Shushi Y’edjedja Ambɔlɔmba Edimanyielo—L’ɔkɔngɔ W’ɛnɔnyi 45
LO MBALASA kɛmɔtshi ka dombo ka la Berlin, lo Loseketanya 1995, shushi mɔtshi y’edjedja ya lo Tuminadi ta Lâdiko akɛnya Ɔmɛnyi wa Jehowa ɔmɔtshi kandji kokande l’asolo l’ɔtɛ wa kɔlɔ kakandôsalɛ ambeta ɛnɔnyi 45.
Lo Kɔlɛkɔlɛ 1950, Tuminadi ta Lâdiko ta lo République démocratique allemande (R.D.A.) akasha Ɛmɛnyi wa Jehowa divwa onongo ɔnɛ vɔ wekɔ lo tɔmbɔsha anto dia vɔ ndɔshana la Lɛɛta ndo wekɔ atɔpi. Ahende wakafundamɛ lokanu la lɔsɛnɔ lawɔ l’otondo, akina esambele—kâmɛ ndo Lothar Hörnig, ɔlɔngɔlɔngɔ w’ɛnɔnyi 22 wele onto la nɛi lo fɔtɔ kɛnɛ oma lo lonya l’omi—wakalongola dilanya dia lokanu l’edja efula.
L’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi akumi anɛi, R.D.A. akayoyalaka etenyi kɛmɔtshi ka lo République fédérale d’Allemagne. Tatɛ oma l’etena kɛsɔ, emboledi wakayange dia mbeya awui amɔtshi wa wɛngiya wakasalema lo R.D.A. ndo wakayatshutshuya dia nomboya wanɛ wakasale awui akɔ. Dui dimɔtshi dia wɛngiya diakawasale ele kilombo kakawalomboya Ɛmɛnyi wa Jehowa lo Tuminadi ta Lâdiko lo 1950.
A. T., papa kaya l’ɛnɔnyi 80 nshi nyɛ, aki ɔmɔtshi a l’atei wa toshushi tosato takahembola onongo w’Ɛmɛnyi wa Jehowa divwa lam’akawâlomboyaka. Lam’ele wakayôfunda ɔnɛ nde kopembola onongo la losembwe, wakayowêlɛka la ntondo ka Tuminadi ta lo lɛtshi lɔmɔtshi la lo Berlin dia nde tolembetshiya woho wakandahembola onongo.
Lam’akandatɛkɛtaka la ntondo ka tuminadi takɔ, shushi shɔ y’edjedja akasuya ɔnɛ ambeta ɛnɔnyi 45, nde aketawɔ vɔ mbasha onongo, kânga mbakinde kɔnɔmba dia vɔ mbasha dilanya dia wolo. Koko woho ɔnɛ wakawayôlomboya la ntondo ka tuminadi akôtshutshuya dia nde kana lomba nto. Lande na? Ɛmɛnyi wa Jehowa wakahɛnyahɛnyama oma le Ase Nazi lam’akalɔ̂maka ta dia hende di’andja w’otondo nɛ dia vɔ konanga kimanyiya Hitler. L’ɔkɔngɔ wa ta sɔ, Ɛmɛnyi wa Jehowa wakayɔhɛnyahɛnyama nto, mbala kɛsɔ oma le wa Communistes. Dui sɔ diakasha shushi yakɔ “kandji efula l’asolo.”
Lothar Hörnig akatɛ toshushi ta lo tuminadi ate: lakatshikala ɛnɔnyi etanu l’etenyi lo lokanu la dimɛ oto ko wakayotondja oma lo lokanu la la Brandenburg paka lo 1959. Kam’akandoke ɛtɛkɛta waki Hörnig, shushi y’edjedja akatondɔ la delo. Nde akalele ate: “Lambonyanga efula. Okimwe lam’alangayɛ.” Hörnig aketawɔ mbokimwɛ.—Ɛdika la Luka 23:34.
[Caption on page 32]
[Box on page 32]
Onde Wɛ Nangaka Onto Ndja dia Ndjokenda Oka?
Kânga l’atei w’andja ɔnɛ wambofukutana, wɛ kokaka monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ oma l’ewo k’oshika ka Bible k’endana la Nzambi, la Diolelo diande, ndo la sangwelo diande di’ɔlɔlɔ di’endana l’anto. Naka wɛ nangaka mbeya awui akina kana onto ɔmɔtshi ndja dia ndjokêtsha Bible lakayɛ aha la kɔlɔmba falanga, mbola Ɛmɛnyi wa Jehowa wa lo ngelo kodjashiyɛ kana tomɛ Association “ Les Témoins de Jéhovah “ mukanda lo B.P. 634 Limete, Kinshasa, Zaïre.