Referencias ndrígóo I̱yi̱i̱ʼ dí najmulú náa reunión Xóo kúwi̱i̱n ga̱jma̱a̱ xóo Etaraʼa Cristianos
3-9 FEBRERO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | GÉNESIS 12-14
“Mbá rí nimbánuu dí ma̱ndoo mambáyaʼ mangáán”
(Génesis 12:1, 2) Ga̱jma̱a̱ Jeobá niʼthúu̱n Abrán: “Agajnáaʼ náa xuajñanʼ ayuʼ tsínguáʼ, atatsíñunʼ bi̱ xtañún ga̱jma̱a̱ bi̱ kuwa náa goʼwóo ana̱ʼ, ayuʼ náa xuajen dí ikhúúnʼ masngájmáʼ. 2 Mani dí manindxa̱ʼ mbá xuajen mba̱a̱, mani tsajkurámááʼ ga̱jma̱a̱ mani mba̱a̱ mbiʼyaaʼ, ga̱jma̱a̱ ikháán manindxa̱ʼ mbáa bi̱ maguma tsajkurámaaʼ.
it-2 573 kutriga̱ 3
Rí nimbánuu
Rí nimbánuu náa Abrahán. Nigi̱ʼdu̱u̱ índo̱ Abrahán ninújngoo náa Éufrates náa kamba̱a̱ rí na̱jkha̱ náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Canaán. Cuatrocientos treinta tsiguʼ nda̱wa̱á niguma rí nimbánuu náa Xtángoo. (Gál 3:17.) Índo̱ Abrahán nixtáa náa Mesopotamia, náa Ur ndrígu̱ún caldeos, Jeobá niʼthún rí maʼgá náa xuajen rí masngájmuu. (Hch 7:2,3; Gé 11:31; 12:1-3.) Éxodo 12:40, 41 (LXX) Naʼthí rí Israel nigájníin xóo yumbáá náa Egipto nda̱wa̱á rí ninújngoo cuatrocientos treinta tsiguʼ rí nikuwa náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Canaán, ‹Náa mbiʼi má rígi̱›. Mbiʼi rí nikáwíin ninindxu̱u̱ 14 ñajunʼ gu̱nʼ Nisán tsiguʼ 1513 tsiguʼ ginii, mbiʼi dí nirígá Pascua. (Éx 12: 2, 6,7.) Rígi̱ nasngájma rí Abrahán ninújngoo náa Éufrates kamba̱a̱ rí na̱jkha̱ náa Canaán nákha 14 ñajunʼ gu̱nʼ Nisán tsiguʼ 1943 tsiguʼ ginii; ikhú nigi̱ʼdu̱u̱ nijmaa rí nimbánuu náa Abrahán. Dios nisngájmaminaʼ mbu̱júu̱ náa Abrahán índo̱ ikhaa ni̱jkha̱ náa Siquem xuajen Canaán, niʼthúu̱n xóó itháan ga̱jma̱a̱ numuu rí nikudaminaʼ maʼni, niʼthí: ‹Bi̱ gáguwáʼ náa ikháán maxnu̱u̱n ku̱ba̱ʼ rígi̱›, índo̱ nuʼnimbánii rígi̱ ga̱jma̱a̱ rí nikudaminaʼ maʼni náa Edén, nasngájma rí bi̱ ‹gáguwáʼ› mani̱ndxu̱u̱n xa̱bu̱ numbaaʼ bi̱ gáguwáʼ rakuwa. (Gé 12:4-7.) Xó má kiʼniraʼmáʼ náa Génesis 13:14-17; 15:18; 17:2-8, 19; ga̱jma̱a̱ 22:15-18, Jeobá maʼthí itháan ga̱jma̱a̱ numuu rí marigá nda̱wa̱á.
(Génesis 12:3) Ikhúúnʼ mani tsajkurámiinʼ bi̱ muni tsajkurámááʼ ga̱jma̱a̱ maniu̱u̱ dí raʼkhí bi̱ mutha wéñaʼ, ga̱jma̱a̱ phú gajkhun dí xúgínʼ xa̱bu̱ bi̱ kuwa náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ maguma tsajkurámiinʼ ga̱jma̱a̱ numaʼ”.
w89 1/7 3 kutriga̱ 4
Atayáá rí gajkhun ga̱jma̱a̱ numuu Abrahán
Rí nikudaminaʼ maʼni nindxu̱u̱ mitsaanʼ wéñuʼ ga̱jma̱a̱ Abrahán nidxawun a̱jma̱ nuthu. (Génesis 18:18; 22:18.) Mu Dios manimbánuu rí nikudaminaʼ, maʼnigabi̱ín mixtiʼkhu enii xa̱bu̱ bi̱ nikháñun. Bi̱ gatuxi̱ín makuwa maguma tsajkurámiinʼ, numuu rí ikhiin mbaʼin matuxi̱ín, Ku̱ba̱ʼ ma̱ʼni̱i̱ xóo ma Ku̱ba̱ʼ Mitsaanʼ rí niʼnimbáti̱ga̱ xa̱biya̱ nakha ginii. Nda̱wa̱á majuiʼsngún xóo maguma tsajkurámiinʼ rí makuwa kámuu. (Génesis 2:8, 9, 15-17; 3:17-23.)
(Génesis 13:14-17) Nda̱wa̱á dí Lot niniñuuʼ Abrán, Jeobá niʼthúu̱n Abrán: “Mbá péñu, atiexi asndu náa xtiejún. Atiexi náa norte ga̱jma̱a̱ sur, náa nagájnuu a̱jkha̱ʼ ga̱jma̱a̱ náa narámaaʼ. 15 Xúgíʼ ku̱ba̱ʼ dí xtaa ratayáá maxna̱a̱ʼ ikháán ga̱jma̱a̱ bi̱ gáguwáʼ náa ikháán ga̱jma̱a̱ maʼni ndrígála ikháanʼ kámuu mbiʼi. 16 Mani rí bi̱ gáguwáʼ náa ikháán maʼni mbaʼin wéñuʼ xóo juiʼyu̱u̱ yujndaʼ dí rígá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ. I̱ndó bi̱ naʼngo̱o̱ naguxnuu juiʼyu̱u̱ yujndaʼ dí rígá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ maʼngo̱o̱ maguxnii bi̱ gáguwáʼ náa ikháán. 17 Atuxa̱a̱ʼ, ayuʼ náa kaʼyoo xúgíʼ ku̱ba̱ʼ rígi̱, numuu dí maxna̱a̱ʼ ikháán”.
it-2 218 kutriga̱ 1
Xtángoo
Rígá tikhu rí nambánii ga̱jma̱a̱ histórias, tikhun bi̱ najmañún nuthi ga̱jma̱a̱ numuu xóo naxtangunjua mbá mbaaʼ, mbá rí naguʼwún nuni nusngajmún bi̱ nutsi náa mbri̱ga̱a̱ ndawaa. Índo̱ bi̱ najtsi naʼthí ‹ndi̱yo̱o̱ má›, ikhú naʼthí rí maʼni má mbayuuʼ. Índo̱ Jeobá niʼthúu̱n Abrahán rí maxnúu ku̱ba̱ʼ dí rígá náa Canaán, ginii niʼthúu̱n rí mayexi náa mbájndi ku̱ba̱ʼ. Abrahán na̱nguá niʼthí ‹nda̱yo̱o̱› mbáa numuu rí Dios niʼthúu̱n rí maxnún Ku̱ba̱ʼ bi̱ gáguwáʼ nda̱wa̱á náa ikhaa. (Gé 13:14, 15.) Moisés, bi̱ niyéjkha̱ edxu̱u̱ náa Israel, nijuiʼthán ‹atayáá ga̱jma̱a̱ idaaʼ› ku̱ba̱ʼ rígi̱, rí makánún xa̱bu̱ Israel índo̱ Josué gayéʼga edxu̱u̱ náa ikhiin. (Dt 3:27, 28; 34:4; atayáá ma̱ngaa rí Gixa̱a̱ nixnaróʼoo Jesús, náa Mt 4:8.) Imbo̱o̱ rí ndiyóoʼ muni xa̱bu̱ Israel nindxu̱u̱ rí matu̱ʼu̱u̱n náa ku̱ba̱ʼ rí ikhiin ma̱ndoo muthi rí gajkhun mani̱ndxu̱u̱ mbañúnʼ. (Gé 13:17; 28:13.) Rígá i̱yi̱i̱ʼ wayuu náa rí naʼthí nguáthá ixi̱ rígá náa mbá mbaaʼ rí nijuiʼtsi. (Atani mbríguii ga̱jma̱a̱ Gé 23:17, 18.)
Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu
(Génesis 13:8, 9) Ikha jngó Abrán niʼthúu̱n Lot: “Mbá péñu, kanikáanʼlú. Ragíʼmaa magíʼdulú, ni má bi̱ nuñewu̱u̱n xujkiáaʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ nuñewu̱u̱n xujkiúʼ. 9 Ma̱ndoo matraʼwi̱i̱ asndu náa má ku̱ba̱ʼ dí rígá náa xuajen rígi̱, lá ragájkhun ráʼ. Mbá péñu, guʼni wájimíjná. Á mu ikháán nadxuu náa ñawún xti̱ʼ, ikhúúnʼ maʼgá náa ñawún mújúnʼ. Mú, á mu ikháán nadxuu náa ñawun májáanʼ, ikhúúnʼ maʼgá náa ñawun xti̱ʼ”.
Guʼnimbáníí xkujndu ga̱jma̱a̱ májánʼ
12 Náa Biblia naʼsngúlúʼ xú káʼnii gándoo gakuwáanʼ tsímáá índo̱ kuaʼdáá mbá xkujndu gajmiúlú imba̱a̱ ndxájulú. Guʼyáá xkri̱da ndrígóo Abrahán ga̱jma̱a̱ aʼdá ríxio̱o̱ Lot. Nájmi̱i̱n guáʼdiin wéñuʼ xujkhúʼ ga̱jma̱a̱ báxtúu ndrígu̱ún nigiʼdu̱u̱n numuu rí nda̱a̱ mba̱a̱ Ku̱ba̱ʼ náa muphiʼtsu xúgínʼ xujkhúʼ. Numuu rí Abrahán nindoo maxtáa tsímáá ga̱jma̱a̱ Lot, niniñuʼ rí ikhaa maraʼwíí Ku̱ba̱ʼ rí itháán májánʼ (Gén. 13:1, 2, 5-9). Abrahán niniñulu mbá májánʼ xkri̱da. Mú, lá nindáti̱go̱o̱ numuu rí niʼni rí májánʼ xáʼ. Na̱nguá, numuu rí nda̱wa̱á rí nirígá rúʼko̱, Jeobá nikudaminaʼ maxnúu itháan rí nindáti̱go̱o̱ (Gén. 13:14-17). Ndiéjunʼ ejmañuluʼ náa xkri̱da ndrígóo Abrahán rá. Rí á mu nuʼnimbánii xkujndu ga̱jma̱a̱ májánʼ, maski ajndu nguáná makujmaa rí nandáti̱gu̱lúʼ mú Jeobá maʼni tsajkurámáanʼlu (atayáá nota rí na̱ʼkha̱ náa námbá artículo).
(Génesis 14:18-20) Ga̱jma̱a̱ Melquisedec, bi̱ nindxu̱u̱ rey náa Salem, niguwíi pan ga̱jma̱a̱ vino. Ikhaa ninindxu̱u̱ ndxajkun ndrígóo Dios bi̱ phú Mba̱a̱. 19 Ikhú niʼni tsajkurámaaʼ Abrán ga̱jma̱a̱ niʼthí: “¡Rí Dios bi̱ phú Mba̱a̱ bi̱ niʼni mekhu ga̱jma̱a̱ ku̱ba̱ʼ gáʼni tsajkurámaaʼ Abrán! 20 ¡Gaguma mba̱a̱ Dios bi̱ phú Mba̱a̱, bi̱ nixnáxi̱i̱n xa̱bu̱ sia̱nʼ náa ñawáanʼ!”. Ikhú Abrán nixnúu gu̱wa̱ʼ rí mbá xúgíʼ dí gíʼdoo.
(Hebreos 7:4-10) Gu̱ya̱a̱la, nguáthá mba̱a̱ ninindxu̱u̱ xa̱bu̱ bugi̱ bi̱ Abrahán, bi̱ kayá edxu̱u̱ náa mbá guʼwíin, nixnúu gu̱wa̱ʼ dí kaʼyoo mámbá dí mbá xúgíʼ dí itháan gíʼdoo numuu dí ni̱ʼkha̱a̱ kagu̱u̱. 5 Gajkhun má dí xa̱bekha bi̱ ni̱ndxu̱ún e̱ji̱i̱n Leví bi̱ nundrigú ñajunʼ dí mani̱ndxu̱ún ndxajkun nijuiʼthún dí muruma diezmo ndrígu̱ún a̱ngiu̱ún bi̱ kuwa náa xuajen xóo má naʼthí náa Xtángoo, maski ajndu ikhiin mangiin niguwáʼ náa e̱ji̱i̱n Abrahán; 6 mú xa̱biya̱ bi̱ na̱nguá ni̱ʼkha̱ náa ikhiin nigruigú diezmos dí nixná Abrahán ga̱jma̱a̱ niʼni tsajkurámaaʼ bi̱ nákha má ginii Dios nikudaminaʼ dí maʼni tsajkurámaaʼ. 7 Rí xúgi̱, xúgiáanʼ nduʼyáá rí bi̱ itháan chíʼgíʼ niguma tsajkurámááʼ ki xóo bi̱ nikhi̱i̱. 8 Ga̱jma̱a̱ bi̱ naguwáʼ náa e̱ji̱i̱n Leví bi̱ nundrígú diezmos nakháñun, mú rí imba̱a̱ gíwanʼ raʼthí dí ikhaa maxtáa kámuu mbiʼi. 9 Ga̱jma̱a̱ ma̱ndoo muʼthá dí asndu Leví bi̱ nagruigú diezmos, niʼni numuu diezmos índo̱ Abrahán niʼni numuu, 10 numuu dí Leví xóo tséxtáa índo̱ Melquisedec ni̱jkha̱ gatsijnuu xiʼñúuʼ.
it-2 889 kutriga̱ 9
Ndxajkun
Melquisedec, rey náa Salem, ninindxu̱u̱ mbáa ndxajkun (ko·hén) mbáwíi. Náa Biblia na̱nguá e̱ʼkha̱ ga̱jma̱a̱ numún wajin xiʼñíinʼ, nguáná nikuwa ga̱jma̱a̱ nikháñun. Tani̱ndxu̱u̱ ndxajkun ga̱jma̱a̱ numuu rí bi̱ niguwáʼ náa ikhaa ni̱ndxu̱ún ndxajkun ga̱jma̱a̱ tagiʼdiin bi̱ maxnáxí̱i̱n ñajunʼ ní má bi̱ muriʼkuriyaaʼ. Ikhaa ninindxu̱u̱ rey ga̱jma̱a̱ ndxajkun. Rí ninindxu̱u̱ ndxajkun ninindxu̱u̱ itháán mba̱a̱ ki xóo Leví, numuu rí Leví nixnáxi̱ gu̱wa̱ʼ rí mbá xúgíʼ dí gíʼdoo náa Melquisedec, numuu rí xóó ‹ndawi̱i̱n náa Abrahán› índo̱ ikhaa nixnáxi̱ gu̱wa̱ʼ rí mbá xúgíʼ dí gíʼdoo náa Melquisedec, bi̱ niʼni tsajkurámaaʼ. (Gé 14:18-20; Heb 7:4-10.) Melquisedec niguma mbríguii ga̱jma̱a̱ Jesucristo, numuu rí mani̱ndxu̱u̱ “ndxajkun asndu kámuu mbiʼi xó má Melquisedec”. (Heb 7:17.)
Migixnuu Biblia
(Génesis 12:1-20) Ga̱jma̱a̱ Jeobá niʼthúu̱n Abrán: “Agajnáaʼ náa xuajñanʼ ayuʼ tsínguáʼ, atatsíñunʼ bi̱ xtañún ga̱jma̱a̱ bi̱ kuwa náa goʼwóo ana̱ʼ, ayuʼ náa xuajen dí ikhúúnʼ masngájmáʼ. 2 Mani dí manindxa̱ʼ mbá xuajen mba̱a̱, mani tsajkurámááʼ ga̱jma̱a̱ mani mba̱a̱ mbiʼyaaʼ, ga̱jma̱a̱ ikháán manindxa̱ʼ mbáa bi̱ maguma tsajkurámaaʼ. 3 Ikhúúnʼ mani tsajkurámiinʼ bi̱ muni tsajkurámááʼ ga̱jma̱a̱ maniu̱u̱ dí raʼkhí bi̱ mutha wéñaʼ, ga̱jma̱a̱ phú gajkhun dí xúgínʼ xa̱bu̱ bi̱ kuwa náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ maguma tsajkurámiinʼ ga̱jma̱a̱ numaʼ”. 4 Ikha jngó Abrán niʼni xó má Jeobá niʼthúu̱n ga̱jma̱a̱ nigájnuu ni̱jkha̱, ma̱ngaa Lot ni̱jkha̱ ga̱jma̱a̱. Abrán gíʼdoo 75 tsiguuʼ índo̱ nigájnuu náa Harán. 5 Nigájnuu ni̱jkha̱ náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Canaán ma̱ngaa ni̱jkha̱ kayá Sarái bi̱ nindxu̱u̱ a̱ʼgiu̱u̱ ga̱jma̱a̱ Lot a̱ʼdióo ndxájuu, ga̱jma̱a̱ xúgíʼ dí ikhaa nigiʼdoo ga̱jma̱a̱ ñumbáá bi̱ nigiʼdiin náa Harán. Índo̱ niguánú náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Canaán, 6 Abrán ninújngoo tapo̱o̱ xuajen rúʼko̱ mu maʼgánú náa mbaaʼ ndrígóo Siquem, mijngii náa rígá ixi̱ mba̱ʼo̱ ndrígóo Moré. Nákha ikhú, bi̱ cananeos kuwa náa xuajen. 7 Nda̱wa̱á Jeobá nisngájmaminaʼ náa Abrán ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n: “Ku̱ba̱ʼ rígi̱ maxnu̱u̱n bi̱ gáguwáʼ náa ikháán”. Ikhú Abrán nirnguxi̱ itsí mu maxnáxi̱ tsigijñaʼ náa Jeobá, bi̱ nisngájmaminaʼ náa ikhaa. 8 Nda̱wa̱á nigájnuu ikhí mu maʼga gaxtáa náa mbaaʼ dí rígá náa kúbá dí naguanúu xígií náa nagájnuu a̱jkha̱ʼ náa Betel ga̱jma̱a̱ nigíʼ guʼwá xtíin ndrígóo náa majñu̱u̱ʼ Betel ga̱jma̱a̱ Hai. Betel naguanúu náa narámaaʼ a̱jkha̱ʼ ga̱jma̱a̱ Hai naguanúu náa nagájnuu a̱jkha̱ʼ. Ikhí nirnguxi itsí mu maxnáxi̱ tsigijñaʼ náa Jeobá ga̱jma̱a̱ ikhú nigíʼdu̱u̱ niʼthí mbiʼyuu Jeobá. 9 Nda̱wa̱á, Abrán niguxi̱i̱ guʼwá xtíin ndrígóo ga̱jma̱a̱ ni̱jkha̱ raxtáa i̱mba̱ níʼkhá asndu maʼgánú náa Négueb. 10 Ikhú, nigi̱ʼdu̱u̱ nirígá ewiʼ náa xuajen. Numuu dí ra̱ʼkhá tháán nirígá ewiʼ, Abrán nigajtaa náa Egipto mu maguanúu ikhí. 11 Índo̱ inu mato̱ʼo̱o̱ náa Egipto, niʼthúu̱n Sarái bi̱ nindxu̱u̱ a̱ʼgiu̱u̱: “Atadxawíín mbá péñu. Ikhúúnʼ nda̱yo̱o̱ dí ra̱ʼkhá tháán mitsiʼñán. 12 Índo̱ bi̱ kuwa náa Egipto gúyaaʼ, nda̱yo̱o̱ gajkhun dí muthi ‹buʼko̱ nindxu̱u̱ a̱ʼgiu̱u̱›. Ikhú muxiñún ga̱jma̱a̱ ikháán muniñaaʼ maraxtaa. 13 Mbá péñu, arathún dí nindxa̱a̱ʼ ndxájuʼ mu muniuʼ dí májánʼ ga̱jma̱a̱ numaaʼ ma̱ngaa mu xúxiñún”. 14 Índo̱ Abrán nito̱ʼo̱o̱ Egipto, bi̱ kuwa ikhí ndiyáá dí a̱ʼgu̱ ra̱ʼkhá tháán mitsiʼyáa. 15 Príncipes ndrígio̱o̱ faraón mangiin ndiyáá, ga̱jma̱a̱ nini mba̱a̱ numuu dí mitsiʼyáa náa inuu faraón, ikha jngó, a̱ʼgu̱ ni̱jkha̱ kiʼyáa náa goʼwóo faraón. 16 Ga̱jma̱a̱ ikhaa niʼniuu dí májánʼ Abrán ga̱jma̱a̱ numuu Sarái, ma̱ngaa Abrán nigiʼdiin mugu̱, xede̱, burru itsí ga̱jma̱a̱ burru gu̱ʼu̱ ga̱jma̱a̱ camellos, xúʼko̱ má xa̱bekha ga̱jma̱a̱ gu̱ʼu̱ bi̱ ni̱ndxu̱ún yumbáá ndrígóo. 17 Mú Jeobá niʼni mamínúuʼ faraón mangiin bi̱ kuwa náa goʼwóo ga̱jma̱a̱ numuu Sarai, a̱ʼgiu̱u̱ Abrán. 18 Ikhú faraón nindxa̱ʼóo Abrán ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n: “Ndiéjunʼ nitaniuʼ rá. Náá numuu dí tárathu̱nʼ dí nindxu̱u̱ a̱ʼgia̱ʼ xá. 19 Ndíjkha jngó nirathúnʼ ‹nindxu̱u̱ giʼtioʼ› xá. Lá na̱nguá tayáá dí inu mba̱ya̱a̱ xáʼ. Gi̱jyooʼ xtáa a̱ʼgia̱ʼ. ¡Ayúuʼ jcháa!”. 20 Ga̱jma̱a̱ faraón niʼtáñajúúnʼ xa̱bi̱i̱ dí magún gajmiún Abrán ga̱jma̱a̱ a̱ʼgiu̱u̱ asndu magajnáá náa xuajen ga̱jma̱a̱ xúgíʼ dí guaʼdáá.
10-16 FEBRERO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | GÉNESIS 15-17
“Náá numuu rí Jeobá niriʼkhu̱u̱ mbiʼyuu Abrán ga̱jma̱a̱ Sarái rá.”
(Génesis 17:1) Índo̱ Abrán ni̱jkha̱nú nigiʼdoo a̱jkhu̱ skiñúʼ gu̱wa̱ʼ mijna gu̱wa̱ʼ tsiguʼ, ikhú Jeobá nisngájmaminaʼ náa Abrán ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n: “Ikhúúnʼ ni̱ndxu̱ʼ Dios bi̱ gíʼdoo Xúgíʼ tsiakii. Gajngruiga̱a̱ʼ náa kambo̱ʼ ga̱jma̱a̱ xákiéʼkáanʼ.
it-1 914 kutriga̱ 2
Rí naʼnitígu̱lú
Xúgíʼ rí naʼni mbáa xa̱bu̱ numbaaʼ na̱nguá egájnuu májánʼ, numuu rí náa Adán ni̱ʼkha̱ xúgíʼ aʼkhá ga̱jma̱a̱ dí raʼkhí. (Ro 5:12; Sl 51:5.) Mú náa Jeobá nda̱a̱ nimbá dí raʼkhí, nindxu̱u̱ májáanʼ, “ikhaa ndaʼyoo májánʼ xóo kiʼniáanʼ ga̱jma̱a̱ gíwáánʼ a̱jkiu̱u̱n rí yujndaʼ ñajunlú”. (Sl 103:13, 14.) Ikhaa ndiʼyoo Noé xóo mbáa xa̱bu̱ jmbii ga̱jma̱a̱ bi̱ naʼnimbo̱o̱ “nda̱a̱ rí niʼni tígo̱o̱ náa bi̱ nixtáa gajmíi̱n” (Gé 6:9), ga̱jma̱a̱ Abrahán niʼthúu̱n: “Gajngruiga̱a̱ʼ náa kambo̱ʼ ga̱jma̱a̱ xákiéʼkáanʼ”. (Gé 17:1.) Maski ajndu nájmi̱i̱n Noé ga̱jma̱a̱ Abrahán, ninindxu̱ún xa̱bu̱ aʼkhá ga̱jma̱a̱ nikháñun, mú ‹Jeobá ndiʼyoo a̱jkiu̱ún›, raʼkháa rí nini. (1Sa 16:7; atayáá ma̱ngaa 2Re 20:3; 2Cr 16:9.) Niʼthún ajngáa rígi̱ bi̱ israelitas: “Xátani dí ra̱májánʼ náa Jeobá Dios ndrígiáʼ”. (Dt 18:13; 2Sa 22:24.) Nixnáxi̱i̱ A̱ʼdióo bi̱ na̱nguá gíʼdoo aʼkhá mu maʼnikáwáanʼ náa aʼkhá ga̱jma̱a̱ rí nakháñulú (Heb 7:26), á mu nuguáʼdáá fe náa tsigijñaʼ rígi̱ ga̱jma̱a̱ nuʼnimbulú kuʼyáá Dios ma̱ndoo maʼthí rí nindxu̱lú xa̱bu̱ ‹jmbii› o bi̱ nda̱a̱ aʼkhúun, ikhaa ndaʼyulú xúʼko̱ numuu rí ikhaa nindxu̱u̱ mbáa Juez bi̱ naʼni rí májánʼ ga̱jma̱a̱ nindxu̱u̱ jmbii. (Ro 3:25, 26; atayáá INTEGRIDAD; PERFECCIÓN.)
(Génesis 17:3-5) Ikhú Abrán nismbáti̱go̱o̱ náa ku̱ba̱ʼ, Dios niʼtámíjná má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ ikhaa. Niʼthúu̱n: 4 “Ikhúúnʼ, Nimbánuʼ ga̱jma̱a̱ʼ ikháán, ga̱jma̱a̱ gajkhun mi̱dxu̱ʼnú manindxa̱ʼ anu̱ún xa̱bu̱ náa mbaʼa xuajen. 5 Ní xágumbiʼyaaʼ Abrán. Magumbiʼyaaʼ Abrahán, Numuu rí mani dí manindxa̱ʼ anu̱ún xa̱bu̱ náa mbaʼa xuajen.
it-1 31 kutriga̱ 4
Abrahán
Ninújngoo tsiguʼ. Gu̱wa̱ʼ tsiguʼ má eʼni rí xtaa náa Canaán, mú Sara kaʼníí xóó nindxu̱u̱ mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ tséjxóo gágiʼdiin e̱ji̱n, ikha jngó Sara nindoo rí Agar bi̱ nambáyúu, bi̱ nindxu̱u̱ egipcia magiʼdaa mbáa ada̱ bi̱ mani̱ndxu̱u̱ asndu xóo a̱ʼdióo. Ga̱jma̱a̱ Abrahán nindoo má rí marigá xúʼko̱, nákha tsiguʼ 1932 Tsiguʼ ginii, índo̱ nigiʼdoo 86 tsiguuʼ ikhú nixtáa Ismael. (Gé 16:3, 15, 16.) Ninújngoo itháan mbayuuʼ tsiguʼ. Nákha 1919 Tsiguʼ ginii, índo̱ Abrahán nigiʼdoo 99 tsiguuʼ, Jeobá niʼthúu̱n rí marujtu xtóo xuñúnʼ xúgínʼ xa̱bekha bi̱ kuwa náa goʼwóo, mu xúʼko̱ makujmaa kaʼwu xú káʼnii Ikhaa nimbáxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ Abrahán. Mbiʼi má rúʼko̱ niriʼkuriya̱a̱ʼ mbiʼyuu Abrán ga̱jma̱a̱ nixná mbiʼyuu Abrahán, “Numuu rí mani dí manindxa̱ʼ anu̱ún xa̱bu̱ náa mbaʼa xuajen”. (Gé 17:5, 9-27; Ro 4:11.) Nda̱wa̱á niguwáʼ ajtsíin ángeles bi̱ nirtaximi̱jna̱ xóo xa̱bu̱ bi̱ Abrahán nigruiguíin ga̱jma̱a̱ májánʼ, ikhiin nitháán rí índo̱ gáʼni mbá tsiguʼ Sara magiʼdaa mbáa ada̱, ¡xúʼko̱, magiʼdaa índo̱ gáʼni mbá tsiguʼ! (Gé 18:1-15.)
(Génesis 17:15, 16) Nda̱wa̱á, Dios niʼthúu̱n Abrahán: “Ga̱jma̱a̱ a̱ʼgia̱ʼ Sarái ní xáraxna mbíʼíí Sarái, numuu rí magumbiʼyuu Sara. 16 Ikhúúnʼ mani tsajkurámaaʼ ga̱jma̱a̱ maxnia̱a̱ʼ mbáa ada̱ náa ikhaa. Mani tsajkurámaaʼ, ga̱jma̱a̱ numuu ikhaa maʼga̱nú marigá mbaʼa xuajen. Ga̱jma̱a̱ bi̱ gáguwáʼ náa ikhaa makuwíin Reyes”.
w09 1/2 13
Ndiéjunʼ mbiʼyuu xá.
Dios niriʼkhu̱u̱ mbiʼñún tikhun xa̱bu̱ guanii mu xúʼko̱ maʼga̱nú mambanúu dí niʼtariyaʼ. Mbá xkri̱da, Abrán (“Anu̱ún bi̱ Naguma mba̱a̱”) nda̱wa̱á nigumbiʼyuu Abrahán, rí nandoo gáʼthúu̱n “Anu̱ún bi̱ Mbaʼin”. Ajngáa rígi̱ ni̱jkha̱nú nimbánuu numuu rí náa ikhaa ni̱ʼkha̱ mbaʼa xuajen (Génesis 17:5, 6). I̱mba̱ nindxu̱u̱ xkri̱da ndrígóo aʼgiu̱u̱ bi̱ mbiʼyuu “Sarai” rí nandoo gáʼthúu̱n “bi̱ ndayáʼ xkujndu”. Mbáa ikhaa nidxuu wéñuʼ índo̱ Dios niriʼkhu̱u̱ xóo mbiʼyuu numuu rí nda̱wa̱á nigumbiʼyuu Sara rí nandoo gáʼthúu̱n (“Princesa”), náa nijuiʼtáríyaʼ dí náa ikhaa maguwáʼ reyes (Génesis 17:15, 16).
Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu
(Génesis 15:13, 14) Ikhú Dios niʼthúu̱n Abrán: “Gíʼmaa ma̱ta̱ya̱a̱ rí bi̱ maguwáʼ náa ikháán mani̱ndxu̱ún xa̱bu̱ bi̱ naguwááʼ náa mbá ku̱ba̱ʼ dí ra̱ʼkhá ndrígu̱ún ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ kuwa náa ku̱ba̱ʼ rúʼko̱ muni rí mani̱ndxu̱ún yumbáá ga̱jma̱a̱ muni gíníi mbá 400 tsiguʼ. 14 Mú ikhúúnʼ gánimbánuu gajmínʼ ikhiin bi̱ muni manindxala yumbáá, nda̱wa̱á dí ganújngoo rúʼko̱ ikháan’la magajná’la ikhí ga̱jma̱a̱ mbaʼa dí gíʼdoo numuu.
it-1 597 kutriga̱ 6
Na̱ʼkha̱ raʼthí xóo ni̱jkha̱ rarígá
Jeobá niʼthúu̱n Abrán (Abrahán): “Gíʼmaa ma̱ta̱ya̱a̱ rí bi̱ maguwáʼ náa ikháán mani̱ndxu̱ún xa̱bu̱ bi̱ naguwááʼ náa mbá ku̱ba̱ʼ dí ra̱ʼkhá ndrígu̱ún ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ kuwa náa ku̱ba̱ʼ rúʼko̱ muni rí mani̱ndxu̱ún yumbáá ga̱jma̱a̱ muni gíníi mbá 400 tsiguʼ”. (Gé 15:13; atayáá ma̱ngaa, Hch 7:6, 7.) Ajngáa rígi̱ nigumaraʼmáʼ nákha xóó tséxtáa Isaac. Nákha 1932 Tsiguʼ ginii, ikhú nixtáa Ismael a̱ʼdióo Abrán bi̱ nigiʼdaa Agar, ga̱jma̱a̱ índo̱ niʼni tsiguʼ 1918 nixtáa Isaac. (Gé 16:16; 21:5.) Á mu nuraxnuu a̱jkhu̱ ciento tsiguʼ kidííʼ nákha xóó tségumaraʼmáʼ éxodo, ikhú ni̱jkha̱nú niguámbá tsiguʼ rí ‹nijma̱gíníi› (Gé 15:14), maʼga̱nú asndu 1913 Tsiguʼ ginii, índo̱ Isaac nigiʼdoo witsu tsiguuʼ niniñuuʼ raʼxúu̱ʼ. Nákha ikhú Ismael gíʼdoo 19 tsiguuʼ, ikhaa nigíʼdu̱u̱ ‹nitsíjmaa› Isaac numuu rí nindxu̱u̱ mbáa bi̱ ‹na̱ʼkha̱á›. (Gé 21:8, 9.) Maski ajndu rí mbiʼi xúgi̱ ma̱ndoo mbuʼyáá rí na̱nguá má raʼkhí nindxu̱u̱ rí Ismael nitsíjmaa bi̱ magruigúu rí kaʼyoo Abrahán, mú nákha wajyúuʼ túyáá xúʼko̱ káʼnii, nandoo nduʼyáá rígi̱ ga̱jma̱a̱ numuu rí xóo kaʼnii nikumu̱u̱ Sara ma̱ngaa rí Dios má niniñuuʼ rí majuixkáá Agar ga̱jma̱a̱ A̱ʼdióo. (Gé 21:10-13.) Ga̱jma̱a̱ numuu dí nirígá rígi̱ nixtagixi̱i̱ náa Ajngá rawunʼ Dios, ma̱ngaa naʼni makujmaa xú káʼnii nigi̱ʼdu̱u̱ nijma̱gíníi náa mbá 400 tsiguʼ, rígi̱ na̱ʼkha̱ raʼthí xóó asndu náa éxodo. (Gál 4:29.)
(Génesis 15:16) Mú ejín xíñi egaaʼ bi̱ maguwáʼ náa ikháán matangi̱i̱n gi̱jyooʼ, numuu dí xóó tséjkha̱nú mbiʼi rí amorreos muniñaa’ rumíniiʼ”.
it-1 890 kutriga̱ 7
Éxodo
“Ejín xíñi egoo.” Garmáʼáan a̱jkiu̱lú rí Jeobá niʼthúu̱n Abrahán rí ejín xíñi egoo matangi̱i̱n náa Canáan. (Gé 15:16.) Índo̱ ni̱jkha̱ ranújngoo 430 tsiguʼ, ikhú nigíʼdu̱u̱ nijmaa rí nimbánuu ga̱jma̱a̱ Abrahán asndu náa éxodo, nirígá itháan rí a̱jkhu̱ generación, xó má eʼthí náa nigumaraʼmáʼ ga̱jma̱a̱ numún xa̱bu̱ guanii bi̱ nikuwa nákha ikhú. Mú bi̱ israelitas na̱nguá nikuwa itháan rí 215 tsiguʼ náa Egipto. Mu ma̱ndoo muríya̱a̱lú cuenta rí ‹nájkhu̱ generación› rígi̱ nitu̱ʼu̱u̱n náa Egipto, majmuluʼ xóo xkri̱da náa mbá tribu ndrígóo Israel, tribu ndrígóo Leví xó má e̱ʼkha̱ gi̱i̱: 1) Leví, 2) Qohat, 3) Amram ga̱jma̱a̱ 4) Moisés. (Éx 6:16, 18, 20.)
Migixnuu Biblia
(Génesis 15:1-21) Nda̱wa̱á dí nirígá rígi̱, Abrán ndiʼyoo mbá visión náa nigruigú Ajngóo Jeobá: “Abrán, xámiñaʼ. Ikhúúnʼ ni̱ndxu̱ʼ escudo ndrígáʼ. Rí matandrígúu̱ mani̱ndxu̱u̱ mba̱a̱ wéñuʼ”. 2 Mú, Abrán niriʼña̱a̱: “Tátá Jeobá bi̱ phú mba̱a̱, káʼnii gáraxnu̱ʼ xí na̱nguá xóó gúʼdiin e̱ji̱nʼ rá. Xúgíʼ dí gúʼdoo magu̱u̱ Eliezer, mbáa xa̱biya̱ bi̱ na̱ʼkha̱ náa Damasco”. 3 Ga̱jma̱a̱ niʼthí xóó: “Xóó na̱nguá raxniúʼ mbáa ada̱ bi̱ ma̱ʼkha̱ náa ikhúúnʼ, bi̱ magúu̱ dí gúʼdoo nindxu̱u̱ mbáa bi̱ xtáa rambáyúʼ náa goʼwóʼ”. 4 Ikhú Jeobá niriʼñuu: “Na̱nguá, bi̱ magúu̱ dí xtaʼdáá xánindxu̱u̱ xa̱biya̱ buʼko̱. Bi̱ magúu̱ dí xtaʼdáá nindxu̱u̱ minaʼ a̱ʼdiáaʼ”. 5 Nda̱wa̱á ni̱jkha̱ kayáa rexa̱a̱ ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n: “Mbá péñu, atayáá mekhu ga̱jma̱a̱ araxniin a̱ʼgua̱a̱n... á mu naʼngo̱o̱ naraxniin”. Ga̱jma̱a̱ ikhú niʼthúu̱n: “Xúʼko̱ mbaʼin gáʼni bi̱ maguwáʼ náa ikháán”. 6 Abrán nigiʼdoo fe náa Jeobá, ga̱jma̱a̱ ikhaa ndiʼyoo dí nindxu̱u̱ jmbii. 7 Ga̱jma̱a̱ niʼthí xóó: “Ikhúúnʼ ni̱ndxu̱ʼ Jeobá, bi̱ niʼni dí magajnáaʼ náa xuajen Ur ndrígu̱ún caldeos mu maxna̱a̱ʼ ku̱ba̱ʼ rígi̱ dí maʼni ndrígáʼ ikháán”. 8 Mú, Abrán niraxu̱u̱: “Tátá Jeobá bi̱ phú mba̱a̱, xú káʼnii gáyóo dí gajkhun maʼni ndrígóo ikhúúnʼ rá.” 9 Dios niʼthúu̱n: “Atraʼwíi mbáa aʼdá xédí bi̱ ajtsú tsiguuʼ, mbáa tsu̱jtuunʼ bi̱ ajtsú tsiguuʼ, mbáa mugu̱ bi̱ ajtsú tsiguuʼ, mbáa gúgu̱ ga̱jma̱a̱ mbáa paloma”. 10 Ikha jngó, ikhaa nigu̱jthun xujkhúʼ bugi̱ ga̱jma̱a̱ xúgínʼ nirujkuiin a̱jma̱ xuíʼtóo, mú ñu̱ʼu̱ na̱nguá. Nda̱wa̱á nigruaʼmáʼ mámbá xuíʼtóo náa inuu i̱mba̱ xuíʼtóo. 11 Ga̱jma̱a̱ ñu̱ʼu̱ bi̱ naʼphu̱ xuwiʼ niguwáʼ náa jngútámiiʼ xujkhúʼ bi̱ nikháñún, mú Abrán naxkúún. 12 Índo̱ inu marmáʼáan a̱jkha̱ʼ, Abrán nimbumuu niʼgu mbá kayuuʼ ga̱jma̱a̱ niʼni mikrína mbiʼ náa ikhaa. 13 Ikhú Dios niʼthúu̱n Abrán: “Gíʼmaa ma̱ta̱ya̱a̱ rí bi̱ maguwáʼ náa ikháán mani̱ndxu̱ún xa̱bu̱ bi̱ naguwááʼ náa mbá ku̱ba̱ʼ dí ra̱ʼkhá ndrígu̱ún ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ kuwa náa ku̱ba̱ʼ rúʼko̱ muni rí mani̱ndxu̱ún yumbáá ga̱jma̱a̱ muni gíníi mbá 400 tsiguʼ. 14 Mú ikhúúnʼ gánimbánuu gajmínʼ ikhiin bi̱ muni manindxala yumbáá, nda̱wa̱á dí ganújngoo rúʼko̱ ikháan’la magajná’la ikhí ga̱jma̱a̱ mbaʼa dí gíʼdoo numuu. 15 Ga̱jma̱a̱ ikháán midxu̱u̱ʼ tsímáá gajmiáanʼ wajin xiʼñáanʼ; mi̱ʼdi̱i̱n índo̱ gáʼkhi̱i̱n wéñuʼ. 16 Mú ejín xíñi egaaʼ bi̱ maguwáʼ náa ikháán matangi̱i̱n gi̱jyooʼ, numuu dí xóó tséjkha̱nú mbiʼi rí amorreos muniñaa’ rumíniiʼ”. 17 Índo̱ nirámaaʼ a̱jkha̱ʼ ga̱jma̱a̱ mikrína má wéñuʼ, nikujmaa mbá horno náa nagájnuu gúní, ga̱jma̱a̱ mbá ixi̱ dí grígu riʼyu̱u̱ aguʼ ninújngoo náa jngútámáʼ xuíʼtóo xuñúnʼ xujkhúʼ. 18 Mbiʼi rúʼko̱, Jeobá nimbánuu ga̱jma̱a̱ Abrán índo̱ niʼthúu̱n: “Bi̱ maguwáʼ náa ikháán maxnu̱ún ku̱ba̱ʼ rígi̱, asndu náa mañu ndrígóo Egipto ga̱jma̱a̱ asndu náa mañu rí nindxu̱u̱ mba̱a̱, ndrígóo Éufrates: 19 Ku̱ba̱ʼ ndrígu̱ún quenitas, ndrígu̱ún quenizitas, ndrígu̱ún cadmonitas, 20 ndrígu̱ún hititas, ndrígu̱ún perizitas, ndrígu̱ún refaím, 21 ndrígu̱ún amorreos, ndrígu̱ún cananeos, ndrígu̱ún guirgaseos ga̱jma̱a̱ ndrígu̱ún jebuseos”.
17-23 FEBRERO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | GÉNESIS 18, 19
“‹Juez ndrígóo xúgíʼ ku̱ba̱ʼ› naʼnigámbáa Sodoma ga̱jma̱a̱ Gomorra”
(Génesis 18:23-25) Ikhú Abrahán nikuʼmaminaʼ náa ikhaa ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n: “Gajkhun matani gámbíin xa̱bu̱ bi̱ nuni rí májánʼ gajmiún xa̱bu̱ bi̱ nuni dí ra̱májánʼ ráʼ. 24 Guʼthá rí náa xuajen kuwa 50 xa̱bu̱ bi̱ nuni rí májánʼ. Maski ajndu xúʼko̱, matani gámbíin xúgínʼ xa̱bu̱ ráʼ. Xátani mba̱a̱ a̱jkia̱nʼ xtayáá xuajen ga̱jma̱a̱ numún 50 xa̱bekha bi̱ nuni rí májánʼ kuwa ikhí ráʼ. 25 ¡Rakáʼnii matani ikháán rúʼko̱, rí mataxíyáa bi̱ jmbii ga̱jma̱a̱ bi̱ ra̱májáanʼ! ¡Ikháán xátaniʼñánʼ rí nájmi̱i̱n magíʼnún ikha kayuuʼ! Rakáʼnii matani ikháán rígi̱. Bi̱ nindxu̱u̱ Juez náa xúgíʼ tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ lá xáʼni rí jmbu ráʼ.”
“Juez ndrígóo xúgíʼ ku̱ba̱ʼ” naʼni má xúʼko̱ rí jmbu
MBÁ miʼtsú, Abrahán niraxi̱: “Lá Juez bi̱ xtáa náa xúgíʼ tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ xáʼni rí jmbu ráʼ.” (Gén. 18:25.) Abrahán niʼni graxe̱ rígi̱, raʼkháa mu tséʼnimbo̱o̱ kaʼyoo Jeobá. Niʼni mu masngájma rí naku̱mu̱u̱ rí Jeobá maʼni gámbáa xuajen Sodoma ga̱jma̱a̱ Gomorra xó má gíʼmaa. Ndiʼyoo gajkhun rí Jeobá xáʼni gámbáa “xa̱bu̱ jmbii ga̱jma̱a̱ bi̱ ra̱májáanʼ”. Abrahán tándxa̱ʼwáminaʼ nditháan numuu rúʼko̱. Mba̱yu̱ʼ tsiguʼ nda̱wa̱á, Jeobá niʼthí ga̱jma̱a̱ numuu: “Jeobá nindxu̱u̱ xóo mbá Itsí, májánʼ nindxu̱u̱ rí naʼni, numuu rí xúgíʼ kambo̱o̱ nindxu̱u̱ jmbu. Dios tséʼninduwaʼ, nda̱a̱ nditháan dí ra̱májánʼ náa ikhaa; ikhaa nindxu̱u̱ májánʼ ga̱jma̱a̱ naʼni rí jmbu” (Deut. 31:19; 32:4).
(Génesis 18:32) Nda̱wa̱á kayuuʼ, Abrahán niʼthúu̱n: “Jeobá, xakiʼnán, mú, mbá péñu, atatsíñuʼ matha imbóó má rígi̱. Á mu káʼ gu̱wi̱i̱nʼ etaxkamiin xá.” Ikhaa niriʼñuu: “xáni gámbáa á mu naxkamiin gu̱wi̱i̱nʼ”.
Maʼngo̱o̱ wéñuʼ a̱jkiu̱lúʼ: Xúʼnimbáti̱ga̱ rí kuaʼti̱i̱n
Mú, xkri̱da rí itháan májánʼ nindxu̱u̱ Jeobá bi̱ naʼngo̱o̱ wéñuʼ a̱jkiu̱u̱n (2 Ped. 3:15). Náa Biblia nuxkamaa mbaʼa nuthu náa nasngájma rí ikhaa niʼngo̱o̱ a̱jkiu̱u̱n (Neh. 9:30; Is. 30:18). Mbá xkri̱da, mbuʼyáá xú káʼnii niʼni índo̱ Abrahán niraxu̱u̱ náa numuu rí maʼni gámbáa Sodoma. Timbá, ikhaa táriʼña nacha̱, rí niʼni nigíʼ edxu̱u̱ maʼdxun índo̱ Abrahán niraxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ índo̱ niʼthúu̱n rí naʼni maxmiéjunʼ. Nda̱wa̱á Jeobá nisngájma rí niʼdxawun índo̱ niʼthúu̱n mbu̱júu̱ rí niʼni maxmiéjunʼ, ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n rí ikhaa xáʼni gámbáa Sodoma á mu kuwa ikhí mbá gu̱wi̱nʼ xa̱bu̱ bi̱ nuni rí jmbu (Gén. 18:22-33). ¡Nindxu̱u̱ mbá xkri̱da májánʼ rí ikhaa niʼngo̱o̱ a̱jkiu̱u̱n ga̱jma̱a̱ niñewu̱u̱n rí niʼni!
(Génesis 19:24, 25) Ikhú Jeobá niʼni magajtaa aguʼ ga̱jma̱a̱ azufre náa Sodoma ga̱jma̱a̱ Gomorra. Rígi̱ ni̱ʼkha̱ náa Jeobá, ni̱ʼkha̱ mekhuíí. 25 Xúʼko̱ ikhaa niʼni gámbóo xuajen rúʼko̱. Niʼni gámbáa xúgíʼ xuajen rí kaʼyoo, mangiin xa̱bu̱ bi̱ kuwa náa mbaʼa xuajen mba̱ʼu̱ rúʼko̱ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ iná maxaʼ.
w10 15/11 26 kutriga̱ 12
Jeobá bi̱ itháan mba̱a̱
12 Nánguá má mbayuuʼ guanúu rí Jeobá masngájma rí mbáwíí ikhaa nindxu̱u̱ bi̱ itháan mba̱a̱. Náa numuu nduʼyáá rí gajkhun nindxu̱u̱ rígi̱ rá. Numuu rí tséʼngo̱o̱ a̱jkiu̱u̱n rí marígá dí ra̱májánʼ asndu kámuu. Ma̱ngaa nasngájma rí kuwáanʼ iwáá mbiʼi. Ikhaa niʼnimbátígi̱i̱n má bi̱ nini rí xkawiʼ nákha ginii. Xúʼko̱ niʼni nákha nixnúu ruʼwa mbiʼ ga̱jma̱a̱ índo̱ niʼni gámbóo Sodoma ga̱jma̱a̱ Gomorra ma̱ngaa índo̱ nixiyáa faraón bi̱ xtáa Egipto gajmíi̱n xa̱bi̱i̱. Xúʼko̱ má ma̱ngaa nigudíin soldados bi̱ kuwa Sísara xúʼko̱ má Xa̱bu̱ Ñajunʼ asirio bi̱ Senaquerib (Gén. 7:1, 23; 19:24, 25; Éxo. 14:30, 31; Jue. 4:15, 16; 2 Rey. 19:35, 36). Ikha jngó, nduʼyáá rí maʼga̱nú marigá: Jeobá xáʼngo̱o̱ gániñuuʼ rí tséyamajkuíí mbiʼyuu marigá mbayuuʼ mbiʼi, xúʼko̱ má Xa̱bi̱i̱ bi̱ nuniu̱u̱n dí raʼkhí. Xájyúuʼ má, numuu rí nakujmaa kaʼwu rí inu ma̱ʼkha̱ Cristo ga̱jma̱a̱ dí maguma gámbáa dí ra̱májánʼ náa numbaaʼ rígi̱. (Mat. 24:3).
Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu
(Génesis 18:1) Nda̱wa̱á Jeobá nisngájmaminaʼ náa Abrahán náa tapho̱o̱ ixi̱ mba̱ʼu̱ ndrígóo Mamré. Nindxu̱u̱ mbá hora dí ra̱ʼkhá tháán mijkha ga̱jma̱a̱ Abrahán gíʼ náa xkrugua ndrígóo guʼwá xtíin.
(Génesis 18:22) Nda̱wa̱á xa̱bu̱ nigájníin ikhí ga̱jma̱a̱ nigún Sodoma, mú Jeobá niguanúu ga̱jma̱a̱ Abrahán.
w88 15/5 23 kutriga̱ 5, 6
Lá mbáa xa̱bu̱ numbaaʼ ndiʼyoo Dios ráʼ.
Xúgi̱ nakruʼulú náá numuu rí Abrahán niʼtámíjná ga̱jma̱a̱ ángel ndrígóo Dios bi̱ na̱jkha̱ kayóo ajngáa rí asndu xóo Jeobá má xtáa raʼthúu̱n. Numuu rí ángel bugi̱ naʼthá xó má Dios eyoo miʼthán Abrahán ga̱jma̱a̱ ikhaa nindxu̱u̱ bi̱ naʼthá ga̱jma̱a̱ numuu Dios, rí kiʼniraʼmáʼ náa Biblia ma̱ndoo maʼthí rí “Jeobá nisngájmaminaʼ” náa ikhaa. (Génesis 18:1.)
Garmáʼáan a̱jkia̱nʼ rí ángel ndrígóo Dios bugi̱ bi̱ na̱jkha̱ kayóo ajngáa, ma̱ndoo maʼthá Ajngóo xóo índo̱ nuʼtháán imba̱a̱ xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ mbá teléfono o radio. Ikha jngó, nandoo nakruʼulú xú káʼnii rí Abrahán, Moisés, Manóah ga̱jma̱a̱ eʼwíínʼ nindoo nitamijná gajmiún mbáa ángel rí asndu xóo Dios kuwa rutamijná gajmiún. Maski ajndu xa̱bu̱ buʼko̱ nindoo ndiñún ángeles ga̱jmaa gloria ndrígóo Jeobá rí nusngajma, mú túyáá Dios. Ikha jngó, tséʼthí mixtiʼkhu rí niʼthí apóstol Juan: “Nimbáa xa̱bu̱ táʼyoo Dios nimbá miʼtsú”. (Juan 1:18.) Xa̱bu̱ buʼko̱ ndiñún ángeles raʼkháa Dios.
(Génesis 19:26) Mú a̱ʼgiu̱u̱ Lot na̱jkha̱ kidxuuʼ ikhaa ga̱jma̱a̱ nitangaa niyexi kidííʼ. Ikhú nigutaxi̱i̱ idú.
Gumbañúún a̱ngiu̱lú bi̱ kuwa rumíniiʼ
3 Índo̱ Lot niraʼwíí maʼga gáxtáa Sodoma náa mbá xuajen rí xa̱bu̱ i̱ndó nandún mubúúnʼ gajmiún eʼwíínʼ, phú ra̱májánʼ ninindxu̱u̱ dí niraʼwíí maʼni (atraxnuu 2 Pedro 2:7, 8). Gajkhun má rí náa xuajen rúʼko̱ rígá wéñuʼ mbújkha̱a̱, mú mba̱a̱ niʼni numa̱a̱ ga̱jma̱a̱ rí niraʼwíí maʼga gaxtáa ikhí (Gén. 13:8-13; 14:12). Xó má eʼyáá, rí a̱ʼgiu̱u̱ nindoo kaʼyoo wéñuʼ xuajen o xa̱bu̱ bi̱ kuwa ikhí rí asndu táʼnimbo̱o̱ kaʼyoo Jeobá. Nikháñuu índo̱ Dios niʼni majngutígú aguʼ ga̱jma̱a̱ azufre náa xuajen rúʼko̱. Xúʼko̱ má waʼxiooʼ ma̱ngaa, xa̱bu̱ bi̱ nigíʼ mudiin nikháñún náa Sodoma. Xúʼko̱ Lot nindátígo̱o̱ náa nixtáa, xúgíʼ rí gíʼdoo ga̱jma̱a̱ a̱ʼgiu̱u̱ nikháñuu (Gén. 19:12-14, 17- 26). Mú, náa xúgíʼ mbiʼi mingíjyúuʼ rúʼko̱, Jeobá niʼngo̱o̱ a̱jkiu̱u̱n kaʼyoo.
Migixnuu Biblia
(Génesis 18:1-19) Nda̱wa̱á Jeobá nisngájmaminaʼ náa Abrahán náa tapho̱o̱ ixi̱ mba̱ʼu̱ ndrígóo Mamré. Nindxu̱u̱ mbá hora dí ra̱ʼkhá tháán mijkha ga̱jma̱a̱ Abrahán gíʼ náa xkrugua ndrígóo guʼwá xtíin. 2 Índo̱ ikhaa nigrui̱ga̱a̱ iduu, mitsínguánʼ ndiʼyoo guájun ajtsíin xa̱bekha. Índo̱ ndiʼñún, núkhu nigájnuu ragáyúu asndu náa xkrugoo mu magruiguíin, ga̱jma̱a̱ nismbáti̱go̱o̱ asndu mbayííʼ. 3 Nda̱wa̱á niʼthí: “Jeobá, á mu dí májánʼ eni ikhúún tayáá, na̱nda̱ʼa̱ʼ dí xádxuʼ i̱mba̱ níʼkhá gaguanáanʼ náa goʼwóʼ numuu rí ni̱ndxu̱ʼ xa̱bia̱a̱ʼ. 4 Mani dí maguwáʼ kuñu̱u̱n mbá chíʼgíʼ iyaʼ mu mujñáa rajkualá. Nda̱wa̱á ma̱ndoo mbu̱ya̱xa̱la náa agoo ixi̱. 5 Numuu rí niguwaʼ náa xa̱bia̱la bugi̱, guniʼñúnʼ ma̱ʼkha̱ ka̱yo̱ʼ mbá chíʼgíʼ pan muphu mu muda̱a̱la tsiakii. Nda̱wa̱á ma̱ndoo má muʼgua̱la náa kamba̱a̱ ndrígála”. Ikhiin niriña̱a̱: “Májánʼ má. Atani xúgíʼ xó má niratá”. 6 Ikha jngó Abrahán mbá nacha̱ ni̱jkha̱ náa guʼwá xtíin gáyáaʼ Sara ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n: “¡Nachala! Ayá ajtsú awan ndrígóo harina dí itháan májánʼ, ataxmíndú ga̱jma̱a̱ atani nguáthá pan”. 7 Nda̱wa̱á Abrahán nigáyúu náa kúwi̱i̱n xedi̱, ndiyáaʼ mbá xedi̱ májáanʼ, bi̱ ruduʼ xuyuuʼ, ga̱jma̱a̱ nixniúu xa̱bi̱i̱, bi̱ ni̱jkha̱ mbá nacha̱ gáʼni májáanʼ. 8 Nda̱wa̱á ndiyá mantequilla, yaʼdú ga̱jma̱a̱ xedi̱ bi̱ niguma májáanʼ má, ikhú nigruaʼmá ganitsu rígi̱ náa inún. Ikhú ikhaa niwi̱ji̱ náa kuwa ikhiin índo̱ kuwa ruphiʼtsu náa agoo ixi̱. 9 Ikhiin niraxi̱i̱: “Náá xtáa a̱ʼgia̱ʼ Sara rá.” Ikhú ikhaa niriʼña̱a̱: “Gi̱jyooʼ náa guʼwá xtíin”. 10 Mbáa dí ikhiin niʼthí: “Phú gajkhun dí imboo tsiguʼ matangu̱ún ikhaa má xóo tsiguʼ rígi̱, ga̱jma̱a̱ a̱ʼgia̱ʼ Sara magiʼdaa mbáa ada̱”. Mú, Sara xtáa raʼdxuun náa awúu̱n xkrugoo guʼwá xtíin, dí gíʼ náa tsu̱du̱u̱ xa̱biya̱. 11 Nákha ikhú, Abrahán ga̱jma̱a̱ Sara wanuu má wéñuʼ. Ga̱jma̱a̱ Sara ninújngoo má tsiguuʼ dí magiʼdiin e̱ji̱i̱n. 12 Ikha jngó, Sara nigíʼdu̱u̱ ninduʼwá náa awúu̱n a̱jkiu̱u̱n ga̱jma̱a̱ niʼthí: “Xúgi̱ dí nikiu̱u̱n má ga̱jma̱a̱ ajmbioʼ ra̱ʼkhá tháán nikhi̱i̱, lá gajkhun magúʼdoo gagi rígi̱ ráʼ.” 13 Ikhú Jeobá niʼthúu̱n Abrahán: “Náá numuu dí ninduʼwá Sara rá. Ndíjkha jngó niʼthí dí xándoo magiʼdaa mbá ada̱ numuu dí nikhi̱i̱ má xá. 14 Lá rígá mbá dí xáʼngo̱o̱ gáʼni Jeobá ráʼ. Matangu̱ún imbo̱ʼ tsiguʼ ikhaa má xóo tsiguʼ rígi̱ ga̱jma̱a̱ Sara magiʼdaa mbáa ada̱”. 15 Mú, numuu dí Sara nimiñuu, ikhaa niʼthí: “¡Na̱nguá! ¡Na̱nguá nindu̱ʼwa̱!”. Ga̱jma̱a̱ ikhaa niʼthí: “Gajkhun, ikháán nitanduʼwá”. 16 Ikhú xa̱bekha nituxu̱u̱n mu magúun. Índo̱ Abrahán na̱jkha̱ gajmíi̱n mu maʼtángawúún, ikhiin niyexi kawáá náa gíwanʼ xuajen Sodoma. 17 Ga̱jma̱a̱ Jeobá niʼthí: “Lá ragíʼmaa mathu̱u̱n Abrahán ndiéjunʼ gáni ráʼ. 18 Abrahán mani̱ndxu̱u̱ mbá xuajen mba̱a̱ ga̱jma̱a̱ magiʼdoo tsiakii, ga̱jma̱a̱ xúgíʼ xuajen dí rígá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ maguma tsajkurámiinʼ ga̱jma̱a̱ numuu ikhaa. 19 Ikhúúnʼ nijkhánú niniʼniiʼ mu mathu̱u̱n e̱ji̱i̱n ga̱jma̱a̱ xúgínʼ bi̱ maguwáʼ náa ikhaa dí majngruigu̱u̱n má xúʼko̱ náa kambo̱o̱ Jeobá mu muni rí májánʼ ga̱jma̱a̱ dí jmbu. Ikha jngó, ikhúúnʼ, Jeobá, manimbánuu dí nikuʼdáminaʼ náa Abrahán”.
24 FEBRERO ASNDU 1 MARZO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | GÉNESIS 20, 21
“Jeobá naʼnimbánuu má xúʼko̱ rí naʼthí maʼni”
(Génesis 21:1-3) Jeobá niyaxu̱u̱ Sara xó má niʼthí, ga̱jma̱a̱ numuu Sara Jeobá niʼni rí nikudaminaʼ 2 Ikha jngó, Sara niguewáan ada̱ ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á nigiʼdaa a̱ʼdióo Abrahán, maski ajndu xiʼñáanʼ má nindxu̱u̱, ikhú mbiʼi rí Dios nikudaminaʼ rí maʼni náa ikhaa. 3 Abrahán nixná mbiʼyuu Isaac bi̱ ndiʼkhú nigumaa, ada̱ bi̱ nigiʼdaa Sara.
wp17.5 14, 15
Dios nixná mbiʼyuu “Princesa”
Lá na̱nguá gíʼdoo fe Sara ikha jngó ninduʼwá ráʼ. Na̱nguá. Náa Biblia naʼthí: “Ga̱jma̱a̱ numuu fe mínaʼ Sara ma̱ngaa nigruigú tsiakii mu magiʼdaa ada̱, maski ajndu ikhaa nikhi̱i̱ má wéñuʼ, numuu rí ikhaa ndiʼyoo rí nindxu̱u̱ jmbii bi̱ nikudaminaʼ”. (Hebreos 11:11.) Sara naʼni nuwiinʼ májánʼ Jeobá ga̱jma̱a̱ ndaʼyoo rí ikhaa maʼnimbánuu xúgíʼ rí nakudaminaʼ maʼni. Lá mangáanʼlu tséyulú muguaʼdáá fe xóo rí nigiʼdoo ikhaa xáʼ. Xúgiáanʼ ndayóoʼ muʼni tsiakimíjna̱ muniʼniiʼ itháan májánʼ Dios bi̱ naʼthí náa Biblia. Índo̱ gúʼni mbuʼyáá rí Sara májánʼ niʼni rí nikumu̱u̱ kaʼyoo Jeobá, numuu rí ikhaa nindxu̱u̱ jmbiin ga̱jma̱a̱ naʼnimbánuu xúgíʼ rí nakudaminaʼ maʼni, nguáná naʼniulú munduʼwá ga̱jma̱a̱ mbá rí naʼni maguanúlúʼ tsiánguá.
“ATADXAWÍÍN RÍ NAʼTHÍ”
Ni̱ʼkha̱nú mbiʼi rí Sara ra̱ʼkhá tháán nigi̱ʼthu̱u̱n. Índo̱ nigiʼdoo 90 tsiguuʼ ajmbio̱o̱ nixniúu mbáa ada̱, índo̱ ikhaa gíʼdoo 100 tsiguuʼ. Abrahán nixná mbiʼyuu Isaac, xó má Dios niʼthúu̱n. Ma̱ndoo mundxaʼwámíjna̱ rí Sara néʼngo̱o̱ mú ikhaa ga̱jma̱a̱ xnduʼwá niʼthí: “Dios niʼni rí mandu̱ʼwa̱, ga̱jma̱a̱ xúgínʼ bi̱ gúdxawíín rígi̱ mundu̱ʼwa̱ ga̱jma̱á ni̱ndxu̱ʼ” (Génesis 21:6). Rí nimíníiʼ Jeobá niʼni rí maxtáa gagi xúgíʼ mbiʼi náa vida ndrígóo, mú ma̱ngaa nigiʼdoo mbá ñajunʼ mba̱a̱ wéñuʼ.
Nákha Isaac gíʼdoo witsu tsiguuʼ bi̱ kuwa náa goʼwóo nini mbá ndxa̱a̱ índo̱ niniñuuʼ raʼxúuʼ. Mú na̱nguá kúwá májánʼ. Náa relato naʼthí rí Sara “ndiʼyoo má xúʼko̱” mbá rí niʼni maxmiéjuunʼ. Ismael, a̱ʼdióo Agar bi̱ gíʼdoo má 19 tsiguuʼ, tséniñuuʼ ratsíjmaa Isaac raʼkháa i̱ndó nanduʼwájmaa. Itháan nda̱wa̱á apóstol Pablo ndiʼyoo rí xóo niʼni Ismael nindxu̱u̱ xóo rí xúgi̱ najuixkulúʼ. Sara ndiʼyoo rí xtáa ragíʼnuu a̱ʼdióo raʼkhí kayuuʼ nindxu̱u̱. Ikhaa raʼkháa i̱ndó nambáyúu Isaac ga̱jma̱a̱ numuu rí nindxu̱u̱ a̱ʼdióo, niñewu̱u̱n numuu rí ndiʼyoo dí magiʼdoo mbá rí gíʼdoo numuu náa rí naʼthí maʼni Jeobá. Ikhaa támiñuu, nindo̱ʼo̱o̱ Abrahán rí Agar ga̱jma̱a̱ Ismael maʼthúún magúun. (Génesis. 21:8-10; Gálatas 4:22, 23, 29.)
X̱ú káʼnii nikumu̱u̱ Abrahán rá. Náa Biblia naʼthí: “Mú Abrahán nigawúu̱nʼ wéñuʼ rí ikhaa niʼthí ga̱jma̱a̱ numuu a̱ʼdióo”. Nindoo kaʼyoo Ismael, rí nindoo kaʼyoo tániñuu. Mú, Jeobá ndaʼyoo kaʼwu, ikha jngó niʼthúu̱n xó má eʼthí náa relato: “Ikhú Dios niʼthúu̱n Abrahán: ‹Ganigua̱ʼ xúgíʼ rí gáʼtháanʼ Sara ga̱jma̱a̱ numuu dxámá ga̱jma̱a̱ numuu esclava ndrígáʼ. Atadxawíín rí naʼtháanʼ, numuu rí náa Isaac gáguwáʼ e̱jña̱ʼ›”. Jeobá niʼthúu̱n rí ikhaa má gáñewu̱u̱n Agar ga̱jma̱a̱ a̱ʼdióo ikhú Abrahán bi̱ xtáa jmbu niʼnimbo̱o̱. (Génesis 21:11-14.)
(Génesis 21:5-7) Abrahán gíʼdoo 100 tsiguuʼ índo̱ nixtáa a̱ʼdióo Isaac. 6 Ga̱jma̱a̱ Sara niʼthí: “Dios niʼni rí mandu̱ʼwa̱, ga̱jma̱a̱ xúgínʼ bi̱ gúdxawíín rígi̱ mundu̱ʼwa̱ ga̱jma̱á ni̱ndxu̱ʼ”. 7 Ikhaa má niʼthí xóó: “Tsáá niʼthúu̱n Abrahán: ‹Sara maxníxúuʼ mbáa ada̱ rá.› Atayáá nixniu̱u̱ mbáa ada̱ índo̱ nikhi̱i̱”.
(Génesis 21:10-12) Ikha jngó niʼthúu̱n Abrahán: “¡Araxkháá a̱ʼgú yumbáá bugi̱ ga̱jma̱a̱ a̱ʼdióo! A̱ʼdióʼ Isaac, xáxnúu rí kaʼyoo makánáá bi̱ a̱ʼdióo a̱ʼgú yumbáá bugi̱”. 11 Mú Abrahán nigawúu̱nʼ wéñuʼ rí ikhaa niʼthí ga̱jma̱a̱ numuu a̱ʼdióo. 12 Ikhú Dios niʼthúu̱n Abrahán: “Ganigua̱ʼ xúgíʼ rí gáʼtháanʼ Sara ga̱jma̱a̱ numuu dxámá ga̱jma̱a̱ numuu esclava ndrígáʼ. Atadxawíín rí naʼtháanʼ, numuu rí náa Isaac gáguwáʼ e̱jña̱ʼ.
(Genesis 21:14) Ikha jngó, Abrahán nituxi̱i̱ miʼcha̱, ndiyá pan ga̱jma̱a̱ kulambra náa ga̱jnu̱ʼ iyaʼ ga̱jma̱a̱ nixnúu Agar. Ikhaa nigruaʼmáʼ náa xpajpoo xúgíʼ rí gáʼyóoʼ, nda̱wa̱á niʼtángawuuʼ ikhaa ga̱jma̱a̱ a̱ʼdióo. Ikhú ikhaa ni̱jkha̱ ga̱jma̱a̱ mba̱ʼ ni̱jkha̱á náa ku̱ba̱ʼ mixooʼ ndrígóo Beer-Seba.
Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu
(Génesis 20:12) Ma̱ngaa, gajkhun dí ikhaa nindxu̱u̱ giʼtioʼ. Numuu dí mbáwíí anu̱xu, mú mixtiʼkuiin ru̱dúxu̱. Ga̱jma̱a̱ rí xúgi̱ ikhaa nindxu̱u̱ a̱ʼgiu̱ʼ.
wp17.3 12, nota.
“Mbáa a̱ʼgu̱ tsíʼyáa”
Sara nindxu̱u̱ ndxáju skojo̱o̱ Abrahán. Nájmi̱i̱n ni̱ndxu̱ún e̱ji̱i̱n Taré, mú mámbáa rudún (Génesis 20:12). Gajkhun má rí mbiʼi xúgi̱ raʼkhí nindxu̱u̱ dí mudamijná kanikiín, mú gíʼmaa marmáʼáan a̱jkiu̱lú rí nákha ikhú mixtiʼkhu nindxu̱u̱ xóo kúwá xa̱bu̱. Numuu rí nákha ikhú xóó má tséʼni mba̱yu̱u̱ʼ tsiguʼ rí Adán ga̱jma̱a̱ Eva ninimbáti̱ga̱ rí ni̱ndxu̱ún xa̱bu̱ jmbiin. Numuu rí xa̱bu̱ na̱nguá guáʼdáá wéñuʼ nandii, ikha jngó rí mudamijná kanikiín na̱nguá gamíi maʼniún nandii e̱jñún. Mú, a̱jkhu̱ cientu tsiguʼ nda̱wa̱á, xa̱bu̱ numbaaʼ kuwa itháan tsinguánʼ náa rí Adán ga̱jma̱a̱ Eva ninimbátíga̱ rí ni̱ndxu̱ún xa̱bu̱ jmbiin. Ikha jngó, nákha ikhú náa Xtángoo ndrígóo Moisés naʼthí rí xándoo mudamijná kanikiín. (Levítico 18:6.)
(Génesis 21:33) Nda̱wa̱á dí rúʼko̱, Abrahán niʼdu̱u̱ ixi̱ tamarisco náa Beer-Seba ga̱jma̱a̱ ikhí niʼthí nambiʼyuu Jeobá, Dios bi̱ xtáa kámuu mbiʼi.
w89 1/7 20 kutriga̱ 9
Abrahán... nindxu̱u̱ mbá xkri̱da náa bi̱ nduyáʼ mambaxúún gajmiún Dios
9 Abrán niriʼña ga̱jma̱a̱ fe. Xó má eʼthí náa relato: ‹Ikhí niʼni mbóo altar náa Jeobá›. (Génesis 12:7.) Mbáa ikhí nijuixnáxi tsigijñaʼ ndrígu̱ún xujkhúʼ, náa ajngáa hebrea “altar” nandoo gáʼthúu̱n “náa nuxnaxi̱ tsigijñaʼ”. Itháan nda̱wa̱á Abrán nisngájma mbu̱júu̱ rí nigiʼdoo fe náa i̱mba̱ níʼkhá xuajen. Ma̱ngaa ‹niʼthí mbiʼyuu Jeobá›. (Génesis 12:8; 13:18; 21:33.) Ájngáa hebrea “maratha mbiʼyuu” ma̱ngaa nandoo gáʼthúu̱n “marataráʼa mbiʼyuu”. Bi̱ kuwa náa goʼwóo Abrán, xó má cananeos, mbáa nidxawíín niʼtáráʼa ga̱jma̱a̱ gagi mbiʼyuu Dios ndrígóo, Jeobá. (Génesis 14:22-24.) Xúʼko̱ má rí mbiʼi xúgi̱ bi̱ nduyáʼ mambaxúún gajmiún Dios gíʼmaa rí muthi Mbiʼyuu ga̱jma̱a̱ fe. Rígi̱ nandoo gáʼthí rí muʼtárúʼún xúgínʼ xa̱bu̱, ‹muxnáxi̱ má xúʼko̱ tsigijñaʼ mu maʼga̱ gamajkhu náa inuu Dios, rúʼko̱ eyoo gáʼthúu̱n, dí nagájnuu náa rawunlú dí muʼtáriyaʼ pa̱jnu̱ mbiʼyuu›. (Hebreos 13:15; Romanos 10:10.)
Migixnuu Biblia
(Génesis 20:1-18) Rí xúgi̱, Abrahán ni̱jkha̱ i̱mba̱ níʼkhá ga̱jma̱a̱ xúgíʼ dí gíʼdoo náa ku̱ba̱ʼ dí kaʼyoo Négueb ga̱jma̱a̱ nigíʼdu̱u̱ nixtáa náa tapho̱o̱ Cadés ga̱jma̱a̱ Sur. Índo̱ nixtáa náa Guerar, 2 Abrahán niʼthí ga̱jma̱a̱ numuu a̱ʼgiu̱u̱ Sara: “Ikhaa nindxu̱u̱ giʼtioʼ”. Ikha jngó, Abimélec rey bi̱ xtáa náa Guerar, nikuʼmiin xa̱bi̱i̱ mu magún gúyáaʼ Sara mu maguwáʼ ku̱ya̱a̱ náa ikhaa. 3 Nda̱wa̱á, Dios nisngájmaminaʼ mbá mbruʼun náa Abimélec náa mbá xnuʼndaa ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n: “Ikháán makhañáaʼ ga̱jma̱a̱ numuu a̱ʼgu̱ bi̱ niratá maguwáʼ kuya̱a̱, mú ikhaa ninújunʼ má ga̱jma̱a̱ kaʼyoo imba̱a̱ xa̱biya̱”. 4 Mú, Abimélec na̱nguá niguguaa Sara. Ikha jngó, niraxi̱: “Jeobá, lá matani gámbáa mbá xuajen dí na̱nguá gíʼdoo aʼkhúun ráʼ. 5 Lá raʼkháa ikhaa niʼthúnʼ ‹Sara nindxu̱u̱ giʼtioʼ› ráʼ. ga̱jma̱a̱ lá raʼkháa Sara ma̱ngaa niʼthúnʼ ‹Ikhaa nindxu̱u̱ ndxájuʼ› ráʼ. Ikhúúnʼ niku̱mu̱ʼ dí gajkhun ga̱jma̱a̱ na̱nguá nindoʼ mani dí ra̱májánʼ”. 6 Ikhú Dios bi̱ gajkhun niʼthúu̱n náa xnuʼndaa: “Ikhúúnʼ nda̱yo̱o̱ rí nikumaʼ dí gajkhun. Ikha jngó, na̱nguá niniʼñúuʼ dí mataxuʼdáminaʼ aʼkhá ga̱jma̱á ni̱ndxu̱ʼ ga̱jma̱a̱ tániʼñáʼ dí matrugua̱a̱. 7 Rí xúgi̱ araxnáxíi a̱ʼgu̱ náa ajmbio̱o̱, numuu dí ikhaa nindxu̱u̱ mbá gaʼyee. Ikhaa maʼtájkáan ga̱jma̱a̱ numaaʼ mu xákháñaaʼ. Mú, á mu na̱nguá raxnáxíi, natha̱nʼ gajkhun dí ikháán ga̱jma̱a̱ xúgínʼ bi̱ kuwa náa guʼwáaʼ makhañún”. 8 Abimélec nituxi̱i̱ miʼcha̱ wéñuʼ, nindxaʼwún xa̱bi̱i̱ ga̱jma̱a̱ niʼthún xúgíʼ dí nirígá. Ikhiin nimíñúún wéñuʼ. 9 Nda̱wa̱á Abimélec nindxa̱ʼóo Abrahán ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n: “Ndiéjunʼ lá nitaniuxu ráʼ. Ndiéjunʼ lá aʼkhá nikuʼdáminaʼ náa ikháán mu matani dí ikhúúnʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ kuwa náa natañájunʼ muxuʼdámíjnáxú mbá aʼkhá mba̱a̱ wéñuʼ rá. Phú raʼkhí kayuuʼ dí nitaniuʼ”. 10 Abimélec ma̱ngaa niʼthúu̱n Abrahán: “Náá numuu dí nitani̱ xúʼko̱ rá.” 11 Abrahán niriʼñuu: “Numuu dí nindxa̱ʼwáminaʼ: ‹Nda̱yo̱o̱ gajkhun, dí xa̱bu̱ bi̱ kuwa gi̱jyooʼ muxiñún ga̱jma̱a̱ numuu a̱ʼgiu̱ʼ numuu rí na̱nguá miñún kuyáá Dios›. 12 Ma̱ngaa, gajkhun dí ikhaa nindxu̱u̱ giʼtioʼ. Numuu dí mbáwíí anu̱xu, mú mixtiʼkuiin ru̱dúxu̱. Ga̱jma̱a̱ rí xúgi̱ ikhaa nindxu̱u̱ a̱ʼgiu̱ʼ. 13 Ikha jngó, índo̱ Dios niʼtáñajunʼ dí magajnúʼ náa goʼwóo anu̱ʼ ga̱jma̱a̱ dí maʼgá rajnguʼwúnʼ náa mixtiʼkhu mbaaʼ, ikhúúnʼ ni̱thu̱u̱n ikhaa: ‹Mbá péñu, atasngájmuʼ dí gajkhun nandaaʼ xta̱yo̱ʼ xúgi̱ kaʼnii: Asndu náa má guʼgua̱, arathá dí ni̱ndxu̱ʼ ndxájuaʼ›”. 14 Ikhú Abimélec niʼtáñajunʼ dí ma̱ʼkha̱ kiʼdiin mugu̱, xedi̱, xúʼko̱ má xa̱bekha ga̱jma̱a̱ gu̱ʼu̱ bi̱ ni̱ndxu̱ún yumbáá ga̱jma̱a̱ nixniúu Abrahán. Ma̱ngaa nixnáxíila Sara. 15 Abimélec ma̱ngaa niʼthúu̱n: “Atayáá, ku̱ba̱ʼ ndrígóʼ ma̱ndoo mbi̱ya̱. Ma̱ndoo maraxtaa asndu náa má gaʼndaaʼ ikháán”. 16 Ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n Sara: “Gi̱jyooʼ maxnu̱u̱ 1,000 mbújkha̱a̱ dí plata ndxájuaʼ. Mu makujmaa dí nda̱a̱ aʼkháanʼ náa inún xúgínʼ bi̱ kuwa ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ. Nimbáa xándoo maʼthí dí xtaʼdáá aʼkháanʼ”. 17 Ikhú Abrahán niʼtákháñuu Dios bi̱ gajkuwiin, ga̱jma̱a̱ Dios niʼni mandáa Abimélec, a̱ʼgiu̱u̱ ga̱jma̱a̱ gu̱ʼu̱ bi̱ ni̱ndxu̱ún yumbáá ndrígóo, ikhú nigíʼdi̱i̱ raguáʼdiin e̱jñún. 18 Numuu rí Jeobá niʼni dí xúgínʼ gu̱ʼu̱ bi̱ kuwa náa goʼwóo Abimélec xáguáʼdiin e̱ji̱n ga̱jma̱a̱ numuu Sara, a̱ʼgiu̱u̱ Abrahán.