Referencia ndrígóo I̱yi̱i̱ʼ dí najmulú náa reunión xóo kúwi̱i̱n ga̱jma̱a̱ xóo Etaraʼa Cristianos
© 2022 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
6-12 MARZO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | 1 CRÓNICAS 23-26
“Nuxnáá gamajkhu Dios xó má kaʼyoo náa templo”
it-2 214 kutriga̱ 1
Levitas
Índo̱ nixtáa raʼtáñajunʼ David, levitas niñajunʼ mbá kambájxu̱u̱n, numuu dí rey David nigruigi̱i̱n xa̱bu̱ bi̱ mbuyáá xú kaʼnii eguma ñajunʼ, oficiales, jueces, bi̱ muñewa̱a̱n xkrugua jma̱a̱ bi̱ murajxi̱i̱ mbújkha̱a̱ ma̱ngaa mbaʼin bi̱ mumbañún ndxajkun náa templo, rexa̱a̱ ga̱jma̱a̱ náa nuphiʼtsu, náa ñajunʼ dí guaʼdáá mu muxnajxi̱ tsigijñaʼ, náa mu̱ni̱ kaʼwiin xa̱bu̱, mugiewan nguáthá mbaʼ ga̱jma̱a̱ nguáthá ki̱wu̱n, ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ dí muña̱wa̱a̱n. Levitas bi̱ nindxu̱ún músico niruiʼtami̱jna̱ mbá 24 grupo ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ má niruiʼtami̱jna̱ bi̱ nindxu̱ún ndxajkun, nagún runi̱ ñajunʼ mámbá índo̱ naʼñún toca. Mu mbuyáá ñajunʼ dí muni̱ nuri̱ya̱ʼ suerte, xúʼko̱ ma eni̱ bi̱ nuñewa̱a̱n xkrugua ma̱ngaa (1Cr 23, 25, 26; 2Cr 35:3-5, 10).
it-2 893 kutriga̱ 1
Ndxajkun
Mixtiʼkhu enii xa̱bu̱ bi̱ nindrigi̱i̱n, nuxnún ikha ndxajkun mu muñajunʼ náa templo mbá kambájxu̱u̱n. Nuri̱ya̱ʼ suerte mu mbuyáá ñajunʼ dí muni̱. Mámbá grupo egún ruñajunʼ dí mbá semana, a̱jma̱ nuthu dí mbá tsiguʼ egún ruñajunʼ bi̱ mbá 24 grupo. Xúgíinʼ ndxajkun eñajunʼ índo̱ naʼni ndxa̱a̱ numuu dí ikhú xa̱bu̱ nuxnajxi̱ mbaʼa wéñuʼ tsigijñaʼ, xó má nirígá nákha niguma ndxo̱o̱ templo (1Cr 24:1-18, 31; 2Cr 5:11; atayáá ma̱ngaa 2Cr 29:31-35; 30:23-25; 35:10-19). Mbáa ndxajkun ma̱ndoo mañajunʼ i̱ʼwáʼ mbiʼi, mú ikhaa xáʼyóoʼ maʼni ñajunʼ dí nikhánún mu̱ni̱ eʼwíinʼ mbiʼi rúʼko̱. Índo̱ nixtáa Jesús náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ, nikúwi̱i̱n mbaʼin wéñuʼ ndxajkun, ikha jngóo nini̱ xó má eguʼwún eni̱, niruiʼtami̱jna̱ familia mu magún muñajunʼ, á mu nindxu̱ún itháán mbaʼin itháán ma mbaʼa mbiʼi egún.
it-2 443 kutriga̱ 1
Ajmúú
Maski ma mbaʼa ñajunʼ dí ndiyóoʼ maguma náa goʼwóo Jeobá, David niraʼwíin mbáa 4,000 levitas mu muni̱ ajmúú (1Cr 23:4, 5). Nixtaʼwíin mbá 288 bi̱ nijuiʼsngúún mu muni̱ ajmúú náa Jeobá, xúgíinʼ ikhiin ra̱ʼkhá tháán ejmañún (1Cr 25:7). Ajtsíin músico bi̱ nijmañún wéñuʼ nixnúún ikha náa bi̱ nini̱ ajmúú, ikhiin nindxu̱ún: Asaf, Hemán ga̱jma̱a̱ Jedutún (mbáa nutháán Etán ma̱ngaa). Mámbáa dí ikhiin naguwáʼ náa ajtsíin e̱ji̱i̱n Leví bi̱ mbiʼñún: Guersom, Qohat ga̱jma̱a̱ Merarí, mbá nájtsíin familia bigi̱ niyégún edxu̱u̱ náa niguma ajmúú náa templo (1Cr 6:16, 31-33, 39-44; 25:1-6). Asaf, Hemán ga̱jma̱a̱ Jedutún niguáʼdiin mbá 24 e̱jñu̱ún, xúgíinʼ ikhiin nikúwíin náa bi̱ mbá 288 músico bi̱ nijmañún wéñuʼ. E̱jñu̱ún ma ikhiin ga̱jma̱a̱ eʼwíinʼ levitas niraʼwíin xa̱bu̱ bi̱ muyégún edxu̱u̱, mú, nijmún suerte mu mbuyáá tsáa nindxu̱u̱ bi̱ phú gayeʼga edxu̱u̱ náa 11 xa̱bu̱ bi̱ nikúwi̱i̱n náa mámbá grupo. Bi̱ mbá 288 ([1 + 11] × 24 = 288) mangiin ninindxu̱ún mbá 24 grupo, niñajunʼ índo̱ niʼniún toca xó má nini̱ ndxajkun. Á mu bi̱ i̱mbá 3,712 bi̱ ndiʼkhún ejmañún mangiin niwiʼthin 24 grupo, náa mámbá grupo nikúwi̱i̱n itháán maʼni dí 155 levitas, rúʼko̱ eyoo gáʼthúu̱n dí mámbáa levita bi̱ nijmañuu niʼni ajmúú niʼsngúún mbá 13 levitas bi̱ ndiʼkhún ejmañún (1Cr 25:1-31). Numuu dí bi̱ nudi̱i̱ trompeta ninindxu̱ún ndxajkun ikha jngóo tsigixníi náa levitas bi̱ nini̱ ajmúú (2Cr 5:12; atayáá ma̱ngaa Nú 10:8).
it-2 684 kutriga̱ 1
Bi̱ nuñewa̱a̱n xkrugua
Náa templo. Índo̱ inu makhañúu rey David niraʼwíin levitas ga̱jma̱a̱ bi̱ muñajunʼ náa templo. Náa bi̱ iwáá grupo rígi̱ nikúwi̱i̱n 4,000 bi̱ niñewa̱a̱n xkrugua. Mámbá grupo dí ikhiin niñajunʼ juwan mbiʼi. Ndiyóoʼ muñewa̱a̱n goʼwóo Jeobá ga̱jma̱a̱ murbaʼtháá ga̱jma̱a̱ murugua̱a̱ hora dí kaʼyoo (1Cr 9:23-27; 23:1-6). Maski ajndu niñewa̱a̱n guʼwá ma̱ngaa tikhuun ndiyóoʼ mudrigú xúgíʼ dí xa̱bu̱ nagún kudúún mu muxná náa templo (2Re 12:9; 22:4). Nda̱wa̱á, Jehoiadá ndxajkun bi̱ kayá edxu̱u̱ nigruigi̱i̱n xa̱bu̱ náa riejuun templo mu muñewa̱a̱n índo̱ niraʼwíi Jehoás mani̱ndxu̱u̱ rey, mú xúʼko̱ reina Atalía xáto̱ʼo̱o̱ maxíyáa numuu dí ikhaa xóó nindoo maʼtáñajunʼ (2Re 11:4-8). Índo̱ niʼtañajúnʼ rey Josías nigi̱ʼdu̱u̱ niʼni gámbíin xúgíinʼ bi̱ nduyamajkhún dios bi̱ ragájkhun ga̱jma̱a̱ dí najmún mu mbuyamajkún, bi̱ niñewa̱a̱n xkrugua nimbayíí munigámbáa xúgíʼ dí najmún mu mbuyamajkuíí Baal, nirawíi, nitsikha̱a̱ xúgíʼ rúʼko̱ náa rexo̱o̱ xuajen (2Re 23:4).
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
Naʼni makuwáánʼ gagi índo̱ nduʼyamajkuíí xóo gíʼmaa Dios
10 Nduʼyamajkuíí Jeobá índo̱ nuʼni ajmúú gajmiúlú a̱ngiu̱lú (Sal. 28:7). Bi̱ israelitas ndiyáá rí muni ajmúú ninindxu̱u̱ mbá rí gíʼdoo numuu mu mbuyamajkuíí Jeobá. Mbá xkri̱da, rey David nigruigi̱i̱n mbá 288 levitas mu muni ajmúú náa templo (1 Crón. 25:1, 6-8). Rí mbiʼi xúgi̱ ma̱ngaa ma̱ndoo musngajmá dí nandulú kuʼyáá Dios índo̱ nuʼni ajmúú dí muʼni mba̱a̱. Na̱nguá má gíʼdoo wéñuʼ numuu xóo voz ndrígúlú. Atatsaʼwáminaʼ náa xkri̱da rígi̱, “xúgiáánʼ nakiéʼkulu mbaʼa nuthu”, mú rúʼko̱ na̱nguá erikhulú muʼthá náa congregación ga̱jma̱a̱ náa nuʼtáraʼa (Sant. 3:2). Xúʼko̱ má kayuuʼ, ragíʼmaa marikhulú muʼni ajmúú dí muʼni mba̱a̱ Jeobá á mu na̱nguá mitsaanʼ voz ndrígúlú.
13-19 MARZO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | 1 CRÓNICAS 27-29
“Mbáa xa̱bu̱ nikhi̱i̱ bi̱ nandoo kaʼyoo a̱ʼdióo naxnúu májánʼ consejo”
w05 15/2 19 kutriga̱ 9
Guñeʼwa̱a̱n xóo embájxulú gajmiúlú Dios
9 Guʼyáá dí gajkhun nindxu̱u̱ dí na̱ʼkha̱ náa Biblia. Maʼni makaguabaanʼ muʼni ñajuunʼ Jeobá á mu tséʼnigajmaa májánʼ Biblia (Filipenses 1:9, 10). Xúgíinʼ cristianos, tséʼniuu á mu nindxu̱ún jiámá o xabuanii, ndayóoʼ mbuyáá dí na̱ʼkha̱ náa Biblia xúgíʼ dí nunimbu̱ún ga̱jma̱a̱ nindxu̱u̱ gajkhun. Pablo nixnúún consejo rígi̱ a̱ngui̱i̱n: “Gu̱ya̱a̱ á mu xúgíʼ nindxu̱u̱ gajkhun, ga̱jma̱a̱ gurajthunla rí májánʼ” (1 Tesalonicenses 5:21). E̱jñu̱ún xa̱bu̱ bi̱ nuni̱ ñajuunʼ Dios ndayóoʼ mbuyáá dí xáʼni káwíin fe dí guaʼdáá xabuaniún. David niʼthúu̱n a̱ʼdióo Salomón: “Atatsiʼniʼ Dios ndrígóo ana̱ʼ ga̱jma̱a̱ atani májánʼ ñajuunʼ ga̱jma̱a̱ gaʼni káxi̱ a̱jkia̱nʼ” (1 Crónicas 28:9). Salomón raʼkháa i̱ndó ndiyóoʼ mbaʼyoo xú káʼnii eʼni anu̱u̱ mu mambajxúu májánʼ ga̱jma̱a̱ Dios, ikhaa ma̱ngaa ndiyóoʼ maniniiʼ májánʼ Jeobá. Ndiʼyáá dí niʼni xígi̱ kaʼnii, numuu dí niʼtákáñuu: Araxnúʼ ku̱ma̱ mu xúʼko̱ majmañuʼ mutañajúúnʼ xa̱bu̱ xuajen (2 Crónicas 1:10).
w12 15/4 16 kutriga̱ 13
Guʼni má xúʼko̱ ñajuunʼ Jeobá mbá kájxi̱ a̱jkiu̱lú
13 Ra̱ʼkhá tháán májánʼ nindxu̱u̱ dí muʼgua má xúʼko̱ reunión, muʼgua gutaraʼa ga̱jma̱a̱ muʼni i̱ʼwáʼ ñajuunʼ Dios. Mú raʼkháa i̱ndó rúʼko̱ eyoo gáʼthúu̱n dí muʼni ñajuunʼ Dios mbá kájxi̱ a̱jkiu̱lú (2 Cró. 25:1, 2, 27). Á mu náa awúu̱n a̱jkiu̱u̱n mbáa cristiano kaʼníí naniguuʼ dí niniñuuʼ “tsudíí”, xóo muʼthá, xó má eni̱ xa̱bu̱ bi̱ kúwi̱i̱n náa numbaaʼ, rúʼko̱ gaʼni dí Jeobá xániguuʼ dí eʼni (Luc. 17:32). Mú mataʼááʼ náa maʼtáñajunʼ “Xa̱bu̱ Ñajunʼ ndrígóo Dios” gíʼdoo numuu munimbulú kiʼtáñajunʼ rígi̱: “Gawiyala kuya̱a̱ dí ra̱májánʼ; gu̱ni̱ tsiakimíjna̱la mu̱ni̱ rí májánʼ” (Luc. 9:62; Rom. 12:9). Xúgiáanʼlu ndayóoʼ muñewamíjna̱ mu xánigulú xúgíʼ dí rígá náa numbaaʼ ndrígóo Gixa̱a̱, á mu nuʼni xúʼko̱ mambáyulú muʼni ñajuunʼ Jeobá ga̱jma̱a̱ mbá a̱jkiu̱lú kájxi̱ (2 Cor. 11:14; atraxnuu Filipenses 3:13, 14).
“Araʼdáá tsiakii ga̱jma̱a̱ atani”
20 Rey David niʼni marmáʼáan a̱jkiu̱u̱n Salomón rí Jeobá má gámbáyúu índo̱ gáxu̱u̱ templo (1 Crón. 28:20). Mbáa Salomón nindxa̱ʼwáminaʼ rí anu̱u̱ niʼthúu̱n ga̱jma̱a̱ tániñuʼ rí mani̱ndxu̱u̱ mbá xkujndu rí kaʼnííʼ nindxu̱u̱ mbáa dxámá ga̱jma̱a̱ rí xóó tsejmañuu. Támiñuu nditháan ga̱jma̱a̱ niʼnimbánuu, ma̱ngaa Jeobá nimbáyúu mu maʼni gáxu̱u̱ templo mbá juwan tsiguʼ tikhu.
21 Xó má nimbáyúu Salomón, Jeobá ma̱ndoo mambáyulúʼ mu xámiñulu ga̱jma̱a̱ muʼnimbánii rí kaʼyulú muʼni náa guʼwúlú ga̱jma̱a̱ náa congregación (Is. 41:10, 13). Á mu tsímiñulú muʼni ñajunʼ Jeobá, nduʼyáá rí ikhaa maʼni tsajkurámáánʼ xúgi̱ ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á. Ikha jngó, guʼni xó má niʼthí David: “Araʼdáá tsiakii ga̱jma̱a̱ atani”.
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
Xkáʼnii gátiewaan dí mambajxáaʼ ga̱jma̱a̱ mbáa
David nigiʼdiin eʼwíinʼ bi̱ nimbájxu̱u̱ gajmíi̱n índo̱ niraʼnuu xkujndu, mbáa dí ikhaa ninindxu̱u̱ Husai, náa Biblia naʼthí dí ikhaa ninindxu̱u̱ ‹mígiu̱u̱ David› (2 Sam. 16:16; 1 Crón. 27:33). Mbáa Husai ninindxu̱u̱ bi̱ niñajunʼ ga̱jma̱a̱ rey, nguáná ikhaa ndiyóoʼ maʼni mbá ñajunʼ nguʼwáá dí nakuʼmá maʼni.
Índo̱ Absalón, a̱ʼdióo David, nirígú kayúʼ dí maʼtáñajunʼ anu̱u̱, mbaʼin israelita nimbayíí. David raʼkháa i̱ndó nimínúuʼ ga̱jma̱a̱ numuu dí xúʼko̱ niʼniuu a̱ʼdióo ma̱ngaa mbaʼin bi̱ nimbájxu̱u̱ gajmíi̱n niniñaaʼ. Mú Husai nimbáyúu má xúʼko̱ David, nijkha gáyáaʼ índo̱ nigáyúu. Ma̱ngaa nixtáa xawii asndu makhañúu ga̱jma̱a̱ numuu ñajunʼ dí niʼni. Raʼkháa i̱ndó niʼni mu maʼnimbánuu ñajunʼ ndrígóo, niʼni numuu dí nimbájxu̱u̱ májánʼ ga̱jma̱a̱ David (2 Sam. 15:13-17, 32-37; 16:15-17:16).
20-26 MARZO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | 2 CRÓNICAS 1-4
“Rey Salomón taraʼwíí májánʼ dí maʼni”
it-1 782 kutriga̱ 8
Ejército
Índo̱ niʼtáñajunʼ rey Salomón ra̱ʼkhá tháán mbaʼin xa̱bu̱ bi̱ najmañún nixmijná nikúwi̱i̱n náa Israel. Nirígá dí tsímáá índo̱ ikhaa nixtáa raʼtáñajunʼ ma̱ngaa nigiʼdiin itháán wáyú ga̱jma̱a̱ carro, itháán mbaʼa dí ni̱ʼkha̱ kagu̱u̱ náa Egipto (atayáá CARRO). Ndiyóoʼ magruiga̱ i̱ʼwáʼ xuajen náa mba̱a̱’ dí niʼtáñajunʼ mu marígá xúgíʼ rúʼko̱ (1Re 4:26; 9:19; 10:26, 29; 2Cr 1:14-17). Jeobá táʼni tsajkurámuuʼ xúgíʼ ñajunʼ rígi̱ dí niʼni Salomón, nda̱wa̱á dí nikháñúu, niguiʼtaa náa niʼtáñajunʼ ga̱jma̱a̱ nijkha rambi̱i̱n xa̱bu̱ bi̱ nijmañún nixmijná bi̱ nikúwá náa Israel. Nda̱wa̱á Isaías niʼnirámáʼ: “¡Phú gíníi bi̱ naguajtha̱a̱ náa Egipto mu mbuyáʼ dí munikawúmijná, bi̱ nakumu̱ún kuñúún wáyú, bi̱ naku̱mu̱ún dí guáʼdáá mbaʼa wéñuuʼ carro dí najma̱a̱ náa guerra, ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ xkujiinʼ bi̱ nudramiu̱u̱nʼ wáyú náa guerra, mú tsiyéjxi̱i̱ bi̱ Kaʼwii bi̱ xtáa náa Israel ni má na̱nguá eyaaʼ mínaaʼ Jeobá!” (Isa 31:1).
it-1 435 kutriga̱ 2, 3
Carro
I̱ndó mbiʼi dí nixtáa Salomón nirígá mbaʼa carro náa Israel, numuu dí Dios niʼtáñajunʼ dí mbáa rey xáʼyóoʼ magiʼdiin wéñuʼ wáyú, mú xúʼko̱ xa̱bu̱ xaku̱mu̱ún dí rúʼko̱ gaʼni káwíin. Kiʼtáñajunʼ rúʼko̱ niʼni dí xa̱ʼkha̱ kiʼda itháán mbaʼa carro náa Israel numuu dí carro rúʼko̱ nuxmajtaa wáyú (Dt 17:16). Índo̱ Samuel niʼthún xa̱bu̱ ndiéjunʼ ñajunʼ gúxnúún muni̱ xa̱bu̱ numbaaʼ bi̱ mutañajúúnʼ, niʼthún: ‹Murawíin e̱jña̱la ga̱jma̱a̱ majmiún ikhiin náa carriún› (1Sa 8:11). Índo̱ Absalón ga̱jma̱a̱ Adonías nindúún mudrigúu dí ikhiin mutañajunʼ nixuʼma dí majuiʼni mbá carro ga̱jma̱a̱ nitsuajuun 50 xa̱bu̱ muxmajtaa (2Sa 15:1; 1Re 1:5). Índo̱ David nixiyáa rey Zobá, niʼni káwíin mbá ‹cien wáyú bi̱ nuxmajtaa carro› (2Sa 8:3, 4; 10:18).
Índo̱ rey Salomón niʼtañajúnʼ dí makuwíin itháán xa̱bu̱ bi̱ muxmijná náa Israel, ni̱ʼkha̱ kagu̱u̱ i̱mbá 1,400 carro (1Re 10:26, 29; 2Cr 1:14, 17). Xó má náa Jerusalén ma̱ngaa nirígá i̱ʼwáʼ xuajen náa nijmaʼnuuʼ xóo xuajen dí rígá wéñuʼ carro, xúgíʼ xuajen rúʼko̱ nijmañún májánʼ xóo muñewa̱a̱n xúgíʼ dí nijma̱a̱ náa guerra (1Re 9:19, 22; 2Cr 8:6, 9; 9:25).
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
w05 1/12 19 kutriga̱ 6
Rí itháan nagájnuriyooʼ náa libro ndrígóo Segundo de las Crónicas
1:11, 12. Dí ninda̱ʼa̱ Salomón nisngájmuu mbaʼyoo Jeobá dí rey gajkhun nandoo majmañuu ga̱jma̱a̱ makro̱ʼo̱o̱ itháán. Xúʼko̱ ma mangáán, xúgíʼ dí nuʼtajkháan nasngájma ndiéjunʼ dí kajkuáa náa a̱jkiu̱lú, ikha jngóo gíʼdoo numuu mbuʼyáá májánʼ ndiéjunʼ dí guʼtálu.
27 MARZO ASNDU 2 ABRIL
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | 2 CRÓNICAS 5-7
“Jeobá maxtáa má xúʼko̱ ikhí”
w02 15/11 5 kutriga̱ 1
Xúniʼñáʼ muʼgualú reunión
Ndawaá dí David ninindxu̱u̱ rey náa Jerusalén, niʼthí dí nandoo maʼni goʼwóo Jeobá. Mú, numuu dí ikhaa ninindxu̱u̱ mbáa bi̱ ni̱jkha̱ gáxmína̱ʼ náa guerra, ikha jngóo Dios niʼthún: ‹Xátani̱ goʼwóʼ ikháán›. Dios niraʼwíi Salomón, a̱ʼdióo David mu maʼni goʼwóo (1 Crónicas 22:6-10). Salomón niʼni ndxo̱o̱ dí niguáxi templo nákha 1026 TS. G. (Nákha xóó tséʼkha̱ Jesús), ndijyúuʼ mbá juwan tsiguʼ tikhu mu maguájxi templo. Ajngáa rígi̱ nasngájma dí Jeobá ninigu̱u̱ʼ templo dí niguma. “Nini kaʼwu̱u̱ guʼwá rígi̱ rí nitani̱ magiʼma mbiʼyuu asndu kámuu; ga̱jma̱a̱ iduʼ ma̱ngaa a̱jkiu̱nʼ marigá ikhí kámuu” (1 Reyes 9:3). Á mu bi̱ israelita nunimbún má xúʼko̱ kuyáá Jeobá ikhaa mañewu̱u̱n. Mú, á mu ikhiin na̱nguá eni̱ dí májánʼ ní xáñewu̱u̱n ga̱jma̱a̱ templo maguma gámbáa (1 Reyes 9:4-9; 2 Crónicas 7:16, 19, 20).
it-2 1098 kutriga̱ 3
Templo
Historia. Nirígá templo rígi̱ asndu tsiguʼ 607 TS. G. (Nákha xóó tséʼkha̱ Jesús), Índo̱ rey Nabucodonosor nikuʼmiin xa̱bi̱i̱ matu̱ʼu̱u̱n muni̱ gámbáa (2Re 25:9; 2Cr 36:19; Jer 52:13). Dios niniñuuʼ dí xa̱bu̱ mu̱ni̱ gíníi bi̱ kúwá náa Judá xó má bi̱ kúwá náa Jerusalén, asndu niniñuuʼ dí magún kudúún dí rígá náa templo, numuu dí ikhiin nigíʼdi̱i̱ nigún náa religión dí nduwaʼ. Ga̱jma̱a̱ mbayuuʼ nánguá nimajkhún kuyáá templo. Nákha nixtáa Rehoboam, a̱ʼdióo Salomón índo̱ ninújngoo káaʼ 33 tsiguʼ dí niguma ndxo̱o̱. Rey Sisaq bi̱ nixtáa náa Egipto ni̱jkha̱ kagu̱u̱ dí kajti náa templo (993 TS. G.) (1Re 14:25, 26; 2Cr 12:9). Nákha 977-937 TS. G. Rey Asá ndiʼyamajkuu goʼwóo Jeobá, mú nindoo mambáyúu Jerusalén ikha jngóo nixnúu plata ga̱jma̱a̱ oro dí rígá náa templo rey Ben-hadad I bi̱ nixtáa náa Siria mú xáʼnimbanúu ajngáa dí niʼthúu̱n rey Baasá bi̱ xtáa náa Israel (1Re 15:18, 19; 2Cr 15:17, 18; 16:2, 3).
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
w10 1/12 11 kutriga̱ 7
Ikhaa naninuuʼ a̱jkiu̱lú
Ra̱ʼkhá tháán naxnulu tsiaki̱i̱ ajngáa dí niʼthí Salomón. Mbáa nimbáa bi̱ xtáa ga̱jma̱á nindxu̱lú xáʼngo̱o̱ gákro̱ʼo̱o̱ xúgíʼ xóo kuwáanʼlu ruguaʼníí (Proverbios 14:10). Mú, Jeobá ra̱ʼkhá tháán endoo kaʼyulú ga̱jma̱a̱ ndaʼyoo ndiéjunʼ eʼni gawúnlú. Ikha jngóo guʼtháán xúgíʼ dí naʼni maxmiéjunlú ga̱jma̱a̱ dí naʼni gínáanʼlu. Nduʼyáá gajkhun dí ikhaa má gámbáyulú mu makuwáanʼ májánʼ, numuu dí náa Biblia naʼthí: “Guniʼñáánʼ náa ikhaa xúgíʼ rí naʼni maxmiéjuanla, numuu rí ikhaa naxmiéjuunʼ kaʼyala” (1 Pedro 5:7).
10-16 ABRIL
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | 2 CRÓNICAS 8, 9
“Mbáa reina bi̱ ndaʼyoo dí gíʼdoo numuu ku̱ma̱”
w99 1/11 20 kutriga̱ 4
Narígá dí májánʼ índo̱ na̱nguá jmidáaʼ
Ndiyóoʼ maríya̱ʼ mbayuuʼ mbiʼi ga̱jma̱a̱ tsiaki̱i̱ reina bi̱ na̱ʼkha̱ náa Saba mu maʼgá gáʼyoo Salomón. Xúgi̱ najmaʼnuuʼ xóo República ndrígóo Yemen náa xuajen Saba dí nirígá wajyúúʼ; reina gajmíi̱n xa̱bi̱i̱ ndiyóoʼ magún mbayuuʼ mbiʼi mu maguánú asndu náa Jerusalén. Jesús niʼthí, “ikhaa ni̱ʼkha̱ asndu náa naguámbarigo̱o̱ numbaaʼ”. Náa numuu dí reina bi̱ na̱ʼkha̱ Saba niʼni tsiakiminaʼ mu maʼgá rá. Niʼni numuu dí nindoo “maʼdxawuun ku̱ma̱ ndrígóo Salomón” (Lucas 11:31).
w99 1/7 30 kutriga̱ 4, 5
Nigiʼdoo numuu dí ni̱ʼkha̱
Reina bi̱ ni̱ʼkha̱ náa Saba ni̱ʼkha̱nú náa Jerusalén “gajmíi̱n mbaʼin wéñuʼ xa̱bu̱, camello niguwáʼ kudún aceite dí taun, mbaʼa oro ga̱jma̱a̱ itsí mitsaanʼ” (1 Reyes 10:2a). Tikhuun xa̱bu̱ bi̱ najmañún nuthi dí náa xa̱bu̱ bi̱ mbaʼin wéñuʼ buʼko̱ niguwáʼ xa̱bu̱ bi̱ kuda ajua̱nʼ mu muñewu̱u̱n, naʼni mbuʼyáá dí gajkhun ma nindxu̱u̱ rígi̱ numuu dí reina buʼko̱ ni̱ʼkha̱ kagu̱u̱ mbaʼa dí gíʼdoo wéñuuʼ numuu, á mu dí nuriʼyaaʼ nguáthá mbújkha̱a̱ nindxu̱u̱ xúgi̱, tikhu dí ikhaa ni̱ʼkha̱ kagu̱u̱, naxnáa itháán dí diez millón dí dolar.
Reina niʼdxawuun dí Jeobá nambáyúu Salomón. Na̱nguá nijkha gáʼyoo ga̱jma̱a̱ numuu dí muñajunʼ mbóó. Nijkha gáʼyoo numuu dí nindoo maʼdxawuun xúgíʼ dí najmañuu Salomón ma̱ngaa mu majmañuu numuu Jeobá, Dios ndrígóo. Mbáa ikhaa na̱ʼkha̱ náa Sem o Cam, numuu dí ikhiin mangiin ndiyamajkuíí Jeobá ikha jngóo rúʼko̱ nixkajxi̱i̱ majmañuu numuu bi̱ ndiyamajkuíí wajin xiʼñíinʼ.
w99 1/7 30 kutriga̱ 7
Nigiʼdoo numuu dí ni̱ʼkha̱
Reina bi̱ na̱ʼkha̱ náa Saba niguanúu tsiánguá niʼni ku̱ma̱ dí nigiʼdoo Salomón ma̱ngaa ga̱jma̱a̱ xúgíʼ dí gíʼdoo rí asndu ‹nánguá niʼngo̱o̱ gáyá xi̱ʼ› (1 Reyes 10:4, 5). Mbáa bi̱ najmañuu nikumu̱u̱ rí asndu nikamíndúu. Asndu ndiéjunʼ má nirígá, mu ikhaa niguanúu tsiánguá ga̱jma̱a̱ numuu rí ndiʼyoo ma̱ngaa rí niʼdxuun. Niʼthí dí gagi kúwíin xa̱bi̱i̱ Salomón numuu dí nandoo nudxawíín ku̱ma̱ ndrígóo ga̱jma̱a̱ niʼni mba̱a̱ Jeobá numuu dí niraʼwíi mu mani̱ndxu̱u̱ rey. Ikhú reina Saba nixnúu regalo dí numuu wéñuuʼ, dí xúgi̱ naʼni mbá 40,000,000 dólares i̱ndó oro dí nixnúu. Salomón ma̱ngaa nixnúu ‹xúgíʼ dí ikhaa ninigu̱u̱ʼ ga̱jma̱a̱ ninda̱ʼa̱› (1 Reyes 10:6-13).
it-2 913 kutriga̱ 4
Salomón
Nda̱wa̱á dí reina ndiʼyoo xóo mitsaanʼ niguma templo ga̱jma̱a̱ goʼwóo Salomón, xú kaʼnii ganitsu dí katrámáʼ náa mesa, xóo mitsaan xtíin kugíʼ bi̱ nudramaʼ ganitsu náa mesa ga̱jma̱a̱ xóo mbaʼa tsigijñaʼ nuxnajxi̱ náa templo tsejtsí mbiʼi, ga̱jma̱a̱ numuu rúʼko̱ ‹nánguá niʼngo̱o̱ gáyá xi̱ʼ› ikhú niʼthí: ‹Dí phú gajkhun na̱nguá nithu̱nʼ xúgíʼ xóo phú kaʼníí. Ikháán najmañaaʼ itháan ki xóo nidxawun›. Nda̱wa̱á niʼthí, gagi kúwi̱i̱n xa̱bi̱i̱ ga̱jma̱a̱ bi̱ nuñajunʼ gajmiún rey bi̱ xúʼko̱ káʼnii. Xúgíʼ rúʼko̱ nixkájxi̱i̱ maʼni mba̱a̱ Jeobá Dios, numuu dí nisngájma dí nindoo kaʼñúún xa̱bu̱ Israel, ikha jngóo nigíiʼ Salomón mu mani̱ndxu̱u̱ rey mu maraʼwíí dí májánʼ maʼni ga̱jma̱a̱ maʼni xó má kaʼyoo (1Re 10:4-9; 2Cr 9:3-8).
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
it-2 1162
Trono
I̱ndó trono ndrígóo Salomón na̱ʼkha̱ raʼthí xúgíʼ xóo niguma ki xóo xúgíinʼ bi̱ nitañajunʼ náa Israel (1Re 10:18-20; 2Cr 9:17-19). Trono rígi̱ gíʼ náa rí ‹Naʼnimbanuu xkujndu›, náa mbá guʼwá dí rígá náa Jerusalén dí gíʼ náa kúbá Moria (1Re 7:7). Trono rígi̱ niguma ga̱jma̱a̱ marfil (iñuunʼ o colmillo ndrígún elefante) ma̱ngaa oro ga̱jma̱a̱ nini̱ mitsaanʼ wabaʼ náa nitramaʼ ñawúunʼ ga̱jma̱a̱ náa magiʼma tsu̱du̱u̱. Marfil ninindxu̱u̱ dí nijmún mu muni̱ ga̱jma̱a̱ xíliu̱u̱ rey, templo niguma ga̱jma̱a̱ ixi̱ nda̱wa̱á nixtajmáá oro ga̱jma̱a̱ nini̱ ratháá ga̱jma̱a̱ marfil dí paska. I̱ndó dí ma̱ta̱ya̱a̱ nakujmaa dí i̱ndó marfil ma̱ngaa oro niguma ga̱jma̱a̱ trono. Ma̱ngaa rígá mbá escalera rí matatsimaaʼ náa gíʼ, náa kiʼnirámáʼ naʼthí xóó: Náa mámbá ñawúunʼ katrigi̱i̱n a̱jmi̱i̱n león, náa mbá majun escalón dí matatsima̱a̱ʼ náa gíʼ katrigi̱i̱n mbá doce león, 6 katrigi̱i̱n náa mámbá níjniúu (2Cr 9:17-19). Naxnáa má ga̱jma̱a̱ numuu dí nandoo gáʼthúu̱n numún león numuu dí ikhaa kaʼyoo maʼtáñajunʼ (Gé 49:9, 10; Rev 5:5). Mbá doce león nindxu̱ún bi̱ mbá doce xuajen majkhaʼ ndrígóo Israel, nandoo gáʼthúu̱n dí munimbu̱ún kuyáá xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ gagiʼi náa trono rúʼko̱ ga̱jma̱a̱ dí ikhaa mambáñún. Náa gíʼ xiliu rey ma̱ngaa ikhí gíʼ náa natrámáʼ rajkhúu dí kiʼni ga̱jma̱a̱ oro. Di trono rígi̱ niguma ga̱jma̱a̱ marfil ma̱ngaa oro ga̱jma̱a̱ dí ikhí trigi̱i̱n león, niʼni dí mani̱ndxu̱u̱ itháán mitsaanʼ ki xóo i̱ʼwáʼ trono dí nirígá nákha ikhú, ikhaa rúʼko̱ dí nithi̱ xa̱bu̱ bi̱ nunigajmaa ga̱jma̱a̱ numuu dí nirígá nákha wajyúuʼ. Ikha jngóo bi̱ niʼnirámáʼ i̱yi̱i̱ʼ ndrígóo Crónicas niʼthí: ‹Nimbáa xa̱bu̱ ñajunʼ tágiʼdoo dí niguma ikhaa kayuuʼ xúʼko̱› (2Cr 9:19).
17-23 ABRIL
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | 2 CRÓNICAS 10-12
“Atadxawíín consejo dí májánʼ”
Á mu ikhaa nindoo ma̱ndoo mambaxúu májánʼ ga̱jma̱a̱ Dios
Mbáa Rehoboam nánguá ndiʼyoo rí maʼni. Á mu naʼni rí nutháán ga̱jma̱a̱ á mu tsetsudiin wéñuʼ xa̱bu̱ xuajen, ikhaa gajmíi̱n bi̱ kuwa náa goʼwóo ni xáguaʼdáá wéñuʼ. Mú á mu tséʼni xóo ethi xa̱bu̱, ikhiin muxuximi̱jna̱. Ndiéjunʼ niʼni xá. Ginii niʼtámíjná gajmíi̱n xa̱bu̱ buanii bi̱ nixnáá xtágabu Salomón. Mú nda̱wa̱á nindu̱ʼu̱u̱n xtágabu xa̱bu̱ bi̱ mbóó tsiguʼ gajmíi̱n, ga̱jma̱a̱ ikhaa niʼnimbo̱o̱ rí nithi. Ikha jngó niʼthí rígi̱: “Mani itháan mike̱wu̱n yoko ndrígála, ga̱jma̱a̱ ikhúúnʼ xóó magrígu itháan. Anu̱ʼ nixnála castigo ga̱jma̱a̱ xtá, mú ikhúúnʼ mani xtá náa xtoʼóo xuíʼtóo itsu̱” (2 Crón. 10:6-14).
w01 1/9 28, 29
Xú kaʼnii gándoo muraʼwíí mu’ni rí májánʼ rá.
Jeobá nixnúlú a̱ngiu̱lú bi̱ nakru̱ʼu̱u̱n náa congregación, bi̱ ma̱ndoo muʼtámíjná gajmiúlú ga̱jma̱a̱ dí nandulú muraʼwíí muʼni (Efesios 4:11, 12). Mú xáʼyóoʼ muʼni xóo eni̱ xa̱bu̱ bi̱ nagún rurajxi má xúʼko̱, asndu náa nuxkamaa mbáa bi̱ naʼthúún dí nandún mudxawíín ikhiin mu muni̱ dí nuthi. Garmáʼáan a̱jkiu̱lú dí niʼni Rehoboam. Índo̱ ndiyóoʼ maraʼwíí mbá dí maʼni, bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ bi̱ guanii bi̱ nimbayíí anu̱u̱ nixnáá mbá májánʼ consejo. Mú tánimboo di nithi ikhiin, ikhaa nirajxu̱u̱n bi̱ nindxu̱ún jiámá bi̱ nigaji̱i̱n gajmíi̱n, iwáá má ninimboo dí nithi ikhiin, rúʼko̱ niʼni dí mandáti̱go̱o̱ mbaʼa xuajen náa maʼtáñajunʼ (1 Reyes 12:1-17).
Gúndu̱ʼu̱u̱nlu consejo bi̱ najmañún bi̱ mbaʼa dí niraʼníí, bi̱ guaʼdáá ku̱ma̱ dí naʼthí náa Biblia ga̱jma̱a̱ nduyamajkuíí ikha dí naʼsngáa ikhí (Proverbios 1:5; 11:14; 13:20). Guriʼyáʼ mbiʼi mu mundxaʼwámi̱jna̱ ikha dí na̱ʼkha̱ náa Biblia rígi̱ gámbáyulú muraʼwíí dí muʼni ga̱jma̱a̱ náa i̱ʼwáʼ i̱yi̱i̱ʼ dí na̱ʼkha̱ raʼthí ga̱jma̱a̱ numuu dí muraʼwíí muʼni. Á mu nuʼni xúʼko̱ mambáyulúʼ mbuʼyáá itháan májánʼ ndiéjunʼ gándoo guʼni (Filipenses 4:6, 7).
it-2 805
Rehoboam
Dí Rehoboam niʼnimbamínáʼ ga̱jma̱a̱ niʼni gíníi xa̱bu̱ niʼni rí mbaʼin xa̱bu̱ muni tsíngumi̱jna̱. Káaʼ a̱jma̱ xuajen ma̱jkha̱ʼ nimbayíí xóó bi̱ naguwáʼ náa e̱ji̱i̱n David, ikhaa ninindxu̱u̱ xuajen ndrígóo Judá ga̱jma̱a̱ Benjamín, ga̱jma̱a̱ ndxajkun ma̱ngaa levitas bi̱ nikúwá náa i̱ʼwáʼ xuajen ma̱jkha̱ʼ nimbayíí xúʼko̱ má tikhun xa̱bu̱ bi̱ nikúwá náa imbá gu̱wa̱ʼ xuajen ma̱jkha̱ʼ (1Re 12:16, 17; 2Cr 10:16, 17; 11:13, 14, 16).
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
it-1 657, 658
Xa̱bu̱ wéñiiʼ bi̱ káʼnii xóo tsujthu̱nʼ
Ajngáa dí niʼthí Josué 24:14 nasngájma dí israelita niguma gachíin índo̱ nikúwá náa Egipto numuu rí ndiyamajkhún dios bi̱ ragájkhun, ga̱jma̱a̱ Ezequiel niʼthí dí xúʼko̱ ma nini̱ xóó mbayuuʼ tsiguʼ nda̱wa̱á (Eze 23:8, 21). Ikha jngóo tikhun bi̱ najmañún nuthi dí índo̱ Dios nixná xtángoo náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ, dí israelita xáʼyóoʼ ‹muxnajxi tsigijñaʼ náa xa̱bu̱ wéñiiʼ bi̱ kaʼniún xóo tsujthu̱nʼ› (Le 17:1-7), ga̱jma̱a̱ dí Jeroboán nigruigi̱i̱n ndxajkun ‹mu̱ni̱ ñajunʼ náa nduyamajkhún xándú ga̱jma̱a̱ náa nduyamajkúún xa̱bu̱ wéñiiʼ bi̱ kaʼniún xóo tsujthu̱nʼ ga̱jma̱a̱ ejín xede̱ bi̱ ikhaa niʼniwíin› (2Cr 11:15), israelita nigíʼdi̱i̱ ndiyamajkhún bi̱ kaʼniún xóo tsujthu̱nʼ numuu dí xúʼko̱ nini̱ xa̱bu̱ náa Egipto, itháan ma bi̱ nikúwá náa Bajo Egipto. Heródoto (II, 46) naʼthí dí ga̱jma̱a̱ numuu dí xúʼko̱ nini̱ nigíʼdi̱i̱ ndiyamajkuíí pan ga̱jma̱a̱ eʼwíinʼ xándú, nda̱wa̱á rígi̱ niʼni dí naku̱mu̱ún dí xándú buʼko̱ gíʼdoo chi̱jyu̱u̱ʼ, tsiyuuʼ ga̱jma̱a̱ rajkhúu xóo tsujthu̱nʼ. Mbaʼin nithi dí ga̱jma̱a̱ numuu xóo nikumu̱ún dí nindxu̱u̱ xándú buʼko̱ náa guʼwá ndxajkun Medievo, nithi dí Gixa̱a̱ gíʼdoo chi̱jyu̱u̱ʼ, tsiyuuʼ ga̱jma̱a̱ tso̱jo̱o̱.
Náa Biblia tséʼthí tsíín nindxu̱ún xa̱bu̱ wéñiiʼ buʼko̱ (seʽi·rím). Mbaʼin naku̱mu̱ún dí nindxu̱ún tsujthu̱nʼ gajkhun o xúʼko̱ kaʼnii xtiʼkúún nigumawíi, nda̱a̱ nimbá náa naʼthí, ní má náa Biblia tséʼthi á mu gajkhun xúʼko̱ nirígá. Mbáa rúʼko̱ dí ni̱ʼkha̱ náa edxu̱u̱ bi̱ ndiʼyamajkhún xándú buʼko̱ o numáá nithi̱ rúʼko̱ mu muthi xúgíʼ dí nduyamajkuíí, xúʼko̱ ma rígá ga̱jma̱a̱ ajngáa “xándú”, dí phú nandoo gáʼthúu̱n ajngáa rígi̱ nindxu̱u̱ “ambá dijndi”, mú rígi̱ na̱nguá e̱yo̱o̱ gáʼthúu̱n dí gajkhun niguma ga̱jma̱a̱ ambá (Le 26:30; Dt 29:17).
24-30 ABRIL
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | 2 CRÓNICAS 13-16
“Atanda̱ʼa̱a̱ má xúʼko̱ Jeobá mambáyáaʼ”
Jiámá, ndiéjunʼ gándoo mu̱ni̱ mu maku̱mu̱ún kuyala xá.
12 Asndu nákha dxámá rey Asá ninindxu̱u̱ mbáa xa̱bu̱ wabaaʼ ga̱jma̱a̱ támiñuu. Mbá xkri̱da índo̱ anu̱u̱ bi̱ nigumbiʼyuu Abías nikháñuu, ikhaa ndiyóo’ rí mariʼkuri̱ya̱a̱’, ikhú nigíʼdu̱u̱ niʼni gámbíin xúgíinʼ xándú. Ma̱ngaa, “niʼthúún bi̱ kúwá náa Judá rí mbuyaaʼ Jeobá, Dios ndrígu̱ún wajinʼ xiʼñúnʼ, ga̱jma̱a̱ dí munimbu̱ún Xtángoo ga̱jma̱a̱ kiʼtáñajunʼ” (2 Crón. 14:1-7). Ga̱jma̱a̱ índo̱ Zérah bi̱ ninindxu̱u̱ etíope nito̱ʼo̱o̱ náa jmbayuuʼ Judá gajmíi̱n mbá millón soldados, Asá nijmañuu rí maʼni ga̱jma̱a̱ nindo̱ʼo̱o̱ rí Jeobá mambáyúu. Niʼthúu̱n: “Oh, Jeobá ikháán natambañúún maski ajndu mbaʼin wéñuʼ o nguéjmi̱i̱n. Jeobá Dios ndrígúxu̱, atambáyuxu numuu rí naku̱mu̱xu kuyaaʼ ikháán”. Ajngáa dí mitsaanʼ rígi̱, nasngájma dí Asá ra̱ʼkhá tháán nigiʼdoo fe náa Jeobá rí ikhaa ma̱ndoo maʼni kríyaaʼ ikhaa ga̱jma̱a̱ xuajñuu. Asá nikumu̱u̱ kaʼyoo Anu̱u̱ bi̱ xtáa mekhuíí, ga̱jma̱a̱ “Jeobá niʼni gámbíin bi̱ etíopes” (2 Crón. 14:8-12).
Jiámá, ndiéjunʼ gándoo mu̱ni̱ mu maku̱mu̱ún kuyala xá.
13 Dí mataxmínaʼ gajmiáanʼ mbá millón soldados nindxu̱u̱ mingíjyúuʼ. Mú Asá nikumu̱u̱ kaʼyoo Jeobá, ikha jngóo niʼngo̱o̱. Mba̱yu̱u̱ʼ mbiʼi nda̱wa̱á, mbáa rey xkawiiʼ ndrígóo Israel bi̱ mbiʼyuu Baasá niʼnimíñúu rí maxíyáa. Maski ajndu rúʼko̱ tánindxu̱u̱ mbiiʼ wéñuʼ, mú raʼkhí kayuuʼ niʼni Asá rí támbáyuminaʼ náa Jeobá, ikhaa niʼthúu̱n mambáyúu rey Siria. Dí niraʼwíí maʼni rúʼko̱ ni̱ʼkha̱ kagu̱u̱ mbaʼa gamiéjunʼ. Ikha jngóo Jeobá nijmiuu gaʼyee Hananí mu maʼthúu̱n rígi̱: “Numuu rí nitambayuminaʼ náa rey Siria ga̱jma̱a̱ tatambáyuminaʼ náa Jeobá Dios ndrígáaʼ, ikha jngóo soldado ndrígóo rey Siria nigáñun náa ñawáanʼ”. Ga̱jma̱a̱ asndu mbiʼi rúʼko̱ Asá niʼni má xúʼko̱ guerra (2 Crón. 16:7, 9; 1 Rey. 15:32).
Jiámá, ndiéjunʼ gándoo mu̱ni̱ mu maku̱mu̱ún kuyala xá.
14 Ndiéjunʼ gándoo gájmañaaʼ náa xkridoo Asá rá. Dí ndayóoʼ ma̱nindxa̱a̱ʼ má xúʼko̱ xa̱bu̱ guabaaʼ ga̱jma̱a̱ rí makuma̱a̱ʼ xtayáá má xúʼko̱ Jeobá. Índo̱ nijnguáanʼ iyááʼ nitasngájma dí ra̱ʼkhá tháán xtaʼdáá fe náa ikhaa ga̱jma̱a̱ rí niku̱ma̱a̱ʼ xtayáá. Ga̱jma̱a̱ Jeobá ra̱ʼkhá tháán nidxuu dí nigruiguiín mu maraxtaa náa xuajñuu. ¡Ra̱ʼkhá tháán mitsaanʼ nindxu̱u̱! Ikha jngóo dí xúgi̱ ndayóoʼ dí matambáyuminaʼ má xúʼko̱ náa Jeobá. Mbáa makujmaa rí na̱nguá má nindxu̱u̱ gakhii índo̱ gátraʼwíí dí matani. Mú, gíʼdoo wéñuʼ numuu rí makumaaʼ xtayáá Jeobá, tséʼniúu má á mu náa matani gagiminaʼ, náa ñajunʼ o rí nandaaʼ matani náa vida ndrígáaʼ. Xátani xó má na̱ʼkha̱ náa edxa̱a̱ʼ atayáʼ ikha ndrígóo Biblia rí ma̱ndoo mambáyaaʼ ga̱jma̱a̱ atagíʼ matanimbánii (Prov. 3:5, 6). Ga̱jma̱a̱ xígi̱ matani ikháán rí Jeobá maʼdxuu ga̱jma̱a̱ a̱ngiu̱lú maguáʼnu mbuyamajkuaaʼ (atraxnuu 1 Timoteo 4:12).
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
Guʼni ñajunʼ Jeobá ga̱jma̱a̱ káxi̱ a̱jkiu̱lúʼ
7 Xú káʼnii gúʼyáá á mu nuʼni ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱lú ñajunʼ Jeobá rá. Ma̱ndoo muraximíjna̱lu: “Lá nanimbooʼ ka̱yo̱o̱ Jeobá maski ajndu naʼniúʼ mingíjyúuʼ ráʼ. Lá mayambáá mu congregación marigá rí kaʼwu rá.” Gundxaʼwamíjna̱ nguáthá tsiakii ndiyóoʼ Asá mu marígú ñajunʼ náa xiʼñúuʼ rá. Nguáná mbaʼyóoʼ rí xámiñulu xó má Asá. Mbá xkri̱da, ndiéjunʼ gúʼni á mu mbáa bi̱ kuʼyáá o mbáa bi̱ nambáxulúʼ gajmiúlú nakudaminaʼ mbá aʼkhá ga̱jma̱a̱ naguma expulsar náa congregación numuu rí tsítanga̱a̱ a̱jkiu̱u̱n rá. Lá muniʼñáʼ ruʼtháán xáʼ. Ndiéjunʼ gáʼthulúʼ muʼni a̱jkiu̱lú rá.