MUKANDA WA JAKƆBA
1 Dimi Jakɔba,+ okambi wa Nzambi ndo wa Nkumadiɔndjɔ Yeso Kristo, lambofundɛ waoho 12 wakahandjɔnɛ lɛnɛ la lɛnɛ nte:
Mɔyɔ!
2 Analengo le, nyɔngɛnɛngɛnɛ etena kahomananyu la ehemba+ wa weho la weho, 3 nyeya dia mbetawɔ kanyu kambohembama mbotaka ekikelo.+ 4 Koko, nyotshike dia ekikelo nshidiya olimu atɔ, dia nyu monga kokele ndo aha la vadi lo akambo tshɛ, aha la mpomba ndooko ɛngɔ.+
5 Ɔnkɔnɛ naka onto ɔmɔtshi l’atei anyu ekɔ l’ohomba wa lomba, nde atetemale nɔmba Nzambi,+ ko nde ayowoshalɔ,+ nɛ dia la lokaho tshɛ nde mbishaka anto tshɛ aha la mbahangwɛ.*+ 6 Koko nde pombaka ntetemala nɔmba la mbetawɔ,+ aha la mbidja kaanga yema ya taamu,+ nɛ dia onto latodjaka taamu ekɔ oko asuku wa lo ndjale watɛmbamaka la lɔpɛpɛ lɛnɛ la lɛnɛ. 7 Lo mɛtɛ, onto ɔsɔ hahombe nongamɛ dia nongola kaanga ɛngɔ oma le Jehowa.* 8 Nde heye mbɔsa yɛdikɔ+ ndo mbahahɔka l’akambo lo mboka yande tshɛ.
9 Koko ɔnangɛso lele lo dihole dia l’ɛse angɛnɛngɛnɛ* wodiyamelo+ ande, 10 ndo ɔnangɛso lele ɔngɔnyi angɛnɛngɛnɛ lo woho wamondokitshakitshama,+ nɛ dia kanga ɔngɔnyi ayonyɛma oko dɛmbɔlɛmbɔ dia l’oswe. 11 Nɛ dia oko watotombaka wonya la yanyi yawɔ ya wolo, ko yɔ nɛngiyaka etombatomba ndo alɛmbɔlɛmbɔ atɔ mbɔlɔka, ko dimɛna diatɔ ndanyemaka. Ngasɔ mbele ndo kanga ɔngɔnyi, nde ayovɔ etena katandasale akambo ande.+
12 Ɔngɛnɔngɛnɔ le onto latetemala mbikikɛ ehemba,+ nɛ dia lam’ayondetawɔma oma le Nzambi, nde ayolongola dɛmbɔ dia nkoso dia lɔsɛnɔ+ diakalake Jehowa* wanɛ watetemala mbooka ngandji.+ 13 Onto atotake lam’ayondohembama ate: “Nzambi kampemba.” Nɛ dia Nzambi hakoke pembama l’akambo wa kɔlɔ ndo nde hahembe ndooko onto. 14 Koko, onto l’onto pembamaka etena ketawɔnde kotwama* ndo kesama la nsaki+ kande hita. 15 Ko nsaki kakɔ lam’atshɔtɔ diemi, tɔ mbotaka pɛkato, ko pɛkato lam’asalematɔ, tɔ ndjotaka nyɔi.+
16 Analengo wa ngandji le, tanyokesamake. 17 Losha tshɛ l’ɔlɔlɔ ndo woshasha tshɛ wa kokele ndjaka oma la diko,+ polɔka oma le She esase+ wa l’olongo, ɔnɛ lahakadimɔ ndo lahatshikitana oko watokadimɔka dɛdi.*+ 18 Lolango lande aki dia toota l’ekimanyielo k’ɔtɛkɛta w’akambo wa mɛtɛ+ dia sho monga woho ɔmɔtshi w’ɔlɔnga wa ditongami+ diande.
19 Analengo wa ngandji le, nyeye dikambo nɛ: Onto tshɛ pombaka monga suke dia mpokamɛ, ɔkɔkɛ dia ntɛkɛta+ ndo aha mboka nkɛlɛ+ esadi, 20 nɛ dia nkɛlɛ k’onto hela losembwe+ laki Nzambi. 21 Ɔnkɔnɛ, nyonya mindo tshɛ ndo akambo wa kɔlɔ tshɛ,*+ ndo nyetawɔ la memakana tshɛ wonamelo w’ɔtɛkɛta wakoka nyoshimbɛ.*
22 Nyonge atshi w’ɔtɛkɛta,+ koko aha tsho amboki, lo ndjakesa nyuamɛ la tokanyi ta kashi. 23 Nɛ dia naka onto ekɔ omboki w’ɔtɛkɛta ko nde hakitanyiya,+ onto ɔsɔ ekɔ oko onto lenda elungi kande lo talatala. 24 Dikambo l’ɔkɔngɔ wa nde ndjaenda, nde mimɔka, ko mbala kakɔ ɔtɔi nde mbohɛka woho w’onto wende. 25 Koko onto laka washo lo ɛlɛmbɛ+ wa kokele wa lotshungɔ ndo latetemala lɔkɔ, nde aya, aha onto loka ko mbohɛ koko onto ladja lo etsha; ndo nde ayonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo nsala+ dui sɔ.
26 Naka onto mbɔsaka dia nde ekɔ lo ntɛmɔla Nzambi* koko hombe onyɔ ande,*+ nde ekɔ lo ndjakesa l’otema ande, ndo ɔtɛmwɛlɔ ande wekɔ anyanya. 27 Ɔtɛmwɛlɔ wele pudipudi ndo waha la vadi lo washo wa Nzambi Shɛso vɔ ɔnɛ: Nkimanyiya ana wa tshike+ la wadi waki edo+ lo asui+ awɔ ndo ndjalama diaha monga la vadi ya l’andja ɔnɛ.+
2 Analengo, etena kenyu la shɔnɔdi, nyu mɛnyaka dia nyu bu la mbetawɔ le Nkumɛso ka lotombo Yeso Kristo, shi mɛtɛ?+ 2 Nɛ dia naka onto lɔlɔtshi mpɛtɛ ya paonyi lo mpita ndo lɔlɔtshi ahɔndɔ w’oshinga wolo ambɔtɔ lo losanganya lanyu, ko l’etena kakɔ kaamɛ ose wola lɔlɔtshi ahɔndɔ wa mindo ambɔtɔ nde lawɔ, 3 onde nyu mbɔsaka onto lɔlɔtshi ahɔndɔ w’oshinga wolo la nɛmɔ lo mbotɛ ɔnɛ: “Yodjasɛ lo dihole dia nɛmɔ nɛ,” ko nyu mbutɛ ose wola ɔnɛ: “Tshikala wemema,” kana ɔnɛ: “Djasɛ lanɛ lo kihona k’ekolo+ ami”? 4 Naka ngasɔ mbasalanyu, shi laasɔ kete nyekɔ la shɔnɔdi lam’asanyu+ ndo nyaya toshushi talombosha lo yoho ya kɔlɔ?+
5 Analengo wa ngandji le, nyompokame. Onde Nzambi kɔsɔna wanɛ wele wola lo ndjela kanyi y’andja ɔnɛ dia vɔ monga ɛngɔnyi lo mbetawɔ+ ndo ekitɔ wa Diolelo diakandalake wanɛ wawoka ngandji?+ 6 Koko, nyu nyekɔ lo mɔnyɔla ase wola. Shi akanga w’ɛngɔnyi mbanyɔhɛnyahɛnya+ ndo mbanyɔtɔla lo dombo? 7 Shi vɔ wekɔ lo ntɛnga lokombo la nɛmɔ lakanyelamɛ? 8 Naka nyekɔ lo nkitanyiya ɔlɛmbɛ wa woke wa Nkumekanga lo ndjela ɛtɛkɛta wa l’afundelo wata ɔnɛ: “Langa wonyayɛ onto oko wayalangayɛ,”+ kete nyekɔ lo nsala ɔlɔlɔ. 9 Ko naka nyayotetemala monga la shɔnɔdi,+ kete nyekɔ lo nsala pɛkato ndo ɛlɛmbɛ wekɔ lo nyaanya* dia nyekɔ amɔnyɔdi w’ɛlɛmbɛ.+
10 Nɛ dia naka onto ekɔ lo nkitanyiya Ɛlɛmbɛ tshɛ ko nde ambotakana lo didjango dimɔtshi, kete nde ambɔnyɔla ɛlɛmbɛ tshɛ.+ 11 Dikambo ɔnɛ lakate ate: “Tosalake loseka,”+ kakate nto ate: “Todiakake.”+ Ko naka wɛ hasadi loseka koko wɛ ambodiaka, kete wɛ ambɔnyɔla ɛlɛmbɛ. 12 Nyotetemale ntɛkɛta ndo nsala akambo oko anto wayolomboshama la ɛlɛmbɛ w’anto wele la lotshungɔ.*+ 13 Nɛ dia onto lahokana kɛtshi hatolomboshama la kɛtshi.+ Kɛtshi kayodja kilombo otshumba.
14 Analengo le, wahɔ akɔna wekɔ naka onto ɔmɔtshi mbutaka dia nde ekɔ la mbetawɔ koko bu l’etsha?+ Shi mbetawɔ kɛsɔ hatowoshimbɛ?+ 15 Naka ɔnangɛso kana kadiyɛso kɛmɔtshi bu la ahɔndɔ* ndo bu la diangɔ diakokande ndɛ lushi la lushi, 16 ko ɔmɔtshi l’atei anyu mbotɛ ɔnɛ: “Tshɔka la ki, toke dja ndo tole dimɛna,” koko hanyowosha kɛnɛ kele ohomba lo demba diande, wahɔ akɔna wele la dikambo sɔ?+ 17 Woho akɔ waamɛ mbele, mbetawɔ kele bu l’etsha kambovɔ.+
18 Koko onto ɔmɔtshi ayota ate: “Wɛ ekɔ la mbetawɔ, koko dimi lekɔ l’etsha. Ɔmɛnya mbetawɔ kayɛ kaha l’etsha, ko dimi layokɛnya mbetawɔ kami oma l’etsha ami.” 19 Shi wɛ mbetawɔka dia Nzambi ekɔ ɔtɔi? Ɔlɔlɔ kasalayɛ. Koko ndo ɛdiɛngɛ mbetawɔka dui sɔ ndo vɔ sakaka lokomba la wɔma.+ 20 Wɛ kanga enginya le, onde wɛ nangaka mbeya dia mbetawɔ kaha l’etsha kekɔ anyanya? 21 Onde tshɛso Abrahama kɔmbɔsama oko onto ɔlɔlɔ oma l’etsha ande l’ɔkɔngɔ wa nde nambola ɔnande Isaka lo elambwelo?+ 22 Wɛ ambɛna dia mbetawɔ kande kaki kaamɛ la etsha ande ndo etsha ande+ wakakonya mbetawɔ kande kokele, 23 ko ɛtɛkɛta wa l’Afundelo wayela ɛnɛ wakakotshama: “Abrahama aki la mbetawɔ le Jehowa* ko nde akɔsama oko onto ɔlɔlɔ,”+ ndo nde akayokoma lo mbelamɛ ɔnɛ: Ɔngɛnyi+ wa Jehowa.*
24 Nyambɛna dia onto mbɔsamaka oko onto ɔlɔlɔ oma l’etsha ande, koko aha oma lo mbetawɔ keto. 25 Shi woho akɔ waamɛ mbele ndo Rahaba, womoto la numba akɔsama oko onto ɔlɔlɔ oma l’etsha ande l’ɔkɔngɔ wa nde nongola akɛndji dimɛna ndo mbakɛndja lo mboka+ kekina? 26 Lo mɛtɛ, oko wele demba diaha la lomu diambovɔ,+ mbele ndo mbetawɔ kaha la etsha kambovɔ.+
3 Analengo le, oko weyanyu dia tayolomboshama+ lo yoho yoleki wolo, aha anto tshɛ wa l’atei anyu mbahomba monga embetsha. 2 Nɛ dia sho tshɛ takanaka* mbala efula.+ Naka onto hatakana l’ɛtɛkɛta, kete nde ekɔ onto la kokele lele la akoka wa mbahemɛ demba diande di’otondo. 3 Naka sho kelekaka enyɔ wa mfalasa ɛkɔdi dia yɔ tokitanyiya, kete tekɔ lo nɔmbɔla etondo ayɔ. 4 Ohonyenda masuwa. Kaanga mbewɔ weke efula ndo kaanga mbɛmbamawɔ la mpɛpɛ ya wolo, vɔ nɔmbɔmaka la yenda ya tshitshɛ efula otsha lɛnɛ alanga ɔnɛ latakɛndjakɛndja.
5 Woho akɔ waamɛ mbele, lolemi lekɔ etenyi ka demba ka tshitshɛ efula, koko lɔ ndjafunaka lo yɛdikɔ y’efula. Ohonyenda woho wele shase ya dja ya tshitshɛ kokaka nongoya okonda wa woke! 6 Lolemi lekɔ dja.+ Lolemi lakɔ lekɔ oko andja w’akambo wa kɔlɔ l’atei wa tenyi diaso dia demba, nɛ dia lɔ mbidjaka demba+ di’otondo mindo ndo lɔ mbidjaka lɔsɛnɔ l’otondo* lo dja, ndo lɔ tshumbamaka dja lo Ngɛhɛna.* 7 Nɛ dia anto kokaka mbahemɛ ndo wakahemɛ weho tshɛ wa nyama ya l’okonda, tofudu, dikɛndakɛnda dialamba* ndo dikɛndakɛnda dia lo ndjale. 8 Koko, ndooko onto lakoka mbahemɛ lolemi. Lɔ lekɔ ɛngɔ ka kɔlɔ ndo kaheyama nɔmbɔla, lɔ ndola tɔɔ la lɔlɛngɔ+ la nyɔi. 9 La lɔ mbatombolaso Jehowa* Shɛso, ndo la lɔ mbadjaso anto wakatongama “lo efanelo ka Nzambi”+ mananu. 10 Oma l’onyɔ akɔ ɔtɔi katomba ɔtshɔkɔ ndo mananu.
Analengo le, keema dimɛna di’akambo salema lo yoho shɔ.+ 11 Ɛtɛkɔ ɔtɔi hatondja ashi w’amɛna* la w’ololo, shi mɛtɛ? 12 Analengo le, osongo wa fingo hawokoke ntɔ elowa w’ɔlivɛ ndo ɔkɔdi wa vinyɔ hawokoke ntɔ elowa wa fingo, shi mɛtɛ?+ Woho akɔ waamɛ mbele, ɛtɛkɔ k’ashi wa lɛɛhɔ hakoke ntondja ashi w’amɛna.
13 Onto akɔna ele la lomba ndo la yimba l’atei anyu? Oma lo lɔkɛwɔ lande l’ɔlɔlɔ, nde ɛɛnya etsha ande wa la memakana kaya oma lo lomba. 14 Ko naka nyekɔ la kandjema+ ka wolo ndo la yimba y’ewanu*+ l’etema anyu, kete tanyoyafunake.+ Naka nyu ndjafuna, kete nyayota kashi. 15 Ɔsɔ keema lomba l’oma la diko; koko la la nkɛtɛ,+ la waa nyama ndo la ɛdiɛngɛ. 16 Nɛ dia lɛnɛ ele kandjema la yimba y’ewanu,* lɛkɔ kayonga ndo efukutanu la akambo tshɛ wa kɔlɔ.+
17 Koko lomba l’oma la diko lekɔ ntondotondo pudipudi,+ oma laasɔ lɔ lekɔ wɔladi,+ ekanelo k’ɔlɔlɔ,+ suke dia nkitanyiya, lɔ ndola tɔɔ la kɛtshi ndo la elowa w’ɛlɔlɔ,+ lɔ keema la shɔnɔdi+ ndo keema la dungi pende.+ 18 Ndo nto, ntɔngɔ y’elowa wa losembwe monɛmaka lo wɔladi le*+ wanɛ wadja wɔladi.+
4 Oma lende aya ewanu la ata l’atei anyu? Shi vɔ ndjaka oma lo nsaki yanyu ya demba yalɔshana l’etei kanyu?*+ 2 Nyu kombolaka, koko hanyokondja. Nyu ndjakaka ndo kɔmiyaka, koko hanyokoke nkondja. Nyu manaka ndo ndɔshanaka.+ Nyu hanyokondja dikambo hanyɔlɔmbɛ. 3 Etena kalɔmbanyu, hanyolongola, nɛ dia nyu nɔmbaka l’eyango wa kɔlɔ dia nyu nkamba la tɔ dia nkotsha nsaki y’alemba anyu.
4 Akanga wa loseka* le, onde hanyeye dia lɔngɛnyi la l’andja ɔnɛ mbetɛka onto otunyi wa Nzambi? Ɔnkɔnɛ, onto tshɛ lalanga monga ɔngɛnyi w’andja ɔnɛ ekɔ lo ndjaetɛ otunyi wa Nzambi.+ 5 Kana onde nyu fɔnyaka dia wotata mbata afundelo ɔnɛ: “Yimba y’ɔkɔmiya yele la so mbatetemala nkombola+ diangɔ tshɛ”? 6 Koko ɔlɔlɔ waheyama mbɛdika watosalɛnde ndeka yimba shɔ. Diakɔ diatama ɔnɛ: “Nzambi petshaka akanga wa lotamanya,+ koko nde salɛka akanga w’okitshakitsha+ ɔlɔlɔ waheyama mbɛdika.”
7 Ɔnkɔnɛ, nyoyakitshakitsha la ntondo ka Nzambi;+ nyɔlɔshane la Diabolo,+ ko nde ayonyolawɔ.+ 8 Nyoyasukanya la Nzambi, ko nde ayoyasukanya la nyu.+ Nyu atshi wa pɛkato,+ nyɛdia anya anyu, ndo nyu anto waheye mbɔsa tɛdikɔ, nyɛdia etema+ anyu. 9 Nyotshutshumale, nyonge la okiyanu ndo nyolele.+ Tɔɔla tanyu takadimɔ delo ndo ɔngɛnɔngɛnɔ anyu wakadimɔ ɔkɛyi. 10 Nyoyakitshakitsha lo washo wa Jehowa,*+ ko nde ayonyodiya.+
11 Analengo,+ nyotshike ntɛkɛta kɔlɔ dikambo di’anto akina. Onto latɛkɛta kɔlɔ dikambo di’ɔnango kana lalombosha ɔnango ekɔ lo ntɛkɛta kɔlɔ dikambo di’ɛlɛmbɛ ndo ekɔ lo nombosha ɛlɛmbɛ. Ko naka wɛ olombosha ɛlɛmbɛ, kete wɛ hakitanyiya ɛlɛmbɛ, koko wɛ aya shushi. 12 Onto 1 kele Ombidji w’ɛlɛmbɛ ndo Shushi,+ ɔnɛ lele la akoka wa nshimbɛ ndo wa ndjaka.+ Ko wɛ eeyɛ dia wɛ nombosha wonyayɛ?+
13 Nyohokame, nyu wanɛ watotaka nyate: “Ɛlɔ kana loyi tayotshɔ l’osomba kapanda, tayotetsha ɔnɔnyi lɛkɔ, tayotonda okanda ndo tayotokondja wahɔ+ ɛmɔtshi,” 14 ko tete le nyu hanyeye kɛnɛ kayonyokomɛ loyi.+ Nɛ dia nyekɔ loonge latɛnamaka lo tshanda mɔtshi, ko latoshishɔka.+ 15 Lo dihole dia mbuta ngasɔ, nyu pombaka mbuta nyate: “Naka Jehowa* alanga,+ tayɔsɛna ndo tayosala kɛnɛ kana kɛnɛ.” 16 Koko nyekɔ lo ndjafuna lo lotamanya lanyu. Ofunu tshɛ wa ngasɔ wekɔ kɔlɔ. 17 Ɔnkɔnɛ, naka onto ɔmɔtshi mbeyaka nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ ko nde hakisale, dui sɔ diekɔ tshondo ya pɛkato le nde.+
5 Nyu akanga w’ɛngɔnyi, nyohokame: Nyolele ndo nyode ekoko l’ɔtɛ w’asui wayanga nyokomɛ.+ 2 Ɛngɔnyi anyu wambɔhɔnda ndo wɛdiya wambɔlɛ ahɔndɔ+ anyu. 3 Paonyi la mfɛsa yanyu yambɔtɔ matadi ndo matadi ayɔ wayotondja kɔlɔ yanyu sɛkɛ ndo wayɔtɔma alemba anyu. Kɛnɛ kakanyombe kayonga oko dja lo nshi y’ekomelo.+ 4 Nyolonge, difuto di’ase olimu wakane lo dikambɔ dianyu ndo wakinyu kofuta diekɔ lo ntetemala ndela ndo alelo wa amunyi wayanga ekimanyielo wambokoma polo l’atoyi wa Jehowa* kanga lolembelembe.+ 5 Nyu nyakasɛnɛ lɔsɛnɔ la dimɛna efula ndo nyakayasha lo ɛngɛnɔngɛnɔ la nkɛtɛ. Etema anyu wakayala wata lo lushi l’ediakelo.+ 6 Nyu nyakaanya ndo nyakadiake onto ɔlɔlɔ. Diakɔ dianyɔlɔshande.
7 Ɔnkɔnɛ analengo, nyoyale la solo dia lotutsha polo lo woongelo wa Nkumadiɔndjɔ.+ Ohonyenda okambi w’ekambɔ woho watondotetemalaka nkonga elowa w’amɛna oma la nkɛtɛ la solo dia lotutsha tshɛ polo ndo lam’atɔlɔka mvula ka ntondo la mvula k’ekomelo.+ 8 Nyu lawɔ nyoyale la solo dia lotutsha,+ nyokeketsha etema, nɛ dia woongelo wa Nkumadiɔndjɔ waya suke.+
9 Analengo, tanyongunangunanɛke* diaha nyu ndjolomboshama.+ Nyende, Shushi ambemala la soko. 10 Analengo, lo kɛnɛ kendana la mbikikɛ akambo wa kɔlɔ+ ndo monga la solo dia lotutsha,+ nyokoya ɛnyɛlɔ k’amvutshi wakatɛkɛta lo lokombo la Jehowa.*+ 11 Nyolonge, sho mbɔsaka dia wanɛ wakakikɛ+ wekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ.* Nyu nyakoke dikambo di’ekikelo ka Jɔbɔ+ ndo nyambɛna oma lo woho wakɔɔtshɔkɔla Jehowa*+ dia Jehowa* ekɔ la ngandji k’efula* ndo la kɛtshi.+
12 Analengo le, laadiko di’akambo tshɛ, nyotshike ntshiba oyadi lo lokombo l’olongo kana la nkɛtɛ kana woho okina w’etshibelo tshɛ. Koko “Eelo” kanyu kayale eelo ndo “Keema” kanyu kayale keema,+ diaha nyu ndjolomboshama.
13 Onde onto ɔmɔtshi ekɔ lo diɛnɛ l’asui l’atei anyu? Nde atetemale nɔmba.+ Onde onto ɔmɔtshi ekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ? Nde embe esambo.+ 14 Onde onto ɔmɔtshi ekɔ la hemɔ* l’atei anyu? Nde ete dikumanyi+ dia l’etshumanelo kele vɔ wɔɔlɔmbɛ, wookite esɔ+ lo lokombo la Jehowa.* 15 Ko dɔmbɛlɔ dia mbetawɔ diayɔkɔnɔya ɔnɛ lele la hemɔ* ndo Jehowa* ayowokimanyiya. Ndo nto, naka nde akasale pɛkato, nde ayodimanyiyama.
16 Ɔnkɔnɛ, nyoshwane pɛkato yanyu+ onto la wonyande ndo nyɔlɔmbanɛke dia nyu nkɔnɔ. Ɔsɛngɔsɛngɔ w’onto ɔlɔlɔ wekɔ la shɛngiya ya wolo.*+ 17 Elidja aki onto oko sho, koko nde akalɔmbɛ la etete tshɛ diaha mvula ndɔ, ko mvula kɔndɔ lo wodja l’edja k’ɛnɔnyi 3 la ngɔndɔ 6.+ 18 Nde akayɔlɔmba nto, ko olongo wakalɔsha mvula ndo nkɛtɛ yakangɔnya diangɔ.+
19 Analengo, naka ɔmɔtshi l’atei anyu ambotakɔ mboka k’akambo wa mɛtɛ ko onto okina ambookaloya lo mboka, 20 nyeye dia onto tshɛ lakaloya otshi wa pɛkato oma lo mboka kande ka kɔlɔ+ ayowoshimbɛ* oma lo nyɔi ndo ayokomba lokema la pɛkato.+
Kana “aha la minda ɛkɔmɔ.”
Enda Ap. A5.
Tshɛk., “afune.”
Enda Ap. A5.
Kana “mindama oko la ɔbɔɔ.”
Kana “ɔnɛ lele bu la otshikitanu w’okadimwelo wa dɛdi.”
Kana ondo “ndo lokema l’akambo wa kɔlɔ.”
Kana “nshimbɛ anima anyu.”
Kana “ekɔ ɔtɛmɔdi.”
Kana “halame lolemi lande.”
Kana “nyohangwɛ.”
Tshɛk., “ɛlɛmbɛ wa lotshungɔ.”
Tshɛk., “ekɔ otakataka.”
Enda Ap. A5.
Enda Ap. A5.
Kana “salaka munga.”
Tshɛk., “otshimbi wa eotwelo (kiɔkɔ).”
Enda Elembetshielo.
Kana “diangɔ diayakotola.”
Enda Ap. A5.
Tshɛk., “wa mpɛ.”
Kana ondo “nsaki ya lokaki.”
Kana ondo “nsaki ya lokaki.”
Kana ondo “oma le.”
Tshɛk., “lo tenyi dianyu dia demba.”
Kana “Nyu anto wele bu la kɔlamelo.”
Enda Ap. A5.
Enda Ap. A5.
Enda Ap. A5.
Kana “tanyokumanake; tanyokiyananɛke.”
Enda Ap. A5.
Kana “wambɔtshɔkwama.”
Enda Ap. A5.
Enda Ap. A5.
Kana “kɛtshi k’efula.”
Mɛnamaka dia ɔsɔ ekɔ hemɔ ka lo nyuma.
Enda Ap. A5.
Kana ondo “ɔnɛ lambɔlɛmba.”
Enda Ap. A5.
Tshɛk., “wekɔ la wolo efula etena kakambawɔ olimu.”
Kana “anima ande.”