Kɛnɛ kahakoke ambeyi wa siansɛ totɛ
Mɛnamaka dia ondo ambeyi wa siansɛ wakeke awui tshɛ wendana l’andja, koko ekɔ ambola amɔtshi w’ohomba efula wewɔ bu l’akoka wa nkadimola.
Onde ambeyi wa siansɛ koka totɛ woho wakatatɛ andja ndo lɔsɛnɔ? Okadimwelo wa wɔdu ele ɔnɛ ndooko. Anto amɔtshi mbutaka ɔnɛ ase siansɛ weka woho wele andja kokaka nembetshiya woho wakatatɛ andja. Koko, Marcelo Gleiser, lahetawɔ dia Nzambi ekɔ, lele ombetsha wendana la awui wa tɔɔtɔ lo kalasa y’adidi ya Dartmouth kadimolaka ɔnɛ: “Sho tatalembetshiya woho wakatatɛ andja.”
Woho akɔ waamɛ mbele, lo dikambo dia kiɔkɔ ya lɔsɛnɔ, sawo dimɔtshi dia lo jurnalɛ mɔtshi (Science News) mbutaka ɔnɛ: “Mbeyaka monga dui dia wolo efula dia nshikikɛ woho wakatatɛ mɛtɛ lɔsɛnɔ la Nkɛtɛ: Wave ndo emindo efula wakoka tɛnya mɛtɛ kɛnɛ kakasalema lo nshi yakatatɛ nkɛtɛ ntongama wamboshishɔka aya edja efula.” Ɛtɛkɛta ɛsɔ mɛnyaka dia ase siansɛ watakondja okadimwelo wa dimbola nɛ: Ngande wakatatɛ andja ndo lɔsɛnɔ?
Koko wɛ mbeyaka ndjambola ɔnɛ: ‘Naka lɔsɛnɔ la la nkɛtɛ lakatongama, ko ele otungi alɔ?’ Ondo ndo wɛ amboyaokaka ambola wayela anɛ: ‘Naka Otungi ɔmɔtshi wele la lomba ndo la ngandji ekɔ, ko lande na ketawɔnde dia anto wakandatonge sowaka? Lande na kambolola ɛtɛmwɛlɔ efula wotshikitanyi? Lande na ketawɔnde dia atɛmɔdi ande nsala awui efula wa kɔlɔ?’
Hatokoke ntana ekadimwelo wa ambola asɔ lo siansɛ. Koko kɛsɔ halange mbita ɔnɛ wɛ hakoke ntana ekadimwelo wa shikaa lo ambola asɔ. Kɛnɛ kele mɛtɛ ele, anto efula wakatane ekadimwelo w’amɛna lo Bible.
Naka wɛ nangaka mɛna lande na kele ase siansɛ efula wakɔshi etena ka mbeka awui wa lo Bible wata dia wakayonga la mbetawɔ le Otungi, ɔtɔ lo jw.org. Yanga lam’ofundjiwɔ ɔnɛ: “Points de vue sur l’origine de la vie.”