Referencias ndrígóo I̱yi̱i̱ʼ dí najmulú náa reunión Xóo kúwi̱i̱n ga̱jma̱a̱ xóo Etaraʼa Cristianos
1-7 ABRIL
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | 1 CORINTIOS 7-9
“Rí makuwíin ndajkuíin”
(1 Corintios 7:32) Mú ikhúúnʼ, nandoʼ rí xaxmiéjuanla. Xa̱biya̱ bi̱ xóó tsinigúnʼ naxmiéjunʼ rí maʼni ñajuunʼ Señor, rí xóo maʼni mu manigu̱ʼ Señor.
w11-S 15/1 18 kutriga̱ 3
Rí ma̱ndoo matani nákha xóo xtaa mbáwíín
3 Bi̱ ndajkuíin, bi̱ na̱nguá ni̱ndxu̱ún xa̱bu̱ gajmii guáʼdáá itháan mbiʼi ga̱jma̱a̱ mbaʼa rí ma̱ndoo muni, tséʼniún mingíjyúuʼ muni itháan ñajuunʼ Dios, mambaxúún gajmiún eʼwíínʼ ga̱jma̱a̱ rí mambaxúún májánʼ gajmiún Jeobá (1 Cor. 7:32-35). Ga̱jma̱a̱ numuu dí rígá mbaʼa rí ma̱ndoo muni, mbaʼin cristianos nuraʼwíí ‹maguanún ndajkuíin›, o káaʼ nguáthá mba̱yu̱ʼ. Mú mbaʼin na̱nguá ku̱mu̱ún maguanún ndajkuíin. Mú índo̱ naguánu nduyáá xóo gakuwa, nutajkáan, nundxa̱ʼwa̱míjna̱ mi̱jnu̱ʼ ga̱jma̱a̱ niguánu ndiyáá rí Jeobá má gambáñun makuwá májánʼ. Ikha jngó náa a̱jkiu̱ún niraʼwíi maguanún xó má kuwa (1 Cor. 7:37, 38).
(1 Corintios 7:33, 34) Mú xa̱bu̱ bi̱ ninigúnʼ naxmiéjunʼ ga̱jma̱a̱ numuu dí rígá náa numbaaʼ, ga̱jma̱a̱ xóo maʼni rí nanigu̱u̱ʼ a̱ʼgiu̱u̱, 34 ga̱jma̱a̱ naxmiéjunʼ wéñuʼ. Ma̱ngaa, a̱ʼgu̱ bi̱ xóo tsénújúnʼ naxmiéjunʼ rí maʼni ñajuunʼ Señor, mu xúʼko̱ mani̱ndxu̱u̱ kaʼwu náa xuyuuʼ ga̱jma̱a̱ náa espíritu ndrígóo. Mú, a̱ʼgu̱ bi̱ ninújúnʼ naxmiéjunʼ wéñuʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ dí rígá náa numbaaʼ, ga̱jma̱a̱ rí xú káʼnii gáʼni mu manigu̱u̱ʼ ajmbio̱o̱.
w08-S 15/7 27 kutriga̱ 1
Rí itháan nagájnuriyoʼ náa carta a los Corintios
7:33, 34. Ndiéjunʼ “dí rígá náa numbaaʼ” naʼni naxmiéjunʼ xa̱bu̱ bi̱ nidamijná rá. Naxmiéjunʼ xóó makuwá mámbá mbiʼi, xóo ganitsu, xtíin ga̱jma̱a̱ náa makuwá, mú raʼkháa i̱ndó rí xkawiʼ dí rígá náa numbaaʼ, dí nuʼni gaʼduunʼ xúgiáanʼ (1 Juan 2:15-17).
(1 Corintios 7:37, 38) Á mu mbáa niraʼwíí náa a̱jkiu̱u̱n, ga̱jma̱a̱ ndaʼyoo rí nda̱a̱ rí gáʼyóoʼ, najmaa naʼtáñajunʼ xuyuuʼ ga̱jma̱a̱ asndu náa a̱jkiu̱u̱n niraʼwíí rí xánújúnʼ o xánigúnʼ, májánʼ gáʼni. 38 Ikha jngó, asndu tsáa bi̱ gánújúnʼ májánʼ má eʼni, mú itháan májánʼ gáʼni á mú xánújúnʼ.
w96-S 15/10 12 kutriga̱ 14
Rí mbáwíín. Nda̱a̱ rí gárikhaaʼ mu matani ñajunʼ
14 Cristiano bi̱ mbáwíi bi̱ najmuu tsiakii ndrígóo mu maʼga̱ kidxuuʼ rí mbayáaʼ magiʼdoo tséʼni rí ‹itháan májánʼ› ki xóo bi̱ nidamijná, numuu rí tséʼni ‹ga̱jma̱a̱ numuu reino›, naʼni i̱ndó rí naniguuʼ ikhaa. (Mateo 19:12.) Xa̱bekha ga̱jma̱a̱ gu̱ʼu̱ bi̱ na̱nguá nidamijná gíʼmaa maxmiéjunʼ muni rí nandoo Señor, mu ‹Señor maniguuʼ› ga̱jma̱a̱ ‹muni ñajuunʼ Señor rí asndu nda̱a̱ rí gárikhoo›. Rígi̱ nandoo gáʼthúu̱n rí muni káxi̱ ñajuunʼ Jeobá ma̱ngaa Jesucristo. I̱ndó xúʼko̱, muni ‹itháan májánʼ› ki xóo bi̱ nidamijná.
Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu
(1 Corintios 7:11) mú á mu ikhaa najkha̱a̱, gaxtáa mbáwíi xánujunʼla, o, á mu na̱nguá, gambaxíiʼ ga̱jma̱a̱ ajmbio̱o̱; ga̱jma̱a̱ xa̱biya̱ ragíʼmaa maniñuuʼ a̱ʼgiu̱u̱.
lv 220, 221
Apéndice
Mú ma̱ngaa narígá eʼwáʼ rí mingíjyúuʼ wéñuʼ náa rí mbáa cristiano o cristiana ma̱ndoo maniñaaʼ, o asndu manda̱ʼa̱a̱ divorcio, maski ajndu bi̱ ndiyáa takudaminaʼ aʼkhá ga̱jma̱a̱ mbáa. Índo̱ narígá rígi̱, náa Biblia naʼthí rí bi̱ nandoo maʼgaa “gaxtáa mbáwíi xánujunʼla, o, á mu na̱nguá, gambaxíiʼ ga̱jma̱a̱ ajmbio̱o̱” (1 Corintios 7:11). Á mu xúʼko̱ erígá, mbáa cristiano na̱nguá xóo magíʼdu̱u̱ mbayáaʼ imba̱a̱ bi̱ ma̱ndoo manigúnʼ ga̱jma̱a̱ (Mateo 5:32). Guʼyáá tikhuu dí narígá nguáná rí ni̱jkha̱ kagu̱u̱n tikhun muniñami̱jna̱.
Tsixmiéjunʼ muxnún dí nda̱ñúnʼ bi̱ kuwa náa guʼwún. Kuwa xa̱bekha bi̱ na̱nguá exnún rí nda̱ñúnʼ bi̱ kuwa náa guʼwún, raʼkháa numuu rí tséʼngu̱u̱n, tséxnún numuu dí tsíñún; ikhú bi̱ kuwa náa guʼwún numíniʼ. Ndiéjunʼ eʼthí náa Biblia ga̱jma̱a̱ numún ikhiin xá. “Á mu mbáa tséxnún rí nda̱ñúnʼ [...] bi̱ kuwa náa goʼwóo, nasngájma rí naʼni gaʼduunʼ fe rí gíʼdoo, ga̱jma̱a̱ nindxu̱u̱ itháan ra̱májánʼ ki xóo mbáa bi̱ na̱nguá gíʼdoo fe.” (1 Timoteo 5:8.) Á mu mbáa xa̱biya̱ bi̱ nindxu̱u̱ xúʼko̱ kaʼnii tsíyoo garikuminaʼ, a̱ʼgiu̱u̱ má gáʼyoo á mu ndayóoʼ maniñuuʼ raxtáa ga̱jma̱a̱ mu ma̱ndoo maxtáa májánʼ gajmíi̱n e̱ji̱i̱n. Índo̱ najuiʼthá dí mbáa cristiano naʼni rígi̱, bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa congregación muraxi mu mbuyáá itháan, numuu dí ma̱ndoo magumaa expulsar á mu xúʼko̱ eʼni.
Naʼne gawúunʼ bi̱ kuwa náa goʼwóo. Kúwi̱i̱n bi̱ ra̱ʼkhá tháán eni gíníi rí asndu migamíi muni kámbiñunʼ o asndu migamíi makhañúu bi̱ ndi̱ya̱a̱. Á mu bi̱ naʼni nindxu̱u̱ mbáa cristiano, bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ gíʼmaa mbuyáá májánʼ xú káʼnii erígá, numuu rí índo̱ nakiʼnáa me̱ndaʼkho mbáa ga̱jma̱a̱ naʼni gawúunʼ bi̱ kuwa náa goʼwóo nindxu̱u̱ mbá numuu mu magumaa expulsar (Gálatas 5:19-21).
Migamíi dí asndu maniñuuʼ rambáxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ Dios. Kúwi̱i̱n tikhun bi̱ nuni asndu xó má eʼngo̱o̱ mu xúniñuuʼ muni ñajuunʼ Jeobá bi̱ ndi̱ya̱a̱ o asndu nuniu̱u̱n tsiakii mu manújngorámunʼ kiʼtáñajunʼ rí na̱ʼkha̱ náa Biblia. Á mu xúʼko̱ erígá, cristiano gíʼmaa mbaʼyoo á mu i̱ndó xí naniñuuʼ raxtáa ga̱jma̱a̱ kayáa maʼnimbo̱o̱ dí “naʼtan Dios guini, [ki] xo ri nutan xabo” (Hechos 5:29).
(1 Corintios 7:36) Á mu mbáa naku̱mu̱u̱ rí xtáa raʼni dí ra̱májánʼ numuu rí xóó tsenújúnʼ o tsénigúnʼ, ga̱jma̱a̱ nikhi̱i̱ má, ga̱jma̱a̱ rígi̱ rí gíʼmaa maʼni, gaʼni rí nandoo. Ganújúnʼ o ganigúnʼ, tséʼni aʼkhá.
w00-S 15/7 31 kutriga̱ 2
Ma̱ndoo manindxu̱lúʼ kaʼwáanʼ náa numbaaʼ tsaga
Ikha jngó, jiáma ga̱jma̱a̱ wa̱ʼxa̱ʼ xáʼyoo maʼchu̱u̱n munigu̱nʼ ga̱jma̱a̱ munuju̱nʼ i̱ndó numuu dí nagua̱ʼa̱ mubúúnʼ gajmiún mbáa. Bi̱ nudamijná kajkuáa mbá ñajunʼ mba̱a̱ náa ñawúunʼ ga̱jma̱a̱ ndayóoʼ majmañún makuwá (Génesis 2:24). Itháan májánʼ muguaʼthi̱i̱n asndu índo̱ nánguá gua̱ʼa̱ itháan mubúúnʼ gajmiún mbáa rí naʼni gachíi xa̱bu̱ (1 Corintios 7:36). Ma̱ngaa nindxu̱u̱ raʼkhí kayuʼ ga̱jma̱a̱ mbá aʼkhá rí mbáa xa̱bu̱ nikhi̱i̱ bi̱ nandoo manigu̱nʼ gáʼni aʼkhá i̱ndó numuu rí na̱nguá exkamaa mbáa bi̱ mbayáa.
Migixnuu Biblia
(1 Corintios 8:1-13) Rí xúgi̱, ga̱jma̱a̱ numuu ganitsu rí kixnáxi náa xándú: Nduʼyáá rí xúgiáanʼ kuaʼdáá ku̱ma̱. Ku̱ma̱ naʼni maku̱ma̱ʼ rí najmañaʼ itháan ki xóo eʼwíínʼ mú ngajua nambáñun eʼwíínʼ. 2 Á mu mbáa naku̱mu̱u̱ dí rígá rí najmañuu, mú xóó tséʼyoo rí gíʼmaa mbaʼyoo. 3 Á mu mbáa nandoo kaʼyoo Dios, bugi̱ na̱jkha̱nú najmaʼniiʼ náa inuu ikhaa. 4 Rí xúgi̱, ga̱jma̱a̱ numuu rí mu̱ʼphu̱ ganitsu rí nuxnaxi̱ náa xándú, nduʼyálú rí mbáa xándú nda̱a̱ numuu náa numbaaʼ, ga̱jma̱a̱ rí mbáwíi Dios xtáa. 5 Numuu rí maski ajndu kuwa bi̱ nagumbiʼñún “dios”, náa mekhu o náa tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ, xó má kuwa mbaʼin dios ga̱jma̱a̱ mbaʼin “señor”, 6 náa ikháanʼlu xtáa mbáwíi Dios bi̱ ñajunʼ Anu̱lú, bi̱ niʼni xúgíʼ dí rígá, ga̱jma̱a̱ náa ikhaa guwaʼ mangáanʼlu; ga̱jma̱a̱ xtáa mbáwíi Señor, ikhaa má Jesucristo, ga̱jma̱a̱ numuu ikhaa ni̱jkha̱nú nirígá xúgíʼ, ga̱jma̱a̱ numuu ikhaa kuwáanʼ mangáanʼ. 7 Mú, nda̱a̱ ku̱ma̱ rígi̱ náa xúgínʼ; tikhun, asndu xúgi̱ naguʼwún kuyáá xándú, naʼphu̱ ganitsu xóo rí nuxnaxi̱ náa xándú, ga̱jma̱a̱ ku̱ma̱ ndrígu̱ún, rí wabaaʼ, nachúu. 8 Mú ganitsu tséjkha̱ kaguáanʼ náa Dios, á mu tséphulú, tsíyoo gáʼthi rí raguáʼdáá numulúʼ, ga̱jma̱a̱ á mu naphulu, tséʼni maguaʼdáá numulúʼ. 9 Mú guñewa̱a̱n má xúʼko̱ rí nuraʼwi̱i̱ muni mu xáʼni majngrádiinʼ bi̱ guabiinʼ 10 Numuu rí á mu mbáa gáʼyaaʼ ikháán bi̱ xtaʼdáá ku̱ma̱, rí natsu ganitsu náa nduyamajkhún xándú, lá xáʼga̱ kayáa ku̱ma̱ ndrígóo rí wabaaʼ rí asndu ma̱ngaa mikhu ganitsu rí nuxnaxi̱i̱n náa xándú xáʼ. 11 Ga̱jma̱a̱ numuu ku̱ma̱ ndrígaaʼ, mbáa xa̱bu̱ wabaaʼ majpátriguíi, ndxájuaʼ bi̱ Cristo nikháñu ga̱jma̱a̱ numuu. 12 Mú índo̱ ikháanʼ nakiéʼkhala xúʼko̱ kaʼnii náa a̱ngia̱la ga̱jma̱a̱ nunigawíínʼ conciencia ndrígu̱ún dí gua̱ba̱ʼ, kuwáanʼ ruxudami̱jna̱ aʼkhá náa Cristo. 13 Ikha jngó, á mu ganitsu naʼni majngrádaaʼ ndxájuʼ, xátangu̱ún nditháan miʼkhu xuwiʼ, mu xájngrádaaʼ ndxájuʼ.
8-14 ABRIL
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | 1 CORINTIOS 10-13
“Jeobá nindxu̱u̱ jmbii”
(1 Corintios 10:13) Nimbá tsáʼkhá rí na̱ʼkha̱nú náa inala, xánindxu̱u̱ mixtiʼkhu ki xóo rí nuraʼníí xa̱bu̱. Mú Dios nindxu̱u̱ jmbii ga̱jma̱a̱ ikhaa xániñuuʼ ma̱ʼkha̱ tsáʼkhá rí xáʼngala gúraʼní, índo̱ gáʼkha̱nú tsáʼkhá ma̱ngaa mambáyala mu maʼngala muraʼníí.
Graxe̱ rí nuni bi̱ nuraxnuu
Apóstol Pablo niʼnirámáʼ rí Jeobá xániñuʼ ma̱ʼkha̱ tsáʼkhá rí xáʼngulú gúraʼní (1 Cor. 10:13). Lá rígi̱ nandoo gáʼthi rí Jeobá ginii ndaʼyoo nguáthá eʼngulú ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á naraʼwíí tsáʼkhá rí guraʼníí ráʼ.
▪ Á mu xúʼko̱ nindxu̱u̱, xú káʼnii gáʼni a̱jkiu̱lú rá. Guʼyáá mbá xkri̱da. A̱ʼdióo mbáa ndxájulú nixíyaminaʼ. Ndxájulú nixtáa gíná wéñuʼ. Nigíʼdu̱u̱ niraximínáʼ á mu Jeobá ndiʼyoo má rí magíʼnuu ga̱jma̱a̱ rí á mu ikhaa ga̱jma̱a̱ a̱ʼgiu̱u̱ maʼngu̱u̱n muraʼníí gamiéjunʼ rígi̱. Phú gíná nindxu̱u̱ numuu náa numbaaʼ rígi̱ nanújngulú gaʼkhu. Mú, lá májánʼ mundxaʼwamíjna̱ rí Jeobá nagrui̱ga̱ xúgíʼ rí nuraʼníí ráʼ.
Á mu nduʼyáá 1 Corintios 10:13, mbuʼyáá rí Biblia tséʼsngáa rí Jeobá ndaʼyoo nguáthá eʼngo̱o̱ a̱jkiu̱lú ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á naraʼwíí tsáʼkhá rí muraʼníílu. Guʼyáá a̱jkhu̱ numuu rí nuʼthá rígi̱.
Timbá numuu ñajunʼ rí Jeobá naniñuʼ rí xa̱bu̱ muraʼwíí dí gúní. Ikhaa nandoo rí ikháanʼ mbuʼyáá ndiéjunʼ guraʼwíí muʼni (Deut. 30:19, 20; Jos. 24:15). Xí nuraʼwíí nuʼni rí naniguʼ Jeobá, ikhaa maxnúlúʼ ikha (Prov. 16:9). Á mu nuraʼwíí dí ra̱májánʼ mugíʼnii dí ra̱májánʼ (Gál. 6:7). Á mu Jeobá garaʼwíí tsáʼkhá rí mugíʼniilu, lá rúʼko̱ masngájma dí ma̱ndoo muraʼwíí rí nandulúʼ muʼni ráʼ.
Raga̱jma̱ numuu nindxu̱u̱ rí Jeobá tsiñaunlú náa “gamiéjunʼ rí na̱nguá kuaʼti̱i̱n” (Ecl. 9:11). Mbáa xa̱bu̱ ma̱ndoo magíʼnuu mbá gamiéjunʼ numuu rí xtáa náa ragíʼmaa maxtáa ma̱ngaa náa hora dí ragíʼmaa. Jesús niʼthá numuu mbá gamiéjunʼ rí nirígá náa nikháñun mbá 18 xa̱bu̱ numuu rí mbá torre ningáxi̱i̱ náa xa̱bu̱ bugi̱. Ikhaa niʼthí kaʼwu rí Dios na̱nguá niʼni rí makhañún xa̱bu̱ bugi̱ (Luc. 13:1-5). Ragíʼmaa mundxaʼwamíjna̱ rí nákha xóo tsírígá mbá gamiéjunʼ Dios naʼthí tsáa maxtáa o tsáa makhañúu.
Rí maʼni ajtsú numuu nindxu̱u̱ rí mámbáa rí ikháanʼ gíʼmaa masngájma rí maguajún jmbu náa Jeobá. Satanás niʼthí rí i̱ndó nuʼni ñajunʼ Jeobá numuu rí ikhaa naxnúlú mbaʼa rí májánʼ ga̱jma̱a̱ rí xaguájun jmbu á mu nuraʼníí xkujndu (Job 1:9-11; 2:4; Rev. 12:10). Á mu Jeobá nañewu̱nlú náa tikhuu tsáʼkhá, makujmaa rí Satanás naʼthí rí gajkhun.
Rí maʼni a̱jkhu̱ numuu rí Jeobá tsíyoo gáʼyoo xúgíʼ rí mugíʼnii nda̱wa̱á. Gajkhun, á mu ikhaa nandoo mbaʼyoo, ma̱ndoo mbaʼyoo rí marigá (Isaías 46:10). Mú náa Biblia naʼthí rí Jeobá tsíyoo gáʼyoo xúgíʼ rí marigá nda̱wa̱á (Gén. 18:20, 21; 22:12). Náa numuu rá. Numuu rí ikhaa phú májánʼ a̱jkiu̱u̱n ga̱jma̱a̱ nindxu̱u̱ mbáa xa̱bu̱ bi̱ naʼni rí jmbu, ga̱jma̱a̱ ndaʼyamajkuu rí nuraʼwíí muʼni (Deut. 32:4; 2 Cor. 3:17).
Mú ndiéjunʼ nindoo gáʼthi Pablo índo̱ niʼthí rí Jeobá xániñuʼ rí ma̱ʼkha̱ tsáʼkhá rí xáʼngulú guraʼníí rá. Ga̱jma̱a̱ ajngáa rígi̱ Pablo nindoo gáʼthi xú káʼnii Jeobá nambáyulúʼ índo̱ nanújngulú awúu̱n xkujndu, raʼkháa rí ikhaa eʼni ginii mu xanújngulú náa awúu̱n xkujndu rígi̱. Á mu nakumulú kuʼyáá Jeobá, ikhaa mambáyulúʼ mu maʼngulú muraʼníí asndu xú káʼnii má gamiéjunʼ rí gáʼkha̱ (Sal. 55:22). Guʼyáá a̱jma̱ numuu rí Pablo niʼthí rígi̱, rí Dios xániñuʼ ma̱ʼkha̱ tsáʼkhá rí xáʼngulú gúraʼní, índo̱ gáʼkha̱nú tsáʼkhá ma̱ngaa mambáyulúʼ mu maʼngulú muraʼníí.
Timbá numuu rí Pablo nindoo niʼthí rígi̱ nindxu̱u̱ numuu rí xúgíʼ xkujndu rí nuraʼníílu na̱nguá “mixtiʼkhu ki xóo rí nuraʼníí xa̱bu̱”. Rígi̱ nandoo gáʼthi rí náa numbaaʼ rígi̱ rí naʼtáñajunʼ Satanás marigá má xúʼko̱ xkujndu. Xúgiáanʼ muraʼníí xkujndu o asndu mbá gamiéjunʼ. Mú á mu nakumulú kuʼyáá Jeobá maʼngulú muraʼníí xkujndu ga̱jma̱a̱ muguajún jmbu náa Jeobá (1 Pedro 5:8, 9). Versículos rí na̱ʼkha̱ ginii 1 Corintios 10:13, Pablo niʼthí rí tikhu tsáʼkhá rí israelitas niraʼníí náa ku̱ba̱ʼ mixooʼ (1 Cor. 10:6-11). Israelitas bi̱ nikumu̱ún kuyáá Jeobá niʼngu̱u̱n niraʼníí tsáʼkhá. Mú bi̱ na̱nguá nikumu̱ún kuyáá túnimbu̱ún kuyáá ga̱jma̱a̱ taguajún jmbu náa ikhaa.
Raga̱jma̱ numuu rí Pablo nindoo niʼthí ajngáa rígi̱ ñajunʼ numuu rí ‹Dios nindxu̱u̱ jmbii›. Ndiéjunʼ eyoo gáʼthi rígi̱ rá. Á mu nundxaʼwamíjná xú káʼnii Jeobá niñewu̱u̱n má xúʼko̱ xa̱bi̱i̱, muguáʼnu mbuʼyáá rí Jeobá ñajunʼ mbáa xa̱bu̱ jmbii ga̱jma̱a̱ nambáñun “bi̱ nandún kuyáá” ga̱jma̱a̱ “bi̱ nunimbánii rí naʼtáñajunʼ” (Deut. 7:9). Ma̱ngaa, Jeobá naʼnimbánuu má xúʼko̱ rí nakudaminaʼ maʼni (Jos. 23:14). Ikha jngó nduʼyáá májánʼ rígi̱. Timbá, rí Jeobá ma xániñuʼ ma̱ʼkha̱ mbá gamiéjunʼ rí xáʼngulú muraʼníí. Raga̱jma̱, rí ikhaa ‹mambáyulúʼ mu maʼngulú muraʼníí.
Xú káʼnii ‹embáyulú› Dios ikháanʼ bi̱ nakumulú kuʼyáá xá. Gajkhun rí ma̱ndoo marígúu xkujndu. Mú Pablo niʼthí rí Jeobá ‹mambáyulúʼ› mu maʼngulú muraʼníí xkujndu. Rígi̱ naʼsngúlú rí Jeobá mambáyulúʼ mu maguajúnlú jmbu náa ikhaa. Mixtiʼkhu rí xóo exnúlú tsiakii. Guʼyáá tikhuu.
▪ Jeobá “naʼni̱i̱ a̱jkiu̱lú náa xúgíʼ gamiéjunʼ rí kuaʼdáá”, xóo muʼthá, índo̱ kuaʼdáá xkujndu (2 Cor. 1:3, 4). Ga̱jma̱a̱ numuu Biblia ikhaa ma̱ndoo maʼni dí makuwaanʼ tsímáá ma̱ngaa xi̱ʼ kaʼwu ndrígóo ga̱jma̱a̱ ñumba tsi jmbi (Mat. 24:45; Juan 14:16, nota; Rom. 15:4).
▪ Jeobá ma̱ndoo maxnúlúʼ ikha ga̱jma̱a̱ xi̱ʼ kaʼwu (Juan 14:26). Xi̱ʼ kaʼwu ndrígóo Jeobá ma̱ndoo mambáyulúʼ mu marmáʼáan a̱jkiu̱lú rí naʼthí náa Biblia ga̱jma̱a̱ numún xa̱bi̱i̱ ma̱ngaa ikha ndrígóo rí nambáyulúʼ mu majmañulúʼ muraʼwíí muʼni rí májánʼ.
▪ Najmiuu ángeles mu ma̱ndoo mumbayulúʼ (Heb. 1:14).
▪ Jeobá ma̱ndoo majmiuu a̱ngiu̱lú mu mumbayúlú. Ikhiin ma̱ndoo muxnulu tsiakii índo̱ nuniulú rí májánʼ ga̱jma̱a̱ índo̱ nuthulú (Col. 4:11).
Náa xúgíʼ rí ndiʼyáá xúgi̱, ndiéjunʼ ejmañulú náa ajngáa ndrígóo Pablo rí nuxkamaa náa 1 Corintios 10:13 rá. Rí Jeobá tsíraʼwíí xkujndu rí muraʼníí. Ma̱ngaa najmañulúʼ rí á mu nakumulú kuʼyáá ikhaa maʼngulú muraʼníí asndu xú káʼnii xkujndu rí ma̱ʼkha̱. Jeobá mambáyulúʼ má xúʼko̱ mu ma̱ndoo muguajún jmbu náa ikhaa.
(1 Corintios 10:13) Nimbá tsáʼkhá rí na̱ʼkha̱nú náa inala, xánindxu̱u̱ mixtiʼkhu ki xóo rí nuraʼníí xa̱bu̱. Mú Dios nindxu̱u̱ jmbii ga̱jma̱a̱ ikhaa xániñuʼ ma̱ʼkha̱ tsáʼkhá rí xáʼngala gúraʼní, índo̱ gáʼkha̱nú tsáʼkhá ma̱ngaa mambáyala mu maʼngala muraʼníí.
Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu
(1 Corintios 10:8) Xúxuʼdámijná aʼkhá gajmiúlú mbáa, xó má tikhun dí ikhiin niguánu nini, ikha jngó nikháñun mbóó mbiʼi mbá 23,000 xa̱bu̱.
w04-S 1/4 29
Graxe̱ rí nuni bi̱ nuraxnuu
Náa numuu dí naʼthí náa 1 Corintios 10:8 rí ninindxu̱ún mbá 23,000 israelitas bi̱ nikháñun mbóó mbiʼi numuu rí nixudami̱jná aʼkhá gajmiún gu̱ʼu̱, mú náa Números 25:9 naʼthí rí nikháñun mbá 24,000 rá.
Rígá mbaʼa rí xóo majuiʼthá rí naʼni mixtiʼkhu números náa a̱jma̱ versículos rígi̱. Rí itháan ra̱mingíjyúuʼ mbuʼyáá nguáthi̱i̱n phú ninindxu̱ún rí números maʼni tapo̱o̱ 23,000 ga̱jma̱a̱ 24,000, rígi̱ maniñulúʼ mbuʼyáá á mu niʼni itháan mbaʼin o nguéjmi̱i̱n.
Guʼyáá imbá rí xóo ma̱ndoo mani̱ndxu̱u̱. Apóstol Pablo niʼthí ga̱jma̱a̱ numún israelitas náa Sitim xóo mbá xkri̱da rí maxnún tsiakii cristianos bi̱ nikuwa náa Corinto, mbá xuajen rí najmaʼnuʼ numuu rí nuni dí raʼkhí. Niʼnirámáʼ: “Xúxuʼdámíjná aʼkhá gajmiúlú mbáa, xó má tikhun dí ikhiin niguánu nini, ikha jngó nikháñun mbóó mbiʼi mbá 23,000 xa̱bu̱”. Pablo nindoo gáʼthi ga̱jma̱a̱ numún bi̱ Jeobá nigudíin ga̱jma̱a̱ numuu rí nixudami̱jná aʼkhá, niʼthí rí ninindxu̱ún mbá 23,000 (1 Corintios 10:8).
Rí xúgíʼ, náa capítulo 25 ndrígóo Números naʼthí rí “Israel ndiʼyamajkuu Baal bi̱ Xkawiiʼ; ga̱jma̱a̱ Jeobá ra̱ʼkhá tháán nikiʼnáa kaʼyoo Israel”, ga̱jma̱a̱ ikhú Jeobá niʼthúu̱n Moisés rí magudíin ‹xúgíinʼ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa xuajen›. Ma̱ngaa Moisés niʼtáñajúúnʼ jueces rí munimbánii xtángoo rúʼko̱. Nda̱wa̱á, índo̱ Finehás tháʼni a̱jma̱ a̱jkiu̱u̱n índo̱ nixiyáa mbáa israelita bi̱ ni̱jkha̱ kayáa mbáa a̱ʼgu̱ madianita náa nikuwa, ikhú ‹niwi̱ji̱ rakháñun›. Rí naʼthí iwáá nindxu̱u̱: ‹bi̱ nikháñun ga̱jma̱a̱ gamiéjunʼ ninindxu̱u̱n mbá 24,000› (Números 25:1-9).
Xó má eʼyáá, bi̱ nagíxnii náa libro ndrígóo Números naʼthí ga̱jma̱a̱ numún ‹xúgíinʼ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa xuajen›, bi̱ jueces niradíin, ga̱jma̱a̱ israelitas bi̱ Jeobá nigudíin. Bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ nikháñun náa ñawúunʼ jueces, mbáa ninindxu̱ún mbá mil, rí niʼni mbá 24,000 bi̱ nikháñun. Bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ niguáʼdaa aʼkhún rí ‹ndiyamajkuíí Baal bi̱ Xkawiiʼ›, mbáa ga̱jma̱a̱ numuu rí nixudamíjna̱ aʼkhá, ga̱jma̱a̱ nimbañúún náa rí nini o bi̱ niniñúnʼ muni xúgíʼ rígi̱.
Ga̱jma̱a̱ numuu rí naʼthí “mbuyamajkuíí”, náa mbá libro naʼthí rí nandoo gáʼthúu̱n “mambaxáʼ ga̱jma̱a̱ mbáa xa̱bu̱”. Israelitas ninindxu̱ún mbá xuajen bi̱ ndiyamajkuíí Jeobá, mú niniñaaʼ índo̱ ndiyamajkuíí Baal bi̱ Xkawiiʼ. Mbá juwan ciento tsiguʼ nda̱wa̱á, Dios niʼthún israelitas náa gaʼyee Oseas: “Ikhiin nigún náa Baal bi̱ Xkawiiʼ, ikhiin nini wéñuʼ rí ma̱jti̱ʼ, ga̱jma̱a̱ nini rí xkawiiʼ wéñuʼ xóo mbá dí ra̱ʼkhá tháán ninigu̱nʼ” (Oseas 9:10). Xúgínʼ bi̱ nini rígi̱ kaʼñún rí Dios magudíin. Xúʼko̱ niʼni marmáʼa a̱jkiu̱ún i̱ji̱n Israel: “Ikháanʼ má ndiyaalá rí niʼni Jeobá ga̱jma̱a̱ numuu Baal bi̱ xkawiiʼ, Jeobá Dios ndrígaaʼ niʼni gámbíin náa ikháanʼla xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ nigún kidxuuʼ Baal bi̱ Xkawiiʼ” (Deuteronomio 4:3).
(1 Corintios 11:5, 6) mú xúgínʼ gu̱ʼu̱ bi̱ tsiruguáá edxu̱ún mu mutajkáan o mutariyaʼ nuriyaʼ gamajkuu xa̱biya̱ bi̱ kayá edxu̱u̱, numuu dí ikháá má nindxu̱u̱ ki xóo dí muda̱ xtátsun edxu̱ún. 6 Numuu rí á mu a̱ʼgu̱ na̱nguá rugoo edxu̱u̱, guda̱ xtátsiu̱u̱n; á mu ma̱jti̱ʼ náa ikhaa rí muda̱ edxu̱u̱, garugoo edxu̱u̱.
(1 Corintios 11:10) Ikha jngó mbáa a̱ʼgu̱ gíʼmaa marugoo edxu̱u̱ xóo tsinuʼ rí kiʼtáñajuínʼ, numuu rí xtáa náa inún ángeles.
w15-S 15/2 30
Graxe̱ rí nuni bi̱ nuraxnuu
Lá gíʼma marugoo edxu̱u̱ mbáa publicadora índo̱ xtáa raʼsngáa ga̱jma̱a̱ numuu Biblia náa inuu mbáa publicador ráʼ.
▪ Náa artículo rí nigájnuu náa sección “Graxe̱ rí nuni bi̱ nuraxnuu”, náa La Atalaya 15 ñajunʼ gu̱nʼ julio tsiguʼ 2002, naʼthí rí mbáa ndxájulú a̱ʼgu̱ ndayóoʼ marugoo edxu̱u̱ índo̱ maʼsngáa ga̱jma̱a̱ numuu Biblia náa inuu mbáa publicador, bi̱ nijngún má iyááʼ o bi̱ xóo na̱nguá. Mú índo̱ ndiyáá itháan ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱, ndiyáá rí itháan májánʼ maxtiʼkhuu xóo nijuiʼthá ikhú.
Mbáa ndxájulú a̱ʼgu̱ ndayóoʼ marugoo edxu̱u̱ índo̱ gáʼga̱ ga̱jma̱a̱ mbáa ndxájulú xa̱biya̱ gáʼsngóo xa̱bu̱ bi̱ na̱jkha̱ má gaʼyoo. Náa numuu ráʼ. Numuu rí xtáa raʼni mbá ñajunʼ rí kaʼyoo maʼni mbáa xa̱biya̱, rí ikhaa marugoo edxu̱u̱ masngájmaa rí ndaʼyamajkuu bi̱ kayá edxu̱u̱ náa guʼwá nagimbáanʼ (1 Cor. 11:5, 6, 10). Á mu rí nandoo, publicadora ma̱ndoo maʼthúu̱n ndxájulú rí maʼsngóo xa̱bu̱, á mu majmaa maʼni.
Mú á mu mbáa bi̱ na̱jkha̱ ga̱jma̱a̱ ndxájulú na̱nguá nindxu̱u̱ mbáa bi̱ nijngúun iyááʼ bi̱ raʼkháa ajmbio̱o̱ʼ na̱nguá má eʼthí náa Biblia rí ndayóoʼ marugoo edxu̱u̱. Mú kúwi̱i̱n tikhun a̱ngiu̱lú bi̱ nuraʼwíi nguáná muruguáá edxu̱ún numuu rí ku̱ma̱ ndrígu̱ún naʼthúún muni xúʼko̱.
Migixnuu Biblia
(1 Corintios 10:1-17) Rí xúgi̱, tsíyóóʼ rí ikháanʼ munila xóo tséya̱a̱, a̱ngui̱nʼ, rí wa̱jinʼ xiʼñúlú xúgíinʼ ikhiin nikuwa náa agoo du̱u̱n ga̱jma̱a̱ xúgínʼ ninújngún náa lamáa 2 ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ nijngúun iyááʼ ga̱jma̱a̱ numuu Moisés náa du̱u̱n ga̱jma̱a̱ náa lamáa; 3 ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ nindrigú ikháá má ganitsu rí na̱ʼkha̱ náa Dios, 4 ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ niʼwa̱a̱n iyaʼ rí na̱ʼkha̱ náa Dios. Numuu dí niʼwa̱a̱n iyaʼ rí nigájnuu náa itsí rí na̱jkha̱ kagui̱i̱n, numuu dí itsí rúʼko̱ ninindxu̱u̱ Cristo. 5 Mú, mbaʼin dí ikhiin na̱nguá nini rí niniguʼ Dios; ikha jngó nikháñún náa ku̱ba̱ʼ mixooʼ. 6 Rí xúgi̱, rígi̱ ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ mbá xkri̱da náa ikháanʼlu, mu xánindxu̱lú xa̱bu̱ bi̱ maʼndún dí ra̱májánʼ, xó má ikhiin nindúún dí ra̱májánʼ. 7 Ní má xuʼyamajkhún xándú, xó má nini tikhun rí ikhiin; xó má kiʼniraʼmáʼ: “Nitri̱gi̱i̱n xa̱bu̱ niphiʼtsu ga̱jma̱a̱ niʼwa̱a̱n, ga̱jma̱a̱ nituxu̱u̱n mu muni gagimijná mbá xngaa”. 8 Xúxuʼdámijná aʼkhá gajmiúlú mbáa, xó má tikhun dí ikhiin niguánu nini, ikha jngó nikháñun mbóó mbiʼi mbá 23,000 xa̱bu̱. 9 Xúʼgíʼ tsáʼkhá náa Jeobá, xóo nini tikhun rí ikhiin, ikha jngó nikháñun índo̱ a̱bu̱nʼ niʼphu̱u̱n. 10 Ga̱jma̱a̱ xúxiéʼká, xóo nini tikhuun rí ikhiin, ikha numuu rúʼko̱ niguma gámbíin. 11 Xúgíʼ rígi̱ niguáʼniin ikhiin xóo mbá xkri̱da, nigumaraʼmáʼ mu mbuʼyáá ikháanʼlu, bi̱ kuwáanʼ índo̱ mambá xúgíʼ dí xtáa rarígá náa numbaaʼ. 12 Ikha jngó, bi̱ naku̱mu̱u̱ rí wíji̱, gañewumínáʼ mú xájpatriga̱a̱. 13 Nimbá tsáʼkhá rí na̱ʼkha̱nú náa inala, xánindxu̱u̱ mixtiʼkhu ki xóo rí nuraʼníí xa̱bu̱. Mú Dios nindxu̱u̱ jmbii ga̱jma̱a̱ ikhaa xániñuʼ ma̱ʼkha̱ tsáʼkhá rí xáʼngala gúraʼní, índo̱ gáʼkha̱nú tsáʼkhá ma̱ngaa mambáyala mu maʼngala muraʼníí. 14 Ikha jngó a̱ngui̱nʼ, gatsínguala náa xándú. 15 Natala xóo xa̱bu̱ bi̱ nakru̱ʼu̱u̱n, gu̱ya̱a̱ ikháanʼ á mu májánʼ nindxu̱u̱ rí natala. 16 Índo̱ nuxnáalú núma̱aʼ ga̱jma̱a̱ numuu copa, lá na̱nguá kuwáanʼ ruyambáá ga̱jma̱a̱ numuu eʼdiu Cristo ráʼ. Ga̱jma̱a̱ pan rí nuxuíʼtha, lá na̱nguá kuwáanʼ ruñambáá ga̱jma̱a̱ numuu xuyuʼ Cristo ráʼ. 17 Numuu rí káaʼ mbóó pan rígá, ikháanʼlu, maski ajndu mbaʼáanʼlú, ni̱ndxu̱lú mbóó xuwiʼ, numuu rí xúgiáanʼ nuyambáá náa mbóó pan.
22-28 ABRIL
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | 1 CORINTIOS 14-16
“Dios mani̱ndxu̱u̱ ‹xúgíʼ náa xúgínʼ›”
(1 Corintios 15:24, 25) Núkhu, fin, índo̱ ikhaa gaxnáxi̱i̱ náa Dios ndrígóo ga̱jma̱a̱ bi̱ nindxu̱u̱ Anu̱u̱, índo̱ gáʼni gámbíin mbá kayuuʼ xúgínʼ xa̱bu̱ ñajunʼ ga̱jma̱a̱ guʼwá ñajunʼ ma̱ngaa tsiakii rí guáʼdáá. 25 Numuu rí ikhaa gíʼmaa maʼtáñajunʼ, asndu índo̱ Dios gagruigi̱i̱n xúgínʼ xa̱bu̱ sia̱nʼ náa agoo rajkúu.
w98-S 1/7 21 kutriga̱ 10
“Rí nakháñulu mandáti̱ga̱ mbá kayuʼ”
10 “Fin” nindxu̱u̱ índo̱ gámbóo raʼtáñajunʼ mbá Mil tsiguʼ Cristo, índo̱ Jesús nixnáxi̱i̱ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱u̱n Reino náa Dios ga̱jma̱a̱ bi̱ nindxu̱u̱ Anu̱u̱ (Revelación 20:4). Rí nandoo Dios rí “mbuwa̱a̱ xúgíʼ mbu̱júu̱ʼ náa Cristo” mu mambanúu (Efesios 1:9, 10). Mú ginii Cristo maʼni gámbíin “xúgínʼ Xa̱bu̱ Ñajunʼ, guʼwá ñajunʼ ga̱jma̱a̱ tsiakii rí guáʼdáá” bi̱ tsíñún rí Dios maʼtáñajunʼ. Rígi̱ nandoo gáʼthúu̱n itháan ki xóo rí maguma gámbáa náa Armagedón (Revelación 16:16; 19:11-21). Pablo naʼthí: “[Cristo] gíʼmaa maʼtáñajunʼ asndu índo̱ Dios gagruigi̱i̱n xa̱bu̱ sia̱nʼ náa agoo rajkúu. Xóo imbawíí xa̱bu̱ bi̱ sia̱nʼ, rí nakháñulú mandáti̱ga̱ mbá kayuʼ” (1 Corintios 15:25, 26). Gajkhun, xúgíʼ tsinuʼ aʼkhá ga̱jma̱a̱ rí nakháñulú rí na̱ʼkha̱ náa Adán maguma gámbáa. Ikhú, Dios maguwíi xúgíʼ náa “iñá wa̱jinʼ”, xóo muʼthá, maʼnigabi̱ín xa̱bu̱ (Juan 5:28).
(1 Corintios 15:26) Xóo imbawíí xa̱bu̱ bi̱ sia̱nʼ, rí nakháñulu mandáti̱ga̱ mbá kayuʼ.
kr-S 237 kutriga̱ 21
Reino naʼnimbánuu rí nandoo Dios náa ku̱ba̱ʼ
21 Mú dí garigá ga̱jma̱a̱ rí nakháñulú ma̱ngaa rí naguáʼnilu índo̱ naʼni nandii ma̱ngaa ga̱jma̱a̱ numuu aʼkhá rá. Ikhaa nindxu̱u̱ “imbawíí xa̱bu̱ bi̱ sia̱nʼ”, bi̱ naʼni gámbáanʼ xúgiáanʼ (1 Cor. 15:26). Mú, lá nindxu̱u̱ mbáa xa̱bu̱ sia̱nʼ bi̱ gíʼdoo wéñuʼ tsiakii náa Jeobá ráʼ. Atayáá rí naʼthí Isaías: “Tátá Jeobá bi̱ naʼtáñajunʼ xúgíʼ numbaaʼ maʼni gámbáa kámuu mbiʼi rí nakháñulu, ga̱jma̱a̱ maʼni rí ní xámbiyaʼ nimbáa xa̱bu̱” (Is. 25:8). Lá natatsaʼwáminaʼ ráʼ. ¡Ní xájuaʼdi̱i̱n xa̱bu̱, ní xarigá panteón, ní xúmbiyaʼ ga̱jma̱a̱ gaʼkhu! Mixtiʼkhu gáʼni ikhú: mumbiyaʼ rí maʼdxulú índo̱ gúʼyáá xkáʼnii Jeobá gáʼnimbánuu rí nandoo rí makuxiín bi̱ nikháñún (atraxnuu Isaías 26:19). Ikhú maʼni̱i̱ a̱jkiu̱ún mbaʼin wéñuʼ xa̱bu̱ bi̱ numíniiʼ.
(1 Corintios 15:27, 28) Numuu rí Dios “nigruiga̱ xúgíʼ náa agoo rajkúu”. Mú índo̱ naʼthí rí ‹xúgíʼ nigruiga̱›, nakujma kaʼwu rí tséʼthi ga̱jma̱a̱ numuu bi̱ nigruiga̱. 28 Xúgínʼ gunimbu̱ún kuyáá Ada̱, ga̱jma̱a̱ ikhú ada̱ maʼnimbo̱o̱ kaʼñúún bi̱ nunimbu̱ún kuyáá, ikhaa má Dios, ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ Dios mani̱ndxu̱u̱ xúgíʼ náa xúgínʼ.
w12-S 15/9 12 kutriga̱ 17
Mil tsíguʼ marigá rí tsímáá... ¡ga̱jma̱a̱ itháan!
17 Pablo nijma̱a̱ ndiʼyoo mbiʼi kiejunʼ rígi̱ índo̱ niʼthí rí Dios maʼni “xúgíʼ náa xúgínʼ”. Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n ajngá rígi̱ rá. Nákha xóo tséʼni aʼkhá, Adán ga̱jma̱a̱ Eva nini̱ndxu̱ún e̱ji̱i̱n ga̱jma̱a̱ nikuwa tsímáá ga̱jma̱a̱ mbá kambáxu̱u̱n. Jeobá, Bi̱ naʼtáñajunʼ xúgíʼ numbaaʼ, niʼtáñajúúnʼ xúgíʼ rí niʼni, xó má ángeles ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ numbaaʼ. Ikhiin ma̱ndoo mbuyamajkuíí ga̱jma̱a̱ mutamijná gajmiún, ga̱jma̱a̱ Jeobá naʼni tsajkurámiinʼ, ikhaa nindxu̱u̱ “xúgíʼ náa xúgínʼ”.
Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu
(1 Corintios 14:34, 35) gu̱ʼu̱ ragíʼmaa muthi náa congregación, numuu dí rakáʼñún muthi, gíʼmaa munimbu̱ún, xó má eʼthí náa xtángoo. 35 Numuu rí á mu rígá rí nandún majmañún, guraxu̱u̱n ajmbiu̱ún náa guʼwún, numuu rí ma̱jti̱ʼ rí a̱ʼgu̱ maʼthí náa congregación.
w12-S 1/9 9, kúgumaʼá
Lá niʼthí apóstol Pablo rí gu̱ʼu̱ xándoo muthi ráʼ.
Apóstol Pablo niʼthí rí “gu̱ʼu̱ ragíʼmaa muthi náa congregación” (1 Corintios 14:34). Ndiéjunʼ nindoo gáʼthí xá. Lá niku̱mu̱u̱ ikhaa rí na̱nguá ejmañún musngáa xáʼ. Raʼkháa numuu rúʼko̱, numuu rí mbaʼa nuthu niʼthí rí májánʼ etaraʼa (2 Timoteo 1:5; Tito 2:3-5). Náa mbá carta rí nikuʼma náa inún bi̱ corintios, Pablo niʼthún raʼkháa i̱ndó gu̱ʼu̱, ma̱ngaa bi̱ najmañún nuthi i̱ʼwáʼ ajngáa ma̱ngaa bi̱ nuthi rí marigá, rí maxuthi índo̱ imba̱a̱ cristiano xtáa raʼthí (1 Corintios 14:26-30, 33). Mú mbáa tikhun cristianas, nadxúún ga̱jma̱a̱ rí kuwa rajmañún, na̱nguá eniñanʼ maʼthí orador mu muni graxe̱, xó má naguʼún nuni náa xuajen rí kuwa. Ikha jngó, mu magajnúu májánʼ, Pablo niʼthún “guraxu̱u̱n ajmbiu̱ún náa guʼwún” (1 Corintios 14:35).
(1 Corintios 15:53) Ga̱jma̱a̱ xuwiʼ rí naʼga rígi̱ mbaʼyóoʼ maxtiʼkhuu ga̱jma̱a̱ mbá xuwiʼ rí nditháan tséʼga, ga̱jma̱a̱ xuwiʼ rí nakháñun rígi̱ mbaʼyóoʼ maxtiʼkhuu ga̱jma̱a̱ mbá xuwiʼ rí tsekáñuu nditháan.
it-1-S 1221
Xáʼchíin
Bi̱ kaxtaʼwíin gajmiún Jesús nambánii xóo nigabi̱ín, raʼkháa i̱ndó rí makuwá xóo bi̱ tsékujmiin, ikhiin xákhañun nditháan ga̱jma̱a̱ xáʼchíin. Nda̱wa̱á rí ikhiin nikuwa, nini jmbu ñajunʼ ga̱jma̱a̱ nikháñun náa xuwiʼ rí nachúu, ikhiin nani̱ndxu̱ún bi̱ tsékujmiin ga̱jma̱a̱ kaʼwiin, xóo Pablo nisngájma kaʼwu náa 1 Corintios 15:42-54. Ikha jngó, rí xákhañun nandoo gáʼthúu̱n rí makuwá itháan májánʼ, rí makuwá kámuu ga̱jma̱a̱ xáʼga̱nú makhañún, rí xáʼchíin ga̱jma̱a̱ numuu rí xóo Dios gáxnún makuwá. Numuu rí Dios naxnúún mbá tsiakii rí naʼni mixtiʼkuiin náa xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ náa eʼwíínʼ bi̱ tsékujmiin. Rígi̱ nindxu̱u̱ mbá rí Dios nasngájma rí nangajo̱o̱ kaʼñún ikhiin. Mú rí xóo gánindxu̱ún ga̱jma̱a̱ rí xákhañun xáʼni mbríguiin gajmiún Dios, ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ má bi̱ kayá edxu̱u̱, Jesucristo, nunimbu̱ún má xúʼko̱ rí Anu̱ún naʼthúún (1Co 15:23-28; atayáá ma̱ngaa alma; inmortalidad).
Migixnuu Biblia
(1 Corintios 14:20-40) A̱ngui̱nʼ, xundxa̱ʼwa̱míjna̱ xóo e̱ji̱n, gani̱ndxa̱la xóo e̱ji̱n náa dí ra̱májánʼ ga̱jma̱a̱ gani̱ndxa̱la xa̱bu̱ guanii bi̱ nundxa̱ʼwa̱a̱ májánʼ edxu̱ún. 21 Náa xtángoo kiʼniraʼmáʼ: “‹Ga̱jma̱a̱ ajngún xa̱bu̱ bi̱ naguwáʼ ma̱ngaa náa rawúnʼ xa̱bu̱ bi̱ tsíniʼnuunʼ mathu̱u̱n xuajen rígi̱, maski má xúʼko̱ xúnimbu̱ún kuyoʼ›, eʼthí Jeobá”. 22 Ikha jngó, ajngáa nindxu̱u̱ xóo mbá tsinaʼ, raʼkháa náa bi̱ nunimbu̱ún, nindxu̱u̱ náa bi̱ tsénimbu̱ún, mú rí nutiriyaaʼ nindxu̱u̱, raʼkháa náa bi̱ tsénimbu̱ún, nindxu̱u̱ náa bi̱ nunimbu̱ún. 23 Ikha jngó, á mu xúgíʼ congregación nagimbu̱ún ga̱jma̱a̱ xúgínʼ nuthi ajngáa, mú natu̱ʼu̱u̱n xa̱bu̱ bi̱ tséyáá ga̱jma̱a̱ bi̱ tsénimbu̱ún, lá xúthi rí ikháanʼ nakáguanla xáʼ. 24 Mú, á mu xúgiáanʼ ikháanʼ kuwáanʼ rutariyaaʼ ga̱jma̱a̱ nato̱ʼo̱o̱ mbáa xa̱bu̱ bi̱ tséʼnimbo̱o̱ o bi̱ tseʼyoo, ga̱jma̱a̱ tsumáá eyáá xúgínʼ ikhiin xóo nindxu̱u̱; 25 Rí gíwanʼ náa a̱jkia̱la maʼganú makujmaa, ikha jngó ikhaa nasmbáti̱go̱o̱ ga̱jma̱a̱ ndaʼyamajkhuu Dios, naʼthi: “Dios xtáa náa ikháanʼla”. 26 Mú a̱ngui̱nʼ, dí gaguma rá. Índo̱ gúwáanʼ xúgiáanʼ ikháanʼla, mbáa naʼni ajmúú, imba̱a̱ naʼsngáa, mbáa naʼthí rí ndiʼyoo, imba̱a̱ naʼthí mbá ajngáa, imba̱a̱ naʼtájuíi. Guni xúgíʼ mu muxnamíjná tsiakii. 27 Mú á mu mbáa naʼthí ajngáa, i̱ndó guthi a̱jmi̱i̱n o ajtsíin, ga̱jma̱a̱ guguaʼthi̱i̱n índo̱ kaʼyoo; ma̱ngaa rí mbáa maʼtájuíi. 28 Mú á mu nda̱wa̱a̱ mbáa bi̱ maʼtájuíi, nimbáa xáʼthi náa congregación ga̱jma̱a̱ gaʼthíminaʼ mbáwíi ma̱ngaa ga̱jma̱a̱ Dios. 29 Ma̱ngaa, guthi a̱jmi̱i̱n o ajtsíin gaʼyee, ga̱jma̱a̱ eʼwíínʼ guyáá rí eyoo gáʼthúu̱n. 30 Mú á mu mbáa bi̱ gíʼ nagruigú ajngáa rí na̱ʼkha̱ náa Dios, bi̱ xtáa raʼthí ginii ní xáʼthi. 31 Numuu rí xúgiáanʼ ikháanʼ ma̱ndoo mutariyaaʼ mámbáa, mu xúgíinʼ majmañún ga̱jma̱a̱ xúgínʼ maguaʼdáá tsiakii. 32 Rí mutariyaaʼ nindxu̱u̱ mbá rí májánʼ dí na̱ʼkha̱ náa xi̱ʼ dí nakhánun i̱ndó gaʼyee, ga̱jma̱a̱ i̱ndó ikhiin kaʼñún mutariyaaʼ. 33 Numuu rí Dios nindxu̱u̱ bi̱ gíʼdoo awan xúgíʼ, ikhaa nda̱yáaʼ rí tsímáá. Xó má náa xúgíʼ congregación ndrígu̱ún bi̱ kaʼwiin, 34 gu̱ʼu̱ ragíʼmaa muthi náa congregación, numuu dí rakáʼñún muthi, gíʼmaa munimbu̱ún, xó má eʼthí náa xtángoo. 35 Numuu rí á mu rígá rí nandún majmañún, guraxu̱u̱n ajmbiu̱ún náa guʼwún, numuu rí ma̱jti̱ʼ rí a̱ʼgu̱ maʼthí náa congregación. 36 Ndiéjunʼ, lá náa ikháanʼla nigájnuu ajngóo Dios, o i̱ndó ikháanʼ nindrígula dxe̱ʼ. 37 Á mu mbáa naku̱mu̱u̱ rí nindxu̱u̱ gaʼyee o naku̱mu̱u̱ rí naʼthí ga̱jma̱a̱ majñu̱ʼ espíritu, gíʼmaa maʼnimbo̱o̱ rí niniraʼmáʼ, numuu rí nindxu̱u̱ xtángoo ndrígóo Señor. 38 Mu á mu mbáa tsíyoo gáʼnimbo̱o̱, xúniʼnííʼ má ma̱ngaa. 39 Ikha jngó, a̱ngui̱nʼ, gutariyaaʼ má xúʼko̱, ga̱jma̱a̱ xúrikhún bi̱ nuthi i̱ʼwáʼ ajngáa. 40 Mú xúgíʼ rí gaguma maguma xóo kaʼyoo ga̱jma̱a̱ mbá awan májánʼ.
29 ABRIL ASNDU 5 MAYO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | 2 CORINTIOS 1-3
“Jeobá nindxu̱u̱ ‹Dios bi̱ naʼni̱i̱ a̱jkiu̱lú’›”
(2 Corintios 1:3) Gaguma mba̱a̱ Dios ga̱jma̱a̱ bi̱ nindxu̱u̱ Anu̱u̱ Señor Jesucristo, Anu̱lú bi̱ nagáwiinʼ a̱jkiu̱u̱n ga̱jma̱a̱ Dios bi̱ naʼni̱i̱ a̱jkiu̱lú,
“Gumbiyaʼ gajmiála xa̱bu̱ bi̱ numbiyaʼ”
4 “Anu̱lú bi̱ nagáwiinʼ a̱jkiu̱u̱n” ma̱ngaa niʼnimbáti̱gi̱i̱n bi̱ nandoo kaʼñún, xó má Abrahán, Isaac, Jacob, Moisés ga̱jma̱a̱ rey David (Núm. 12:6-8; Mat. 22:31, 32; Hech. 13:22). Náa Biblia naʼthí rí Dios ra̱ʼkhá tháán eyoo rí maʼga̱nú mbiʼi rí maʼni matangi̱ín mbu̱júu̱ xa̱bu̱ (Job 14:14, 15). Mbiʼi rúʼko̱, ikhiin makuwíin gagi ga̱jma̱a̱ ni xáʼniun nandii. Garmáʼáan a̱jkiu̱lú rí Dios ma̱ngaa ndiʼyoo xóo gíná nikháñuu A̱ʼdióo bi̱ phú “nindoo kaʼyoʼ” (Prov. 8:22, 30). Xájmáanʼlu gundxaʼwamíjna̱ nguáthá mba̱a̱ nigawúunʼ Jeobá ikhú (Juan 5:20; 10:17).
(2 Corintios 1:4) bi̱ naʼni̱i̱ a̱jkiu̱lú náa xúgíʼ gamiéjunʼ rí kuaʼdáá, mu ikháanʼ ma̱ndoo muʼni̱i̱ a̱jkiu̱ún bi̱ numíniʼ xó má Dios niʼni maʼni̱i̱ a̱jkiu̱lú.
“Gumbiyaʼ gajmiála xa̱bu̱ bi̱ numbiyaʼ”
14 Ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rígi̱, mbáa maʼniulú mingíjyúuʼ mbuʼyáá xóo muʼthúún bi̱ naguaʼnii mbá gamiéjunʼ. Maski ajndu má xúʼko̱, mú nduʼyáá rí náa Biblia naʼthí rí “nuthi xa̱bu̱ bi̱ nundxa̱ʼwa̱a̱ májánʼ edxu̱ún nindxu̱u̱ xóo rí naʼni thana” (Prov. 12:18). Mbaʼin cristianos nuxkamaa mbaʼa ku̱ma̱ rí xóo mumbañún maʼni̱i̱ a̱jkiu̱ún eʼwíínʼ náa folleto Cuando muere un ser querido. Mbaʼa nuthu, rí phú itháan ndayóoʼ muʼni nindxu̱u̱ dí muʼnimbulúʼ rí naʼthí náa xtágabu rígi̱: “Gumbiyaʼ gajmiála xa̱bu̱ bi̱ numbiyaʼ” (Rom. 12:15). Mbáa ndxájulú a̱ʼgú xuáʼa̱ bi̱ mbiʼyuu Gaby naʼthí: “Rí mambiyaʼ nindxu̱u̱ rí naʼni makujmaa rí xóo xtáa ragawúnʼ. Ikha jngó, naʼni̱i̱ a̱jkiu̱nʼ índo̱ bi̱ nambáxuʼ gajmíi̱nʼ numbiyaʼ ga̱jma̱a̱ ni̱ndxu̱ʼ. Ikhú nda̱yo̱o̱ rí nánguá xtáá mbáwun náa gamiéjunʼ”.
Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu
(2 Corintios 1:22) Ikhaa ma̱ngaa nixnúlú mbá rí nasngájmulú rí marigá nda̱wa̱á, xóo muʼthá, xi̱ʼ, náa a̱jkiu̱lú.
w16.04-S 32
Graxe̱ rí nuni bi̱ nuraxnuu
Ndiéjunʼ nindxu̱u̱ ‹mbá rí gíʼdoo numuu› ga̱jma̱a̱ “sello” rí Dios nixnúún bi̱ kaxtaʼwíin rá. (2 Cor. 1:21, 22; nota).
▪ Mbá rí gíʼdoo numuu. Xó má eʼthí náa mbá libro, ajngá griego rí najuiʼtájuíi ‹mbá rí gíʼdoo numuu› náa 2 Corintios 1:22 nindxu̱u̱ “mbá ajngáa rí najmaa náa xtángoo ga̱jma̱a̱ náa naxtango̱jo̱o̱”. Nandoo gáʼthúu̱n “matani numáá ginii, matrajkuáa mbújkha̱ʼ, maraxna wapháá, mataxuʼdáminaʼ matani numáá, rí naʼni magiʼdoo numuu rí nitaxudamínaʼ o najmaa mu matani numáá wapháá rí maratsi ga̱jma̱a̱ rúʼko̱ ma̱ndoo marata̱ nda̱wa̱á”. Índo̱ mbáa cristiano bi̱ kaxtiyáaʼ ga̱jma̱a̱ xi̱ʼ kaʼwu, nagruigú ‹mbá rí gíʼdoo numuu›. Mú xó má naʼthí náa 2 Corintios 5:1-5, nagruigú rí najuíʼni numáá o rí nagruigú káxi̱ índo̱ nanindxu̱u̱ mbáa bi̱ xáʼchíi náa mekhuíí. Mbá rí makhánaa nindxu̱u̱ rí xakháñu (1 Cor. 15:48-54).
Náa ajngáa griego rí najuiʼthá xúgi̱ najmaa mbá ajngáa rí nambánii ga̱jma̱a̱ anillo rí nambánuu o anillo de compromiso. Najma̱a̱ májánʼ mu miʼtá ga̱jma̱a̱ numún bi̱ kaxtaʼwíin, numuu rí ikhiin mani̱ndxu̱ún xóo a̱ʼgiu̱u̱ Cristo (2 Cor. 11:2; Rev. 21:2, 9).
▪ Sello. Nákha wajyúúʼ, najmún sello mu muni firmar ga̱jma̱a̱ magiʼdoo numuu mbá mbaaʼ ma̱ngaa i̱ʼwáʼ rí nambánuu. Índo̱ Dios “naʼniu sellar” mbáa cristiano ga̱jma̱a̱ xi̱ʼ kaʼwu, nindxu̱u̱ xóo masngájmaa rí kaʼyoo náa ikhaa (Efes. 1:13, 14). Bi̱ kaxtaʼwíin bi̱ naguajun jmbu nigumiin sellar nákha xóo tsekháñun o índo̱ gági̱ʼdu̱u̱ majphú mba̱a̱ gaʼkhu (Efes. 4:30; Rev. 7:2-4).
(2 Corintios 2:14-16) ¡Núma̱aʼ má ga̱jma̱a̱ numuu Dios rí na̱jkua̱ kaguáanʼ náa procesión rí naʼni maʼngulú má xúʼko̱ gajmiúlú Cristo ga̱jma̱a̱ naʼni rí mani̱ndxu̱u̱ ndataun ku̱ma̱ ndrígóo asndu náa ga̱jma̱a̱ numulúʼ ikháanʼ! 15 Ni̱ndxu̱lú náa Dios mbá rí ndataun rí kaʼyoo Cristo náa bi̱ nakáwíin ga̱jma̱a̱ náa bi̱ nakháñun; 16 bugi̱ náa xu̱u̱ʼ na̱ʼkha̱ náa nakháñun mu makhañún, mú náa tikhun xu̱u̱ʼ na̱ʼkha̱ náa nakuwa mu makuwá. Mú tsáa lá xtáa xawii magíʼnuu rígi̱ rá.
w10-S 1/8 23
Lá natayáá má ráʼ.
Ndiéjunʼ nindoo gáʼthi apóstol Pablo índo̱ niʼthí “procesión rí naʼni maʼngulú” rá.
▪ Náa 2 Corintios 2:14-16, apóstol Pablo niʼnirámáʼ: “Dios [...] naʼni maʼngulú má xúʼko̱ gajmiúlú Cristo ga̱jma̱a̱ naʼni rí mani̱ndxu̱u̱ ndataun ku̱ma̱ ndrígóo asndu náa ga̱jma̱a̱ numulúʼ ikháanʼ”. Ga̱jma̱a̱ niʼthí xóó: “Ni̱ndxu̱lú náa Dios mbá rí ndataun rí kaʼyoo Cristo náa bi̱ nakáwíin ga̱jma̱a̱ náa bi̱ nakháñun; bugi̱ náa xu̱u̱ʼ na̱ʼkha̱ náa nakháñun mu makhañún, mú náa tikhun xu̱u̱ʼ na̱ʼkha̱ náa nakuwa mu makuwá”.
Mú ndiéjunʼ nindxu̱u̱ “procesión rí naʼni maʼngulú” rá. Pablo nindoo gáʼthí ga̱jma̱a̱ numuu rí nuni xa̱bu̱ romanos rí muni ndxa̱a̱ índo̱ naʼngu̱u̱n náa nuxmijná soldados ndrígu̱ún, nagún desfile mu mbuyamajkún bi̱ kuya̱ edxu̱u̱. Índo̱ nuni rígi̱ nusngájmiin bi̱ nirugui̱i̱n ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ nuni mba̱a̱ bi̱ kayá edxu̱u̱ gajmíi̱n xa̱bíi. Nda̱wa̱á rí naguámbá ndxa̱a̱ nutsikaraʼmíinʼ xede̱ bi̱ nijmiún náa desfile ga̱jma̱a̱ mbaʼin xa̱bu̱ sia̱nʼ bi̱ nirugui̱i̱n.
Ndiéjunʼ nindoo gáʼthí apóstol índo̱ niʼthí “ndataun rí kaʼyoo Cristo”, rí náa tikhun nandoo gáʼthúu̱n vida ga̱jma̱a̱ náa eʼwíínʼ rí makhañún rá. Mbá enciclopedia naʼthí rí ajngáa rígi̱ mbáa “rí muni gúní náa xúgíʼ desfile na̱ʼkha̱ rí nuni xa̱bu̱ romanos”. Ga̱jma̱a̱ naʼthí xóó: “Bi̱ naʼngu̱u̱n nduyáá rí ndataun nindxu̱u̱ rí niʼngu̱u̱n, mú bi̱ nirugui̱i̱nʼ ndiyáá rí makhañún” (The International Standard Bible Encyclopedia).
Migixnuu Biblia
(2 Corintios 3:1-18) Lá nuʼthá mbu̱júu̱ i̱ndó rí májánʼ ga̱jma̱a̱ numulúʼ ikháanʼ ráʼ. O lá ndayúlú xóo eʼwíínʼ xa̱bu̱ rí muxnaxi mbóo i̱yi̱i̱ʼ náa maʼthí májánʼ náa ikháanʼ o ga̱jma̱a̱ numala ráʼ. 2 Ikháanʼla ñajuanla i̱yi̱i̱ʼ dí niniraʼmáʼxu, dí nigumaraʼmáʼ náa a̱jkiu̱xuʼ, rí najmaʼnunʼ ma̱ngaa rí nuraxnuu xúgínʼ xa̱bu̱ numbaaʼ. 3 Numuu rí nakujmaa kaʼwu rí ikháanʼla ñajuanla i̱yi̱i̱ʼ ndrígóo Cristo rí ikháanʼxu niniraʼmáʼ, tágumarámáʼ ga̱jma̱a̱ yaʼtsíinʼ, nigumarámáʼ ga̱jma̱a̱ xi̱ʼ ndrígóo Dios ndaʼya, raʼkháa náa itsí wajpa, nigumarámáʼ náa a̱jkiu̱lú. 4 Rí xúgi̱, ga̱jma̱a̱ numuu Cristo na̱jkua̱nú nduʼyáá rí gajkhun rí naʼthí Dios. 5 Raʼkháa mu ikháanʼ najmañulúʼ wéñuʼ mu muʼthá rí ikháanʼ nijmañulúʼ niʼni, xúgíʼ rí najmáanʼ nuʼni na̱ʼkha̱ náa Dios, 6 bi̱ niʼniratháanʼlu mu muʼthá ga̱jma̱a̱ numuu rí nimbánuu nuxi̱ʼ, raʼkháa rí nigumarámáʼ, ikhaa nijmuu xi̱ʼ; numuu rí kiʼniraʼmáʼ maʼni rí makhañúlúʼ, mú xi̱ʼ maʼni rí makuwáanʼ. 7 Ma̱ngaa á mu xtángoo rí naʼthí rí makhañúlúʼ kiʼniraʼmáʼ náa itsí ga̱jma̱a̱ nirígá rígi̱ ga̱jma̱a̱ gloria, rí asndu xa̱bu̱ Israel táʼngu̱u̱n gúyáá inuu Moisés numuu rí naxpíbiʼ, mbá gloria rí maguma gámbáa, 8 ndíjkha rí xándoo maʼni itháan mba̱a̱ gloria ñajuunʼ rí naʼni xi̱ʼ rá. 9 Numuu rí á mu xtángoo rí naʼthí rí mugíʼnin gíʼdoo numuu, itháan gíʼdoo numuu xtángoo rí naʼni rí jmbu. 10 Ma̱ngaa, asndu rí nigiʼdoo numuu nákha ginii, nánguá gíʼdoo numuu rí xúgi̱, numuu rí nirígá imbo̱o̱ rí itháan nigiʼdoo numuu. 11 Numuu rí á mu xtángoo ndiyóoʼ majmangudi̱i̱ ga̱jma̱a̱ gloria, itháan gáʼyóoʼ gloria náa rí marigá. 12 Ikha jngó, numuu dí rígá rí kuaʼti̱i̱n, tsímiñúlú índo̱ nuʼthá, 13 ga̱jma̱a̱ na̱nguá eʼni xóo niʼni Moisés índo̱ ikhaa nirugoo inuu ga̱jma̱a̱ xtíin, mu xúʼko̱ israelitas xúyáá májánʼ mbá rí maʼga̱nú mambáa. 14 Mú ku̱ma̱ ndrígála kúgoo. Numuu rí asndu mbiʼi xúgi̱, xtíin xóó gíʼma índo̱ nagixnuu xtángoo ndrígóo Moises, numuu rí i̱ndó Cristo ma̱ndoo marígúu. 15 Xúʼko̱ káʼnii, rí asndu mbiʼi xúgi̱ índo̱ nuraxnuu xtángoo ndrígóo Moisés, kúgoo ga̱jma̱a̱ xtíin náa a̱jkiu̱ún. 16 Mú índo̱ mbáa natanga̱a̱ náa Jeobá, nagajtaa xtíin náa inuu. 17 Rí xúgi̱, Jeobá nindxu̱u̱ Espíritu; ga̱jma̱a̱ náa rígá espíritu ndrígóo Jeobá, na̱nguá kaxtuʼwájmáanʼ. 18 Ga̱jma̱a̱ xúgiáanʼ ikháanʼ, inulú na̱nguá kúgoo ga̱jma̱a̱ nusngájma gloria ndrígóo Jeobá xóo mbá niwanʼ, na̱jkua̱ ru̱ʼni̱ maʼni itháan mitsaan gloria rúʼko̱, nuʼni ikhaa kayúúʼ xó má eʼni Jeobá bi̱ nindxu̱u̱ Espíritu.