Referencia ndrígóo I̱yi̱i̱ʼ dí najmulú náa reunión Xóo kúwi̱i̱n ga̱jma̱a̱ xóo Etaraʼa Cristianos
3-9 ENERO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | JUECES 15, 16
“¡Phú xkawiʼ kayuuʼ nindxu̱u̱ rí maguma nduwáánʼ!”
w12 15/4 8 kutriga̱ 4
Mbá dí raʼkhí dí narígá mbiʼi xúgi̱ nindxu̱u̱ rí maguma nduwáánʼ
4 Ginii mbuʼyáá dí niʼni Dalila, mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ Sansón nindoo kaʼyoo. Ikhaa ninindxu̱u̱ juez bi̱ niyéjkha̱ edxu̱u̱ mu mañewu̱u̱n xuajñuu Dios náa filisteos. Índo̱ bi̱ mbá witsiin bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa filisteo ndiyáá rí Dalila na̱nguá eyoo kaʼyoo ni má rí xáʼnimbo̱o̱ kaʼyoo Sansón, ikha jngóo nixnaraʼáá mba̱a̱ wéñuʼ mbújkha̱a̱ mu mbaʼyoo ndiéjunʼ eʼni rí magiʼdoo wéñuʼ tsiakii mu xúʼko̱ ma̱ndoo muxiyáa. Numuu rí Dalila nindoo mbújkha̱a̱, niʼthí rí magíʼ mbaʼyoo, mú ajtsú nuthu tájmaa gáʼyoo ndiéjunʼ nindxu̱u̱ rí naʼni magiʼdoo tsiakii Sansón. Ikhú “nitsudaa má xúʼko̱ xúgíʼ mbiʼi ma̱ngaa niʼtákáñuu”. Nda̱wa̱á, “Sansón nikanájkoo rí asndu nindoo makhañúu”, ikha jngóo niʼthúu̱n rí nimbá miʼtsú túrujtu tátsun edxu̱u̱, rí á mu nurujtu mandátigo̱o̱ tsiakii. Ikha jngóo, Dalila mbá nacha̱ má niʼni dí murujthu tátsiúun índo̱ niʼni migu náa xtiyuu ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á nixnáxi̱i̱ náa xa̱bu̱ sia̱nʼ mu muni̱i̱ asndu ndiéjunʼ má eñún (Jue. 16:4, 5, 15-21). ¡Ra̱ʼkhá tháán raʼkhí dí niʼni! Ga̱jma̱a̱ numuu mbújkha̱a̱, Dalila niʼninduwaaʼ xa̱biya̱ bi̱ nindoo kaʼyoo.
w05 15/1 27 kutriga̱ 4
Rí itháan nagájnuriyooʼ náa libro ndrígóo Jueces
14:16, 17; 16:16. Rí matatsudaaʼ wéñuʼ ga̱jma̱a̱ xtájkháan mbáa xa̱bu̱ maʼni rí xáraxtaa májánʼ ga̱jma̱a̱ʼ (Proverbios 19:13; 21:19).
w12 15/4 11, 12 kutriga̱ 15, 16
Mbá dí raʼkhí dí narígá mbiʼi xúgi̱ nindxu̱u̱ rí maguma nduwáánʼ
15 Xú káʼnii gándoo bi̱ nidamijná rí xúni̱ nduwamijná rá. Náa Ajngá rawuunʼ Dios nariʼña̱a̱: “Atanigagiminaʼ ga̱jma̱ʼ a̱ʼgu̱ [o a̱jmbia̱a̱ʼ] bi̱ ndiyáa nákha dxámá”. Ma̱ngaa naʼthí: “Araxtaa gagi ga̱jma̱a̱ʼ a̱ʼgia̱a̱ʼ [o a̱jmbia̱a̱ʼ] bi̱ nandaaʼ xtayáá” (Pro. 5:18; Ecl. 9:9). Xó má ejkha̱ ranújngoo tsiguʼ, mámbáa dí ikhiin gíʼmaa “mbuʼyamajkumijná itháan”, dí xóo nakumu̱ún ma̱ngaa dí ndañúunʼ. Rúʼko̱ eyoo gáʼthí dí makuwá xawii mbuyáá ndiéjunʼ eñúu̱nʼ mbá nájmi̱i̱n, makuwá mbóó nájmi̱i̱n ga̱jma̱a̱ muni̱ rí maʼndún kuyamijná itháan. Gíʼmaa muñewa̱a̱n rí nidamijná ga̱jma̱a̱ rí xóo embájxu̱u̱n gajmiún Dios, mu ma̱ndoo muni̱ rígi̱ ndayóoʼ munigajmaa mbóó Biblia tsejtsí mbiʼi, mutaraʼa mbóó ga̱jma̱a̱ muthán mbóó Jeobá dí maʼni tsajkurámiinʼ.
GUGUAJÚN JMBU NÁA JEOBÁ
16 Náa congregación kúwá tikhun bi̱ nixudami̱jna̱ aʼkhá ikha jngóo ndayóoʼ dí muxprigún “mu xúʼko̱ makuwá májánʼ náa fe” (Tito 1:13). Mú ma̱ngaa rí xóo nuni tikhun ndayóoʼ rí magún expulsado. Rí muxprigún xúʼko̱ “najuiʼsngúún ga̱jma̱a̱ numuu rúʼko̱” mu mambaxúún mbu̱júu̱ʼ gajmiún Dios (Heb. 12:11). Mú, á mu bi̱ ni̱jkha̱ expulsado ni̱ndxu̱u̱ mbáa bi̱ kuʼyáá o mbáa bi̱ nambáxulúʼ májánʼ gajmiúlú rá. Ikhú naʼni makujmaa á mu naguájun jmbu náa Dios raʼkháa náa xa̱bu̱ buʼko̱. Jeobá ndaʼyulúʼ ga̱jma̱a̱ ndaʼyoo á mu nuʼnimbulúʼ rí naʼtáñajunlú dí xúʼtámíjná gajmiúlú asndu tsáa bi̱ ni̱jkha̱ expulsado (atraxnuu 1 Corintios 5:11-13).
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
w05 15/3 27 kutriga̱ 6
Sansón naʼngo̱o̱ ga̱jma̱a̱ numuu tsiakii ndrígóo Jeobá
Sansón ndaʼyoo májánʼ ndiéjunʼ gíʼmaa maʼni: Rí maxmínaʼ gajmíi̱n filisteo. Índo̱ niguanúu náa goʼwóo mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ nagujuaminaʼ náa xuajin Gaza, niʼni mu maxmínaʼ gajmíi̱n xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígóo Dios. Ndiyóoʼ náa maguanúu mbá mbruʼun náa mbá xuajen dí kúwá xa̱bu̱ sia̱nʼ, ikha jngóo ni̱jkha̱ náa goʼwóo mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ nagujuaminaʼ. Sansón na̱nguá ni̱jkha̱ ikhí numuu rí nindoo mabóoʼ ga̱jma̱a̱ a̱ʼgu̱ buʼko̱. Tikhu ndu̱ʼu̱n nigájnuu náa guʼwá, niríyaʼ xkrugua ga̱jma̱a̱ xi̱gu̱ dí wájun náa gídáʼ xkrugua ndrígóo xuajen, ikhú ni̱jkha̱ kagu̱u̱ náa inuu kúbá dí rígá mijngii kúbá Hebrón, rí naʼni mbá 60 kilómetro dí mitsínguánʼ [37 millas]. Dios má niniñuuʼ maʼni xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ nixnúu tsiakii maʼni (Jueces 16:1-3).
10-16 ENERO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | JUECES 17-19
“Índo̱ tséʼnimbulúʼ xtángoo ndrígóo Dios nuguaʼdáá xkujndu”
it-2 398
Miqueas
1. Nindxu̱u̱ mbáa xa̱biya̱ bi̱ na̱ʼkha̱ náa e̱ji̱i̱n Efraín. Táʼnimbánuu xtángoo rí migiñuʼ dí naʼthí náa na̱ʼkha̱ Gu̱wa̱ʼ Xtángoo (Éx 20:15), Miqueas niʼni kúwooʼ ru̱dúu̱ mbá 1,100 mbújkha̱a̱ plata. Índo̱ niʼthí dí ikhaa ni̱jkha̱ kayóo ga̱jma̱a̱ nirtanga̱a̱, ikhú ru̱dúu̱ niʼthí: “Gajkhun rí maxnaxúu plata rígi̱ Jeobá. Nandoʼ dí majmaaʼ mu matani̱i̱ mbáa xándú ga̱jma̱a̱ i̱mba̱a̱ bi̱ ki̱ʼni̱i̱ ga̱jma̱a̱ ajua̱nʼ. Ikha jngóo rí xúgi̱ plata rúʼko̱ nindxu̱u̱ má ndrígáaʼ ikháán”. Nda̱wa̱á ni̱jkha̱ kayóo 200 mbújkha̱a̱ plata náa mbáa xa̱bu̱ bi̱ nañajunʼ ga̱jma̱a̱ plata, ikhaa “niʼnii xándú” bi̱ nigi̱da̱ʼ náa goʼwóo Miqueas. Ikhaa nigiʼdoo “guʼwá náa kúwá dioses”, niʼni mbá efod ga̱jma̱a̱ terafim, ma̱ngaa nigíiʼ mbáa a̱ʼdióo mani̱ndxu̱u̱ ndxajkun. Maski ajndu xúgíʼ rúʼko̱ niʼni mu mbaʼyamajkuu Jeobá mu raʼkhí kayuuʼ ninindxu̱u̱, numuu rí ninújngorámuʼ xtángoo náa naʼthí dí ragíʼmaa mbuyamajkún xándú (Éx 20:4-6). Ma̱ngaa taʼyamajkhuu guʼwá xtíin ga̱jma̱a̱ ndxajkun bi̱ Jeobá nigruigi̱i̱n. (Jue 17:1-6; Dt 12:1-14.) Nda̱wa̱á Miqueas ni̱jkha̱ kayáa mbáa xa̱bu̱ bi̱ mbiʼyuu Jonatán náa goʼwóo, bi̱ na̱ʼkha̱ náa Guersom, a̱ʼdióo Moisés, ga̱jma̱a̱ niʼni dí dxámá bugi̱ bi̱ na̱ʼkha̱ náa Leví mani̱ndxu̱u̱ xóo dxajkun ndrígóo. (Jue 18:4, 30.) Miqueas nikumu̱u̱ dí májánʼ niʼni, ikha jngóo niʼthí: “Rí xúgi̱ Jeobá maʼni dí májánʼ ga̱jma̱á ni̱ndxu̱ʼ”. (Jue 17:7-13.) Mú Jonatán na̱nguá e̱ʼkha̱ náa Aarón, ikha jngóo rakáʼyoo mani̱ndxu̱u̱ dxajkun, rúʼko̱ niʼni dí Miqueas makiéʼkhun itháan. (Nú 3:10.)
it-2 399 kutriga̱ 1
Miqueas
Nda̱wa̱á Miqueas ni̱jkha̱ raxkhún bi̱ naguwáʼ náa Dan. Índo̱ niʼngo̱o̱ nixkamiin, ikhú xa̱bu̱ buʼko̱ nirajxi̱i̱ ndiéjunʼ eyoo, ikhú Miqueas niʼthí: “Na̱jkua̱ kudíinʼla dioses bi̱ ikhúún nini̱i̱, ga̱jma̱a̱ ndxajkun, nándáa dí gúʼdoʼ”. Ikha jngóo, e̱ji̱i̱n Dan nitháán rí á mu nadxaʼwájmiin má xúʼko̱ ikhiin muxnáá. Índo̱ Miqueas ndiʼyoo rí bi̱ naguwáʼ náa Dan itháan má mbaʼin ki xóo bi̱ na̱jkha̱ gajmíi̱n ikhaa, ikhú nitanga̱a̱ náa goʼwóo. (Jue 18:22-26.) Nda̱wa̱á xa̱bu̱ bi̱ naguwáʼ náa Dan ninigámbáa ga̱jma̱a̱ nitsikha̱a̱ xuajen dí mbiʼyuu Lais, ga̱jma̱a̱ ikhí nini i̱mba̱ xuajen dí nixna mbiʼíí Dan. Jonatán gajmíi̱nʼ e̱ji̱i̱n ninindxu̱ún dxajkun ndrígu̱ún xa̱bu̱ bi̱ naguwáʼ náa Dan ga̱jma̱a̱ ikhí niguaʼdaa “xándú bi̱ niʼni̱i̱ Miqueas, xúgíʼ mbiʼi dí goʼwóo Dios bi̱ gajkuwiin [guʼwá xtíin] nirígá náa Siló”. (Jue 18:27-31.)
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
Mbá rí nijuiʼtájuíi dí na̱jkha̱nú asndu náa a̱jkia̱a̱nʼ
6 Rí xúgi̱ kuaʼdáá xóó itháan náa nasngájma dí mbiʼyuu Dios gíʼmaa maʼga̱ náa Biblia. Náa Traducción del Nuevo Mundo dí nigájnuu tsiguʼ 2013 náa ajngáa inglés na̱ʼkha̱ mbá 7,216 nuthu, xóo muʼthá, majun nuthu itháan ki xóo rí nigájnuu ginii. Witsu dí náa majun rígi̱ nigumaraʼmáʼ náa libro ndrígóo 1 Samuel. Náa numuu rá. Numuu rí mbiʼyuu Dios nakujmaa náa tsinaʼ ma̱jkha̱ʼ rúʼko̱ náa I̱yi̱i̱ʼ dí Kambúxi̱ dí nikujma̱a̱ náa mar Muerto rí xíkhoo nini rí mbuyáá xa̱bu̱. Rí maʼni majun nuthu náa nigumaraʼmáʼ mbiʼyuu Dios nindxu̱u̱ libro ndrígóo Jueces. Nigumaraʼmáʼ nda̱wa̱á dí ninigajmaa májánʼ wéñuʼ náa mbaʼa rí kiʼniraʼmáʼ wajyúúʼ.
17-23 ENERO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | JUECES 20, 21
“Guʼtháán má xúʼko̱ ginii Jeobá”
w11 15/9 32 kutriga̱ 2
Lá matraʼníí xkujndu dí gakhi̱i̱ wéñuʼ xó má Finehás ráʼ.
Mbá miʼtsú, xa̱bekha̱ bi̱ naguwáʼ náa Guibeah, mbá xuajin dí na̱ʼkha̱ náa Benjamín, nini̱i̱ violar ga̱jma̱a̱ nixiyáaʼ mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ ga̱jma̱a̱ mbáa levita. Numuu rí tánigu̱u̱nʼ kayuuʼ rúʼko̱ bi̱ naguwáʼ náa i̱ʼwáʼ tribu, ikha jngóo nigún guxmijná gajmiún bi̱ naguwáʼ náa Benjamín (Jue. 20:1-11). Maski ajndu nitajkháan nákha xóó tségún guxmijná, mú a̱jma̱ nutu nindáti̱gu̱u̱n ga̱jma̱a̱ mbaʼin wéñuʼ nikháñún (Jue. 20:14-25). Lá mundxaʼwamíjna̱ rí nda̱a̱ má numuu dí nitajkháan ga̱jma̱a̱ rí Jeobá na̱nguá eyoo rí mumíniiʼ xa̱bu̱ buʼko̱ bi̱ nini̱ xkawiiʼ kayuuʼ rá.
w05 15/1 27 kutriga̱ 8
Rí itháan nagájnuriyooʼ náa libro ndrígóo Jueces
20:17-48. Ndíjkha niniñuuʼ Jeobá rí bi̱ naguwáʼ náa Benjamín maʼngu̱u̱n muni̱ gajmiún bi̱ naguwáʼ náa i̱ʼwáʼ tribu á mu ikhiin kaʼñún má rí mumíniiʼ rá. Índo̱ Jeobá niniñuuʼ mumíniiʼ i̱ʼwáʼ tribu bi̱ nini̱ dí májánʼ, niniñuuʼ mu mbaʼyoo á mu nandún muni̱ gámbáa gajkhun dí raʼkhí náa Israel.
w11 15/9 32 kutriga̱ 4
Lá matraʼníí xkujndu dí gakhi̱i̱ wéñuʼ xó má Finehás ráʼ.
Ndiéjunʼ gándoo gajmañún dí xóo nirígá rígi̱ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ bi̱ ndayóoʼ munimbáníí mbá xkujndu gakhi̱i̱ náa congregación rá. Xáʼyóoʼ makanajkúnʼ á mu tséʼngu̱u̱n munimbáníí xkujndu maski ajndu nutajkháan má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ nuni̱ tsiakii munimbáníí. Gíʼmaa marmáʼáan a̱jkiu̱ún dí niʼthí Jesús: “Gunda̱ʼa̱ má xúʼko̱ [índo̱ nutajkháan] mu makhánala, guʼyáʼ má xúʼko̱ mu muxkamaa, gudi̱i̱ má xúʼko̱ xkrugua mu mambaʼtoo” (Luc. 11:9). Mbáa makumu̱ún dí Jeobá ndajyúuʼ wéñuʼ mariʼña̱a̱, mú ikhaa mariʼña̱a̱ mbiʼi dí phú gáʼyóoʼ.
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
w14 1/5 11 kutriga̱ 4-6
Lá natayáá má ráʼ.
Xú káʼnii nijmaa xkarajtsi náa nuxmijná nákhá wájyúuʼ xá.
David nixíyáa Goliat bi̱ mba̱yi̱i̱ʼ wéñuʼ ga̱jma̱a̱ mbá xkarajtsi. Ikhaa nijmañuu majmuu nákhá nixtáa rañewu̱u̱n mugu̱ (1 Samuel 17:40-50).
Bi̱ egipcio ga̱jma̱a̱ asirio nijmún xkarajtsi nákhá wájyúuʼ. Ni̱ndxu̱u̱ mbá chíʼgíiʼ xtá o xtíin dí gíʼdoo a̱jma̱ sintioo dí kaxtoʼóo náa mámbá níjniúu. Xa̱bu̱ narajkuáa náa xtá o xtíin mbá itsí nujndu dí naʼni 5 ga̱jma̱a̱ 8 centímetro dí mbaʼ ga̱jma̱a̱ 250 gramo dí ki̱wu̱u̱n. Nda̱wa̱á nagujthu̱u̱n ga̱jma̱a̱ ñawúunʼ náa rawuunʼ nájma̱ sintioo ga̱jma̱a̱ nartuaʼáan náa mijngii edxu̱u̱, nda̱wa̱á naniñuuʼ mbóó sintioo; ikhú mbá nacha̱ nagájnuu itsí ga̱jma̱a̱ na̱jkha̱ náa nandoo mada̱ʼ.
Náa Oriente Medio nikujmaa náa awúu̱n ku̱ba̱ʼ mbaʼa itsí dí nijmún ga̱jma̱a̱ xkarajtsi náa nixmijná nákhá wájyúuʼ. Mbáa bi̱ nijmañuu nixmínaʼ májánʼ ga̱jma̱a̱ xkarajtsi naʼngo̱o̱ na̱da̱ʼ mbaʼa itsí dí naʼni asndu 160 ga̱jma̱a̱ 240 kilómetro mámbá hora. Na̱nguá eʼyáá á mu xkarajtsi nirígá ikháá má xóo arco, mú ninindxu̱u̱ ikháá mbá dí xóo nindoo niradíin ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ (Jueces 20:16).
24-30 ENERO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | RUT 1, 2
“Gusngajmá ngajua rí jmbu”
Guʼyaridáá xkri̱da ndrígu̱ún bi̱ nambáxu̱u̱n gajmiún Jeobá
5 Á mu Rut naʼthí mata̱nga̱a̱ Moab, mata̱nga̱a̱ náa goʼwóo, ga̱jma̱a̱ mbáa a̱ngui̱i̱n ma̱ndoo muñewa̱a̱n. Ma̱ngaa, maxtáa náa xuajin rí naninuʼ ga̱jma̱a̱ náa nuthi ajngóo. Noemí xándoo maʼthúu̱n Rut rí magiʼdoo xúgíʼ rúʼko̱ náa Israel. Ma̱ngaa, Noemí namiñuu rí xáʼngo̱o̱ gámbáyúu mu maxkamaa mbáa xa̱bu̱ bi̱ mbayáa o magiʼdiin e̱ji̱n. Ikha jngó niʼthúu̱n Rut rí gatanga̱a̱ náa Moab. Xó má ndiʼyáá, Orpá nitanga̱a̱ “náa xuajñu ga̱jma̱a̱ náa dioses ndrígóo” (Rut 1:9-15). Mú Rut táʼndoo mata̱nga̱a̱ náa xuajñu ga̱jma̱a̱ mbaʼyamajkún xándú.
Guʼyaridáá xkri̱da ndrígu̱ún bi̱ nambáxu̱u̱n gajmiún Jeobá
6 Mbáa Rut nininiʼ Jeobá numuu rí ajmbio̱o̱ o Noemí niʼthúu̱n. Nijmañuu rí Jeobá na̱nguá nindxu̱u̱ xóo dioses bi̱ kuwa náa Moab. Ni̱jkha̱nú nindoo kaʼyoo Jeobá ga̱jma̱a̱ nikro̱ʼo̱o̱ rí ikhaa gíʼmaa maʼndoo kaʼyoo ga̱jma̱a̱ mbaʼyamajkuu. Ikha jngó ndiyóoʼ maraʼwíí rí maʼni. Niʼthúu̱n Noemí: “Xuajñaʼ maʼni xuajñuʼ, ga̱jma̱a̱ Dios ndrígáʼ maʼni Dios ndrígóʼ” (Rut 1:16). Naʼniulú tsiánguá índo̱ nundxa̱ʼwáá edxu̱lúʼ dí Rut nindoo kaʼyoo wéñuʼ Noemí. Mú itháan naʼniulú tsiánguá índo̱ nundxaʼwamíjna̱lu dí Rut ra̱ʼkhá tháán nindoo kaʼyoo Jeobá. Ikha jngó rí mbáa israelita bi̱ nigumbiʼyuu Boaz ndiʼyamajkhuu Rut numuu rí ndiyáaʼ mixtiewa̱a̱n náa agoo “xpíjpiúu” Jeobá (atraxnuu Rut 2:12). Rí niʼthí Boaz naʼni marmáʼáan a̱jkiu̱lú índo̱ mbáa aʼdá xtílá nagidaʼ náa agoo xpíjpiúu ru̱dúu̱ mu mañeumínaʼ (Sal. 36:7; 91:1-4). Rúʼko̱ rí niʼni Rut. Ikhaa ndiyáaʼ rí Jeobá ma̱ndoo kaʼyoo ga̱jma̱a̱ mañewu̱u̱n, ga̱jma̱a̱ niʼni tsajkurámáánʼ numuu rí nigiʼdoo fe. Rut nditháan tagáwiinʼ a̱jkiu̱u̱n rí niraʼwíí maʼni.
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
w05 1/3 27 kutriga̱ 1
Rí itháan nagájnuriyooʼ náa libro ndrígóo Rut
1:13, 21. Lá Jeobá niʼni rí mamínuuʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí nigíʼnuu Noemí ráʼ. Na̱nguá, ni má Noemí táʼthí rí Dios gíʼdoo aʼkhúun náa xúgíʼ dí raʼkhí nigíʼnuu. Mú ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ rí nigíʼnuu, nindxa̱ʼwáminaʼ dí Jeobá nikiʼnáa kaʼyoo. Ra̱ʼkhá tháán nikiʼnáa kaʼyaminaʼ ga̱jma̱a̱ nánguá nikumu̱u̱ rí maxtáa tsímáá. Nákhá ikhú, xa̱bu̱ nikumu̱ún dí Dios naʼni tsajkurámiinʼ bi̱ nandoo niguáʼdiin e̱ji̱n, mú bi̱ na̱nguá eguáʼdiin e̱ji̱n nakumu̱ún dí nijuiʼthá tsríguíin. Ga̱jma̱a̱ numuu rí nikháñúún e̱ji̱i̱n rí asndu na̱nguá nigiʼdiin ejín xíñi, mbáa Noemí nindxaʼwáminaʼ dí Jeobá má niʼniuu xúʼko̱.
31 ENERO ASNDU 6 FEBRERO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | RUT 3, 4
“Araʼdáá má xúʼko̱ mbá májánʼ mbiʼyaaʼ”
w12 1/10 22 kutriga̱ 4
“Mbáa a̱ʼgu̱ májáanʼ”
Mbáa ga̱jma̱a̱ ajngáa wa̱ba̱ʼ niʼthí rígi̱ Boaz: “A̱ʼdióoʼ nindxa̱a̱ʼ, Jeobá má gáʼni tsajkurámááʼ. Ngajua jmbu rí natasngájma xúgi̱ nindxu̱u̱ itháan mba̱a̱ ki xóo rí nitasngájma nákha ginii, numuu rí na̱nguá nitayáaʼ mbáa dxáma̱á, tséʼniuu á mu gíʼdoo mbújkha̱a̱ o migínáa” (Rut 3:10). Índo̱ niʼthí “nákha ginii” nindoo gáʼthí ga̱jma̱a̱ numuu ngajua dí nisngájma Rut índo̱ ni̱jkha̱ ga̱jma̱a̱ Noemí asndu Israel mu mañewu̱u̱n. Índo̱ niʼthí rí “natasngájma xúgi̱” ninindxu̱u̱ rí Boaz má ni̱jkha̱nú ndiʼyoo rí mbáa dxáʼgú xóo Rut ma̱ndoo mbayáaʼ mbáa ndxáma̱á bi̱ mbayáa, tséʼniuu á mu gíʼdoo mbújkha̱a̱ o na̱nguá. Mú Rut raʼkháa i̱ndó nindoo maʼniuu dí májánʼ Noemí ma̱ngaa nindoo maʼniuu dí májánʼ ajmbio̱o̱ Noemí bi̱ nikháñuu, xóo muʼthá, maʼni rí marigá má xúʼko̱ mbiʼyuu ajmbio̱o̱ Noemí náa mbayuuʼ má. Ikha jngóo Boaz niʼniuu tsiánguá rí xóo niraʼwíí maʼni Rut.
w12 1/10 23 kutriga̱ 1
“Mbáa a̱ʼgu̱ májáanʼ”
Mbáa Rut ra̱ʼkhá tháán nidxuu índo̱ Boaz niʼthúu̱n dí xúgíinʼ xa̱bu̱ nduyáá rí nindxu̱u̱ mbáa “a̱ʼgu̱ májáanʼ wéñuʼ”. Mbáa rí niʼni makujmaa mbuyáá xa̱bu̱ dí májáanʼ nindxu̱u̱ numuu rí ninigu̱u̱ʼ maniniiʼ Jeobá ga̱jma̱a̱ maʼni ñajuunʼ. Ma̱ngaa nisngájma dí ra̱ʼkhá tháán májáanʼ ninindxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ Noemí ma̱ngaa rí nigáwiinʼ a̱jkiu̱u̱n kaʼyoo ikhaa ga̱jma̱a̱ xuajñuu, numuu rí nixtáa xawii maguʼwuun ga̱jma̱a̱ maʼni xó má eni̱ xa̱bu̱ bi̱ kúwá ikhí, mbá rí ikhaa táninuuʼ nákha ginii. Á mu nduʼyaridáá fe xóo rí nigiʼdoo Rut, muʼnimijna mbuʼyamajkún eʼwíinʼ, tséʼniu má náa eguwáʼ ga̱jma̱a̱ rí xóo naguʼwún nuni̱. Á mu nuʼni xúʼko̱, mbáa ikháanʼ mangáán nuʼni rí majmaʼniáanʼ májánʼ.
w12 1/10 24 kutriga̱ 2
“Mbáa a̱ʼgu̱ májáanʼ”
Boaz ndiyáa Rut ga̱jma̱a̱ náa Biblia naʼthí dí “Jeobá niʼni dí Rut magiʼdaa mbáa ada̱”. Gu̱ʼu̱ bi̱ kúwá náa Belén nitháán rí maguma tsajkurámaaʼ Noemí ga̱jma̱a̱ nithi dí Rut nindxu̱u̱ itháan májáanʼ ki xóo magiʼdiin mbá juwiin e̱ji̱i̱n jiámá. Nda̱wa̱á náa Biblia na̱ʼkha̱ raʼthí dí náa e̱ji̱i̱n a̱ʼdióo Rut ni̱ʼkha̱ David bi̱ ninindxu̱u̱ rey (Rut 4:11-22). Ga̱jma̱a̱ dí náa e̱ji̱i̱n David ni̱ʼkha̱ Jesucristo (Mateo 1:1).
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
w05 1/3 29 kutriga̱ 3
Rí itháan nagájnuriyooʼ náa libro ndrígóo Rut
4:6. Xú káʼnii eʼni dí mbáa bi̱ naʼtsi̱i̱ mbaaʼ ndrígóo bi̱ kaʼyoo naʼni gámbáa dí kaʼyoo magu̱u̱ ikhaa rá. Á mu xa̱bu̱, niʼni migínáa rí asndu ndiyóoʼ magujua̱a̱ mbayuuʼ, bi̱ maʼtsi̱i̱ ndayóoʼ maʼni numuu xó má nguáthá mbayuuʼ xóó tígo̱o̱ rí maʼni Jubileo (Levítico 25:25-27). Índo̱ naʼni xúʼko̱, naʼni rí xándoo magu̱u̱ ikhaa. Ma̱ngaa, xó má nirígá ga̱jma̱a̱ numuu Rut, á mu naxtáa a̱ʼdióo, ada̱ buʼko̱ kaʼyoo mbayáaʼ mbaaʼ raʼkháa bi̱ kaʼñún bi̱ niʼtsi̱i̱ mbaaʼ.
7-13 FEBRERO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | 1 SAMUEL 1, 2
“Aratháán Jeobá rí naʼni maxmiéjuanʼ”
ia 55 kutriga̱ 12
Niʼthúu̱n Jeobá xúgíʼ rí gíwanʼ náa a̱jkiu̱u̱n
12 Xkri̱da ndrígóo Ana nasngájmulú xú káʼnii nandoo Dios muʼthán. Jeobá naʼthúlú rí gíʼmaa muʼthán mbájmbu ga̱jma̱a̱ muʼthán xúgíʼ rí naʼni maxmiéjunlú, xó má eʼni mbáa ada̱ ga̱jma̱a̱ anu̱u̱ bi̱ nandoo kaʼyoo (atraxnuu Salmo 62:8 ga̱jma̱a̱ 1 Tesalonicenses 5:17). Apóstol Pedro niʼnirámáʼ ajngáa rígi̱ dí naʼni̱i̱ a̱jkiu̱lú ga̱jma̱a̱ numuu rí xóo muʼthán Jeobá: “Guniʼñáánʼ náa ikhaa xúgíʼ rí naʼni maxmiéjuanla, numuu rí ikhaa naxmiéjuunʼ kaʼyala” (1 Ped. 5:7).
w07 15/3 16 kutriga̱ 4
Ndiéjunʼ niʼni Ana mu maxtáa tsímáá rá.
Ndiéjunʼ ejmañuluʼ náa historia rígi̱ rá. Rí índo̱ nuʼtháán Jeobá xkujndu rí kuaʼdáá, ma̱ndoo muʼthán xúgíʼ xóo ekumuluʼ ga̱jma̱a̱ muʼthán mbájmbu ndiéjunʼ eyulú. Á mu nándáa i̱mba̱ dí ikháanʼ ma̱ndoo muʼni, itháan májánʼ gánindxu̱u̱ dí muniʼñááʼ xúgíʼ náa ñawúunʼ Jeobá (Proverbios 3:5, 6).
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
w05 15/3 21 kutriga̱ 5
Rí itháan nagájnuriyooʼ náa Timbá i̱yi̱i̱ʼ ndrígóo Samuel
2:10. Ndíjkha jngóo Ana nindo̱ʼo̱o̱ Jeobá rí “maxnúu tsiakii rey ndrígóo” índo̱ nda̱wa̱a̱ nimbáa rey náa Israel nákha ikhú rá. Náa Xtángoo ndrígóo Moisés nijuiʼtáriyaʼ dí israelita maguáʼdaa mbáa rey bi̱ maxtáa náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ (Deuteronomio 17:14-18). Índo̱ Jacob inu makhañúu, niʼtáriyaʼ: “Cetro [mbá tsinaʼ dí naʼtáñajunʼ mbáa rey] xagájnuu náa Judá” (Génesis 49:10). Ma̱ngaa Jeobá niʼthí dí náa Sara —náa niguwáʼ bi̱ israelita—, “bi̱ gáguwáʼ náa ikhaa makuwíin reyes” (Génesis 17:16). Ikha jngóo Ana niʼtájkáan ga̱jma̱a̱ numuu mbáa rey bi̱ ma̱ʼkha̱ nda̱wa̱á.
14-20 FEBRERO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | 1 SAMUEL 3-5
“Jeobá ndaʼyamajkhún eʼwíinʼ”
Mbáa Dios bi̱ gíʼdoo xúgíʼ tsiakii mú ndaʼyamajkulú
3 Samuel nigíʼdu̱u̱ niʼni ñajunʼ Jeobá náa tabernáculo índo̱ ikhaa xóó chíʼgíʼ (1 Sam. 3:1). Mbá mbruʼun, nda̱wa̱á rí ikhaa ni̱jkha̱a̱ gígu, nirígá mbá rí na̱nguá eʼyoo mbá kayuʼ (1 Sam. 3:2-10). Niʼdxuun mbáa bi̱ naʼthúu̱n ga̱jma̱a̱ mbiʼyuu ga̱jma̱a̱ nindxa̱ʼwáminaʼ rí nindxu̱u̱ Elí, xa̱bu̱ nikhi̱i̱ bi̱ kayá edxu̱u̱ náa ndxajkun. Numuu rí nindxu̱u̱ mbáa bi̱ naʼnimbo̱o̱, ni̱jkha̱ ragáyúu ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n: “Gi̱i̱ xtáá, numuu rí nitandxa̱ʼóʼ”. Elí niʼthúu̱n dí raʼkháa ikhaa nindxa̱ʼóo. Xúʼko̱ má nirígá rí maʼni a̱jma̱ nuthu. Índo̱ Samuel ni̱jkha̱ rí niʼni ajtsú nuthu, Elí ndiʼyoo rí Dios nindxu̱u̱ bi̱ nandxa̱ʼóo ada̱. Ikha jngó niʼthúu̱n xóo gíʼmaa mariʼña̱a̱, ga̱jma̱a̱ Samuel niʼnimbo̱o̱. Náa numuu rí Jeobá tasngájmuu Samuel rí ikhaa nindxu̱u̱ bi̱ niʼthúu̱n xá. Náa Biblia tséʼthi náa numuu. Mú rí xóo nirígá nasngájma rí Jeobá ndiʼyoo rí gíʼdoo numuu mbaʼyamajkuu Samuel. Náa numuu eʼthá rígi̱ rá.
Mbáa Dios bi̱ gíʼdoo xúgíʼ tsiakii mú ndaʼyamajkulú
4 Xtángoo ndrígóo Jeobá naʼthúún e̱ji̱n rí mbuyamajkún xa̱bu̱ guanii itháan mbáa “bi̱ kayá edxu̱u̱ náa xuajen” (1 Sam. 3:11-18; Éx. 22:28; Lev. 19:32). Ikha jngó naʼni mingíjyúuʼ mundxaʼwamíjna̱ rí Samuel maʼga̱ gáʼyoo Elí imbo̱o̱ mbiʼi mu maʼthúu̱n ajngáa gakhi̱i̱ rí niʼthí Dios magíʼnuu. Náa Biblia naʼthí rí ikhaa “nimiñuu maʼthúu̱n Elí” ga̱jma̱a̱ numuu visión. Mú Dios nisngájmuu kaʼwu Elí rí ikhaa nindxu̱u̱ bi̱ nindxa̱ʼóo Samuel. Ikha jngó Elí niʼthúu̱n Samuel rí xarkaʼwu nditháan. Samuel niʼnimbo̱o̱ ga̱jma̱a̱ “niʼthúu̱n xúgíʼ”.
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
w05 15/3 21 kutriga̱ 6
Rí itháan nagájnuriyooʼ náa Timbá i̱yi̱i̱ʼ ndrígóo Samuel
3:3. Lá niʼgu Samuel náa rí phú mikaʼwu rá. Na̱nguá. Samuel ninindxu̱u̱ mbáa levita bi̱ naguwáʼ náa e̱ji̱i̱n Qohat bi̱ na̱nguá e̱ʼkha̱ náa naguwáʼ ndxajkun (1 Crónicas 6:33-38). Ikha jngóo na̱nguá xóo “mato̱ʼo̱o̱ mbaʼyoo rí mikaʼwu” (Números 4:17-20). I̱ndó náa ma̱ndoo mato̱ʼo̱o̱ nindxu̱u̱ náa rexo̱o̱ tabernáculo. Mbáa ikhí náa niʼgu̱. Ma̱ngaa Elí niʼgu ikhí mú i̱mba̱ níʼkhá. Índo̱ naʼthí “náa rígá arca ndrígóo Dios” mbáa nindoo gáʼthí náa mbá kuʼmuu tabernáculo.
21-27 FEBRERO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | 1 SAMUEL 6-8
“Tsáa nindxu̱u̱ rey ndrígáaʼ rá.”
it-2 813 kutriga̱ 2
Reino ndrígóo Dios
Israelita nunda̱ʼa̱a̱ mbáa rey. Itháan maʼni a̱jkhu̱ ciento tsiguʼ dí bi̱ israelita nigájnún náa Egipto ga̱jma̱a̱ itháan dí migiñuʼ ciento tsiguʼ nda̱wa̱á dí nimbánuminaʼ ga̱jma̱a̱ Abrahán, bi̱ israelita ninda̱ʼa̱ maguáʼdaa mbáa xa̱bu̱ numbaaʼ bi̱ mani̱ndxu̱u̱ rey bi̱ maxnún ikha, xó má guáʼdiin xa̱bu̱ náa i̱ʼwáʼ xuajen. Índo̱ nini̱ xúʼko̱ nini̱ gaʼduunʼ dí mínaʼ Jeobá maʼtáñajúúnʼ. (1Sa 8:4-8.) Gajkhun má rí xa̱bu̱ xuajen niguaʼti̱i̱n rí Dios magíiʼ mbáa rey xó má nimbánuu ga̱jma̱a̱ Abrahán ma̱ngaa Jacob. Ga̱jma̱a̱ rí xóo niʼtáriyaʼ Jacob numuu Judá índo̱ inu makhañúu niʼni rí muguaʼthi̱i̱n xúʼko̱ (Gé 49:8-10), ma̱ngaa xó má ajngáa dí niʼthún Jeobá bi̱ israelita nda̱wa̱á dí nigájnún náa Egipto (Éx 19:3-6), rí nimbánún ga̱jma̱a̱ Xtángoo (Dt 17:14, 15) ga̱jma̱a̱ tikhu dí Dios niʼni maʼthí Balaam (Nú 24:2-7, 17). Ana, ru̱dúu̱ Samuel, niʼthí xúʼko̱ ma̱ngaa náa niʼtájkháan. (1Sa 2:7-10.) Mú Jeobá xóó na̱nguá niʼthí ndiéjunʼ “gíwanʼ ngu̱ʼwa̱ rí maʼni̱” ga̱jma̱a̱ numuu Reino; xóó na̱nguá niʼthí nguáná ga̱ʼkha̱ ni má xóo gánindxu̱u̱ xa̱bu̱ ñajunʼ buʼko̱, ni má á mu maʼni náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ o maʼni mekhuíí. Ikha jngóo phú raʼkhí nini̱ xa̱bu̱ rí ninda̱ʼa̱ maguáʼdaa mbáa rey bi̱ nindxu̱u̱ xa̱bu̱ numbaaʼ.
w11 1/1 27 kutriga̱ 1
Niwi̱ji̱ jmbu maski ajndu niraʼnuu mbaʼa xkujndu
Samuel niʼthúu̱n Jeobá dí xtáa rarígá, ikha jngóo ikhaa niʼthúu̱n: “Atadxawíín xúgíʼ dí gúthaan xa̱bu̱ xuajen; numuu dí raʼkháa ikháán tsíñún gúyáaʼ, tsíñún rí ikhúún mani̱ndxu̱ʼ rey ndrígu̱ún”. Ikha jngóo Jeobá niʼni mbaʼyoo dí xáʼyóoʼ magawúunʼ numuu rí Ikhaa nindxu̱u̱ bi̱ ninigawíínʼ. Ikhú, Jeobá nijmiuu profeta ndrígóo mu maʼthúún israelita rí á mu naguáʼdaa mbáa rey, ikhiin mbaʼa dí ndayóoʼ muxnáá. Maski ajndu xúʼko̱ nindún maguáʼdaa mbáa rey, nithi: “Nanduxu mbáa rey bi̱ maxtáa náa kúwáanʼxu”. Índo̱ Dios niraʼwíi mbáa ga̱jma̱a̱ nikungua̱nʼ Samuel maʼga̱ mastrámuʼ aceite edxu̱u̱, ikhaa niʼnimbo̱o̱ xó má eʼni (1 Samuel 8:7-19).
w10 15/1 30 kutriga̱ 9
Nakujmaa rí itháan májánʼ nindxu̱u̱ dí maʼtáñajunʼ Jeobá
9 Xóo nirígá nda̱wa̱á, nikujmaa dí gajkhun ninindxu̱u̱ xóo niʼthí. Numuu rí índo̱ nikúwá rey niʼni dí marigá mbaʼa xkujndu náa Israel, itháan má índo̱ rey na̱nguá ninimbu̱ún kuyáá Jeobá. Xó má ejkha̱ ranújngoo tsiguʼ nakujmaa dí: Á mu mbáa xa̱bu̱ ñajunʼ na̱nguá eniniiʼ Dios, tséʼngo̱o̱ gáʼni mbá dí májánʼ rí mbajyúuʼ kámuu. Mú, á mu político nuthi dí Dios naʼni tsajkurámuuʼ ñajunʼ rí na̱jkha̱ kagui̱i̱n makuwá tsímáá ga̱jma̱a̱ dí nándáa dí gaguaʼnii xá. Ga̱jma̱a̱ numuu rí na̱nguá enimbu̱ún kuyáá Jeobá, ikhaa na̱nguá embáñún (Sal. 2:10-12).
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
w02 1/4 12 kutriga̱ 13
Ndíjkha̱ rí majnguáanʼ iyááʼ rá.
13 Nákhá xóó tséjngúun iyááʼ mbáa mu mani̱ndxu̱u̱ xa̱bi̱i̱ Jeobá, ndayóoʼ rí xa̱bu̱ mariʼkuminaʼ. Nindxu̱u̱ mbá dí xa̱bu̱ má niraʼwíí maʼni numuu rí nigájnuu náa a̱jkiu̱u̱n dí maʼga̱ kidxuuʼ Cristo. Nandoo gáʼthúu̱n rí naniñuuʼ xúgíʼ dí raʼkhí niʼni ginii numuu rí niraʼwíí maʼni rí nandoo Dios. Índo̱ náa Biblia naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu dí matriʼkuminaʼ náa ajngáa hebreo ga̱jma̱a̱ griego nambríguii ga̱jma̱a̱ xóo índo̱ mbáa natanga̱a̱ skidiʼ, xóo muʼthá, mbá rí xóo nuni̱ mu muniña̱a̱ʼ náa kamba̱a̱ raʼkhí dí nagún mu matangi̱ín náa Dios (1 Reyes 8:33, 34). Mu mariʼkuminaʼ mbáa, ndayóoʼ “masngájma gajkhun dí nitanga̱a̱ a̱jkiu̱u̱n ga̱jma̱a̱ rí xóo naʼni” (Hechos 26:20). Gíʼdoo wéñuʼ numuu rí maniñuuʼ religión rí mindu̱wa̱ʼ, xó má niʼtáñajunʼ Dios ga̱jma̱a̱ rí mbaʼyamajkuu i̱ndó Jeobá (Deuteronomio 30:2, 8-10; 1 Samuel 7:3). Dí nuriʼkhumijná nuʼni rí maxtiʼkhuu xóo nundxaʼwamíjná, xóo nuʼni ga̱jma̱a̱ rí xóo ni̱ndxu̱lú (Ezequiel 18:31). “Natangáanʼ skidiʼ” nuniʼñááʼ dí raʼkhí mu muʼni dí májánʼ ga̱jma̱a̱ manindxu̱lúʼ xa̱bu̱ májáanʼ (Hechos 3:19; Efesios 4:20-24; Colosenses 3:5-14).
28 FEBRERO ASNDU 6 MARZO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | 1 SAMUEL 9-11
“Saúl ninindxu̱u̱ xa̱bu̱ wabaaʼ ga̱jma̱a̱ ndiʼyoo dí tséʼngo̱o̱ gáʼni xúgíʼ”
Ganindxu̱lú xa̱bu̱ guabaaʼ ga̱jma̱a̱ guʼyáá rí tséʼngulú guʼni xúgíʼ
11 Gundxaʼwáá edxu̱lúʼ rí nigíʼnuu rey Saúl. Índo̱ kaʼnííʼ ndxáma nindxu̱u̱ tákumu̱u̱ rí ikhaa nijmañuu wéñuʼ, ikha jngó niʼniuu mingíjyúuʼ magruigú ñajunʼ mba̱ʼu̱ (1 Sam. 9:21; 10:20-22). Mú nda̱wa̱á rí ninindxu̱u̱ rey niʼnimbamínáʼ ga̱jma̱a̱ niʼni mbá dí rakáʼyoo maʼni ikhaa. Mbá miʼtsu táʼndoo gagíʼthu̱u̱n rí asndu maʼkhanu gaʼyee Samuel. Ikhaa nixnáxi̱ mbá tsigijñaʼ rí asndu na̱nguá kaʼyoo maʼni ikhaa, tánindxu̱u̱ xa̱bu̱ guabaaʼ ga̱jma̱a̱ takumu̱u̱ kaʼyoo Jeobá rí ikhaa má gámbáyúu xuajñuu. Ikha jngó Jeobá nánguá nindoo gáʼyoo ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á nirígú káʼyúuʼ rí maʼtáñajunʼ (1 Sam. 13:8-14). Májánʼ gáʼni rí majmañulúʼ ikha rígi̱, rí xúʼni mbá dí rakáʼyulú muʼni.
w14 15/3 9 kutriga̱ 8
Guʼni gínami̱jna̱ má xúʼko̱ muʼni dí májánʼ
8 Rí xóo niʼni rey Saúl naʼsngúlú mbá dí ragíʼmaa muʼni. Nindxu̱u̱ mbá xkri̱da rí á mu i̱ndó nuʼni xó má eyulú ikháanʼ maʼni dí xúʼni gínami̱jna̱ muʼni dí májánʼ. Índo̱ nigíʼdu̱u̱ niʼtáñajunʼ Saúl ninindxu̱u̱ xa̱bu̱ wabaaʼ ga̱jma̱a̱ ni̱jkha̱nú ndiʼyoo dí tsíjma̱ñuu maʼni xúgíʼ (1 Sam. 9:21). Na̱nguá nindoo maʼniún dí raʼkhí israelita bi̱ túyamajkuíí dí ikhaa nigi̱ʼi̱ rey, maski ajndu ma̱ndoo maʼni numuu rí Dios má nigíiʼ mani̱ndxu̱u̱ rey (1 Sam. 10:27). Rey Saúl nigruigú ikha dí nixná espíritu santo ndrígóo Dios índo̱ nixnúún ikha bi̱ israelita muxmijná gajmiún bi̱ ammonitas, ga̱jma̱a̱ ni̱jkha̱nú ndiʼyoo rí Jeobá nimbáñún maʼngu̱u̱n (1 Sam. 11:6, 11-13).
w95 15/12 10 kutriga̱ 1
Bi̱ ammonitas: Mbá xuajen rí niʼni dí raʼkhí maski ajndu nijuiʼniu̱u̱n dí májánʼ
Mbu̱júu̱ má bi̱ ammonitas nini̱ dí raʼkhí maski ajndu Jeobá niʼniún dí májánʼ. Jeobá tániñuuʼ manújngoo xúʼkhíin dí raʼkhí nithi muni̱. “Índo̱ Saúl niʼdxuun ajngáa rígi̱ [dí niʼthí Nahás], Dios nixnúu xi̱ʼ ndrígóo mu magiʼdoo tsiakii, ikhú ikhaa nikiʼnáa wéñuʼ.” Ga̱jma̱a̱ ikha ndrígóo Dios, Saúl nigimbíin mbáa 330,000 xa̱bekha̱ bi̱ muxmijná gajmiún ammonitas niʼngu̱u̱n nini̱ gajmiún rí asndu “nánguá nikúwá nájmi̱i̱n mbóó jnduʼ”. (1 Samuel 11:6, 11.)
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
w05 15/3 22 kutriga̱ 8
Rí itháan nagájnuriyooʼ náa Timbá i̱yi̱i̱ʼ ndrígóo Samuel
9:9. Ndíjkha̱ rí nagájnuriyooʼ ajngáa “bi̱ najmaʼniiʼ xóo profeta rí mbiʼi xúgi̱ bi̱ nákhá wajyúuʼ najmaniún bi̱ nutáriyaʼ dí marígá” rá. Ajngáa rígi̱ mbáa nindoo gáʼthí rí índo̱ profeta niguáʼdáá itháan numún nákhá nixtáa Samuel ga̱jma̱a̱ índo̱ nikúwá reyes náa Israel, ajngáa bi̱ nutáriyaʼ dí marígá nixtiʼkuriyaaʼ ga̱jma̱a̱ ajngáa profeta. Samuel nijmaʼnii xóo timbáa profeta (Hechos 3:24).