Ngeren mba Timen sha Mi ken Antakerada u Mkombo u Uma Wase man Tom Wase

NOVEMBA 5-11

“M Hemba Doon We Ishima a Mbana?”

(Yohane 21:1-3) Ken masejime u akaa ne Yesu shi pase iyol Na hen mbahenen Nav hen zegemnger u Tiberia. Gbenda u A pase iyol Na yô, lu nahan: ² Ve cii ve lu her imôngo, lu Shimon Peteru man Toma, u i yilan un er Didimu la, man Natanael u a due ken Kana Galilia la, man ônov mba Sebedeu, man shi mbahenen Nav uhar mbagenev kpaa. ³ Shimon Peteru kaa a ve er: Me za kôr ishu. Ve kaa a na er: Se kpaa, sé za a we imôngo. Tsô ve due, ve nyôr ken tsô; hen tugh mbura cii ve kôr ma kwagh ga.

(Yohane 21:4-14) Sev mbu ngur aven yô, Yesu tile sha kpe u zegemnger; kpa mbahenen fa er i lu Yesu ga. ⁵ Tsô Yesu kaa a ve er: Mbayev, ne mba a ma kwaghyana? Ve gema ve kaa a Na er: Ei. ⁶ A kaa a ve er: Wa nen kper ken uwegh ku yanegh ku tsoogh, tsô né zua a mi. Tsô ve wa kper, man ve kera fatyô u kpelan un ga, sha ci u ishu i ngee yum yô. ⁷ Nahan orhenen u a doo Yesu ishima la, kaa a Peteru er: Ka Ter je. Shimon Peteru ongo er i lu Ter je yô, a fiir ikondo, gadia lu idyelegh, a guusu shin zegemnger. ⁸ Kpa mbahenen mbagenev va shin wantso, gadia ve lu a kpetar ica ga, lu er aseva deri uhar nahan, ve gba kpelan kper a ishu. ⁹ Tsô mba dugh sha tar yô, ve nenge akausu her a ishu sha mi, kua bredi kpaa. ¹⁰ Yesu kaa a ve er: Pande nen ishu i ne ker hegen ne, va nen a mi. ¹¹ Shimon Peteru za kpela kper, due a mi sha tar, iv a uzegembaishuuv deri man akunduahargber kar utar; er i ngee nahan kpaa mayange kper ande ga. ¹² Yesu kaa a ve er: Va, va ya nen kwagh. Man mô u mbahenen cihi u pinen Un er: Ka We ana? ga; gadia ve fa er i lu Ter yô. ¹³ Tsô Yesu va, va tôô bredi, na ve, man ishu nahan kpaa. ¹⁴ Ngun ka mande u Yesu u sha kwa tar u A ande hen mbahenen Nav er A nder shin mbakpenev la.

(Yohane 21:15-19) Mba ye kwagh kera yô, Yesu kaa a Shimon Peteru er: Shimon, wan u Yona, M hemba doon we ishima a mbana? A kaa a Na er: Een, Tere, U fa er U doom yô. A kaa a na er: Koson Mo aniyôngov Av. ¹⁶ A shi A pine un sha kwa har er: Shimon wan u Yona, M doo u ishima? A rumun er: Een, Tere, U fa er U doom yô, A kaa a na er: Kuran iyôngo Yam. ¹⁷ A pine un sha kwa tar er: Shimon, wan u Yona, M doo wee? Ishima vihi Peteru sha ci u A pin un sha kwa tar er: M doo wee, yô. Tsô a kaa a Na er: Tere, U fa akaa cii, U fa er U doom yô. Yesu kaa a Na er: Koson iyôngo yam. ¹⁸ Mimi mimi je, M kaan we ne, zum u u lu iyev la, u zeren kwange iyol you, u zenden sha ishima you; kpa zum u ú va bee iyol yô, ú naregh ave, orgen nana zer u, nana za a we hen ape i doo u ga yô. ¹⁹ A ôr kwagh ne nahan lu sha inja i kuugh i una civir Aôndo a mi yô. Kaan ngun nahan yô, A kaa a na er: Dondo sha a Mo.

nwtsty ngeren mba henen kwagh a mi ken Yoh 21:15, 17

Yesu kaa a Shimon Peteru ér: Iliam i Yesu a Peteru yange i za hemen shighe u Peteru nyiman Yesu kwa tar ica lu a gba ga la. Yesu pine Peteru mbampin kwa kimbir kimbir u fan gbenda u Peteru nenge un la, zan zan je yô, “Ishima vihi Peteru.” (Yoh 21:17) Ken takerada u Yoh 21:15-17 la, i er tom a asemberatii ahar kposo kposo a tesen ieren a ken zwa Grika la; i hiihii la ér a·ga·paʹo, i i gem i ér hemba doon shin doo u ishima gayô m doo wee la, man i sha uhar la di ér phi·leʹo, i i gem i ér u doom la. Yesu pine Peteru kwa har ér: “M doo u ishima?” Sha ashighe a ahar ne cii, Peteru lumun a ishima i môm ér Yesu ‘doo’ un ishima. Shi Yesu mase pinen Peteru sha kwa tar ér: “M doo wee?” Peteru shi lumun ér a doo un ishima. Hanma shighe u Peteru una kaa a Yesu ér a doo un ishima cii yô, Yesu a ôr var var ér, m doo u un doo Peteru ishima la a mgbegha un u koson shi “kuran” mbahenen mba Yesu ken jijingi, mba heen ne i yer ve ér anyôngov shin “iyôngo” la. (Yoh 21:16, 17; 1Pe 5:1-3) Yesu de ér Peteru a lumun kwa tar ér un doo un ishima, maa a wa un tom ér a nengen sha iyôngo na. Sha nahan yô, Yesu tese wang ér, er Peteru nyiman un kwa tar nahan kpa, un de un a kwaghbo la je akpelan nga ga.

M hemba doon we ishima a mbana?: Sha kwagh u atindi a zwaa a tese yô, ishember i “hemba doon we a mban” la a fatyô u kaven i sha gbenda môm tseegh ga. Mbafantakerada mbagenev hemba soon ér i pase inja i mkaanem man ér “m hemba doon we ishima a mbahenen mbagen mbana?” shin “m doo u ishima hemba er m doo mbahenen mban ishima laa?” Nahan kpa, a shi nan kpa, inja i mkaanem man ér “m hemba doon we ishima a akaa nee?” inja na yô, ka ishu i yange ve kôr la shin akaa a a gbe a zough sha tom u kôron ishu je la. Kohol cii yô, ka inja er ivur ne ngi kaan ér: ‘M hemba doon we ishima a uyôughyôughmbaakaav shin akaa agene? nahan; man aluer ka nahan yô, koso anyôngov av.’ Mpin la lu sha inja vough sha ci u kwagh u Peteru vanden eren la. Er Peteru lu môm ken mbahenen mba Yesu mba hiihii mbara nahan kpa (Yoh 1:35-42), yange de akaa cii dondo sha Yesu fese je ga. Kpa hide yem ishukôron. Iwer ngi kar yô, Yesu yila Peteru kaa a na ér a de zege kpenga u lu eren la, a za hingir u “kôron ior.” (Mt 4:18-20; Lu 5:1-11) Shi Yesu va kpen kera yô, fese je maa Peteru kaa ér un ngu yemen ishukôron, maa mbaapostoli mbagenev kpa dondo un. (Yoh 21:2, 3) Sha nahan yô, a shi nan kpa Yesu soo ér Peteru a fa ér gba u una tsua kwagh u a soo u eren la jighilii: Una tsua u veren kpenga na u kôron ishu la hiihii ken uma er ishu i i ta ve tihi sha ishi laa, shin una hemba veren ishima sha tom u ken jijingi u koson iyôngo i Yesu shin mbadondon un laa?—Yoh 21:4-8.

sha kwa tar: Peteru yange nyiman Ter na kwa tar; nahan Yesu kpa, na un ian i pasen er ishima i lu un ker la kwa tar. Er Peteru er kwagh ne yô, Yesu kaa a na ér a tesen dooshima la sha u vanden veren akaa a ken jijingi hiihii a hanma kwagh ugen cii. Lu u Peteru man anmgbianev mba vian ken jijingi mbagen vea lu koson shi taver shi kuran iyôngo i Kristu i jighjigh i i lu dondon un la. Er i shighe ve mkurem nahan kpa, lu u a za hemen u koson ve ken jijingi her.—Lu 22:32.

Ker Akaainjaa a ken Bibilo

(Yohane 20:17) Yesu kaa a na er: De benden Mo ave iyol ga, gadia M ngu a kôndo M yem sha Ter ga; kpa za hen anmgbianev Av, za kaa a ve wer: M ngu kôndon sha Terem man Ter wen, Aôndo Wam man Aôndo wen kpaa.

nwtsty ngeren u henen kwagh a mi ken Yoh 20:17

De benden Mo ave iyol ga: A fatyô u kaan ér ishember i tesen ieren i ken zwa Grika i haʹpto·mai la ngi ôron kwagh “u sôsom a kwagh” shin “benden shin varen a kwagh.” Mbamgem mba Bibilo mbagenev gema mkaanem ma Yesu man ér: “De benden a mo ga.” Nahan kpa, Yesu lu vendan a Maria Magedalena ér a de benden a na tsô kpaa ga ze, sha ci u yange venda a kasev mbagenev mba ve nenge a na shighe u nder shin ku ve, “Ve va gba Un ave angahar” la ga. (Mt 28:9) Ka inja er Maria Magedalena lu cian ér Yesu sôôn kôndon yemen sha nahan. Er sar un tsung u lun vea Ter na Yesu yô, a kôr un gbang lumun u pasen ga. Er Yesu soo ér Maria a fa ér ka a kuma u una yem ga yô, Yesu kaa a Maria ér, a de benden un ave iyol ga, kpa a za hen mbahenen nav a za pase ve er un nder shin ku yô.

(Yohane 20:28) Toma gema kaa a Na er: Terem man Aôndo Wam.

nwtsty ngeren u henen kwagh a mi ken Yoh 20:28

Terem man Aôndo Wam: A fatyô u geman ishember i ho the·osʹ i i til sha ityough ki “Terem man Aôndo Wam” ne kpôghôô ér “Ter u wam man Aôndo u wam!” Mbafantakerada mbagenev nenge ér yange i ôr mkaanem ma tesen iyol i kpiligh ne a Yesu, kpa jighilii yô, i lu ôron ma a Ter na Aôndo. Mbagenev senge ér ken zwa Grika yô, ishember ne tese ér yange i lu ôron mkaanem man a Yesu jighilii. Aluer ka nahan kpa, a hemba kaven inja i ishemberkwaghôron i “Terem man Aôndo Wam” la, sha kwagh u i lu ôron van ve i va ter i ken Ruamabera u Aôndo a ne i nger la cii. Er ngeren la a tese ér Yesu vande tindin mbahenen nav loho ér, ‘M ngu kôndon sha Terem man Ter wen, Aôndo Wam man Aôndo wen kpaa’ yô, ityôkyaa i môm ngi i kaan ér Toma hen ér Yesu ngu Aôndo u hemban agee ga. (Nenge ngeren u henen kwagh a mi ken Yoh 20:17.) Toma vande ungwan er Yesu er msen hen ‘Ter’ na, yila un ér “Aôndo u mimi tswen” yô. (Yoh 17:1-3) Nahan, alaghga Toma yila Yesu ér “Aôndo Wam” sha ci u atôakyaa a a dondo ne: Yange nenge Yesu ér ngu ‘aôndo’ kpa ka Aôndo u hemban agee la ga. (Nenge ngeren u henen kwagh a mi ken Yoh 1:1, NW.) Shin alaghga yila Yesu sha gbenda shon môm u mbacivir Aôndo mba sha ayange la yilan mbatyomov mba Yehova tindin ve ér ve za ôr loho la, er i nger ken Ruamabera u ken Zwa Heberu nahan. Alaghga tsô, Toma fa ngeren mba ior shin ashighe agen ior mba ve nger ngeren mba shon la, ve lam a ortyom u i tindi nan ér nana za ôr loho la, inja er nan ngu Yehova Aôndo yô la. (Nenge Ge 16:7-11, 13; 18:1-5, 22-33; 32:24-30; Mbaj 6:11-15; 13:20-22.) Sha nahan yô, alaghga Toma yila Yesu ér “Aôndo Wam” u tesen ér ngu or u Aôndo tindi un yô, kua orshua u Aôndo u mimi.

Bibilo i Ôron

(Yohane 20:1-18) Tsô sha iyange i Lahadi la, Maria Magedalena va hen uwar la pepe, shi mgbeghôô, tsô a nenge i tôô iwen i sha uwar la kera. 2 Nahan a gber ayem, a za hen Shimon Peteru man orhenen ugen u a doo Yesu ishima la, a za kaa a ve er: I dugh Ter ken uwar kera, man se fa henpe i ze ver Un ga. 3 Tsô Peteru due man orhenen ugen la kpaa, ve za hen uwar la. 4 Ve uhar ve gba yevese imôngo; orhenen ugen la kar Peteru, vande za aren hen uwar la. 5 Ngurum nengen ker yô, a nenge i ver akondo lu her kpa a nyôr ga. 6 Tsô Shimon Peteru u a lu van un ken ijime la kpaa va, kar nyôr ken uwar la, a nenge i ver akondo lu her. 7 Kpa adikpo u a lu Un sha ityou la, lu a akondo angara imôngo ga, kpa i lu ijiir igen kposo i hure un. 8 Tsô orhenen ugen u vande van hen uwar la, kpaa nyôr; nengen nahan yô, a na jighjigh je. 9 Gadia ve lu a kav icighanruamabera u a kaa er, Una nder shin mbakpenev keng la ga. 10 Nahan mbahenen mbara shi hide hen ya ve. 11 Kpa Maria tile hen uwar la ken won, lu vaan. Ngur vaan yô, a ngurum a gbir ashe ken uwar, 12 a nenge a mbatyomov mba Shaav uhar ve haa akondo a pupuu iyol, ve tema, u môm sha ityou, u môm shin angahar her ape ikom u Yesu i vande lun la. 13 Tsô ve kaa a na er: Kwase, ka nyi u vaa? A kaa a ve er: Ka sha ci u ve tee Terem kera yô, man m fa ijiir i ve za ver Un la ga. 14 Kaan nahan yô, a gema ashe ken ijime, a nenge Yesu tile her, kpa a fa er i lu Yesu ga. 15 Yesu kaa a na er: Kwase, ka nyi u vaa? U ngu keren ana? Kpa un lu er ka orsule, nahan a kaa a na er: Tere, aluer Wea tôô Un yô, kaam ape U za ver yô, m̱ za m̱ za tôô. 16 Yesu kaa a na er: Maria! A gema ishigh, a kaa a Na ken zwa u Heberu er: Raboni, inja na yô er: Ortesen. 17 Yesu kaa a na er: De benden Mo ave iyol ga, gadia M ngu a kôndo M yem sha Ter ga; kpa za hen anmgbianev Av, za kaa a ve wer: M ngu kôndon sha Terem man Ter wen, Aôndo Wam man Aôndo wen kpaa. 18 Maria Magedalena za, za kaa mbahenen er un nenge a Ter, man er A ôr un akaa ne kpaa.

NOVEMBA 12-18

“Icighan Jijingi Sen sha Tiônnongo u Kristu”

(Aerenakaa 2:1-8) Tsô iyange i Pentekosti kom yô, ve cii ve kohol ijiir i môm. ² Fese nahan ihuran due sha, lu er ijeverahumbe nahan, iv ken iyou i ve tema ker la cii. ³ Tsô ve nenge iniombor er ka i usu nahan, samber tema sha hanmô ve ser ser. ⁴ Ve cii i iv ve a Icighan Jijingi, ve gba ôron kwagh ken ijô igen er Jijingi na ve u ôron yô. ⁵ Yô, Mbayuda mbagenev tema ken Yerusalem, ve lu mbacian Aôndo, ve due ken akuraior a sha won cii. ⁶ Mba ongo ihuran la yô, ikpelaior cii kohol, kondo ve iyol sha ci u hanma or nan lu ungwan er ve lu ôron kwagh ken zwa u nan yô. ⁷ Nahan kondo ve iyol, shi kpiligh ve iyol kpaa, ve gba kaan er: Nenge ase, mba ve lu ôron kwagh nahan ne cii ka Mbagalilia gaa? ⁸ Er nan man se ongo hanmô ve ôron kwagh ken zwa wase u i mar se a mini?

(Aerenakaa 2:14) Tsô Peteru mough, tile sha a mba pue kar môm mbara, a genger imô, a ôr kwagh a ve er: Ne Mbayuda, man ne cii, mba ne tem ken Yerusalem kpaa, kwagh ne a̱ wanger ne, ver nen ato sha kwaghôron wam kpaa.

(Aerenakaa 2:37) 37 Tsô, zum u ve ungwa kwagh ne nahan yô, sôô ve ken ishima, nahan ve kaa a Peteru kua mbaapostoli mbagenev er: Ne anmgbianev, tsô sé er nena?

(Aerenakaa 2:38) ³⁸ Nahan Peteru kaa a ve er: Gema nen asema, i̱ er hanmô wen batisema ken iti i Yesu Kristu sha mde u asorabo a en, tsô né ngohol Icighan Jijingi iwua je.

(Aerenakaa 2:41) Mba ve rumun kwaghôron na la i er ve batisema; sha iyange la i seer ior er dubu utar nahan.

(Aerenakaa 2:42-47) Tsô ve kange asema sha ityesen i mbaapostoli man ken mzoughshima, man ken mcoon u bredi, man ken msen u eren kpaa. ⁴³ Mciem gba sha hanma or u uma, man shi i er akaa a kpilighyol man uivande kpishi sha ikev i mbaapostoli. ⁴⁴ Mba ve na jighjigh la cii lu imôngo, man akaa a ve lu a mi cii kpaa ve nungwa hingir kwagh môm. ⁴⁵ Ve tee akaa a ve man inyarev vev, ve kar ayol a ve sha gbayol u hanma or. ⁴⁶ Ve zer kohol ken tempel ayange ayange, ve coon bredi sha uya vev ser ser, ve yaan kwagh a iember man a ishima i wang, ⁴⁷ ve lu wuese Aôndo, ior cii kpaa lu rumun ve. Ter lu seer mba i lu yiman ve la sha iyenge ve ayange ayange.

w86-E 12/1 29 ¶4-5, 7

Uiyua Mba Nan Msaanyol

Sha iyange i hiihii i i ver tiônnongo u Kristu ken inyom i 33 la, iorov 3,000 mba i sember eren ve batisema, ve hingir Mbakristu la, ‘na ayol a ve akaa, shi ya bredi shi er msen imôngo.’ Sha ci u ityôkyaa i injaa i nyi? Sha ci u kwagh ne a wase ve u seer taver jighjigh u ve sember nan la sha u zan hemen u ‘kangen asema sha ityesen i mbaapostoli’ la.—Aerenakaa 2:41, 42.

Mbayuda kua mba ve nyôr a nyôr Mbayuda la, yange ve va ken Yerusalem a awashima u tsan ker sha shighe u Iniongo i Pentekosti la tseegh. Kpa mba ve va hingir Mbakristu la yô, sar ve tsung u tsan shighe gôgônan sha er vea seer taver jighjigh ve u he la yô. Kwagh ne maa va a zayol sha ci u gba u a ker kwaghyan man ijiir i tsan sha ci ve fese je. Mbavannya mbagenev lu a inyaregh kpishi ga, mbagenev di lu a mi. Nahan i kohol akaa a iyolough a kwagh gba ve a mi la, maa i kar mba ve lu a kwagh ave kpishi ga la.—Aerenakaa 2:43-47.

Lu sha ishima ve ve tee akaa a ve cii, ve kar ior ye, yange i kighir ve ga. Yange i kaa ér, saa ior ve tee akaa a ve shin ve er iyua ga; shi i er kwagh ne sha u ior ve gba ican ga. Kwagh ne ngu tesen ér yange i soo ér mba ve hemba lun a kwagh ave ve la ve tee akaa a ve cii, maa ve hingir mbaatsanev ga. Kpa, lu mhôônom ma ve lu a mi sha mba ve na jighjigh a ve imôngo la man mlu u ve lu ker hen shighe ne la na ve, ve tee akaa a ve, maa ve er iyua sha hanma kwagh u ve zua a mi la cii, sha er vea na kwagh u gba u a va a mi u suen akaa a Tartor la ye.—Nenge 2 Mbakorinte 8:12-15.

Ker Akaainjaa a ken Bibilo

(Aerenakaa 3:15) Ne wua Tor u uma, kpa Aôndo nder Un shin mbakpenev; se yô, se mba mbashiada sha kwagh ne.

it-2-E 61 ¶1

Yesu Kristu

“Tor u uma.” Kristu Yesu yange tese ieren i Ter na i zungwen mhôônom la, sha u nan nagh sha uma na u vough la. Kwagh ne na yô, hingir u Kristu vea mbadondon un mba a tsough ve la vea za hemen vea na sha, shi hingir u mbagenev vea lu shin tar sha ikyev i hemen u Tartor na la. (Mt 6:10; Yoh 3:16; Ef 1:7; Heb 2:5 nenge itinekwagh i ken zwa Buter i RANSOM la, ken takerada u Insight on the Scriptures.) Sha nahan yô, a hingir “Tor [shin “Prince,” ken Bibilo i KJ man JB] u uma” sha ci u uumace cii. (Aer 3:15) Inja i ishember i ken zwa Grika i i er tom a mi heen ne jighilii yô ér, “orhemen u vesen,” shi lu ishember ne i môm i er tom a mi u ôron kwagh u Mose (Aer 7:27, 35) ér ngu “orhemen” ken Iserael ye.

(Aerenakaa 3:19) Yô, zamber nen man gema nen ishima, sha u i̱ ese asorabo a en kera, man sha u ashighe a myôhôryol a sha ishigh ki Ter kpaa a̱ va sha a ven yô;

Bibilo i Ôron

(Aerenakaa 2:1-21) Tsô iyange i Pentekosti kom yô, ve cii ve kohol ijiir i môm. 2 Fese nahan ihuran due sha, lu er ijeverahumbe nahan, iv ken iyou i ve tema ker la cii. 3 Tsô ve nenge iniombor er ka i usu nahan, samber tema sha hanmô ve ser ser. 4 Ve cii i iv ve a Icighan Jijingi, ve gba ôron kwagh ken ijô igen er Jijingi na ve u ôron yô. 5 Yô, Mbayuda mbagenev tema ken Yerusalem, ve lu mbacian Aôndo, ve due ken akuraior a sha won cii. 6 Mba ongo ihuran la yô, ikpelaior cii kohol, kondo ve iyol sha ci u hanma or nan lu ungwan er ve lu ôron kwagh ken zwa u nan yô. 7 Nahan kondo ve iyol, shi kpiligh ve iyol kpaa, ve gba kaan er: Nenge ase, mba ve lu ôron kwagh nahan ne cii ka Mbagalilia gaa? 8 Er nan man se ongo hanmô ve ôron kwagh ken zwa wase u i mar se a mini? 9 Ka Mbaparta man Mbamede man Mbaelam kua mba ve tem ken Mesopotamia man Yudia man Kapadoshia man Pontu man Ashia, 10 kua Ferigia man Pamfilia man Igipiti man tar u Libia u hen Shirene la, man shi Mbaromanu mba ve va a va inya ne, ka Mbayuda man mba ve nyer a nyôr nongo u Mbayuda yô, 11 Mbakrete man Mbaarabia kpaa, se ungwa ve ôron uzegembaakaav mba Aôndo ken ijô yase je. 12 Ve cii kondo ve iyol man nzughul ve kpaa, tsô ve kaa ayol a ve er: Kwagh ne wa inja nana? 13 Kpa mbagenev gema naha tar, kaa er: Ve ma wain u nyohon ngee yum. 14 Tsô Peteru mough, tile sha a mba pue kar môm mbara, a genger imô, a ôr kwagh a ve er: Ne Mbayuda, man ne cii, mba ne tem ken Yerusalem kpaa, kwagh ne a̱ wanger ne, ver nen ato sha kwaghôron wam kpaa. 15 Mban mba hunden msôrom er ne henen nahan ga, gadia ka ahwa ataankaranyiin pepe tsô. 16 Kpa ngun ka kwagh u profeti Yoel lu kaa er: 17 Kape á lu sha ayange a masetyô je ra, kape Aôndo A kaa la, Me haa Jijingi Wam sha uumace cii, ônov enev mba nomso man mba kasev vea ôron kwaghôron u profeti, ikaior yen ia nenge mbampase mba sha mnenge. Mnyam maa cien mbatamen enev kpaa. 18 Mbatomov Av mba nomso man mba kasev kpaa, sha iyange la, Me haa Jijingi Wam sha a ve, vea ôron kwaghôron u profeti. 19 Me er akaa a kpilighyol sha kwavaôndo kua uivande shin tar: awambe man usu man mnyim ma kôndon Sha. 20 Á gema iyange ia hingir ime, uwer kpaa ua hingir awambe, man iyange i Ter i vesen i cier iyol ia va ye. 21 Nahan á hingir u hanma or u nan yer sha iti i Ter yô, nana war.

NOVEMBA 19-25

“Ve Za Hemen u Ôron Kwaghôron u Aôndo Vangertiôr”

(Aerenakaa 4:5-13) Tsô kper nan yô, mbavesen vev man mbatamen vev man mbangeren vev ve kohol ken Yerusalem; ⁶ Ana, zegepristi kpaa lu her, man shi Kayafa man Yohane kua Alekesander man shi mba ve lu ken nongo u zegepristi la cii. ⁷ Mba veren ve her atô yô, ve pine ve er: Ka sha hanma tahav man shi ka ken iti i an ne er kwagh nee? ⁸ Nahan er Peteru iv a Icighan Jijingi yô, a kaa a ve er: Ne mbavesen mba nongoior ne man ne mbatamen, ⁹ aluer mba tôvon hen vese nyian sha kwagh u doon u i er oruange man nan wer la yô, ¹⁰ kwagh ne a̱ hingir ken igbar her a ven cii man shi hen nongoior u Iserael cii kpaa, ka ken iti i Yesu Kristu Ornasareti, u ne mande Un sha terankon, u Aôndo nder Un shin mbakpenev la, ka sha ci Na man or ne a til sha ishigh yenegh heen wanger wanger nahan ye. ¹¹ Ngun ka iwen i ne mbamaan ne laha i, kpa i gema i, i hingir sha zongo. ¹² Man shi myom ngu ken ma or ugen kpaa ga; gadia ma iti igen i i ne ior i á yima se a mi keng yô, ngi sha won kpaa ga. ¹³ Tsô mba nengen vangertiôr u Peteru vea Yohane, man shi mba kaven er ve lu ior mba fan takerada yum kpaa ga, ve lu ior mba lun sha kwarikaa ga yô, kpiligh ve iyol, ve kav er ve luun a Yesu ityô yô.

w08-E 9/1 15, ngeren u kiriki

Akaaôron a sha Zwa Hingir Ngeren mba Icighanegh—Kwaghngeren man Mbakristu Mba sha Ayange a Mbaapostoli La

Mbaapostoli Yange Ve Lu Ior Mba Fan Takerada Gaa?

Shighe u mbahemenev man mbatamen mba ken Yerusalem nenge “vangertiôr u Peteru vea Yohane, man shi mba kaven er ve lu ior mba fan takerada yum kpaa ga, ve lu ior mba lun sha kwarkyaa ga yô, kpiligh ve iyol.” (Aerenakaa 4:13) Mimi je, mbaapostoli yange ve fa u ôron takerada ga shin u ngeren ga kuaa? Bibilo i The New Interpreter’s la, ôr kwagh sha ikyaa ne kaa ér: “A shi nan kpa, gba u se nenge mkaanem ma i ôr heen ne kpôghôô inja ér Peteru [man Yohane] yange ve za makeranta ga, nahan ve fa u ngeren shin ôron takerada ga ze. Kpa ma ôron mkposo u vesen u lu hen atô u mbafantakerada kpishi mba ve tema u ôron ijir man mbaapostoli la.”

(Aerenakaa 4:18-20) Tsô ve yila ve, ve ta ve icin er, mayange ve̱ de kera ôron ma kwagh ken iti i Yesu ga shin ve̱ de kera tesen kwagh ken iti Na kpaa ga. ¹⁹ Kpa Peteru man Yohane gema kaa a ve er: Aluer a lu vough sha ishigh ki Aôndo u sé hemba wan ne iko a Aôndo yô, kaa nen ase! ²⁰ Gadia se yô, se fatyô u den u ôron kwagh u se ongo man se nenge ne ga.

(Aerenakaa 4:23-31) Mba pase ve mba toho yô, ve za hen ior ve, ve za ôr akaa a upristi mba tamen man mbatamen ve er a ve cii. ²⁴ Tsô mba ongo nahan yô, ve genger amo ve sôn Aôndo a ishima i môm er: Tere, ka We u U er Sha man tar man zegemnger kua akaa a a lu ken ve cii kpaa ye. ²⁵ Man shi U kaa sha Icighan Jijingi sha ikev i ter wase Davidi, wanakiriki Wou Wer: Ka nyi man atôatyev a zough num, man akuraior kpaa a henen ugbilinmbaakaava? ²⁶ Utor mba sha won ve mough ahendan, mbavesen kpaa ve zua imôngo, ve hendan a Ter kua shi a Kristu Na kpaa. ²⁷ Gadia mimi je, ken gar ne Herode man Pontiu Pilatu kohol a atôatyev man nongoior u Iserael cii imôngo sha Wanakiriki Wou, Yesu, u U shighe Un mkurem la, ²⁸ sha u vea er akaa a uwegh Ough man awashima Wou vande veren cii er á er yô. ²⁹ Hegen yô, Tere, nenge myange ve ne, yô, na ikpan You ne ve̱ ôr kwagh vangertiôr, ³⁰ er Ú naregh uwegh Ough sha u been angev, man er á er uivande man akaa a kpilighyol ken iti i Icighan Wanakiriki Wou, Yesu. ³¹ Tsô mba eren msen kera yô, ijiir i ve kohol her la, i tenger, ve cii i iv ve a Icighan Jijingi, ve gba ôron kwaghôron u Aôndo vangertiôr.

it-1-E 128 ¶3

Apostoli

Tom u I Eren ken Tiônnongo u Kristu Yô. Icighan jijingi u Aôndo u sen sha mbaapostoli sha iyange i Pentekosti la, taver ve ishima kpishi. Mtom ma mtaan ma hiihii ma Aerenakaa a Mbaapostoli la, pase er mbaapostoli lu a vangertiôr tsung shi mciem gba ve iyol u yôôn loho u dedoo man mnder u Yesu shin ku la ga yô, shin er mbahemenev vev wuhe ve shi gbidye ve shi anger ve a ku nahan je kpaa. Pentekosti been kera ica i gbe ga yô, mbaapostoli hii u hemen sha gbenda u vesen, sha iwasen i tahav mbu icighan jijingi, man kwagh ne na yô, ior hemba seer ken nongo u Kristu cii. (Aer 2:41; 4:4) Sha hiihii la, ve lu pasen kwagh ken Yerusalem, maa ve samber ve nyôr ken Samaria, shighe kar yô, gba u vea pase kwagh a ar sha akighir a tar cii hen shighe ve la.—Aer 5:42; 6:7; 8:5-17, 25; 1:8.

Ker Akaainjaa a ken Bibilo

(Aerenakaa 4:11) Ngun ka iwen i ne mbamaan ne laha i, kpa i gema i, i hingir sha zongo.

it-1-E 514 ¶4

Iwen i sha Zongo

Pasalmi 118:22 pase wang nahan ér, iwen i mbamaan ve venda i la ia hingir iwen “i sha zongo” (i yila ishember ne ken zwa Heberu ér, roʼsh pin·nahʹ). Yesu yange ôr kwaghôron u profeti ne shi kar un sha iyolna ér un ngu “iwen i sha zongo” la (ken zwa Grika yô, i gema ishember ne ér, ke·pha·leʹ go·niʹas, inja na yô ér, iwen i sha kur). (Mt 21:42; Mr 12:10, 11; Lu 20:17) Er iwen i sha ityough ki kwaghmaan ka i lu tseer tseer nahan, kape Yesu Kristu kpa a lu iwen i sha kur i tiônnongo u Kristu u mba i shigh ve mkurem, u i tôô un i kar sha tempel u ken jijingi je la. Peteru shi yange ôr mkaanem ma ken Pasalmi 118:12 la sha Kristu, u tesen ér Yesu lu “iwen” i ior venda i, kpa Aôndo gema tsua un ér a hingir “iwen i sha zongo” yô.—Aer 4:8-12; shi nenge 1Pe 2:4-7.

(Aerenakaa 5:1) Kpa orgen u i yilan un iti ér Anania la, kua kwase na Safira, a tee sule

Bibilo i Ôron

(Aerenakaa 5:27-42) Mba ve a ve yô, ve ver ve sha ishigh ki mkohol. Tsô zegepristi kaa a ve er: 28 Se ta ne icin gbang gbang ser: De kera tesen nen ken iti ne ga ga? Nenge, ne iv Yerusalem a ityesen yen, ka ne pe haan se ibo iyol sha ku u Or ne. 29 Kpa Peteru man mbaapostoli mbagenev gema kaa er: Ka u sé hemba ungwan imo i Aôndo keng a imo i ior. 30 Aôndo u uter asev A nder Yesu u ne wua Un ne mande Un sha kon la. 31 Ka Un je Aôndo kende Un sha sha uwegh Nagh ku yanegh sha u A̱ lu Orhemen man Oryiman, sha u A̱ na Iserael mgemshima man A̱ de ve asorabo kpaa ye. 32 Man se mba mbashiada sha akaa ne, kua Icighan Jijingi kpaa u Aôndo na mba ve ongo imo Na la. 33 Mbara mba ongo nahan yô, asema gba ve awambe je, lu ve ka wuan ve. 34 Kpa Orfarishi ugen lu, iti na er Gamaliel, lu ortesenatindi lu a icivir hen nongoior la cii, a mough a tile sha ken mkohol la, a kaa er, i̱ due a ior mbara ken won teghelee; 35 tsô a kaa a ve er: Ne ior i Iserael, kura nen ayol a en sha kwagh u ne nenge u eren a ior mban ne. 36 Gadia sha ayange a a kar la Teuda mough, yila iyol na er un ngu ma kwagh je; ior mbagenev nyôr nongo a na, iyenge ve lu er deri unyiin nahan. I wua un, nahan mba ve ungwa imo na cii, i num ve, ve kera lu ma kwagh ga. 37 Ka tse yô, Yuda, or u Galilia, mough di sha ayange a ngeren ior la, ulugh mbagenev ken ijime na; un kpaa va saa ishe; mba ve dondo un ityô cii, sambe. 38 Hegen yô, m ngu kaan ne: De nen ior mban kera tsô; gadia aluer mhen ne shin tom ne ua lu u ior yô, ua bunde; 39 kpa a lu u Aôndo yô, né fatyô u bunden u ga, alaghga á va hingir er ne mba nôngon num kuan Aôndo je kpaa. 40 Nahan ve rumun imo na la. Tsô ve yila mbaapostoli mbara, ve gbidye ve, ve shi ve ta ve icin er ve̱ de kera shi ôron kwagh ken iti i Yesu ga; tsô ve pase ve, ve tuhwa. 41 Nahan ve due ken mkohol la kera, ve gba ember sha er i nenge er ve kuma u yan ican i aheenegh sha ci u iti la yô. 42 Hanma iyange kpaa ve lu gban uwer ga sha u tesen man u ôron ken tempel man ken uya er Yesu ka Kristu.

NOVEMBA 26–DISEMBA 2

“I Kar Tiônnongo u Kristu U He La”

(Aerenakaa 6:1) Tsô sha ayange la er mbahenen lu ngeen yô, ahon gba Mbayuda mba ve lu ken Mbagrika la a Mbaheberu sha ci u i wa kasev mba côgholov vev iko sha gbayol ve u ayange ayange ga yô.

bt-E 41 ¶17

“Ka u Sé Hemba Ungwan Imo i Aôndo Keng”

¹⁷ Tiônnongo u i sember veren un ne, va tagher ishigh a kwagh u zan un iyol. Lu nyi kwagha? Mbahenen kpishi mba i er ve batisema la, lu mbavannya ken Yerusalem, man ve soo u seer tsan shighe naleghaa henen kwagh man vea hide a yem ye. Mbahenen mba ve lu ken Yerusalem la, er iyua sha inyar sha er vea zua a kwaghyan man akaa agen yô. (Aerenakaa 2:44-46; 4:34-37) Shighe ne, kwagh ugen va due u gba u a nenge sha mi tsembelee yô. I lu wan “kasev mba côgholov” mba ve lamen zwa Grika la “ikyo sha gbayol ve u ayange ayange ga.” (Aerenakaa 6:1) Nahan kpa, kasev mba côgholov mba ve lamen zwa Heberu yô, i lu nengen sha gbayol ve. A shi nan kpa, lu msange u sha dooshima va a zayol ne ye. Yange hemba lun zange u sôron mbamzeyol mbagenev a ngun.

(Aerenakaa 6:2-7) Tsô mba pue kar uhar mbara yila ikpelaior i mbahenen cii, kaa ér: Doo u sé undu kwaghôron u Aôndo, sé gema sé ver ishima sha tom u karen kwaghyan la ga. ³ Nahan yô, anmgbianev, ker nen ior utaankaruhar ken a ven, mba i wuese ve, man ve iv a Jijingi man mfe kpaa yô, sha u se̱ ver ve sha tom ne. ⁴ Kpa se yô, sé taver ishima sha msen u eren man sha tom u kwaghôron ne. ⁵ Kwaghôron la doo ikpelaior cii; nahan ve tsuwa Sefanu, or u ivin a jighjigh u nan man Icighan Jijingi, man Filibu man Prokoru man Nikanor man Timon man Parmena kua Nikolau u a due ken Antioki a nyôr a nyôr nongo u Mbayuda yô. ⁶ Ve ver ve her atô u mbaapostoli; mba eren msen kera yô, ve penda ve ave sha ityou. ⁷ Kwaghôron u Aôndo seer ngeen; iyenge i mbahenen seer ken Yerusalem kpishi; upristi kpishi kpaa lu wan jighjigh u nan la ikyo.

bt-E 42 ¶18

“Ka u Sé Hemba Ungwan Imo i Aôndo Keng”

¹⁸ Mbaapostoli mba ve lu eren tom u mbahemenev mba shin itine ken tiônnongo u lu vesen seer a seer la, kav nahan ér doo u vea ‘undu kwaghôron u Aôndo, vea gema a ver ishima sha tom u karen kwaghyan’ ga. (Aerenakaa 6:2) U been a zayol ne kera yô, mbaapostoli kaa a mbahenen ér ve ker nomsombaiorov utaankaruhar mba ve “iv a Jijingi man mfe” mba vea fatyô u veren “ve sha tom ne” yô. (Aerenakaa 6:3) Kwagh yange gba sha nomsombaiorov mba ve vie tsema tsema yô, sha ci u alaghga tom la, lu di u karen kwaghyan tseegh ga, kpa u wa kwagh u inyar ker man u yamen akaa shi ngeren akaa a ve yam la vough vough. Nomsombaiorov mba i tsua ve la ya ati a ken zwa Grika, man alaghga kwagh ne na yô, kasev mba côgholov mba i er a ve sha inja ga la, hemba lumun ve. Mbaapostoli mba eren msen sha ior mbara yô, ve tsua nomsombaiorov mba utaankaruhar mbara ér ve nenge “sha tom ne.”

(Aerenakaa 7:58–8:1) Ve gbihi un ken won gar, ve ta un awen; mbashiada mbara va haa akondo a ve hen ikum i wanyekwaor ugen u i yilan un er Saulu la. ⁵⁹ Ve ta Sefanu awen, lu yilan kaan er: Ter Yesu, ngohol jijingi wam! ⁶⁰ Tsô a gure inya, a genger imo taver taver er: Tere, de ne ve ibo sha isholibo ne ga! Kaan nahan yô, maa a sule.

8 Saulu kpaa lu rumun ku na. Tsô hen ayange la zegemtev u sha ican mough sha nongo u Kristu u u lu ken Yerusalem la. Ve cii i sambe ve ken ityar i Yudia man i Samaria, mase shin mbaapostoli tseegh.

Ker Akaainjaa a ken Bibilo

(Aerenakaa 6:15) Tsô mba ve lu ken mkohol la cii ve haa ashe sha a na, ve nenge ishigh nagh yô, ki lu er ka ishigh ki ortyom u Sha nahan.

bt-E 45 ¶2

Sefanu “Iv a Mrumun u Sha Mhôôn man Agee”

² Kwagh ugen ngu u yange due tser tser sha gbenda u ishigh ki Sefanu lu sha mi hen shighe ne yô. Mbaajiriv yange ve kenger un sha ishi maa ve nenge ishigh nagh lu er “ka ishigh ki ortyom u Sha nahan.” (Aerenakaa 6:15) Mbatyomov mba yôôn loho u u dugh hen Yehova Aôndo yô, nahan mba lu a mciem ga shi ka ve lu bem bem. Mbaajiriv mba vihin tu tsung la, nenge a kwagh ne hen Sefanu. Er nan ve yange gba ishima ikyôr nahana?

(Aerenakaa 8:26-30) Tsô ortyom u Ter va ôr kwagh a Filibu, kaa er: Mough, yem vegher u shin imbusutariyan, sha gbenda u u dugh ken Yerusalem u zan hen Gasa, ka gbenda u ior ve karen sha u yum ga. ²⁷ Tsô a mough a za. Yô, orgen, or u Etiopia, u eren tom ken ya u tor, lu ititor i Kandasa, torkwase u Mbaetiopia, u akaa a na a injaa cii lu sha ikev na yô, a za ken Yerusalem sha u za civir Aôndo, ²⁸ lu hiden, tema sha ikyekye na i kpelan, lu ôron takerada u profeti Yesaia. ²⁹ Tsô Jijingi kaa a Filibu er: Kporom, za mgbôghom a ikyekye la ikyua ikyua. ³⁰ Nahan Filibu za heregh ayem, za ungwa er lu ôron takerada u profeti Yesaia. Tsô a kaa a na ér: U kav kwagh u u lu ôron ne kpa?

bt-E 58 ¶16

A Gba “Ôron Un Kwagh u Yesu”

¹⁶ Nyian ne kpa, Mbakristu mba a ian i icivirigh i eren imba tom u Filibu kpa er la. Ashighe kpishi ka ve kôrcio u pasen ior loho u Tartor ne hen shighe u ian i dugh yô, er shighe u ve lu zan zende nahan. Ikyav tese ér, ashighe kpishi mbaasemaamimi mba ka ve zua a ve la, ka i lu abu ga. Gba u kwagh a lu nahan, sha ci u Bibilo pase wang ér mbatyomov mba tesen er a er tom u kwaghpasen ne yô, sha er loho ne ua nyôr a “hanma ikurior man hanma nongo man hanma zwa man hanma nongoior” yô. (Mpa. 14:6) Tom u pasen kwagh u mbatyomov ve lu hemen u ne, ka kwagh u Yesu yange tsengaôron jighilii yô. Ken injakwagh na i sha kwagh u uwua man ivor i bo la, Yesu ôr ér hen shighe u sundan, inja na yô ka mkurtar je la, ‘mbasundan mbara, a lu mbatyomov mba Shaav.’ Shi a kaa ér mbatyomov mban vea kar a “atôakaa a nan gbev mbu nôngon ci ca, man mbavendanatindi kpaa vea kura ve ken tartor Na kera.” (Mat. 13:37-41) Hen shighe shon môm mbatyomov vea kohol mbayandyako u Tartor, shi shighe a karen yô, vea kohol “zegeikpelaior” mba ve lu “iyôngo igen,” mba Yehova a soo u urugh ve, van a mi ken nongo na la.—Mpa. 7:9; Yoh. 6:44, 65; 10:16.

Bibilo i Ôron

(Aerenakaa 6:1-15) Tsô sha ayange la er mbahenen lu ngeen yô, ahon gba Mbayuda mba ve lu ken Mbagrika la a Mbaheberu sha ci u i wa kasev mba côgholov vev iko sha gbayol ve u ayange ayange ga yô. 2 Tsô mba pue kar uhar mbara yila ikpelaior i mbahenen cii, kaa er: Doo u sé undu kwaghôron u Aôndo, sé gema sé ver ishima sha tom u karen kwaghyan la ga. 3 Nahan yô, anmgbianev, ker nen ior utaankaruhar ken a ven, mba i wuese ve, man ve iv a Jijingi man mfe kpaa yô, sha u se̱ ver ve sha tom ne. 4 Kpa se yô, sé taver ishima sha msen u eren man sha tom u kwaghôron ne. 5 Kwaghôron la doo ikpelaior cii; nahan ve tsuwa Sefanu, or u ivin a jighjigh u nan man Icighan Jijingi, man Filibu man Prokoru man Nikanor man Timon man Parmena kua Nikolau u a due ken Antioki a nyôr a nyôr nongo u Mbayuda yô. 6 Ve ver ve her atô u mbaapostoli; mba eren msen kera yô, ve penda ve ave sha ityou. 7 Kwaghôron u Aôndo seer ngeen; iyenge i mbahenen seer ken Yerusalem kpishi; upristi kpishi kpaa lu wan jighjigh u nan la iko. 8 Kpa Sefanu, er a iv a mrumun u sha mhôôn man agee yô, a er akaa a kpilighyol man uivande mba vesen hen ikpelaior. 9 Kpa mbagenev ken mba ve lu ken shinagoge u i yilan er shinagoge u Mbalibertini, man u Mbaserene man u Mbaalekesander kua shi mba ve due shin Shilishia man Ashia la kpaa, ve gema ve lu sendegh kwaghôron a Sefanu. 10 Kpa mayange ve fatyô u hemban mfe man Jijingi u un ôron kwagh a min la ga. 11 Tsô ve mgbegha ior mbagenev ityô mba ve kaan er: Se ungwa un ngu ôron akaa a uityuhwan sha Mose man sha Aôndo kpaa. 12 Nahan ve kende ikpelaior asema sha kua mbatamen man mbangeren kpaa, ve va ta sha a na, ve kôr un, ve va a mi hen mkohol, 13 ve ver mbashiada mba aiev mba ve kaan er: Or ne yô, mayange de u ôron akaa a vihin sha icighanjiir ne man sha atindi kpaa ga. 14 Gadia se ungwa er a kaa er: Yesu Ornasareti ne Una yôhôr ijiir ne kera man shi Una gema aeren a Mose lu na se la kpaa. 15 Tsô mba ve lu ken mkohol la cii ve haa ashe sha a na, ve nenge ishigh nagh yô, ki lu er ka ishigh ki ortyom u Sha nahan.

NOVEMBA

[2Kor 1:3, 4] 3 I̱ wuese Aôndo Ter u Ter wase Yesu Kristu, ka Ter u A lu a mhôônom ma zungwen man ka Aôndo u A lu a ishimasurun cii. 4 Un u A surun se asema sha atsan a ase cii, sha er se kpaa sé fatyô u surun mba ve lu ken hanma ican la ishima sha ishimasurun i se ayol a ase kpaa Aôndo A sur se asema a mi la.

[Orpa 9:5] 5 Gadia mbaumav fa er vea kpe yô, kpa mbakpenev yô, fa ma kwagh ga, kera mba a ma injar kpaa ga, u umbur ve tsô kpaa mba kera umbur ve ga.

[Orpa 9:10] 10 Hanma kwagh u uwegh ough ku zough a mi u eren yô, er un sha agee ou je, gadia ma tom shin mhen shin mfe shin kwaghfan mba shin Sheol henpe u ze la ga.

[Aer 24:15] 15 m ngu a ishimaverenkeghen sha Aôndo, ka kwagh u mban ayol a ve kpaa ve lu keghen je, ka mnder u mbaperapera kua mba ve lu perapera ga vea nder shin ku la.

Yohane 20:1 Tsô sha iyange i Lahadi la, Maria Magedalena va hen uwar la pepe, shi mgbeghôô, tsô a nenge i tôô iwen i sha uwar la kera. 2 Nahan a gber ayem, a za hen Shimon Peteru man orhenen ugen u a doo Yesu ishima la, a za kaa a ve er: I dugh Ter ken uwar kera, man se fa henpe i ze ver Un ga. 3 Tsô Peteru due man orhenen ugen la kpaa, ve za hen uwar la. 4 Ve uhar ve gba yevese imôngo; orhenen ugen la kar Peteru, vande za aren hen uwar la. 5 Ngurum nengen ker yô, a nenge i ver akondo lu her kpa a nyôr ga. 6 Tsô Shimon Peteru u a lu van un ken ijime la kpaa va, kar nyôr ken uwar la, a nenge i ver akondo lu her. 7 Kpa adikpo u a lu Un sha ityou la, lu a akondo angara imôngo ga, kpa i lu ijiir igen kposo i hure un. 8 Tsô orhenen ugen u vande van hen uwar la, kpaa nyôr; nengen nahan yô, a na jighjigh je. 9 Gadia ve lu a kav icighanruamabera u a kaa er, Una nder shin mbakpenev keng la ga. 10 Nahan mbahenen mbara shi hide hen ya ve. 11 Kpa Maria tile hen uwar la ken won, lu vaan. Ngur vaan yô, a ngurum a gbir ashe ken uwar, 12 a nenge a mbatyomov mba Shaav uhar ve haa akondo a pupuu iyol, ve tema, u môm sha ityou, u môm shin angahar her ape ikom u Yesu i vande lun la. 13 Tsô ve kaa a na er: Kwase, ka nyi u vaa? A kaa a ve er: Ka sha ci u ve tee Terem kera yô, man m fa ijiir i ve za ver Un la ga. 14 Kaan nahan yô, a gema ashe ken ijime, a nenge Yesu tile her, kpa a fa er i lu Yesu ga. 15 Yesu kaa a na er: Kwase, ka nyi u vaa? U ngu keren ana? Kpa un lu er ka orsule, nahan a kaa a na er: Tere, aluer Wea tôô Un yô, kaam ape U za ver yô, m̱ za m̱ za tôô. 16 Yesu kaa a na er: Maria! A gema ishigh, a kaa a Na ken zwa u Heberu er: Raboni, inja na yô er: Ortesen. 17 Yesu kaa a na er: De benden Mo ave iyol ga, gadia M ngu a kôndo M yem sha Ter ga; kpa za hen anmgbianev Av, za kaa a ve wer: M ngu kôndon sha Terem man Ter wen, Aôndo Wam man Aôndo wen kpaa. 18 Maria Magedalena za, za kaa mbahenen er un nenge a Ter, man er A ôr un akaa ne kpaa. 19 Tsô iyange i Lahadi la i been yô, man er hunda kpaa lu vingir ape mbahenen kohol sha ci u cian Mbayuda la yô, Yesu va va tile her atô ve, kaa a ve er: Bem a̱ lu sha a ven. 20 Kaan nahan yô, A tese ve ave Na man ihan. Nahan mbahenen ember er ve nenge a Ter. 21 Tsô Yesu shi kaa a ve er: Bem a̱ lu sha a ven. Er Ter A tindim yô, Mo kpaa M ngu tindin ne nahan. 22 Kaan nahan yô, A fehe ve humbe, A kaa a ve er: Ngohol nen Icighan Jijingi. 23 Aluer ne de ior asorabo a ve yô, i de ve a je ve; man aluer ne de ve asorabo a ve ga yô, i de ve a ga je ve. 24 Kpa Toma, u môm ken mba pue kar uhar mbara, u i yilan un er Didimu la, lu a ve imôngo zum u Yesu va la ga. 25 Tsô mbahenen mbagenev kaa a na er: Se nenge a Ter; kpa a kaa a ve er: Saa me nenge Un a ayol a ukusa la ken ave, man shi me za hôwe wam sha ajiir a ukusa, shi me za uwegh sha ihan Na me bende ga yô, mayange me na jighjigh ga. 26 Ayange nga kar anigheni yô, mbahenen Nav shi kohol ker, Toma kpaa lu a ve. Tsô Yesu va er ihinda lu vingir, A va tile her atô A kaa er: Bem a̱ lu sha a ven. 27 Tsô A kaa a Toma er: Naregh hôwe heen, nenge ave Am, shi naregh uwegh bendem ken ihan, de kera lu or u banen a jighjigh u nan ga, kpa lu or u nan jighjigh. 28 Toma gema kaa a Na er: Terem man Aôndo Wam. 29 Yesu kaa a na er: Ka sha ci u u nenge a Mo man u ne jighjigh yee? Saan mba ve nenge ga kpa ve ne jighjigh la iyol. 30 Yesu er uivande mbagenev kpishi sha ishigh ki mbahenen Nav kpa i nger ve ken takerada ne ga, 31 kpa mban yô, i nger ve sha er ne̱ na jighjigh er Yesu A lu Kristu, Wan u Aôndo je yô; er ne̱ zua a uma ken iti Na er ne ne jighjigh yô.

21:1 Ken masejime u akaa ne Yesu shi pase iyol Na hen mbahenen Nav hen zegemnger u Tiberia. Gbenda u A pase iyol Na yô, lu nahan: 2 Ve cii ve lu her imôngo, lu Shimon Peteru man Toma, u i yilan un er Didimu la, man Natanael u a due ken Kana Galilia la, man ônov mba Sebedeu, man shi mbahenen Nav uhar mbagenev kpaa. 3 Shimon Peteru kaa a ve er: Me za kôr ishu. Ve kaa a na er: Se kpaa, sé za a we imôngo. Tsô ve due, ve nyôr ken tsô; hen tugh mbura cii ve kôr ma kwagh ga. 4 Sev mbu ngur aven yô, Yesu tile sha kpe u zegemnger; kpa mbahenen fa er i lu Yesu ga. 5 Tsô Yesu kaa a ve er: Mbayev, ne mba a ma kwaghyana? Ve gema ve kaa a Na er: Ei. 6 A kaa a ve er: Wa nen kper ken uwegh ku yanegh ku tsoogh, tsô né zua a mi. Tsô ve wa kper, man ve kera fatyô u kpelan un ga, sha ci u ishu i ngee yum yô. 7 Nahan orhenen u a doo Yesu ishima la, kaa a Peteru er: Ka Ter je. Shimon Peteru ongo er i lu Ter je yô, a fiir ikondo, gadia lu idyelegh, a guusu shin zegemnger. 8 Kpa mbahenen mbagenev va shin wantso, gadia ve lu a kpetar ica ga, lu er aseva deri uhar nahan, ve gba kpelan kper a ishu. 9 Tsô mba dugh sha tar yô, ve nenge akausu her a ishu sha mi, kua bredi kpaa. 10 Yesu kaa a ve er: Pande nen ishu i ne ker hegen ne, va nen a mi. 11 Shimon Peteru za kpela kper, due a mi sha tar, iv a uzegembaishuuv deri man akunduahargber kar utar; er i ngee nahan kpaa mayange kper ande ga. 12 Yesu kaa a ve er: Va, va ya nen kwagh. Man mô u mbahenen cihi u pinen Un er: Ka We ana? ga; gadia ve fa er i lu Ter yô. 13 Tsô Yesu va, va tôô bredi, na ve, man ishu nahan kpaa. 14 Ngun ka mande u Yesu u sha kwa tar u A ande hen mbahenen Nav er A nder shin mbakpenev la. 15 Mba ye kwagh kera yô, Yesu kaa a Shimon Peteru er: Shimon, wan u Yona, M hemba doon we ishima a mbana? A kaa a Na er: Een, Tere, U fa er U doom yô. A kaa a na er: Koson Mo aniyôngov Av. 16 A shi A pine un sha kwa har er: Shimon wan u Yona, M doo u ishima? A rumun er: Een, Tere, U fa er U doom yô, A kaa a na er: Kuran iyôngo Yam. 17 A pine un sha kwa tar er: Shimon, wan u Yona, M doo wee? Ishima vihi Peteru sha ci u A pin un sha kwa tar er: M doo wee, yô. Tsô a kaa a Na er: Tere, U fa akaa cii, U fa er U doom yô. Yesu kaa a Na er: Koson iyôngo yam. 18 Mimi mimi je, M kaan we ne, zum u u lu iyev la, u zeren kwange iyol you, u zenden sha ishima you; kpa zum u ú va bee iyol yô, ú naregh ave, orgen nana zer u, nana za a we hen ape i doo u ga yô. 19 A ôr kwagh ne nahan lu sha inja i kuugh i una civir Aôndo a mi yô. Kaan ngun nahan yô, A kaa a na er: Dondo sha a Mo. 20 Peteru gem yô, a nenge orhenen u a doo Yesu ishima la, dondo sha Na, ka un u lu yier Yesu sha ikum shighe u ve lu yan kwaghyan la, A pine Un er: Tere, ka an nana nenge U mkere? 21 Tsô Peteru nengen a na yô, a kaa a Yesu er: Tere, man ngun ye? 22 Yesu kaa a na er: Aluer ka ishima Yam sha u una lu zan zan Me kar van yô, ka nyi you i lu sha mi? We yô, gba dondon sha a Mo tsô. 23 Nahan kwaghôron ne samber hen anmgbianev er orhenen ne una kpe ga. Kpa Yesu yan kaa a na er, una kpe ga ze, kpa er: Aluer ka ishima Yam sha u una lu zan zan Me kar van yô, ka nyi you i lu sha mini? 24 Ka orhenen u a er shiada sha akaa angan je ne, shi a nger a kpaa ye; man se fa shiada na ka u mimi je. 25 Shi akaa agen nga kpishi a Yesu er yô; aluer a nger a cii ser ser yô, beem er ityakerada i ma i nger yô, ma i nenger tar ne je.

Yohane 21:1 Ken masejime u akaa ne Yesu shi pase iyol Na hen mbahenen Nav hen zegemnger u Tiberia. Gbenda u A pase iyol Na yô, lu nahan: 2 Ve cii ve lu her imôngo, lu Shimon Peteru man Toma, u i yilan un er Didimu la, man Natanael u a due ken Kana Galilia la, man ônov mba Sebedeu, man shi mbahenen Nav uhar mbagenev kpaa. 3 Shimon Peteru kaa a ve er: Me za kôr ishu. Ve kaa a na er: Se kpaa, sé za a we imôngo. Tsô ve due, ve nyôr ken tsô; hen tugh mbura cii ve kôr ma kwagh ga. 4 Sev mbu ngur aven yô, Yesu tile sha kpe u zegemnger; kpa mbahenen fa er i lu Yesu ga. 5 Tsô Yesu kaa a ve er: Mbayev, ne mba a ma kwaghyana? Ve gema ve kaa a Na er: Ei. 6 A kaa a ve er: Wa nen kper ken uwegh ku yanegh ku tsoogh, tsô né zua a mi. Tsô ve wa kper, man ve kera fatyô u kpelan un ga, sha ci u ishu i ngee yum yô. 7 Nahan orhenen u a doo Yesu ishima la, kaa a Peteru er: Ka Ter je. Shimon Peteru ongo er i lu Ter je yô, a fiir ikondo, gadia lu idyelegh, a guusu shin zegemnger. 8 Kpa mbahenen mbagenev va shin wantso, gadia ve lu a kpetar ica ga, lu er aseva deri uhar nahan, ve gba kpelan kper a ishu. 9 Tsô mba dugh sha tar yô, ve nenge akausu her a ishu sha mi, kua bredi kpaa. 10 Yesu kaa a ve er: Pande nen ishu i ne ker hegen ne, va nen a mi. 11 Shimon Peteru za kpela kper, due a mi sha tar, iv a uzegembaishuuv deri man akunduahargber kar utar; er i ngee nahan kpaa mayange kper ande ga. 12 Yesu kaa a ve er: Va, va ya nen kwagh. Man mô u mbahenen cihi u pinen Un er: Ka We ana? ga; gadia ve fa er i lu Ter yô. 13 Tsô Yesu va, va tôô bredi, na ve, man ishu nahan kpaa. 14 Ngun ka mande u Yesu u sha kwa tar u A ande hen mbahenen Nav er A nder shin mbakpenev la. 15 Mba ye kwagh kera yô, Yesu kaa a Shimon Peteru er: Shimon, wan u Yona, M hemba doon we ishima a mbana? A kaa a Na er: Een, Tere, U fa er U doom yô. A kaa a na er: Koson Mo aniyôngov Av. 16 A shi A pine un sha kwa har er: Shimon wan u Yona, M doo u ishima? A rumun er: Een, Tere, U fa er U doom yô, A kaa a na er: Kuran iyôngo Yam. 17 A pine un sha kwa tar er: Shimon, wan u Yona, M doo wee? Ishima vihi Peteru sha ci u A pin un sha kwa tar er: M doo wee, yô. Tsô a kaa a Na er: Tere, U fa akaa cii, U fa er U doom yô. Yesu kaa a Na er: Koson iyôngo yam. 18 Mimi mimi je, M kaan we ne, zum u u lu iyev la, u zeren kwange iyol you, u zenden sha ishima you; kpa zum u ú va bee iyol yô, ú naregh ave, orgen nana zer u, nana za a we hen ape i doo u ga yô. 19 A ôr kwagh ne nahan lu sha inja i kuugh i una civir Aôndo a mi yô. Kaan ngun nahan yô, A kaa a na er: Dondo sha a Mo.

Aerenakaa 1:1 Teofilu, takerada u hiihii la m nger, lu akaa a Yesu hii u eren man shi tesen la cii, 2 zan zan ar sha iyange i i ngohol Un Sha la; mbaapostoli mba A sange ve la, A vande kaan ve akaa sha Icighan Jijingi a ve̱ er a la; er ican Na la i bee yô, 3 A tese ve iyol Na uma sha akav kpishi, lu anden hen ve zan zan ayange akunduahar, lu ôron kwagh u tartor u Aôndo. 4 Man er A lu a ve imôngo her yô, A ta ve icin er ve̱ de undun Yerusalem ga, kpa ve̱ kegh ityendezwa i Ter, i ne ongo her a Mo (kape A kaa la). 5 Gadia Yohane yô, er batisema sha mnger, kpa ne yô, á er ne batisema sha Icighan Jijingi, ayange kpaa kera shi ngee ga. 6 Tsô mba ve kohol imôngo la, ve pine Un er: Tere, ka hen shighe ne man Ú hide Mbaiserael a tahav mbu veren tor ve ayol a ve yee? 7 Kpa A kaa a ve er: U ne fa ashighe man aan a Ter A ver sha tahav Nav, Un mtswen la yô, kwagh wen ngu sha mi ga. 8 Kpa né va ngohol agee shighe u Icighan Jijingi Una va sha a ven yô, man né lu mbapasen kwagh Wam ken Yerusalem man ken Yudia cii kua Samaria kpaa, zan zan á ar ken ikighir i tar je. 9 Tsô er A ôr akaa ne kera yô, i tôô Un i yem a Na Sha; ve lu nengen je, ibeenegh maa ngohol Un sha ashe ve. 10 Er ve lu kenger Sha heregh er A lu yemen yô, ior ihiar tile a ve a akondo a pupuu iyol, 11 man ve kaa er: Ne nomso mba Galilia, ka nyi ne til ne kenger Sha nahana? Un Yesu u i tee Un her a ven i yem a Na Sha ne, er ne nenge Un A kende A yemen Sha nahan, kape mhir kpaa Una hire vough je la. 12 Tsô ve hungwa sho uwo u i yilan u er Olev u u lu ikua a Yerusalem la, kuma zende u sha iyange i memen nahan, tso ve hide hen Yerusalem. 13 Mba va nyer yô, ve unde sha kpoyou u sha ape ve tsaan la, lu Peteru man Yohane man Yakobu man Anderia, kua Filibu man Toma man Bartolomeu man Mateu kua Yakobu wan u Alefeu man Shimon Selote, man Yuda, anngô u Yakobu. 14 Mban cii zua ishima i môm sha msen u eren kua kasev mbagenev man Maria, ngô u Yesu man anngôôv Nav kpaa. 15 Tso sha ayange la Peteru mough tile sha, her atô u anmgbianev—ikpelaior i i kohol la i kuma er akundu ataratar nahan;—a kaa er: 16 Ne anmgbianev, kwagh u icighanruamabera kaa yô, lu u una kure sha mi vough keng, sha kwaghôron u Icighan Jijingi u Davidi gema ôr la, sha kwagh u Yuda u a lu orhemen gbenda u mba ve kôr Yesu la. 17 Gadia i ôr un iyenge a vese imôngo, a ngohol kwar na ken tom ne kpaa. 18 Or ne yô, yam sule sha injar i ifer na, nahan a gba a tume ityough inya, pav, myam nam cii ma haa won. 19 Kwagh ne hingir ken igbar je hen mba ve lu ken Yerusalem cii; ka nahan man i yila sule shon ne ken zwa ve er, Akeldama, inja na yô, er, ka sule u awambe. 20 Gadia ken takerada u Upasalmi yô, i nger er: Ijiir na i teman i̱ hingir ice, ma or môm nana̱ de kera tem ker ga! Man shi: Orgen nana̱ ngohol tom na. 21 Yô, ior mba ve lu a vese sha ayange a Ter Yesu lu a vese la cii, 22 hii sha batisema u Yohane zan zan ar sha iyange i i tôô Un her a vese i yem a Na Sha la; yô, ka u mô ve nana̱ hingir orshiada sha kwagh u mnder Na la a vese imôngo keng. 23 Tsô ve ver ior ihiar; lu Yosev u i yilan er Barsaba, man i gema i seer un iti er Yusetu la, orgen yô, lu Matia. 24 Ve er msen, ve kaa er: We, Ter u U fe asema a ior cii ne, ior mba uhar mban ne, tese or u U tsough nan la, 25 sha er nana̱ tema sha ityough ki Yuda sha tom u apostoli, u Yuda a undu sha u yemen hen ijiir na yô. 26 Tsô ve er ishor, ishor gba sha Matia; i maa i ver un a mbaapostoli mba pue kar môm mbara imôngo.

2:1 Tsô iyange i Pentekosti kom yô, ve cii ve kohol ijiir i môm. 2 Fese nahan ihuran due sha, lu er ijeverahumbe nahan, iv ken iyou i ve tema ker la cii. 3 Tsô ve nenge iniombor er ka i usu nahan, samber tema sha hanmô ve ser ser. 4 Ve cii i iv ve a Icighan Jijingi, ve gba ôron kwagh ken ijô igen er Jijingi na ve u ôron yô. 5 Yô, Mbayuda mbagenev tema ken Yerusalem, ve lu mbacian Aôndo, ve due ken akuraior a sha won cii. 6 Mba ongo ihuran la yô, ikpelaior cii kohol, kondo ve iyol sha ci u hanma or nan lu ungwan er ve lu ôron kwagh ken zwa u nan yô. 7 Nahan kondo ve iyol, shi kpiligh ve iyol kpaa, ve gba kaan er: Nenge ase, mba ve lu ôron kwagh nahan ne cii ka Mbagalilia gaa? 8 Er nan man se ongo hanmô ve ôron kwagh ken zwa wase u i mar se a mini? 9 Ka Mbaparta man Mbamede man Mbaelam kua mba ve tem ken Mesopotamia man Yudia man Kapadoshia man Pontu man Ashia, 10 kua Ferigia man Pamfilia man Igipiti man tar u Libia u hen Shirene la, man shi Mbaromanu mba ve va a va inya ne, ka Mbayuda man mba ve nyer a nyôr nongo u Mbayuda yô, 11 Mbakrete man Mbaarabia kpaa, se ungwa ve ôron uzegembaakaav mba Aôndo ken ijô yase je. 12 Ve cii kondo ve iyol man nzughul ve kpaa, tsô ve kaa ayol a ve er: Kwagh ne wa inja nana? 13 Kpa mbagenev gema naha tar, kaa er: Ve ma wain u nyohon ngee yum. 14 Tsô Peteru mough, tile sha a mba pue kar môm mbara, a genger imô, a ôr kwagh a ve er: Ne Mbayuda, man ne cii, mba ne tem ken Yerusalem kpaa, kwagh ne a̱ wanger ne, ver nen ato sha kwaghôron wam kpaa. 15 Mban mba hunden msôrom er ne henen nahan ga, gadia ka ahwa ataankaranyiin pepe tsô. 16 Kpa ngun ka kwagh u profeti Yoel lu kaa er: 17 Kape á lu sha ayange a masetyô je ra, kape Aôndo A kaa la, Me haa Jijingi Wam sha uumace cii, ônov enev mba nomso man mba kasev vea ôron kwaghôron u profeti, ikaior yen ia nenge mbampase mba sha mnenge. Mnyam maa cien mbatamen enev kpaa. 18 Mbatomov Av mba nomso man mba kasev kpaa, sha iyange la, Me haa Jijingi Wam sha a ve, vea ôron kwaghôron u profeti. 19 Me er akaa a kpilighyol sha kwavaôndo kua uivande shin tar: awambe man usu man mnyim ma kôndon Sha. 20 Á gema iyange ia hingir ime, uwer kpaa ua hingir awambe, man iyange i Ter i vesen i cier iyol ia va ye. 21 Nahan á hingir u hanma or u nan yer sha iti i Ter yô, nana war. 22 Ne ior i Iserael, ungwa nen akaaôron ne: Yesu, Ornasareti Or u Aôndo tese ne Un sha ityom i ageegh man sha akaa a kpilighyol man uivande mba Aôndo er sha ikev Na her atô wen, er ne kpaa ne fe nahan; 23 ka Un u i na Un sha awashima u Aôndo man sha mvandefan Na la je, ne mande Un sha terankon sha ikev i aferaior, ne wua Un kpaa ye, 24 kpa Aôndo nder Un, A sagh mnyoonom ma kuugh kera sha ci u u fetyô u kusun Un ga yô. 25 Gadia Davidi lu ter Un, kaa er: M nengen a Ter sha ishigh yagh gbem; gadia ngum ken uwegh ku yanegh sha u m̱ de tenger ga yô; 26 sha ci u nahan yô, saan mo ken ishima, zwa wam kpaa ember; iyol yam je kpaa ia lu ken ishimaverenkeghem. 27 Gadia Ú undu uma wam shin Hade ga, man shi Ú de wer Icighanor Wou la A̱ nenge a mhee mayange ga. 28 Ú tesem igbenda i uma; Ú va ivim a msaanyol sha ishigh Yough. 29 Anmgbianev, me fatyô u ôron ne kwagh u Davidi, ter u tamen la, gbar gbar je; a kpe, i ii un, uwar na kpaa ngu hen a vese zan zan nyian je. 30 A lu profeti je shi a fa er Aôndo bum a na sha ibumzwa er ka or u ken tsombor na je, Una ver nan sha ikônough nagh ki torough ye, 31 nahan yô, a tsenganengen ken hemen a ôr kwagh u mnder u Kristu er, i undu Un shin Hade ga, iyol Na kpaa i nenge a mhee ga. 32 Ka Yesu shon ne je, Aôndo nder Un ye, se cii se mba shiada sha kwagh ne. 33 Er i kende Un sha A lu ken uwegh ku yanegh ku Aôndo man er A ngohol ityendezwa i Icighan Jijingi hen Ter A haa Un yô, ka kwagh shon u ne lu nengen shi ne lu ungwan kpaa je ne. 34 Gadia Davidi lu kôndo Sha ga, kpa un iyol na kaa er: Ter kaa a Terem er: Temam ken uwegh ku yanegh, 35 zan zan Me gema mbaihomov Ou, vea hingir We kwagh u pendan angahar sha mi. 36 Nahan ya u Iserael cii a̱ fa dedoo er: Yesu u ne mande Un sha terankon la, ka Un je Aôndo A gem Un A hingir Ter man Kristu kpaa ye. 37 Tsô, zum u ve ungwa kwagh ne nahan yô, sôô ve ken ishima, nahan ve kaa a Peteru kua mbaapostoli mbagenev er: Ne anmgbianev, tsô sé er nena? 38 Nahan Peteru kaa a ve er: Gema nen asema, i̱ er hanmô wen batisema ken iti i Yesu Kristu sha mde u asorabo a en, tsô né ngohol Icighan Jijingi iwua je. 39 Gadia iyendezwa ngi sha ci wen kua ônov enev man mba ve lu ken ica la cii kpaa, ka mba Aôndo Ter wase Una yila ve er ve̱ va her a Na la cii. 40 Shi a seer ôron ve akaa agen, lu pasen ve kwagh gbar gbar, lu taver ve ishima, kaan a ve er: I̱ yima ne sha kov u lun kpe ne. 41 Mba ve rumun kwaghôron na la i er ve batisema; sha iyange la i seer ior er dubu utar nahan. 42 Tsô ve kange asema sha ityesen i mbaapostoli man ken mzoughshima, man ken mcoon u bredi, man ken msen u eren kpaa. 43 Mciem gba sha hanma or u uma, man shi i er akaa a kpilighyol man uivande kpishi sha ikev i mbaapostoli. 44 Mba ve na jighjigh la cii lu imôngo, man akaa a ve lu a mi cii kpaa ve nungwa hingir kwagh môm. 45 Ve tee akaa a ve man inyarev vev, ve kar ayol a ve sha gbayol u hanma or. 46 Ve zer kohol ken tempel ayange ayange, ve coon bredi sha uya vev ser ser, ve yaan kwagh a iember man a ishima i wang, 47 ve lu wuese Aôndo, ior cii kpaa lu rumun ve. Ter lu seer mba i lu yiman ve la sha iyenge ve ayange ayange.

3:1 Tsô Peteru vea Yohane lu kôndon zan sha tempel imôngo sha shighe u eren msen, ka ahwa atar atetan je la. 2 Orgen u a sombo ken uya je lu her, i tôô un a tôô i veren un hen hunda u tempel u i yer er Dooashe la, ayange ayange, sha u a̱ sôn mba ve lu nyôron ken tempel la kwagh. 3 Tsô nengen a Peteru man Yohane mba ngur veren iyol u nyôron ken tempel yô, a sôn ve er, ve̱ na un kwagh. 4 Peteru kua Yohane bon ashe sha a na kaa er: Kenger se. 5 Tsô a gba kenger ve, lu er vea na un ma kwagh. 6 Kpa Peteru kaa er: Azurfa man zenaria yô, m ngu a mi ga, kpa kwagh u m lu a mi yô, ka un me na u ye; zende ken iti i Yesu Kristu Ornasareti. 7 Tsô a kôr un sha uwegh ku yanegh a mough a na sha, fese nahan angahar a na man ashe a angahar a na taver, 8 a mough saghera a tile sha, a gba zenden; a nyôr ken tempel a ve imôngo, lu zenden, tsuwen, wuese Aôndo. 9 Ikpelaior la cii nenge un er lu zenden, wuese Aôndo yô, 10 nahan ve kav er i lu un u a tem hen Hunda u Dooashe u tempel sha u ngohol iwua la; kpiligh ve iyol sha kwagh u i er un la kpaa. 11 Tsô er a var a Peteru man Yohane yô, ikpelaior cii va ayem va kohol ken kungur u i yilan er ka u Solomon la, lu kpiligh ve iyol tsung. 12 Tsô Peteru nengen nahan yô, a gema a kaa a ikpelaior er: Ne ior i Iserael, ka nyi kwagh ne a kpiligh ne iyol, man shi ka nyi ne hee ashe sha a vese er ka sha agee a ase ayol a ase, shin sha mciviraôndo wase man se er un ve a hingir u zendene? 13 Ka Aôndo u Aberaham man Isaka man Yakob, ka Aôndo u uter asev, A civir Wanakiriki Na Yesu ye, Un u ne na Un kera, ne nyiman Un sha ishigh ki Pilatu zum u wa ishima u una pase Un á tuhwa yô. 14 Kpa ne nyiman Un u A lu Icighan man u Mimi la, ne gema ne sôn ner, i̱ na ne orwuanor. 15 Ne wua Tor u uma, kpa Aôndo nder Un shin mbakpenev; se yô, se mba mbashiada sha kwagh ne. 16 Ka sha jighjigh u nan ken iti Na kpaa, man iti Na i taver or u ne nengen a na ne, man shi ne fe un kpaa ne ye; shi ka jighjigh u nan u A ne la, man a ne un mkpeyol jimin cii sha ishigh yenegh cii nahan ye. 17 Hegen yô, anmgbianev, m fa, ka sha lan ne er kwagh ne ye, er mbavesen enev kpaa lu er nahan. 18 Akaa a Aôndo lu tsengaôron sha kwaghôron u profeti la cii er, Kristu Na Una ya ican yô, kape A kure a vough je ne. 19 Yô, zamber nen man gema nen ishima, sha u i̱ ese asorabo a en kera, man sha u ashighe a myôhôryol a sha ishigh ki Ter kpaa a̱ va sha a ven yô; 20 man sha u A̱ tindi ne Kristu u lu i vande veren Un sha ci wen la, ka Yesu. 21 Un yô lu u ma i ngohol Un Sha keng, zan zan ar sha ashighe a sôron akaa cii, er Aôndo vande ôron a uicighanmbaprofeti Nav mba tsuaa, ve gema ve ôr ior la. 22 Mose kpaa lu kaa er: Aôndo Ter Una ver ne Profeti ken anmgbianev enev, er mo nahan; ka Un ver nen ato sha a Na sha akaa a Una ôr ne cii ye. 23 Nahan yô, hanma or u uma u nana ver ato sha Profeti la ga yô, á tim nan ken nongoior ne kera doo doo je. 24 Man shi uprofeti cii, hii hen Samuel kua mba ve mase van ken ijime na kpaa, mba ve ôr kwagh cii, ve yôô kwagh u ayange ne. 25 Yô, ka ne je, ne lu ônov mba uprofeti man ônov mba ikuryan i Aôndo ya a Aberaham la ye, er: Ka ken tsombor wou je man akuraior a sha won cii aa zua a iveren ye. 26 Ka her a ven je Aôndo vande tindin Wanakiriki Na ye zum u A nder Un shin ku la, sha u A̱ ver ne dedoo, ka er Una gema hanmô wen sha afer a nan kera yô.

[Aer 2:1-8] Tsô iyange i Pentekosti kom yô, ve cii ve kohol ijiir i môm. 2 Fese nahan ihuran due sha, lu er ijeverahumbe nahan, iv ken iyou i ve tema ker la cii. 3 Tsô ve nenge iniombor er ka i usu nahan, samber tema sha hanmô ve ser ser. 4 Ve cii i iv ve a Icighan Jijingi, ve gba ôron kwagh ken ijô igen er Jijingi na ve u ôron yô. 5 Yô, Mbayuda mbagenev tema ken Yerusalem, ve lu mbacian Aôndo, ve due ken akuraior a sha won cii. 6 Mba ongo ihuran la yô, ikpelaior cii kohol, kondo ve iyol sha ci u hanma or nan lu ungwan er ve lu ôron kwagh ken zwa u nan yô. 7 Nahan kondo ve iyol, shi kpiligh ve iyol kpaa, ve gba kaan er: Nenge ase, mba ve lu ôron kwagh nahan ne cii ka Mbagalilia gaa? 8 Er nan man se ongo hanmô ve ôron kwagh ken zwa wase u i mar se a mini?

[Aer 2:14] 14 Tsô Peteru mough, tile sha a mba pue kar môm mbara, a genger imô, a ôr kwagh a ve er: Ne Mbayuda, man ne cii, mba ne tem ken Yerusalem kpaa, kwagh ne a̱ wanger ne, ver nen ato sha kwaghôron wam kpaa.

[Aer 2:37, 38] 37 Tsô, zum u ve ungwa kwagh ne nahan yô, sôô ve ken ishima, nahan ve kaa a Peteru kua mbaapostoli mbagenev er: Ne anmgbianev, tsô sé er nena? 38 Nahan Peteru kaa a ve er: Gema nen asema, i̱ er hanmô wen batisema ken iti i Yesu Kristu sha mde u asorabo a en, tsô né ngohol Icighan Jijingi iwua je.

[Aer 2:41-47] 41 Mba ve rumun kwaghôron na la i er ve batisema; sha iyange la i seer ior er dubu utar nahan. 42 Tsô ve kange asema sha ityesen i mbaapostoli man ken mzoughshima, man ken mcoon u bredi, man ken msen u eren kpaa. 43 Mciem gba sha hanma or u uma, man shi i er akaa a kpilighyol man uivande kpishi sha ikev i mbaapostoli. 44 Mba ve na jighjigh la cii lu imôngo, man akaa a ve lu a mi cii kpaa ve nungwa hingir kwagh môm. 45 Ve tee akaa a ve man inyarev vev, ve kar ayol a ve sha gbayol u hanma or. 46 Ve zer kohol ken tempel ayange ayange, ve coon bredi sha uya vev ser ser, ve yaan kwagh a iember man a ishima i wang, 47 ve lu wuese Aôndo, ior cii kpaa lu rumun ve. Ter lu seer mba i lu yiman ve la sha iyenge ve ayange ayange.

[Aer 2:9-11] 9 Ka Mbaparta man Mbamede man Mbaelam kua mba ve tem ken Mesopotamia man Yudia man Kapadoshia man Pontu man Ashia, 10 kua Ferigia man Pamfilia man Igipiti man tar u Libia u hen Shirene la, man shi Mbaromanu mba ve va a va inya ne, ka Mbayuda man mba ve nyer a nyôr nongo u Mbayuda yô, 11 Mbakrete man Mbaarabia kpaa, se ungwa ve ôron uzegembaakaav mba Aôndo ken ijô yase je.

[Yer 44:1] Kwaghôron ne va hen Yeremia sha kwagh u Mbayuda mba ve tema ken tar u Igipiti cii, ka mba ve tema ken Migedol man ken Tahapanheshi man ken Nofe man ken tar u Pateroshi je la, er:

[Aer 2:46] 46 Ve zer kohol ken tempel ayange ayange, ve coon bredi sha uya vev ser ser, ve yaan kwagh a iember man a ishima i wang,

[Aer 2:5] 5 Yô, Mbayuda mbagenev tema ken Yerusalem, ve lu mbacian Aôndo, ve due ken akuraior a sha won cii.

[Aer 2:8] 8 Er nan man se ongo hanmô ve ôron kwagh ken zwa wase u i mar se a mini?

[Anz 15:22] 22 Mbaawashima ka ve bunde henpe idyu i teman i lu ga yô, kpa sha iwasen i mbawasenmhen imôngo la, ka ve lu taveraa.

[Ef 4:16] 16 Ka ken a Na man iyol cii er i magh i, i zua i sha iwasen i hanma ijuan i i lu ker yô, sha tom u hanma ilyeghegh ki lu eren sha inja i ki la, i lu vesen i lu maan iyol i i ken dooshima ye.

[Anz 15:28] 28 Ishima i orperapera ka i henen imokwagh i ia ôr yô, kpa zwa u iferor ka u haan ubombaakaav

[Anz 16:1] 16:1 Mbamhen mba ken ishima ka mba iorov tsô, kpa imo i kaan ken zwa yô, ka hen TER i dugh ye.

[Aerenakaa 4–5] Tsô mba ngur ôron a ikpelaior nahan yô, upristi man orvesen u mbakurantempel kua Mbasadushi va ande sha a ve. 2 Asema vihi ve sha ci u ve lu tesen ikpelaior man ve lu yôôn mnder u shin mbakpenev ken iti i Yesu yô. 3 Tsô ve kôr ve, ve wa ken gaadi zan zan sev mbu av gadia iyange i vande been. 4 Mba ve ungwa kwaghôron la yô, mbagenev kpishi na jighjigh, iyenge ve kuma er dubu utaan nahan. 5 Tsô kper nan yô, mbavesen vev man mbatamen vev man mbangeren vev ve kohol ken Yerusalem; 6 Ana, zegepristi kpaa lu her, man shi Kayafa man Yohane kua Alekesander man shi mba ve lu ken nongo u zegepristi la cii. 7 Mba veren ve her atô yô, ve pine ve er: Ka sha hanma tahav man shi ka ken iti i an ne er kwagh nee? 8 Nahan er Peteru iv a Icighan Jijingi yô, a kaa a ve er: Ne mbavesen mba nongoior ne man ne mbatamen, 9 aluer mba tôvon hen vese nyian sha kwagh u doon u i er oruange man nan wer la yô, 10 kwagh ne a̱ hingir ken igbar her a ven cii man shi hen nongoior u Iserael cii kpaa, ka ken iti i Yesu Kristu Ornasareti, u ne mande Un sha terankon, u Aôndo nder Un shin mbakpenev la, ka sha ci Na man or ne a til sha ishigh yenegh heen wanger wanger nahan ye. 11 Ngun ka iwen i ne mbamaan ne laha i, kpa i gema i, i hingir sha zongo. 12 Man shi myom ngu ken ma or ugen kpaa ga; gadia ma iti igen i i ne ior i á yima se a mi keng yô, ngi sha won kpaa ga. 13 Tsô mba nengen vangertiôr u Peteru vea Yohane, man shi mba kaven er ve lu ior mba fan takerada yum kpaa ga, ve lu ior mba lun sha kwarikaa ga yô, kpiligh ve iyol, ve kav er ve luun a Yesu ityô yô. 14 Man shi er ve nenge a or u i war un la kpaa tile a ve imôngo yô, ve kera fatyô u nyiman ma kwagh ga. 15 Kpa ve kaa a ve er, ve̱ hira due ken mkohol kera, tsô ve kôso kwagh ayol a ve, 16 ve kaa er: Ka nyi je sé er a ior mbana? Gadia er ve er ivande i vesen yô, hingir ken igbar hen ior mba ve tem ken Yerusalem cii ne; man se kpaa se fatyô u nyiman i ga. 17 Kpa sha u ugwa ne u̱ de samber hen ior ga yô, se cir nen ve zwa er mayange ve̱ de kera ôron ma or kwagh ken iti Na ga yô. 18 Tsô ve yila ve, ve ta ve icin er, mayange ve̱ de kera ôron ma kwagh ken iti i Yesu ga shin ve̱ de kera tesen kwagh ken iti Na kpaa ga. 19 Kpa Peteru man Yohane gema kaa a ve er: Aluer a lu vough sha ishigh ki Aôndo u sé hemba wan ne iko a Aôndo yô, kaa nen ase! 20 Gadia se yô, se fatyô u den u ôron kwagh u se ongo man se nenge ne ga. 21 Tsô shi mba te kume a ve taveraa yô, ve pase ve, ve tuhwa, sha ci u ve zua a ityôikaa i vea tsaha ve ga yô, man shi sha ci u ikpelaior kpaa, gadia ior ca ca cii lu civir Aôndo sha ci u kwagh u i er la. 22 Gadia or u i er ivande i waren ne her a na la, anyom a na hemba akunduahar je. 23 Mba pase ve mba toho yô, ve za hen ior ve, ve za ôr akaa a upristi mba tamen man mbatamen ve er a ve cii. 24 Tsô mba ongo nahan yô, ve genger amo ve sôn Aôndo a ishima i môm er: Tere, ka We u U er Sha man tar man zegemnger kua akaa a a lu ken ve cii kpaa ye. 25 Man shi U kaa sha Icighan Jijingi sha ikev i ter wase Davidi, wanakiriki Wou Wer: Ka nyi man atôatyev a zough num, man akuraior kpaa a henen ugbilinmbaakaava? 26 Utor mba sha won ve mough ahendan, mbavesen kpaa ve zua imôngo, ve hendan a Ter kua shi a Kristu Na kpaa. 27 Gadia mimi je, ken gar ne Herode man Pontiu Pilatu kohol a atôatyev man nongoior u Iserael cii imôngo sha Wanakiriki Wou, Yesu, u U shighe Un mkurem la, 28 sha u vea er akaa a uwegh Ough man awashima Wou vande veren cii er á er yô. 29 Hegen yô, Tere, nenge myange ve ne, yô, na ikpan You ne ve̱ ôr kwagh vangertiôr, 30 er Ú naregh uwegh Ough sha u been angev, man er á er uivande man akaa a kpilighyol ken iti i Icighan Wanakiriki Wou, Yesu. 31 Tsô mba eren msen kera yô, ijiir i ve kohol her la, i tenger, ve cii i iv ve a Icighan Jijingi, ve gba ôron kwaghôron u Aôndo vangertiôr. 32 Ikpelaior i i na jighjigh yô, asema a ve man mhen ve hingir kwagh môm, man shi sha akaa a hanmô ve nan lu a mi la yô, ma or kera kaa er, ka kwagh u nan iyol i nan je la ga, ve nungwa akaa a ve lu a mi la hingir kwagh môm. 33 Man mbaapostoli er shiada sha agee je sha mnder u Ter Yesu la, man mrumun u sha mhôôn kpaa lu sha a ve cii. 34 Gadia ker a ve cii kwagh kera ban ma or ga; gadia mba ve lu a ishule shin uya kpaa, ve tee, ve va a inyaregh ki ve yam yô, 35 ve va ver ki sha ikev i mbaapostoli; i kar i na hanma or vough sha gbayol u nan. 36 Yosev, u mbaapostoli seer un iti er Barnaba (inja na yô, er, ka wan u surun ishima je la), lu or u Levi, man tsombor na yô, lu or u Shiperu, 37 er wen lu a sule yô, a tee u, a va a inyaregh, a va ver sha ikev i mbaapostoli.

5:1 Kpa orgen u i yilan un iti er Anania la, kua kwase na Safira, a tee sule 2 a pande inyaregh kira, a koso, kwase na kpaa fa nahan, a va a ki ki shi la a va ver sha ikev i mbaapostoli. 3 Kpa Peteru kaa er: Anania, inja na nan man Satan a iv u ken ishima er u̱ er Icighan Jijingi aie, u̱ pande ishe i sule la u̱ yere? 4 Er u lu her nahan yô, kera lu u wou gaa? Man er i tee kera nahan kpaa, inyaregh kira kera ka sha ikev you ki lu gaa? Ka nyi man u hen kwagh ne ken ishima you nahana? Yô, ka ior u er ve aie ga, kpa ka Aôndo je. 5 Anania ongo akaaôron ne nahan yô, a gbidye inya, a kpe; mba ve ungwa la cii zegemcie gba ve iyol. 6 Mbayevikaior mough, cir un akondo iyol, tsô ve due a mi ken won, ve za ii. 7 Ahwa nga kar er atar nahan yô, kwase na va nyôr, kpa lu a fa kwagh u a er la ga. 8 Tsô Peteru pine un er: Kaam ase, ka sha inyar nahan ne tee sule la yee? A rumun er: Een, se tee u sha inyaregh kin nahan. 9 Kpa Peteru kaa a na er: Ka nyi i ne je ve ne zough zwa sha u né kar Jijingi u Ter nahana? Yô, nenge ase, angahar a mba ve ii nomu, ngara hen hunda la, shi vea tôô u vea due a we kpaa. 10 Fese nahan a gbidye inya her angahar a na, a kpe. Mbayevikaior mba nyer ker yô, ve kav un kpenegh; ve tôô un, ve due a mi ve za ii un a nom na. 11 Zegemcie gba nongo u Kristu iyol cii, kua shi mba ve ungwa akaa la cii. 12 Nahan i er uivande man akaa a kpilighyol kpishi hen ior sha ave a mbaapostoli; ve cii ve lu imôngo ken kungur u Solomon a ishima i môm. 13 Kpa ior mbagenev yô, mô cihi u nana nyôr nongo a ve ga, kpa ikpelaior lu civir ve a civir. 14 Mbanan Ter jighjigh kpaa ve seer a seer, ikpelaior kpishi i nomso man i ukase kpaa; 15 zan zan yô, i tôô mbauangev, i va a mi sha igbenda, i va ver ve sha ugambe man sha injugh sha u aluer Peteru una va karen yô, shin a lu jijingi na tsô kpaa a̱ gba sha mbagenev. 16 Man ken agar agen a a kase Yerusalem la kpaa ikpelaior kohol, ve lu van a mbauangev man shi mba ujijingi mba hôngorouv ve ze ve iyol kpaa; nahan ve cii kpaa i war ve. 17 Kpa zegepristi mough a iwuhe ken ishima kua mba ve lu a na ityô cii, ka nongo u Mbasadushi je la, 18 ve kôr mbaapostoli mbara, ve wa ve ken gaadi. 19 Kpa ortyom u Ter ugen va bugh ihinda i gaadi la tugh, due a ve, kaa er: 20 Yem nen, za tile nen ken tempel, ôr nen ikpelaior akaaôron a uma ne cii. 21 Mba ongo nahan yô, ve za nyôr ken tempel pepe, ve gba tesen. Kpa zegepristi va kua mba ve lu a na ityô, ve lôhô mkohol kua mbatamen mba Iserael cii, ve tindi hen gaadi er i̱ va a ve. 22 Kpa udgwer mba ve za la, ve za kohol ve ken gaadi ga; ve hide, ve va ôr ve nahan er: 23 Se za kpa se nenge ihinda i gaadi vingir, i senda i doo doo, man mbakuran kpaa tile sha ihinda la; kpa se mba bughun yô, se kohol ma or kimi ga. 24 Orvesen u tempel man shi upristi mba tamen mba ongo akaa ne nahan yô, lan ve ishima cii sha kwagh ve la ve fa er kwagh la una za kighir ga. 25 Tsô orgen za va, va kaa a ve er: Nenge, ior mba ne we ve ken gaadi mbara, ve tile ken tempel, mba tesen ikpelaior. 26 Tsô torutya za a udugwer, za va a ve, kpa lu sha apera ga, gadia ve lu cian ikpelaior er ve̱ de te ve awen ga. 27 Mba ve a ve yô, ve ver ve sha ishigh ki mkohol. Tsô zegepristi kaa a ve er: 28 Se ta ne icin gbang gbang ser: De kera tesen nen ken iti ne ga ga? Nenge, ne iv Yerusalem a ityesen yen, ka ne pe haan se ibo iyol sha ku u Or ne. 29 Kpa Peteru man mbaapostoli mbagenev gema kaa er: Ka u sé hemba ungwan imo i Aôndo keng a imo i ior. 30 Aôndo u uter asev A nder Yesu u ne wua Un ne mande Un sha kon la. 31 Ka Un je Aôndo kende Un sha sha uwegh Nagh ku yanegh sha u A̱ lu Orhemen man Oryiman, sha u A̱ na Iserael mgemshima man A̱ de ve asorabo kpaa ye. 32 Man se mba mbashiada sha akaa ne, kua Icighan Jijingi kpaa u Aôndo na mba ve ongo imo Na la. 33 Mbara mba ongo nahan yô, asema gba ve awambe je, lu ve ka wuan ve. 34 Kpa Orfarishi ugen lu, iti na er Gamaliel, lu ortesenatindi lu a icivir hen nongoior la cii, a mough a tile sha ken mkohol la, a kaa er, i̱ due a ior mbara ken won teghelee; 35 tsô a kaa a ve er: Ne ior i Iserael, kura nen ayol a en sha kwagh u ne nenge u eren a ior mban ne. 36 Gadia sha ayange a a kar la Teuda mough, yila iyol na er un ngu ma kwagh je; ior mbagenev nyôr nongo a na, iyenge ve lu er deri unyiin nahan. I wua un, nahan mba ve ungwa imo na cii, i num ve, ve kera lu ma kwagh ga. 37 Ka tse yô, Yuda, or u Galilia, mough di sha ayange a ngeren ior la, ulugh mbagenev ken ijime na; un kpaa va saa ishe; mba ve dondo un ityô cii, sambe. 38 Hegen yô, m ngu kaan ne: De nen ior mban kera tsô; gadia aluer mhen ne shin tom ne ua lu u ior yô, ua bunde; 39 kpa a lu u Aôndo yô, né fatyô u bunden u ga, alaghga á va hingir er ne mba nôngon num kuan Aôndo je kpaa. 40 Nahan ve rumun imo na la. Tsô ve yila mbaapostoli mbara, ve gbidye ve, ve shi ve ta ve icin er ve̱ de kera shi ôron kwagh ken iti i Yesu ga; tsô ve pase ve, ve tuhwa. 41 Nahan ve due ken mkohol la kera, ve gba ember sha er i nenge er ve kuma u yan ican i aheenegh sha ci u iti la yô. 42 Hanma iyange kpaa ve lu gban uwer ga sha u tesen man u ôron ken tempel man ken uya er Yesu ka Kristu.

[Aer 4:5-13] 5 Tsô kper nan yô, mbavesen vev man mbatamen vev man mbangeren vev ve kohol ken Yerusalem; 6 Ana, zegepristi kpaa lu her, man shi Kayafa man Yohane kua Alekesander man shi mba ve lu ken nongo u zegepristi la cii. 7 Mba veren ve her atô yô, ve pine ve er: Ka sha hanma tahav man shi ka ken iti i an ne er kwagh nee? 8 Nahan er Peteru iv a Icighan Jijingi yô, a kaa a ve er: Ne mbavesen mba nongoior ne man ne mbatamen, 9 aluer mba tôvon hen vese nyian sha kwagh u doon u i er oruange man nan wer la yô, 10 kwagh ne a̱ hingir ken igbar her a ven cii man shi hen nongoior u Iserael cii kpaa, ka ken iti i Yesu Kristu Ornasareti, u ne mande Un sha terankon, u Aôndo nder Un shin mbakpenev la, ka sha ci Na man or ne a til sha ishigh yenegh heen wanger wanger nahan ye. 11 Ngun ka iwen i ne mbamaan ne laha i, kpa i gema i, i hingir sha zongo. 12 Man shi myom ngu ken ma or ugen kpaa ga; gadia ma iti igen i i ne ior i á yima se a mi keng yô, ngi sha won kpaa ga. 13 Tsô mba nengen vangertiôr u Peteru vea Yohane, man shi mba kaven er ve lu ior mba fan takerada yum kpaa ga, ve lu ior mba lun sha kwarikaa ga yô, kpiligh ve iyol, ve kav er ve luun a Yesu ityô yô.

[Aer 4:18-20] 18 Tsô ve yila ve, ve ta ve icin er, mayange ve̱ de kera ôron ma kwagh ken iti i Yesu ga shin ve̱ de kera tesen kwagh ken iti Na kpaa ga. 19 Kpa Peteru man Yohane gema kaa a ve er: Aluer a lu vough sha ishigh ki Aôndo u sé hemba wan ne iko a Aôndo yô, kaa nen ase! 20 Gadia se yô, se fatyô u den u ôron kwagh u se ongo man se nenge ne ga.

[Aer 4:23-31] 23 Mba pase ve mba toho yô, ve za hen ior ve, ve za ôr akaa a upristi mba tamen man mbatamen ve er a ve cii. 24 Tsô mba ongo nahan yô, ve genger amo ve sôn Aôndo a ishima i môm er: Tere, ka We u U er Sha man tar man zegemnger kua akaa a a lu ken ve cii kpaa ye. 25 Man shi U kaa sha Icighan Jijingi sha ikev i ter wase Davidi, wanakiriki Wou Wer: Ka nyi man atôatyev a zough num, man akuraior kpaa a henen ugbilinmbaakaava? 26 Utor mba sha won ve mough ahendan, mbavesen kpaa ve zua imôngo, ve hendan a Ter kua shi a Kristu Na kpaa. 27 Gadia mimi je, ken gar ne Herode man Pontiu Pilatu kohol a atôatyev man nongoior u Iserael cii imôngo sha Wanakiriki Wou, Yesu, u U shighe Un mkurem la, 28 sha u vea er akaa a uwegh Ough man awashima Wou vande veren cii er á er yô. 29 Hegen yô, Tere, nenge myange ve ne, yô, na ikpan You ne ve̱ ôr kwagh vangertiôr, 30 er Ú naregh uwegh Ough sha u been angev, man er á er uivande man akaa a kpilighyol ken iti i Icighan Wanakiriki Wou, Yesu. 31 Tsô mba eren msen kera yô, ijiir i ve kohol her la, i tenger, ve cii i iv ve a Icighan Jijingi, ve gba ôron kwaghôron u Aôndo vangertiôr.

[Aer 4:13] 13 Tsô mba nengen vangertiôr u Peteru vea Yohane, man shi mba kaven er ve lu ior mba fan takerada yum kpaa ga, ve lu ior mba lun sha kwarikaa ga yô, kpiligh ve iyol, ve kav er ve luun a Yesu ityô yô.

[Mt 6:33] 33 Kpa vande keren nen tartor Na man perapera Na, man akaa ne cii á seer ne a ye.

[Mr 6:31-34] 31 Nahan A kaa a ve er: Va nen, ne tseegh, hen ijiir i or lu ga yô, va mem nen kpeghee; gadia ior kpishi lu van shi hiden yemen, ian i vea ya kwagh tsô kpaa lu ga. 32 Tsô ve nyôr ken tso, ve tseegh, ve yem hen ijiir i or lu ga yô. 33 Ior kpishi nenge ve karen, nahan ve kav ve, ve due ken agar cii, ve hembe ayem, ve vande za aren heregh a Na. 34 Er Yesu due ken tso yô, A nenge a ikpelaior kpishi, nahan mhôônom kôr Un a ve sha ci u ve lu er iyôngo i i lu a orkuran i ga yô. Tsô A hii u tesen ve akaa kpishi.

[Mt 10:18-20] 18 je yô, á va a ven sha ishigh ki ugomna man utor kpaa sha ci Wam, sha er i̱ hingir mpase her a ve man her atôatyev kpaa yô. 19 Kpa shighe u vea za a ven nahan yô, asema a̱ de nyian ne sha inja kwaghôron i né ôr, shin sha kwagh u né kaa ga, gadia hen shighe la je á na ne kwagh u né ôr yô. 20 Gadia ka ne ne ôron kwagh ga, kpa ka Jijingi u Ter wen A ôron kwagh ken a ven ye.

[Mt 21:23-27] 23 Tso nyer ken tempel yô, upristi mba tamen man mbatamen mba nongoior la va her a Na zum u A lu tesen ave la, ve kaa er: Ka sha tahav mbu nyi man U eren akaa ne? Man ka anti nan ne U tahav mbunu? 24 Yesu gema kaa a ve er: Mo kpaa Me pine ne kwagh môm tsô, aluer nea kaam yô, Mo kpaa Me kaa ne tahav mbu M eren akaa ne sha mi yô. 25 Batisema u Yohane la yô, ka han a dughu? Ka Sha a dugh shin ka hen ioro? Ve gba henen ayol a ve er: Aluer sea kaa ser: Ka Sha yô, Una kaa a vese er: Ka nyi ne na un jighjigh ga? 26 Man aluer sea kaa ser: Ka hen ior, yô, se mba cian ikpelaior, gadia ve cii ve fa er Yohane lu profeti mimi je yô. 27 Tsô ve gema ve kaa a Na er: Se fa ga! Un kpaa A kaa a ve er: Mo kpaa Me kaa ne tahav mbu M eren akaa ne sha mi ga.

[Mt 21:15, 16] 15 Kpa zum u upristi mba tamen man mbangeren ve nenge ityom Na i kpiligh iyol i A er, man mbayev kpaa mba ve lu genger amo ken tempel kaan er: Hosana Wan u Davidi, yô, asema vihi ve. 16 Ve kaa a na er: U ungwa kwagh u mban ve lu ôron ne kpa? Yesu kaa a ve er: Een! Mayange ne mba a ôr kwagh u i nger la er: Ka ken zwa u anikundanev man mbamanatumba U sôr iwuese ye, gaa?

[Yoh 7:16] 16 Tsô Yesu gema kaa a ve er: Ityesen i M tesen, ka i Yam ga, kpa ka i Un u A tindim la.

[Mt 21:22] 22 Akaa a ne sôn ken msen cii, né ngohol, aluer nea na jighjigh yô.

[Lu 22:39-41] 39 Tsô A due A yem sha uwo u Olev sha ieren Na la; mbahenen Nav kpaa gba zan Un ijime. 40 Za ar sha ijiir la yô, A kaa a ve er: Er nen msen sha er né gba ken imeen ga yô. 41 A undu ve ica kuma er ka i ker iwen i za gba nahan; A gure inya, A er msen,

[Aer 5:19-21] 19 Kpa ortyom u Ter ugen va bugh ihinda i gaadi la tugh, due a ve, kaa er: 20 Yem nen, za tile nen ken tempel, ôr nen ikpelaior akaaôron a uma ne cii. 21 Mba ongo nahan yô, ve za nyôr ken tempel pepe, ve gba tesen. Kpa zegepristi va kua mba ve lu a na ityô, ve lôhô mkohol kua mbatamen mba Iserael cii, ve tindi hen gaadi er i̱ va a ve.

[Aer 5:42] 42 Hanma iyange kpaa ve lu gban uwer ga sha u tesen man u ôron ken tempel man ken uya er Yesu ka Kristu.

[Aer 6-8] Tsô sha ayange la er mbahenen lu ngeen yô, ahon gba Mbayuda mba ve lu ken Mbagrika la a Mbaheberu sha ci u i wa kasev mba côgholov vev iko sha gbayol ve u ayange ayange ga yô. 2 Tsô mba pue kar uhar mbara yila ikpelaior i mbahenen cii, kaa er: Doo u sé undu kwaghôron u Aôndo, sé gema sé ver ishima sha tom u karen kwaghyan la ga. 3 Nahan yô, anmgbianev, ker nen ior utaankaruhar ken a ven, mba i wuese ve, man ve iv a Jijingi man mfe kpaa yô, sha u se̱ ver ve sha tom ne. 4 Kpa se yô, sé taver ishima sha msen u eren man sha tom u kwaghôron ne. 5 Kwaghôron la doo ikpelaior cii; nahan ve tsuwa Sefanu, or u ivin a jighjigh u nan man Icighan Jijingi, man Filibu man Prokoru man Nikanor man Timon man Parmena kua Nikolau u a due ken Antioki a nyôr a nyôr nongo u Mbayuda yô. 6 Ve ver ve her atô u mbaapostoli; mba eren msen kera yô, ve penda ve ave sha ityou. 7 Kwaghôron u Aôndo seer ngeen; iyenge i mbahenen seer ken Yerusalem kpishi; upristi kpishi kpaa lu wan jighjigh u nan la iko. 8 Kpa Sefanu, er a iv a mrumun u sha mhôôn man agee yô, a er akaa a kpilighyol man uivande mba vesen hen ikpelaior. 9 Kpa mbagenev ken mba ve lu ken shinagoge u i yilan er shinagoge u Mbalibertini, man u Mbaserene man u Mbaalekesander kua shi mba ve due shin Shilishia man Ashia la kpaa, ve gema ve lu sendegh kwaghôron a Sefanu. 10 Kpa mayange ve fatyô u hemban mfe man Jijingi u un ôron kwagh a min la ga. 11 Tsô ve mgbegha ior mbagenev ityô mba ve kaan er: Se ungwa un ngu ôron akaa a uityuhwan sha Mose man sha Aôndo kpaa. 12 Nahan ve kende ikpelaior asema sha kua mbatamen man mbangeren kpaa, ve va ta sha a na, ve kôr un, ve va a mi hen mkohol, 13 ve ver mbashiada mba aiev mba ve kaan er: Or ne yô, mayange de u ôron akaa a vihin sha icighanjiir ne man sha atindi kpaa ga. 14 Gadia se ungwa er a kaa er: Yesu Ornasareti ne Una yôhôr ijiir ne kera man shi Una gema aeren a Mose lu na se la kpaa. 15 Tsô mba ve lu ken mkohol la cii ve haa ashe sha a na, ve nenge ishigh nagh yô, ki lu er ka ishigh ki ortyom u Sha nahan.

7:1 Nahan zegepristi kaa er: Akaa ne kape a lu nee? 2 Tsô Sefanu kaa er: Anmgbianev man uter, ver nen ato, Aôndo u iengem ande hen ter wase Aberaham zum u a lu ken Mesopotamia, je er a lu a tema ken Haran ga la. 3 A kaa a na er: Due ken tar wou kera, man hen ityô you kpaa, yem hen tar u Me tese u yô. 4 Tsô a mough ken tar u Mbakaldi, a za tema ken Haran; keera la kpaa, er ter na kpe kera yô, A mough a na, A va a na ken tar u ne lu ker hegen ne. 5 A na un ma dyako ken u ga, shin iaven i nguhar i môm tsô kpaa ga; kpa A tôndo zwa er Una na un u u̱ hingir kwagh na kua u tsombor na ken ijime na kpaa, er lu a lu a wan ga je. 6 Aôndo ôr kwagh a na kaa er, tsombor na ua lu shir ken tar ugen, á kôr u ikpan, á kighir u a ican anyom deri unyiin kpaa. 7 Man ikurior i ia kôr u ua hingir kpan la, Mo Me ôr i ijir, kape Aôndo A kaa la; ken masetyô u akaa ne yô, vea due, vea va civir Mo hen ijiir ne. 8 A shi A na un ikuryan i icôngo kpaa; nahan a mar Isaka, a tsôngo un sha iyange i sha anigheni. Isaka di va mar Yakob, Yakob gema mar di uter mba tamen mba pue kar uhar mbara. 9 Uter mba tamen mbara kpaa, er ve gba Yosev iwuhe yô, ve tee un ken Igipiti; kpa Aôndo lu a na, 10 A yima un ken atsan a na cii, A na un mkpeyol man mfe sha ishigh ki Farao, tor u Igipiti man sha ya na cii kpaa. 11 Tsô ijen i va gba man ican i vesen i va nyôr ken tar u Igipiti cii kua ken Kanaan kpaa, tsô uter asev zua a kwaghyan u waren iyol a mi ga. 12 Kpa er Yakob ungwa gwa er alakema ngu ken Igipiti yô, a tindi uter asev sha hiihii la. 13 Man u sha kwa har la yô, Yosev pase iyol na hen anmgbianev nav, tsombor u Yosev kpaa due ken igbar hen Farao. 14 Tsô Yosev tindi, i za yila ter na Yakob, man ityô na cii, ve lu ior akunduatargber kar utaan. 15 Yakob kpaa sen shin Igipiti; za kpe keregh, un kua uter asev kpaa; 16 i tôô ve, i za a mi ken Shikem, i za ii ken uwar u Aberaham yam sha inyar hen ônov mba Hemor ken Shikem la. 17 Kpa er shighe u ityendezwa i Aôndo tôndo a Aberaham la mgbôghom yô, nongoior la seer a seer ken tar u Igipiti, 18 zan zan tor ugen va tema tor ken Igipiti, fa kwagh u Yosev ga. 19 Un shon la er ayom sha ityô yase, a er uter asev ican sha u kighir ve er ve̱ ta anikundanev vev kera, sha u ve̱ de lu uma ga yô. 20 Ka hen shighe la je i mar Mose ye; un doo ashe kpee. I koso un iwer itiar ken ya u ter na. 21 Er i kende un kera yô, wan u tor Farao tôô un, koso un er a̱ hingir wan na. 22 Tsô i tese Mose mfe u Mbaigipiti cii, hingir or u ageegh ken akaaôron a na kua aeren a na kpaa. 23 Kpa va kom anyom akunduahar yô, kende un ken ishima u za sôron anmgbianev nav, Mbaiserael. 24 Er a za nenge i lu eren a orgen sha mi ga yô, a wase un, a yima or u i lu eren un ican la, a wua or u Igipiti la. 25 Lu un er anmgbianev nav ve kav er i lu sha ikev na je man Aôndo Una yima ve yô, kpa ve kav ga. 26 Kper nan gen kpaa shi a ande hen ve, ve lu nôngon num; tsô a kaa er: Ne nomso, ne mba anmgbianev je, man ka nyi ne eren kwagh u sha mi ga hen ayol a en nahana? 27 Kpa u a lu eren a anmgbian na sha mi ga la, gema hure un kera, kaa er: Ka an nan ver u orvesen man orjir sha a vese? 28 Ka u ka wuan mo er nyen u wua or u Igipiti la nahana? 29 Mose ongo mkaanem man nahan yô, a yevese, a yem shir ken tar u Midian; keregh la a za mar ônov uhar. 30 Tsô anyom akunduahar nga kar yô, ortyom u Ter ande her a na ken taaikôngo u hen uwo u Senai, a ande ken nomborusu. 31 Er Mose nenge a na yô, kpiligh un iyol sha kwaghnengen la; tsô imo i Ter due kaa er: 32 Ka Mo Aôndo u uter ou, Aôndo u Aberaham man u Isaka man u Yakob kpaa. Nahan ikarikase gbiye Mose iyol, a kera cihi u kenger sha mi ga. 33 Tsô Ter kaa a na er: Tsuwa akôv a ou shin angahar kera, gadia ijiir i u til ne, ka icighannya je. 34 M nenge ican i lu eren nongoior Wam mba ve lu ken tar u Igipiti la je, shi M ungwa mtoghor ve kpaa, nahan M sen sha u yiman ve. Nahan yô, va M̱ tindi u hen Igipiti. 35 Ka Mose shon u ve venda un, ve kaan er: Ka an nan ver u orvesen man orjirighi?-Ka un shon je man Aôndo tindi un sha u a̱ za lu ortaregh man oryiman sha ikev i ortyom u a ande her a na ken ageva la ye. 36 Ka un je a due a ve ye, a er akaa a kpilighyol man uivande ken Igipiti kua hen zegemnger u Nyian man ken taaikôngo kpaa, kuma anyom akunduahar je. 37 Ka Mose shon je man a kaa a Mbaiserael er: Aôndo Una ver ne profeti ken anmgbianev enev er mo nahan ye. 38 Ka un je man a lu ken mkohol u ken taaikôngo a ortyom u a ôr kwagh a na la imôngo sha uwo u Senai, man a uter asev kpaa ye, man shi a ngohol mkaanem ma umam sha u una na se ma kpaa yô. 39 Kpa lu uter asev ka wan imo na iko ga, zan zan ve mgbegha un kera; ken asema a ve yô, ve gema ve hide ken Igipiti je; 40 ve kaa a Aron er: Er se mbaaôndo mba vea hemen se yô; gadia Mose u a due a vese ken tar u Igipiti ne yô, se fa kwagh u a er un ga. 41 Sha ayange la ve er eev mbu wanbua ve va a nagh ve va na eev mbura, saan ve iyol a ityom i ave a ve la. 42 Kpa Aôndo de ve ve gba civir ikum i akaa a Sha, er i nger ken takerada u uprofeti nahan er: We ya u Iserael, anyom akunduahar ken taaikôngo, ne lu nan Mo nagh sha ilev mbi i senge man sha iniav mbigenev kpa? 43 Ne tôô tabernakel u Moloko, man shi ishan i aôndo wen Romfa kpaa, ka ieev mbi ne er mbi sha ci u civir mbi je la. Kpa Mo yô, Me yem a ven uikangen, kar Babilon yem ken hemen. 44 Uter asev lu a tenti u shiada ken taaikôngo er Un u A ôr kwagh a Mose la A kaa er i̱ er un sha ikav na i a nenge a mi la. 45 Ngun kpaa uter asev gema ngohol, nyôr di a mi a Yosua ityô, zum u ve ngohol tar u atôatyev a Aôndo vande mgbeghan a sha ishigh ki uter asev kera la, zan zan ar sha ayange a Davidi je, 46 u a zua a mrumun u sha mhôôn sha ishigh ki Aôndo, a zamber er ma un er Aôndo u Yakob ijiir i teman. 47 Kpa lu Solomon va maa Un iyou la ye. 48 Kpa Uhembansha la yô, tem ken uya mba i maa sha ave ga, er profeti lu kaa yô, er: 49 Sha ka ikônough Yagh ki torough, tar yô, gema ka kwagh Wam u pendan angahar sha mi. Ka nyi iyou je né maama? Kape Ter A kaa la. Shin ijiir Yam i memen yô, ka nyi? 50 Shin kera ka uwegh Agh man ku er akaa ne cii gaa? 51 Ne mbataverityough mban, ne mbatsôngon asema man ato ga ne, ne mba hendan a Icighan Jijingi gbem je; er uter enev lu er nahan, kape ne kpaa ne eren je ne. 52 Ka hanmô ken uprofeti je man uter enev tôv nan a ican ga? Ve wua mba ve lu tsengan ôron mve u Ormimi, man hegen ne kpaa ne hingir mbanengen Un mker shi ne wua Un kpaa; 53 ka ne mba ne ngohol atindi sha ave a mbatyomov mba Shaav je, kpa ne we a iko ga ne. 54 Mba ongo akaa ne yô, asema gba ve awambe, ve gba yan anyi sha ci u kwagh na la. 55 Kpa un, er a iv a Icighan Jijingi yô, a kende ashe Sha, a nenge a iengem i Aôndo man Yesu tile ken uwegh ku yanegh ku Aôndo, 56 a kaa er: Nenge, m nenge i bugh Sha man Wan u or tile ken uwegh ku yanegh ku Aôndo. 57 Nahan ve gbidye ivaa genger genger, ve cir ave sha ato, ve hembe ishima i môm, ve za ta sha a na. 58 Ve gbihi un ken won gar, ve ta un awen; mbashiada mbara va haa akondo a ve hen ikum i wanyekwaor ugen u i yilan un er Saulu la. 59 Ve ta Sefanu awen, lu yilan kaan er: Ter Yesu, ngohol jijingi wam! 60 Tsô a gure inya, a genger imo taver taver er: Tere, de ne ve ibo sha isholibo ne ga! Kaan nahan yô, maa a sule.

8:1 Saulu kpaa lu rumun ku na. Tsô hen ayange la zegemtev u sha ican mough sha nongo u Kristu u u lu ken Yerusalem la. Ve cii i sambe ve ken ityar i Yudia man i Samaria, mase shin mbaapostoli tseegh. 2 Nomso mba cian Aôndo ii Sefanu; ve zungwe ku na kpishi. 3 Kpa Saulu yô, lu eren nongo u Kristu ican gba nyôron uya uya, kôron nomso man kasev, kpelan ve hen inya za wuhen ken gaadi. 4 Ve mba i sambe ve la yô, ve yem han han, ve lu yôôn Loho u Dedoo. 5 Filibu kar za ken gar u Samaria, za ôr ve kwagh u Kristu. 6 Ikpelaior ver ato sha akaaôron a Filibu la sha ishima i môm zum u ve ungwa a man shi ve nenge uivande mba a eren la kpaa yô. 7 Gadia ujijingi mba hôngorouv kpishi due hen ior mba ve lu a mi la, ve lu genger amo taver taver; i war mbasombon man mbakeer kpaa kpishi je. 8 Tsô i ember ken gar la tsung. 9 Kpa orgen vande lun ken gar la, iti na er Shimon, lu eren ahir keregh, lu kpiligh mba ken Samaria iyol, lu kaan er un ngu ma zegekwagh je. 10 Ve cii, hii hen mbayev zan zan mbatamen kpaa lu wan un iko, kaan er: Or ne ka agee a Aôndo a i yer a er a hemban je ne. 11 Ve lu wan un iko, gadia kpiligh ve iyol a ahir a na la ica i gba je. 12 Kpa zum u ve na Filibu jighjigh er a lu ôron Loho u Dedoo u tartor u Aôndo man shi u iti i Yesu kpaa yô, i er ve batisema, nomso a kasev cii. 13 Shimon iyol na kpaa na jighjigh; mba eren un batisema yô, a var a Filibu; kpiligh un iyol er a nenge uivande man ityom i agee i vesen la. 14 Tsô zum u mbaapostoli mba ve lu ken Yerusalem ungwa er Mbasamaria rumun kwaghôron u Aôndo yô, ve tindi Peteru man Yohane her a ve. 15 Er mbara za nyôr yô, ve er msen sha er ve̱ ngohol Icighan Jijingi yô; 16 gadia lu a gba sha mô ve môm ga, saa di batisema tsô i er ve ken iti i Ter Yesu ye. 17 Tsô ve penda ave sha a ve, nahan ve ngohol Icighan Jijingi. 18 Er Shimon nenge er i lu sha ave a pendan a mbaapostoli man i ne Icighan Jijingi yô, a kende inyaregh, a na ve, 19 a kaa er: Mo kpaa, nam nen agee ne, sha er hanma or u me penda ave sha a nan yô, nana̱ ngohol Icighan Jijingi. 20 Kpa Peteru kaa a na er: Inyaregh yough ki̱ saa ishe a we imôngo, sha ci u u hen ken ishima you wer, ú zua a iwua i Aôndo sha inyar yô. 21 Ci wou shin kwar wou ngu sha kwagh ne je ga, gadia ishima you ngi vough sha ishigh ki Aôndo ga. 22 Yô, gema ishima sha ifer you ne kera, er msen, sôn Ter, tsô alaghga á de u mhen u ken ishima you ne. 23 Gadia m kav u ngu ken zarmle u yuan man ken ikangenev mbi iferev kpaa. 24 Tsô Shimon gema kaa er: Er nen msen sha ci wam sôn nen Ter sha u akaa a ne ter ne, ma kwagh môm keregh a̱ de eren mo ga yô. 25 Tsô er ve pase kwagh sha gbashima man ve ôr kwagh u Ter kpaa yô, ve hide hen Yerusalem, ve lu pasen Loho u Dedoo ken angarev mba Mbasamaria kpishi. 26 Tsô ortyom u Ter va ôr kwagh a Filibu, kaa er: Mough, yem vegher u shin imbusutariyan, sha gbenda u u dugh ken Yerusalem u zan hen Gasa, ka gbenda u ior ve karen sha u yum ga. 27 Tsô a mough a za. Yô, orgen, or u Etiopia, u eren tom ken ya u tor, lu ititor i Kandasa, torkwase u Mbaetiopia, u akaa a na a injaa cii lu sha ikev na yô, a za ken Yerusalem sha u za civir Aôndo, 28 lu hiden, tema sha ikyekye na i kpelan, lu ôron takerada u profeti Yesaia. 29 Tsô Jijingi kaa a Filibu er: Kporom, za mgbôghom a ikyekye la ikua ikua. 30 Nahan Filibu za heregh ayem, za ungwa er lu ôron takerada u profeti Yesaia. Tsô a kaa a na er: U kav kwagh u u lu ôron ne kpa? 31 A kaa er: Á er nan man me kavaa? Saa or nana pasem. Nahan a zamber a Filibu er a̱ unde a̱ tema a na imôngo. 32 Ivulugh ki icighanruamabera ki a lu ôron yô, ka ki ne er: I ulugh Un er iyôngo i i za a mi sha u za sôngon yô, man shi er waniyôngo ka a lu ving sha ishigh ki mbatôndon un aive nahan, kape Un kpaa A bugh zwa ga la 33 Ka sha mlu Na u icivirigh ga la man i tôô Un ijir kera ye; man kov Na yô, ka anti je nana ôr kwagh sha u? Gadia i tôô uma Na sha tar kera. 34 Or u eren tom ken ya u tor la gema kaa a Filibu er: Shi ôrom yôô; profeti ne yô, ka kwagh u an a ere? Ka kwagh na iyol na, shin ka kwagh u orgene? 35 Filibu bugh zwa, hii hen ivulugh ki icighanruamabera kira je, gba ôron un kwagh u Yesu. 36 Tsô mba ngur yemen sha gbenda yô, ve za ar hen mnger. Or u eren tom ken ya u tor la kaa er: Mngerem kpaa man, man ka nyi je i yange u eren mo batisema? 37 [Filibu kaa er: Aluer u na jighjigh a ishima i môm yô, á fatyô. A gema a kaa er: M na jighjigh er Yesu Kristu ka Wan u Aôndo je.] 38 Tsô a kaa, i̱ tile un a ikyekye; ve uhar ve hungwa shin mnger, Filibu vea or u eren tom ken ya u tor la; a er un batisema. 39 Mba dugh shin mnger yô, Jijingi u Ter tôô Filibu yem a na kera, or u eren tom ken ya u tor la kera nenge a na ga, gadia a gba yemen zende na a iember. 40 Kpa i za zua a Filibu ken Asote. Er lu zenden karen yô, a lu ôron Loho u Dedoo ken agar cii zan zan a za ar hen Sesaria.

[Aer 6:1-7] Tsô sha ayange la er mbahenen lu ngeen yô, ahon gba Mbayuda mba ve lu ken Mbagrika la a Mbaheberu sha ci u i wa kasev mba côgholov vev iko sha gbayol ve u ayange ayange ga yô. 2 Tsô mba pue kar uhar mbara yila ikpelaior i mbahenen cii, kaa er: Doo u sé undu kwaghôron u Aôndo, sé gema sé ver ishima sha tom u karen kwaghyan la ga. 3 Nahan yô, anmgbianev, ker nen ior utaankaruhar ken a ven, mba i wuese ve, man ve iv a Jijingi man mfe kpaa yô, sha u se̱ ver ve sha tom ne. 4 Kpa se yô, sé taver ishima sha msen u eren man sha tom u kwaghôron ne. 5 Kwaghôron la doo ikpelaior cii; nahan ve tsuwa Sefanu, or u ivin a jighjigh u nan man Icighan Jijingi, man Filibu man Prokoru man Nikanor man Timon man Parmena kua Nikolau u a due ken Antioki a nyôr a nyôr nongo u Mbayuda yô. 6 Ve ver ve her atô u mbaapostoli; mba eren msen kera yô, ve penda ve ave sha ityou. 7 Kwaghôron u Aôndo seer ngeen; iyenge i mbahenen seer ken Yerusalem kpishi; upristi kpishi kpaa lu wan jighjigh u nan la iko.

[Aer 7:58–8:1] 58 Ve gbihi un ken won gar, ve ta un awen; mbashiada mbara va haa akondo a ve hen ikum i wanyekwaor ugen u i yilan un er Saulu la. 59 Ve ta Sefanu awen, lu yilan kaan er: Ter Yesu, ngohol jijingi wam! 60 Tsô a gure inya, a genger imo taver taver er: Tere, de ne ve ibo sha isholibo ne ga! Kaan nahan yô, maa a sule.

8:1 Saulu kpaa lu rumun ku na. Tsô hen ayange la zegemtev u sha ican mough sha nongo u Kristu u u lu ken Yerusalem la. Ve cii i sambe ve ken ityar i Yudia man i Samaria, mase shin mbaapostoli tseegh.

[Aer 6:7] 7 Kwaghôron u Aôndo seer ngeen; iyenge i mbahenen seer ken Yerusalem kpishi; upristi kpishi kpaa lu wan jighjigh u nan la iko.

[Aer 8:4] 4 Ve mba i sambe ve la yô, ve yem han han, ve lu yôôn Loho u Dedoo.

[1Kr 29:5] 5 zenaria sha ci u akaa a zenaria, man azurfa di sha ci u akaa a azurfa, man shi sha ci u hanma injatom i sha ave a mbafaneev. Ka an nana na iyol i nan nyian gbar gbar u ivin ikev i nan sha u nan TER iwua?

[1Kr 29:9] 9 Tsô ior ember, er ve na gbar gbar nahan, gadia ve na TER iwua a ishima i môm gbar gbar; tor Davidi kpaa lu saan saan.

[1Kr 29:14] 14 Kpa mo m ngu an je, man ior av mba di nyi je, u se taver se na iwua sha ishima i gbar gbar nahana? Gadia akaa cii ka hen a We a dugh ye, ka kwagh Wou se hidi a mi, se ne U ye.