Etini 5
Diaaso diele laso dia sona kene kalangaso dieko woshasha w’ololo efula
1, 2. Woshasha akona woleki ololo wone wele omotshi a lateyi wa dionga diaso na?
LA TONDO ka sho mbeya lande na kak’etawo Nzambi asui ndo woho one wayondâshidiya, sho pombaka tokeya woho akona wakandatotonge. Nde kototonga paka la demba ndo la wɔɔngɔ oto. Nde akatotonge ndo la akoka wa lo lomba la wa lo longandji.
2 Diaaso diele laso dia sona kene kalangaso dieko tshonga esambu ya dikonge diakiso dia lo lomba la lo longandji. Eelo, Nzambi akadje l’ateyi w’otema aso dikoka dia sona kene kalangaso. Aki mete woshasha w’ololo efula wakaye oma le nde.
Woho one wakatatongama
3-5. Bonde kangenangenaso dia diaaso ne diele laso dia sona kene kalangaso na?
3 Tende etonwelo kele lasa diaaso diele laso dia sona kene kalangaso la okoko one wele Nzambi mbetawoka asui. Dia tate, ohotokokanyiya lo wembola wayela ene: Onde we nangaka monga la diaaso dia sona kene kahombaye sala kana teketa, olelo aye kana ɔlɔtɔ, woho w’olimu walangaye kamba, dihole ndo woho akona wahombaye sena? Kana we nangaka dia onto okina akofundɛke akambo tshe wahombaye teketa kana sala, wenya tshe wa lo loseno laye?
4 Ndoko onto lele la lomba layetawo dia loseno lande lashile nemo ngaso. Lande na? Oma lo woho wakatotonge Nzambi. Bible toteka ate: Nzambi akatonge onto ‘lofonyi lande ndo l’ofonelo ande,’ ndo otoyi a lateyi w’akoka wele la Nzambi ele diaaso dia sona. (Etatelo 1:26; Ehwelo k’Elembe 7:6) Etena kengo kakandatonge anto, nde akawasha woshasha wone woliki dimena—diaaso diele laso dia sona kene kalangaso. Oso eko otoyi w’akambo w’enya okoko akona watotômalaka wonya ongo watotɔlɔmbwamaka oma le ewandji wa kolo.
5 Omaloko, kombola dia monga la diaaso dia sona kema saki kene kaya oyaya kana la shashimoya ne dia Nzambi eko Nzambi ka lotshungo. Bible mbutaka onkone ate: “Lo dihole diele nyuma kaki Jehowa, lo dihole diako mbele lotshungo.” (2 Koreto 3:17, NW) Onkone, diaaso diele laso dia sona kene kalangaso diakatakondja oma le Nzambi dieko etini ka lonto lakiso. Nde akeye woho akona wakahombe monga lomba laso ndo longandji laso, nde akeye one tayonga l’ongenongeno efula dia monga la diaaso dia sona kene kalangaso.
6. Nzambi akatonge wɔɔngɔ l’akoka akona dia vo kamba kame la diaaso diele laso dia sona kene kalangaso na?
6 Ladiko dia woshasha wa diaaso diele laso dia sona kene kalangaso, Nzambi akatokotshe akoka wa kanyiya, wa sedingola akambo, wa mbata akambo ndo wa tshikitanya ololo la kolo. (Heberu 5:14) Woho ako wame mbele, akahombe dia diaaso diele laso dia sona kene kalangaso mbika etshina katɔ lo shonodi ya lo lomba. Sho kôtongama oko diango ne diatokambaka elimu diele oko anto (robots) koko diele kema la lomba ndo la lolango la mbata awui. Lo wedi okina, sho kôtongama dia sala akambo aha la kanyiya oko wa nyama. Koko, wɔɔngɔ aso wa diambo wakatongama dia kamba kame la lotshungo laso la sonola.
Etatelo ka dimena efula
7, 8. Akambo akona w’ololo wakasalɛ Nzambi ambutshi aso wa ntondotondo l’etatelo na?
7 Ladiko dia oshasha one wa vo sona kene kalangawo, ambutshi aso wa ntondo, Adama la Eva wakakondja diango tshe diatôngaka ohomba le onto, djembetelo yakenya dia Nzambi akâkaneka. Wakakitshama lo paradiso ka woke ka fona la ekambo. Waki la diango efula lo kene kendana la ekondjelo kawo. Waki la lomba ndo demba di’olowanyi, takawakoke tshunda kana tata hemo kanga mvo—wotosena pondjo pondjo. Wotôta ana w’olowanyi, wane wotônga l’ongenongeno lo nshi yotônga la ntondo. Nkumbo y’anto nye ya tetemala la fulane yotônga l’olimu w’ololo wa kadimola kete y’otondo paradiso.—Etatelo 1:26-30; 2:15.
8 Bible kondolaka onkone lo kene kendana la diango diakawakondja ate: “Nzambi akende diango ne tshe diakandatonge ko, enda dia! tshe diaki amena w’efula.” (Etatelo 1:31, NW) Bible mbutaka nto lo kene kendana la Nzambi ate: “[Elimu, NW] andi weli uluwanyi.” (Ehwelo k’Elembe 32:4) Eelo, l’etatelo Otungi akasha nkumbo y’anto diango di’olowanyi. Ohondonga aha osuku, tshike ndoko dikayi diohonga. Nzambi akâkane mete!
Lotshungo leko l’olelo
9, 10. Lande na kele woho wahombaso kamba olemu la diaaso diele laso dia sona kene kalangaso pombaka monga l’olelo na?
9 Ko onde Nzambi akalongosola dia diaaso diele laso dia sona kene kalangaso diatongake l’olelo? Ohokanyiya dia osomba a woke wone wele elembe a weteto wa l’otadimbo kema, lene ele onto tshe kokaka kendjakendja mutuka woho wa langande oyadi dihole tshe diahombande ntsho kana lowango lakona lahombande ndawo. Onde we ayetawo kendjakendja mutuka lo lofunge la ngaso? Kema, ne dia ayonga ofukutanu efula ndo wâle wayonga efula.
10 Eko woho ako wame la diaaso diele laso dia sona kene kalangaso, woshasha one w’oma le Nzambi. Lotshungo l’aha l’olelo menyaka tshunda kana olui w’anto wa lofunge. Paka elembe monga ko elimu w’anto sembo dimena. Dui dia Nzambi mbutaka ate: “Nyonge oko anto wele la lotshungo, nyômbake lotshungo lanyu aha oko ekombo ka komba kolo, koko oko ɛhɔmbɔ wa Nzambi.” (1 Petero 2:16, NW) Nzambi nangaka dia woho wahombaso kamba olimu la diaaso diele laso dia sona kene kalangaso monga l’olelo dia ololo w’anto tshe. Oyango ande aki dia sho monga la lotshungo, aha lotshungo l’akambo tshe, koko lotshungo lele l’olelo, lohembete oma lo elembe.
Elembe waki na?
11. Takatongama dia nemiya elembe waki na?
11 Takatongama dia nemiya elembe waki na? Etini kimotshi ka 1 Petero 2:16 (NW) mbutaka onkone ate: “Oko ɛhɔmbɔ wa Nzambi.” Dikambo so henya one ɛhɔmbɔ lo osowelo, koko, menyaka one takatongama dia monga l’ongenongeno efula endaka sho ndjâkitshakitsha dia nemiya elembe a Nzambi. (Mateu 22:35-40) Elembe ande, oleki elembe tshe wambosalema oma le anto, menyaka mboka koleki ololo ndjela. “Dimi, Jehowa, leko Nzambi kaye, One lakolakanya dia ololo aye, One latok’ediyaka lo mboka kene kahombaye kendakenda.”—Isaya 48:17, NW.
12. Lotshungo la shonodi lakona lele laso leteyi k’olelo w’elembe waki Nzambi na?
12 Woho ako wame mbele, lotshungo la woke la shonodi lakahombe salema leteyi ka olelo w’elembe waki Nzambi. Etombelo ko weho la weho wa diango ne dia ngenyangenya nkumbo y’anto. Ohokanyiya weho wa olelo wotshikitani, w’ahondo, wa mishiki, sela sela, ndo wa mvudu nye yenaso l’andja w’otondo. Lo diango so, sho tokombolaka sona sho ameme lo dihole dia onto okina tofunde.
13. Elembe akona w’endana la diango diakatongama wahombaso nemiya dia ololo aso na?
13 Omaloko, takatongama dia monga l’ongenongeno efula endaka sho ndjâkitshakitsha la tshina dia elembe waki Nzambi wene wa lombola etshelo w’anto. Eko woho wame la dilemiyelo di’elembe ene wakadje Nzambi lo kene kendana la diango diakatongama. Enyelo, endaka hatolemiyisha elembe w’atɔtɔ wele la kete dia kotola engo kele ladiko ya l’ɛse (pesanteur) ko tambofumbo tshale y’ololo maa diko, kete tayohomo kana esango emotshi mvo. Endaka tambohedia dia nemiya elembe wele lo demba diaso ko tambole la tshambadiko, aha la nno ashi kana la shamanya aha penga, kete tayovo.
14. Woho akona weyaso one anto kotongama dia vo ndjâlombola voameme lo ndjakakitola kawo la Nzambi na?
14 Oko akatatongama la posa ka nemiya elembe ene wakadje Nzambi lo kene kendana la diango diakatongama, popo lawo nto, takatongama la posa ka nemiya elembe w’ohomba w’endana la akambo w’ololo ndo wa eongelo k’anto. (Mateu 4:4) Anto kôtongama dia vo nomba lo ndjakakitola l’Otungi awo. Jeremiya omvutshi wakinde akate ate: “Lam’atundokendakendaka, ndi ndame heyi nombola ekulu andi. [Jehowa lee, omingole, NW].” (Jeremiya 10:23, 24) Omaloko, lo akambo tshe, anto wakatongama dia sena la tshina dia lowandji laki Nzambi, koko aha la tshina dia lowandji lakiwo voameme.
15. Onde elembe waki Nzambi wohonga la wotsho woleki le Adama la Eva?
15 Nemiya elembe waki Nzambi kômonga oshiko a wolo le ambutshi aso wa ntondo. Koko otokimanyiya dia ololo awo ndo wa nkumbo y’anto tshe. Otondonga atshukani wa ntondo wakalemiya olelo wakadjama oma lo elembe waki Nzambi, tshike akambo tshe wotonga amena ato. Lo mete totosena ɛlɔ kene lo paradiso ka dimena efula, k’ongenongeno ndo tohotonga nkumbo y’anto yokakatani kame oma lo ɛkɔtɛ wa lolango! Tshike kolo, asui ndo nyoi kema.
[Osato wa lo lɛkɛ 11]
Otungi akasha anto etatelo k’olowanyi
[Osato wa lo lɛkɛ 12]
Onde w’ayetawo kendjakendja mutuka lo dihole ne diele elembe wa l’otadimbo kema?