TAHAN HASORU PROBLEMA EKONOMIA
Uza osan ho matenek
Klaru katak bainhira sasán nia folin saʼe, neʼe bele lori susar ba ita hotu. Maibé iha duni buat balu neʼebé Ita bele halo atu ajuda Ita iha situasaun neʼe.
TANBASÁ IMPORTANTE?
Se Ita la koko atu uza osan ho matenek, ikusmai neʼe sei hamosu deʼit problema seluk no sei halo Ita estrese liután. Maski Ita iha osan uitoan deʼit, maibé iha buat balu neʼebé Ita bele halo atu ajuda Ita maneja Ita-nia osan.
SAIDA MAK ITA BELE HALO?
Halaʼo moris tuir buat neʼebé Ita iha. Se Ita halo nuneʼe, Ita bele sente kalma liu no sei iha osan atu uza ba situasaun oioin neʼebé karik bele mosu derrepente.
Atu ajuda Ita la gasta liu fali buat neʼebé Ita iha, diʼak atu hakerek osan neʼebé ita hetan no mós Ita-nia gastu. Tuirmai deside nanis buat neʼebé Ita presiza duni. Hakaʼas an atu halo tuir buat neʼebé Ita deside ona, maibé mós sai prontu atu halo mudansa bainhira Ita-nia saláriu ka sasán nia folin troka. Se Ita mak kaben-naʼin, Ita presiza koʼalia kona-ba neʼe ho Ita-nia kaben.
Sujestaun: Duké kredit sasán, diʼak liu sosa kotu kedas. Se Ita halo nuneʼe, neʼe sei ajuda Ita atu uza osan ho matenek no mós la debe osan. Se Ita rai osan iha banku, diʼak atu cek beibeik osan neʼebé tama no sai. Kuandu Ita hatene osan hira mak Ita iha, fasil liu ba Ita atu halo planu kona-ba oinsá atu uza osan no neʼe sei hamenus Ita-nia estrese.
Dala ruma la fasil atu la gasta osan demais. Maibé se Ita halo planu ho didiʼak, neʼe bele ajuda ita atu maneja Ita-nia osan no mós ajuda Ita atu la hanoin barak kona-ba neʼe.
Hakaʼas an atu halo didiʼak Ita-nia serbisu. Saida mak Ita bele halo atu la lakon serbisu? Ita bele halo buat sira tuirmai: Tama serbisu tuir oras. Hatudu hahalok diʼak iha serbisu-fatin. Prontu atu ajuda ema seluk no serbisu badinas. Hatudu respeitu ba ema seluk. Halo tuir regra sira no aumenta liután Ita-nia skill.
Keta gasta osan arbiru. Husu ba Ita-nia an: ‘Haʼu toman gasta osan ba buat neʼebé haʼu la presiza ka lae?’ Ema barak gasta sira-nia osan ba buat aat oioin hanesan droga, sigarru, tua, no mós joga osan. Toman sira-neʼe bele estraga saúde no mós halo sira lakon serbisu.
Rai osan ba tempu emerjénsia. Se bele, rai osan uitoan fulan-fulan atu bele uza ba situasaun emerjénsia, hanesan família ruma moras, lakon serbisu, ka kuandu buat ruma akontese derrepente. Hodi halo nuneʼe, Ita bele nafatin iha osan bainhira Ita presiza.