Tshapita ya Dikumi L’Esambele
Mamema Nzambi l’Atei wa Nkumbo
1. Okambelo wa l’ɛlɔmbwɛlɔ k’oma l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi akonge l’etombelo akɔna l’atei w’awala?
JEHOWA mbele Kiɔkɔ ya diwala ndo Ɔtɛkɛta ande mbishaka nkumbo ɛlɔmbwɛlɔ koleki dimɛna. Lo kamba l’ɛlɔmbwɛlɔ kɛsɔ, anto efula wambotondoya awala awɔ. Ekɔ dimɛna efula dia mɛna anto amɔtshi wakasɛnaka ntondo oko eseka koko wamboyɔsa yɛdikɔ ya mbidja diwala diawɔ lo dibuku dia lɛɛta. Akina wakayotshikaka dia mbeyana l’anto wahatshukanyi la wɔ. Apami waki akanga wa ngala wakahɛnyahɛnyaka wadɛwɔ ndo anawɔ wakayekaka woho wa monga la ngandji ndo la kɛtshi otsha le wɔ.
2. Kakɔna kalɔmbama lo lɔsɛnɔ la l’atei wa nkumbo?
2 Lɔsɛnɔ l’Okristo la l’atei wa nkumbo mendanaka l’awui efula, ɛnyɛlɔ woho wɔsaso kanyi y’ɔnɛ diwala pombaka tshikala pondjo pondjo, kɛnɛ kasalaso dia kotsha ɛkɛndɛ aso wa l’atei wa nkumbo ndo woho wongaso l’ase nkumbo akina. (Efeso 5:33–6:4) Kânga mbakokaso mbeya kɛnɛ kata Bible lo dikambo dia lɔsɛnɔ la lo nkumbo, kamba l’alako wa lo Bible ekɔ nto dikambo dikina. Mɛtɛ, ndoko onto l’atei aso lalanga monga oko anto wakânyema oma le Yeso nɛ dia wakɔ̂nyɔlaka adjango waki Nzambi. Vɔ wakayakesaka lo fɔnya ɔnɛ naka vɔ monga tsho l’omamemelo le Nzambi, kete ambotakokaka. (Mateu 15:4-9) Sho hatolange monga oko anto wamamema Nzambi koko hawɔkɛnɛmɔla dionga sɔ l’atei wa nkumbo yawɔ hita. Koko sho nangaka mamema Nzambi lo mɛtɛ, nɛ dia omamemelo ɔsɔ wekɔ la “waho a wuki.”—1 Timote 5:4; 6:6; 2 Timote 3:5.
Edja ka Ngande Kahomba Tshikala Diwala?
3. (a) Kakɔna kakomɛ awala efula, ko yɛdikɔ yakɔna yahombaso mbɔsa? (b) Lo kamba la Bible kayɛ, kadimola wembola wa l’ɛse k’odingɔ ɔnɛ.
3 Lofulo l’awala wahandjɔ esadi eto lekɔ lo tatetemala la mbudɛ. Atshukanyi amɔtshi waki kâmɛ l’edja k’ɛnɔnyi efula mbɔsaka yɛdikɔ ya ndjaka diwala diawɔ ko tshukana l’onto okina. Ndo nto, tokaka mbala efula di’atshukanyi amɔtshi wahatatshukana edja wokakitwanaka paka l’ɔkɔngɔ wa vɔ mbidjasɛ nshi ngana tsho. Oyadi kɛnɛ tshɛ kasala anto akina, nsaki kaso ele ka ngɛnyangɛnya Jehowa. Lâsɔ nyɛsɔ tɔsɛdingole wembola ndo avɛsa wayela anɛ dia mɛna kɛnɛ kata Ɔtɛkɛta wa Nzambi lo dikambo dia dimama dia pondjo dia diwala.
Lam’atshukana pami la womoto, ɛnɔnyi engana wahombawɔ nongamɛ dia mbidjasɛ kamɛ? (Romo 7:2, 3; Mako 10:6-9)
Naa ɔkɔkɔ ɔtɔi wetawɔ Nzambi dia ndjaka diwala? (Mateu 5:31, 32; 19:3-9)
Ngande wɔsa Jehowa odiakelo wa diwala wahɔtɔnɛ l’Ɔtɛkɛta ande? (Malaki 2:13-16)
Onde Bible ndakaka dia kakitwana l’oyango wa kandola ekakatanu wa lo diwala? (1 Koreto 7:10-13)
L’atei w’akambo akɔna wakoka okakitwanelo monga? (Osambu 11:5; Luka 4:8; 1 Timote 5:8)
4. Lande na kalomba awala amɔtshi?
4 Awala amɔtshi ndowanaka ndo tshikalaka edja. Lande na? Dikambo dimɔtshi di’ohomba diakoka mbakimanyiya ele pami la womoto kongɛ dia ndjotshukana naka waya anto wambotshunda. Koko ekɔ nto ohomba di’onto tana olonganyi wele lande eyango wamɛ ndo wokoka mbɔkɛnɛmɔlɛ otema wonya wakɛtshanyawɔ akambo. Kɛnɛ koleki ohomba ele tana olonganyi woka Jehowa ngandji ndo walɛmiya Ɔtɛkɛta ande ndo weya ɔnɛ vɔ mbahomba mbakimanyiya dia kandola ekakatanu. (Osambu 119:97, 104; 2 Timote 3:16, 17) Onto la ngasɔ hatonga la kanyi y’ɔnɛ naka awui hawɔkɛndakɛnda dimɛna, kete vɔ koka kakitwana kana ndjaka diwala. Nde hatɔsa munga y’olonganyi ande oko yɛkɛ nɛndɛ dia nde ndawɔ ɛkɛndɛ ande hita. Koko, nde ayoshika ekolo la ntondo k’ekakatanu ndo ayoyanga woho wa mbakandola.
5. (a) Naa ohomba wa kɔlamelo otsha le Jehowa l’atei wa diwala? (b) Kânga la ntondo k’ɔlɔshamelo, ɛlɔlɔ akɔna wakokaso kondja lo kitanyiya adjango waki Jehowa?
5 Satana sɛmaka ɔnɛ hatokoke tshikala lo mboka ya Jehowa etena kahomanaso l’asui. (Jobo 2:4, 5; Tukedi 27:11) Koko efula k’Ɛmɛnyi wa Jehowa wɛna pâ oma le elonganyi awɔ wele kema ambetawudi hawotone dɔkɔlɔkɔ diakawadje dia diwala. Vɔ tetemalaka monga la kɔlamelo le Jehowa ndo lo adjango ande. (Mateu 5:37) Amɔtshi wanɛ wakikɛ ɛnɔnyi efula w’ɔlɔshamelo, wakayongaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ lam’akayɔsaka elonganyi awɔ ɛsɔ yɛdikɔ ya kakatana la wɔ kâmɛ dia kambɛ Jehowa! (1Petero 3:1, 2) Le Akristo wele elonganyi awɔ hawotshikitanya waonga awɔ kânga yema kana wele elonganyi awɔ wambasɛka l’ɔtɛ wakambɛwɔ Jehowa, vɔ lawɔ wayɔtshɔkwama lo woho wɛnyawɔ dia vɔ mamemaka Nzambi l’atei wa nkumbo yawɔ.—Osambu 55:22; 145:16.
Onto Tshɛ Akotsha Ɔkɛndɛ Ande
6. Dia monga la diwala dia dimɛna dui diakɔna diahomba nɛmiyama?
6 Mɛtɛ, monga la diwala dia dimɛna halembetshiya tsho tshikala kâmɛ. Ekɔ ohomba efula di’olonganyi tshɛ nɛmiya lowandji lakakongɛ Jehowa. Dikambo sɔ kimanyiyaka dia mbidja awui l’ɔnɔngɔ ndo dia lotui ki monga l’atei wa nkumbo. Lo 1 Koreto 11:3, sho mbadiaka ɔnɛ: “Ote a pami tshe eli Kristu, la ote a umuntu eli pami; la ote a Kristu eli [Nzambi].”
7. Ngande wahomba nkumbo nɔmbwama?
7 Onde wɛ akɛnyi dikambo dia ntondo diashila divɛsa ndo. Eelo, pami tshɛ ekɔ l’Ɔtɛ wahombande kitanyiya awui ande, ɔtɛ akɔ ko Kristo. Dui sɔ nembetshiyaka di’omi la dia kamba la lowandji lande lo yoho yakɛnɛmɔla waonga waki Yeso. Kristo kitanyiyaka awui wa Jehowa, nangaka etshumanelo efula ndo kikokɛka. (1 Timote 3:15) Nde akakome polo ndo lo ‘ndjakimɔ dikambo diatɔ.’ Yeso bu la lotamanya kana la diɔnyɔ, koko nde ekɔ la ‘dionga dia wɔladi ndo l’otema a memakana.’ Wanɛ wele l’ɛse ka lowandji lande ‘tanaka ekeketshelo dikambo dia anima awɔ.’ Etena kalɔmbɔla omi nkumbo kande lo yoho shɔ, nde mɛnyaka dia nde ekɔ l’okitanyiya otsha le Kristo. Lâsɔ wadi lele Okristo ayɛna di’ekɔ dui di’ɔlɔlɔ ndo di’ekeketshelo dia nde kamba kamɛ l’omɛnde ndo kitanyiya lowandji lande.—Efeso 5:25-33; Mateu 11:28, 29; Tukedi 31:10, 28.
8. (a) Lande na kakokande mɛnama dia kɛnɛ kasala Akristo bu l’etombelo wakombolaso lo nkumbo mɔtshi na? (b) Ahombaso sala naka tambotanema la ntondo ka dikambo dia ngasɔ?
8 Kânga mbediɔ ɔsɔku, ekakatanu wayotomba lushi lɔmɔtshi. La ntondo k’ose nkumbo tshɛ ndjotatɛ kamba l’atɔndɔ wa lo Bible, ondo waki la mbekelo ka tona dia nɔmbwama oma le anto akina. Mbala mɔtshi, ɛlɛmbɛ woludi la ngandji ndo etshelo w’ɔlɔlɔ waki onto mongaka oko anyanya. Sho mbeyaka dia Bible mbutaka dia mbewɔ “kele, la utshanu, la etenganelu, la wehu tshe wa somboki.” (Efeso 4:31) Ko naka ase nkumbo amɔtshi hawoke akambo akina wataso, ahombaso sala na? Yeso komanɛ wanɛ wakawanɛka ndo kɔtɛnga wanɛ wakɔtɛngaka, koko nde akayaɛkɛ le She. (1 Petero 2:22, 23) Ɔnkɔnɛ, naka awui amɔtshi wa wolo wambotomba l’atei wa nkumbo, kete ɛnya dia wɛ mamemaka Nzambi lo mbɔlɔmba ekimanyielo kande, lo dihole dia mbokoya ase andja ɔnɛ.—Tukedi 3:5-7.
9. Lo dihole dia vɔ mundaka wadɛwɔ la dikɔmɔ, kakɔna kambeka waomi efula w’Akristo dia sala na?
9 Aha nshi tshɛ mbatosalaka anto etshikitanu esadi esadi, koko alako wa lo Bible mongaka mɛtɛ l’etombelo w’ɔlɔlɔ naka onto kamba la wɔ la solo dia lotutsha ndo l’etete. Waomi efula wakɛnyi dia diwala tatɛka ndowana etena kashihodiawɔ woho walɔmbɔla Kristo etshumanelo. Etshumanelo kakɔ hakengami l’anto wele kokele. Koko, Yeso kilangaka, kishaka ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ ndo kambaka l’Afundelo dia kikimanyiya dia tɔ ndowanyema. Nde akakimɔ lɔsɛnɔ lande dikambo di’etshumanelo. (1 Petero 2:21) Ɛnyɛlɔ kande kambokeketsha waomi efula w’Akristo dia vɔ monga ewandji wa nkumbo w’ɔlɔlɔ ndo ambowasha ekimanyielo koludi la ngandji dia ndowanya awala awɔ. Dikambo sɔ mongaka l’etombelo w’amɛna efula oleki tayangaka dia munda wadɛwɔ la dikɔmɔ kana ntona dia sawola la wɔ.
10. (a) Lo toho takɔna takoka omi kana wadi, oyadi kânga ɔnɛ layata ɔnɛ Okristo mbende mbidja ekakatanu lo lɔsɛnɔ l’ase nkumbo akina? (b) Kakɔna kakoka salema dia kandola dikambo sɔ?
10 Kakɔna kayotomba naka omi hadje yimba l’ehomba wa longandji wa nkumbo kande kana halɔngɔsɔla wekelo wa Bible kana elimu ekina wa l’atei wa nkumbo na? Kana kakɔna kayotomba naka wadi hakimanɛ kamɛ l’omɛnde ndo kema l’okitanyiya w’ɔlɔlɔ na? Amɔtshi kondjaka etombelo w’ɔlɔlɔ lo kɛtshanyaka ekakatanu wa l’atei wa nkumbo la dilɛmiyɛlɔ tshɛ. (Etatelu 21:10-12; Tukedi 15:22) Koko, oyadi hatokundjisha etombelo wakombolaso, sho tshɛ koka mbisha lonya dia ndowanya eongelo ka l’atei wa nkumbo lo kɛnɛmɔla elowa wa nyuma k’ekila lo lɔsɛnɔ laso ndo lo mbɔsa ase nkumbo akina la nɛmɔ. (Ngalatiya 5:22, 23) Ehamelo kayonga, aha lo kongɛ di’onto okina sala dikambo dimɔtshi, koko lo sho sala kɛnɛ tshɛ kakokaso sala dia mɛnya dia sho mamemaka Nzambi.—Kolosai 3:18-21.
Lɛnɛ Akokaso Tana Ekadimwelo
11, 12. Kakɔna kakatosha Jehowa dia tokimanyiya dia ndowanya lɔsɛnɔ laso la lo nkumbo?
11 Andaki wekɔ efula washa anto alako lo kɛnɛ kendana l’ekakatanu wa lo nkumbo. Koko, sho mbeyaka di’Ɔtɛkɛta wa Nzambi wekɔ l’alako woleki ɔlɔlɔ ndo tekɔ la lowando nɛ di’oma lo tshimbo y’ɔlɔngɔswamelo ande wɛnama, Nzambi tokimanyiyaka dia sho kamba l’alako asɔ. Onde wɛ kondjaka wahɔ oma l’ekimanyielo kɛsɔ oka?—Osambu 119:129, 130; Mika 4:2.
12 Lâdiko wa wɔtwɛlɔ wa lo nsanganya ya l’etshumanelo, onde wɛ ndjaombɛka etena mbala la mbala dikambo dia wekelo wa Bible wa lo nkumbo? Nkumbo yasala dikambo sɔ koka sala dia vɔ monga kâmɛ l’ɔtɛmwɛlɔ awɔ. Lɔsɛnɔ lawɔ la l’atei wa nkumbo ndowanaka etena kakambawɔ l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi l’awui wâkomɛ.—Euhwelu k’Elembe 11:18-21.
13. (a) Naka tekɔ la wembola wendana l’awui wa lo nkumbo, lende akokaso mbala efula tana ekimanyielo kele laso ohomba? (b) Kakɔna kahombaso mɛnya lo tɛdikɔ tshɛ tɔsaso?
13 Ondo wɛ koka monga la wembola lo kɛnɛ kendana l’awui wa lo nkumbo. Ɛnyɛlɔ, naa kanyi yayɛ lo kɛnɛ kendana l’oshimbelo wa diwutshi? Onde otondjelo wa diemi ekɔ dimɛna? Naka ɔna haleke ndjasha l’awui wa lo nyuma, polo lo yɛdikɔ yakɔna yahombama mbɔlɔmba dia nde ndjashaka kâmɛ la nkumbo l’awui w’ɔtɛmwɛlɔ? Efula ka wembola ɛsɔ wamboshilaka la nembetshiyama l’ekanda wakatondja Ɛmɛnyi wa Jehowa. Eka woho wa kamba la dihomɔ dia wekelo wa Bible, mbidja ndo ɛndɛksɛ dia wɛ tana ekadimwelo akɔ. Naka wɛ kema l’ekanda wɛnyishawɔ l’ɛndɛksɛ, kete yangawɔ lo bibliɔtɛkɛ ka lo Mbalasa ka Diolelo. Kana wɛ koka nyanga ekanda ɛsɔ l’ɔrdinatɛrɛ ayɛ. Wɛ koka nto kɛtshanya wembola ayɛ ɛsɔ wɛ l’Akristo wambotshunda oyadi w’apami kana wa wamato. Koko tolongamɛke nshi tshɛ dia kondja ekadimwelo wakɛnya hwe kɛnɛ kahombayɛ kana kahayahombe sala. Mbala efula wɛ la dia mbɔsa yɛdikɔ wɛmɛ kana wɛ l’olonganyi ayɛ. Oma lâsɔ, ɔsa tɛdikɔ tɛnya dia wɛ mamemaka Nzambi aha tsho la ntondo k’anto koko ndo l’atei wa nkumbo.—Romo 14:19; Efeso 5:10.
Ovuswelo
• Woho akɔna wele kɔlamelo yaso otsha le Jehowa mendanaka la kɔlamelo yaso otsha le olonganyi aso?
• Etena kambototshimba wɔɔngɔ l’ɔtɛ w’ekakatanu wa lo nkumbo, kakɔna kayotokimanyiya dia sho sala kɛnɛ kangɛnyangɛnya Nzambi na?
• Oyadi kânga ase nkumbo akina wambotsha kɔlɔ kɛmɔtshi, kakɔna kakokaso sala dia ndowanya akambo na?
[Osato wa lo lɛkɛ 155]
Omi la dia kɛnɛmɔla waonga waki Yeso lo yoho yakambande la lowandji lande
[Osato wa lo lɛkɛ 157]
Salaka wekelo wa Bible mbala la mbala l’atei wa nkumbo kimanyiyaka dia tɔ monga kâmɛ