สำเนาพระคัมภีร์
คำนี้มักใช้หมายถึงสำเนาเก่าแก่ของหนังสือต่าง ๆ ในคัมภีร์ไบเบิลซึ่งเขียนด้วยมือทั้งแบบครบชุดและบางส่วน คำว่า “สำเนาพระคัมภีร์” มาจากคำละติน manu scriptus ซึ่งแปลว่า “เขียนด้วยมือ”
สำเนาพระคัมภีร์โบราณมักทำจากแผ่นหนังหรือกระดาษพาไพรัส ปกติแล้วแผ่นหนังทำจากหนังวัวหรือลูกวัว แกะหรือลูกแกะ แพะหรือลูกแพะ ส่วนพาไพรัสซึ่งเป็นกระดาษยุคแรก ๆ ทำมาจากต้นกกพาไพรัสโดยเฉพาะส่วนของไส้ในหรือเยื่อไม้ที่อยู่ตรงกลางปล้อง
ต้นฉบับคัมภีร์ไบเบิลหายสาบสูญไปนานแล้ว แต่ยังมีสำเนาที่เก่าแก่มากหลงเหลืออยู่ สำเนาที่มีชื่อเสียงที่สุดคือม้วนหนังสือทะเลตายซึ่งเป็นสำเนาพระคัมภีร์ภาคภาษาฮีบรู ม้วนหนังสือเหล่านี้บางม้วนรวมทั้งชิ้นส่วนบางชิ้นมีอายุย้อนไปถึงศตวรรษที่ 3 ก่อน ค.ศ. มีการกะประมาณว่ายังคงมีสำเนาพระคัมภีร์ภาคภาษาฮีบรูหรือข้อความบางส่วนถูกเก็บรักษาอยู่ในห้องสมุดต่าง ๆ ประมาณ 6,000 ชิ้น และสำหรับพระคัมภีร์คริสเตียนภาคภาษากรีก มีสำเนาในภาษากรีกประมาณ 5,300 ชิ้น และในภาษาละตินประมาณ 10,000 ชิ้น ไม่รวมภาษาอื่น ๆ อีกมากมาย