ฟาริสี
นิกายใหญ่นิกายหนึ่งของศาสนายิวในช่วงคริสต์ศตวรรษแรก ฟาริสีไม่ได้สืบเชื้อสายมาจากปุโรหิต แต่เป็นพวกที่ทำตามกฎหมายของโมเสสอย่างเคร่งครัดโดยเฉพาะในเรื่องหยุมหยิม และยกย่องคำสอนสืบปากเทียบเท่ากับกฎหมายของโมเสส (มธ 23:23) พวกเขาต่อต้านอิทธิพลของวัฒนธรรมกรีกและเชี่ยวชาญเรื่องกฎหมายของโมเสสกับธรรมเนียมต่าง ๆ ของชาวยิว พวกเขาจึงมีอำนาจมากในสังคม (มธ 23:2-6) ฟาริสีบางคนเป็นสมาชิกของศาลแซนเฮดรินด้วย พวกเขาชอบจับผิดพระเยซูเกี่ยวกับกฎวันสะบาโต เกี่ยวกับธรรมเนียมต่าง ๆ และตำหนิพระเยซูที่คบหากับคนบาปและคนเก็บภาษี มีฟาริสีบางคนเข้ามาเป็นคริสเตียนด้วย เช่น เซาโลจากเมืองทาร์ซัส—มธ 9:11; 12:14; มก 7:5; ลก 6:2; กจ 26:5