigumijne, manindxun xo angél tsi juhua mikui. 26 Xoma numu ri mbuya huajin, ¿an turaxnula naʼ iyuʼ Moisés xo niʼtan naʼ ajmu ina tsunhuan, naki niʼten: Ikun ñajunʼ Die Abraham, Die Isaac, jame Die Jacob-ra? 27 Dios, raʼka Diñi huajin ñajunʼ, ri Diñi xabo tsi nduya ñajun, ikajngo ikanʼla, mapu-tsiya ngua ri itanla.
28 MAYO ASNDU 3 JUNIO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | MARCOS 13, 14
“Xámiñaʼ eni xa̱bu̱”
(Marcos 14:29) Aʼkue ri Pedro niʼtun: Maske asjndo xuguinʼ muniñaʼ, indo ikun ri maxaniʼñaʼ.
(Marcos 14:31) Xoma Pedro taniñu raʼtan gake: Maske asjndo majañuʼ gajma nindxaʼ xi mapu-ndaʼyoʼ, maxatanloʼ ri tsininuhuin. Xkuaʼni-ma nitan mba xuguinʼ manguin.
(Marcos 14:50) Aʼkue ri mba xuguinʼ tsi nunigajma niniñaʼ nigañu.
(Marcos 14:47) Indo mba xabo tsi juhua iki niriyaʼ chidi, neʼnejambiyuʼ ñumbe tsi pu-guini naʼtañajun, nirrutunrigüi ñaʼun.
(Marcos 14:54) Xoma Pedro tsinguaʼ braka, asjndo naʼ nitoʼo naʼ rixo dxakun tsi pu-guini naʼtañajun, iki niguiʼi gajmi cumisiun, nitagu naʼ guiʼ agu.
(Marcos 14:66-72) Inu xta Pedro guihuanʼ naʼ rixo guʼhua, aʼkue niʼka mba aʼgo tsi nañumba naʼ inu dxakun tsi pu-guini naʼtañajun. 67 Rido ndiʼyo aʼgo ri natagu Pedro, aʼkue niyaxu, jame niʼtun: Ikan mangan niraxta gajmaʼ Jesús tsi ñajun naʼ Nazaret. 68 Aʼkue ri ika neʼnenduhueʼ, niʼten: Tsinenuhuinʼloʼ-jun, ni tsiyo na ri iratan. Aʼkue nigajna rixa naʼ corredor drigo guʼhua, aʼkue nindxaʼhua mbaxta. 69 Aʼkue ri aʼgo tsi nañumba niyaxu mbuju, aʼkue ri aʼgo tsuʼkue niguiʼdu niʼtun xabo tsi juhua iki: Xabin ikin ñajun tsigueʼ. 70 Mbuju-ma Pedro neʼnenduhua. Ndahua hua huaʼtan mbuju Pedro nini xabo tsi juhua iki: Mapu-gako ri xabin xabo tsuʼkue ñajuanʼ numu ri xabo galileo ñajuanʼ, numu ri mero xo indxakun xkuaʼni itsindxakun. 71 Aʼkue ri ika niguiʼdu nixnamaʼen, jame asjndo nijudamineʼ niʼten ri gako ri naʼten: Tsininuhuinloʼ xabo tsuʼkue jun, tsi nutan numu guejio. 72 Aʼkue ri nindxaʼhua mbaxta ri riajmu. Aʼkue ri nirmaʼan akuin Pedro-jaʼyo ajnga ri huaʼtan neʼne Jesús: Asjndo xoma tandxaʼhua tiriajma nutun mbaxta, huambama tiriatsu nutun maratan ri tsisnuun. Jame rido nirmaʼan akuin ri xkuaʼni huaʼtan, aʼkue ri pu-nimbiyeʼ.
ia-S ináa 200 kutriga̱ 14
Nijmañuu mbaʼyoo ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n rí matani mba̱a̱ a̱jkia̱a̱nʼ
14 Pedro ni̱jkha̱ náa goʼwóo Caifás bi̱ phú kayá edxu̱u̱ náa ndxajkun, nindxu̱u̱ mbá guʼwá rí itháan mitsaan dí rígá náa xúgíʼ Jerusalén. Guʼwá xóo rígi̱ gíʼdoo mbá rexo̱o̱ náa awúu̱n guʼwá ga̱jma̱a̱ gíʼdoo mbá xkrugua náa inuu. Índo̱ Pedro ni̱jkha̱nú náa xkrugua, bi̱ nañewu̱u̱n xkrugua tséniñuʼ manújngoo. Mú Juan, bi̱ naniniʼ bi̱ kayá edxu̱u̱ náa guʼwá ndxájkun ga̱jma̱a̱ xtaa má awún, naʼtámíjná gájmaa a̱ʼgu̱ ga̱jma̱a̱ naniñuuʼ mato̱ʼo̱o̱. Nakujmaa rí Pedro táʼga ga̱jma̱a̱ Juan ma̱ngaa táʼni maʼga̱ náa xtáa Bi̱ niʼsngóo náa awúu̱n guʼwá. Naguanu rexa̱a̱, náa kuwa mbaʼin esclavos ga̱jma̱a̱ eʼwíínʼ xa̱bu̱ bi̱ nuñambá bi̱ natagúnʼ numuu rí miguwan, índo̱ eʼwíínʼ natu̱ʼu̱u̱n ga̱jma̱a̱ nagájna̱án mu muthi rí minduwaʼ numuu Jesús (Mar. 14:54-57; Juan 18:15, 16, 18).
it-2-S ináa 624 kutriga̱ 2
Pedro
Índo̱ Pedro najkhanú náa goʼwóo ndxajkun bi̱ phú kayá edxu̱u̱, imba̱a̱ discípulo bi̱ ni̱jkha̱ ki̱dxu̱ʼ nimbáyúu mu mato̱ʼo̱o̱ asndu awúu̱n. (Jn 18:15, 16.) Índo̱ xtaa ikhí, na̱nguá niguíji náa kríná, ni̱jkha̱ náa gíʼ aguʼ. Rí nambiʼi niʼni makujmaa rí nindxu̱u̱ mbáa xa̱bi̱i̱ Jesús, ga̱jma̱a̱ rí naʼthí xóo mbáa galileo niʼni makujmaa tsáa nindxu̱u̱. Índo̱ niʼthí rí na̱nguá, Pedro niʼni gaʼduunʼ rí tsíniniiʼ Jesús ajtsú miʼtsú, ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á nirígá xóo má nijuiʼtáriyaʼ. Nda̱wa̱á náa xuajen niwán ndxaʼwáá rí maʼni a̱jma̱ aʼphu̱ mbáa mbaxtá, ga̱jma̱a̱ Jesús “nitángaa ga̱jma̱a̱ ndiʼyoo Pedro”. Ikhaa nigáwiinʼ a̱jkiu̱u̱n, nigájnuu rexa̱a̱ ga̱jma̱a̱ nimbiyaʼ wéñuʼ. (Mt 26:69-75; Mr 14:66-72; Lu 22:54-62; Jn 18:17, 18; atayáá CANTO DEL GALLO; JURAMENTO.) Rí niʼtájkáan Jesús ga̱jma̱a̱ numuu Pedro nákha gíníi nijuixtiʼña̱a̱, ga̱jma̱a̱ fe ndrígóo támbaa mbá kayuʼ. (Lu 22:31, 32.)
Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu
(Marcos 14:51, 52) Indo mba dxama nika tsudu Jesús, tsi tsaʼtsa jambraʼa gajma mba sábana, aʼkue nirtuhuin dxama tsuʼkue, 52 indo ika niditunriyamineʼ niniñatiyeʼ sábana, aʼkue nigayu tsaʼtsa.
w08-S 15/2 ináa 30 kutriga̱ 6
Rí itháan nagajnuriyoo náa libro ndrígóo Marcos
14:51, 52. Tsáa nindxu̱u̱ ndxáma bi̱ “nigayu tsaʼtsa” rá. Índo̱ Marcos niʼthí rígi̱, ikha jngó ma̱ndoo muʼthá rí ikhaa má ninindxu̱u̱ bi̱ nigiʼnuu rígi̱.
(Marcos 14:60-62) Aʼkue ri dxakun tsi pu-guini naʼtañajun, nituxu naʼ majñu xabo, niraxu Jesús, niʼtun: ¿An ni xi mbo ajnga maxaratan-ra? ¿Nala ri itan xabo tsigueʼ numaʼ-ra? 61 Indo Jesús hui raun, taʼtan mba jañi. Aʼkue ri dxakun tsi pu-guini naʼtañajun nitanga niraxu mbuju, niʼtun: ¿An Ikan ñajuanʼ Cristo Ade tsi Huamatsakuhuin-dxeʼ? 62 Aʼkue ri Jesús niʼtun: Ikun ñajunʼ, jame mbuyala Ade Xabo guiʼ naʼ nijñu mujun Dios tsi guiʼdo mba xugui tsiake, tsi naʼka naʼ majñu dun mikui.
jy-S ináa 287 kutriga̱ 5
Nagún kuya̱a̱ náa Anás ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á náa Caifás
Ikhaa ndaʼyoo rí bi̱ judíos nakiʼníin rí mbáa maʼthí rí nindxu̱u̱ A̱ʼdióo Dios. Nákha mbiʼi ginii, índo̱ Jesús niʼthí rí Dios nindxu̱u̱ Anu̱u̱, bi̱ judíos nandún muxi̱ya̱a̱ numuu rí “naʼnembrigumineʼ gajma Dios” (Juan 5:17, 18; 10:31-39). Caifás, ndaʼyoo rí nundxa̱ʼwa̱míjna̱, ikhú naʼtáñajunʼ Jesús: “Natajañaʼ ri maratanʼxoʼ xi Ikan ñajuanʼ Cristo tsi ñajun Ade Dios” (Mateo 26:63). Mú Jesús ndaʼyoo má rí Anu̱u̱ nindxu̱u̱ Dios (Juan 3:18; 5:25; 11:4). Á mu naʼthí rí na̱nguá, masngájma rí na̱nguá nindxu̱u̱ Cristo ga̱jma̱a̱ A̱ʼdióo Dios. Ikhaa jngó nariʼña: “Ikun ñajunʼ, jame mbuyala Ade Xabo guiʼ naʼ nijñu mujun Dios tsi guiʼdo mba xugui tsiake, tsi naʼka naʼ majñu dun mikui” (Marcos 14:62).
Migixnuu Biblia
(Marcos 14:43-59) Asjndo xoma tambo Jesús raʼtan. Niʼka Judas tsi ñajun mba tsi mba guhuaʼ-ejma-mu, jame mapu-mbaʼin xabo tsi juda chidi gajma tsi juda ixi niʼke gajmi, tsi juda chidi gajma tsi juda ixi nike gajmi, tsi huaxungüinʼ nini dxakun tsi ñajun xabo idi, gajma tsi nusjnga xtangao Moisés, jame gajma xabo huanu. 44 Tsi naxnaxi niʼtun xabo seña ri maʼni, naki niʼtun: Tsi meʼko chitiʼ, Ika tsuʼkue ñajun, gurtuhuinla, jame aʼgua juyala, maxunijriyaʼla. 45 Rido niʼke, nu-ninguiyu naʼ inu Jesús, niʼtun: Maestro, Maestro, aʼkue niʼkui chitiʼ. 46 Aʼkue ri nixudeʼ ñau nirtuhuin. 47 Indo mba xabo tsi juhua iki niriyaʼ chidi, neʼne jambiyuʼ ñumbe tsi pu-guini naʼtañajun, nirrutunrigüi ñaʼun. 48 Aʼkue ri Jesús niʼtun: ¿Asjndo xo ri kuʼhua ñajunʼ inila, asjndo judala chidi gajma ixi niguhuala numu ri murtun-unla-ranʼ? 49 Jamba mbiʼi-ma nixtaloʼ gajma nindxaʼla naʼ guʼhua dxakun, nisjnga. Turtun-unla, indo numu ri mambanu ri naʼtan naʼ huaʼtan, ikajngo xkuaʼni inila. 50 Aʼkue ri mba xuguinʼ tsi nunigajma niniñaʼ nigañu. 51 Indo mba dxama nika tsudu Jesús, tsi tsaʼtsa jambraʼa gajma mba sábana, aʼkue nirtuhuin dxama tsuʼkue, 52 indo ika niditunriyamineʼ niniñatiyeʼ sábana, aʼkue nigayu tsaʼtsa. 53 Aʼkue ri niguhueʼ juya Jesús, naʼ inu dxakun tsi puguini naʼtañajun, iki niguimbun mba xuguinʼ dxakun tsi ñajun xabo idi, gajma xabo huanu, gajma tsi nusjnga xtangao Moisés. 54 Xoma Pedro tsinguaʼ braka, asjndo naʼ nitoʼo naʼ rixo dxakun tsi pu-guini naʼtañajun, iki niguiʼi gajmi cumisiun, nitagu naʼ guiʼ agu. 55 Xoma dxakun tsi ñajun xabo idi, gajma mba xuguinʼ tsi nduyaikun xabo xuajin ndiʼyeʼ ajnga huaʼa numu Jesús, numu ri muxnaxi majañu, jame tuxkama. 56 Jame pu-mbaʼin xabo nitan ajnga huaʼa numu Jesús, indo numu ri mbamba xo niʼtan mbamba nini. 57 Aʼkue ri nituxun tikun tsi nitan ajnga huaʼa numu Jesús, niten: 58 Ikanʼxoʼ nidxahuinxoʼ ri niʼten: Ikun marngudiloʼ guʼhua dxakun rigueʼ ri nini xabo gajma ñau, jame atsu mbiʼi makuxiloʼ imba ri maxaguma gajma ñau xabo. 59 Ni-ma ajnga huaʼa ri niten taʼangun guni jmbi.