TSHAPITA 42
Ekɔ Ohomba Sho Kambaka Olimu
KAKƆNA kalekayɛ nanga sala, onde kamba olimu kana kɛnya?. . . Lo mɛtɛ, bu kɔlɔ kɛnya tɔkɛnyɔ. Bible mbutaka dia Jerusalɛma “[yakalole] too l’akenda w’apami, la akenda w’amantu, wa[kakɛnyaka] l’esese awo.”—Zekariya 8:5.
Ombetsha a Woke akangɛnangɛnaka menda woho wakakɛnyaka ana. La ntondo ka nde ndja lanɛ la nkɛtɛ, nde akate ate: “Dimi, ukambi a komba, laki lasuki la [Nzambi]. . . . lakangenangenaka la ntundu ka [Jehowa] tena tshe.” Lembetɛ dia Yeso akakambaka olimu nde la Jehowa l’olongo. Ndo lam’akinde lɛkɔ, nde akate ate: ‘Lakalekaka ndjasha l’awui wendana l’ana w’anto.’ Eelo, oko wakateke ntondo, Ombetsha a Woke akayashaka mɛtɛ le onto tshɛ, ndo le ana w’akɛnda.—Tukedi 8:30, 31.
Onde wɛ fɔnyaka dia Yeso akakɛnyaka tɔkɛnyɔ nshi yakinde eke dikɛnda?. . . Ondo nde akakɛnyaka. Koko lam’ele nde aki “ukambi a komba” l’olongo, onde nde akakambe olimu nto ndo lanɛ la nkɛtɛ?. . . Eelo, waketaka Yeso ɔnɛ “on’a utshudi w’abaya.” Koko wakawetaka nto ɔnɛ “utshudi [w’abaya].” Dui sɔ ɛnyadiɔ na?. . . Diɔ mɛnyaka dia Yɔsɛfu lakodia Yeso oko ɔnande akahombe ndakanya Yeso olimu ɔsɔ. Ɔnkɔnɛ, Yeso nde lawɔ akayokomaka otshudi w’abaya.—Mateu 13:55; Mako 6:3.
Woho akɔna w’otshudi w’abaya waki Yeso na?. . . Lam’ele nde aki okambi wa kɔmba l’olongo, onde wɛ hafɔnya dia nde aki otshudi w’abaya wa kɔmba efula lanɛ la nkɛtɛ?. . . Monga otshudi w’abaya aki olimu wa wolo efula l’etena kɛsɔ. Ondo Yeso akahombaka ntshɔ etale dia tɔkɔta osongo ko pembola ndo mbata osongo akɔ, mɛmba abaya oya la ngelo ko oma lâsɔ, sɛla abaya akɔ dia sala mɛsa, ekala, kana diangɔ dikina.
Onde wɛ fɔnyaka di’olimu ɔsɔ wakangɛnyangɛnyaka Yeso?. . . Onde wɛ koka monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ naka wɛ sala mɛsa la kɔsa y’amɛna ndo diangɔ dikina diakoka anto kambaka ladiɔ?. . . Bible mbutaka dia ekɔ dimɛna di’onto “ngenangena l’ulimu andi.” Olimu mbishaka woho ɔmɔtshi w’ɔngɛnɔngɛnɔ wahayakoke kondja oma lo tɔkɛnyɔ.—Undaki 3:22.
Lo mɛtɛ, olimu wekɔ la wahɔ oyadi lo timba taso kana l’alemba aso. Ana efula mbidjasɛka paka dia menda televiziɔ, kɛnya tɔkɛnyɔ ta vidɛo, abi, kana tɔkɛnyɔ ta weho ekina. Tɔkɛnyɔ tɔsɔ haleke mɛtɛ mbisha ɔngɛnɔngɛnɔ. Ndo ana wayakimɔ lo tɔkɛnyɔ takɔ hawosha anto akina ɔngɛnɔngɛnɔ. Ahombaso sala dia monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ na?. . .
Takeke lo Tshapita 17 ya dibuku nɛ dia tshelo ya mbisha ndo sala akambo dia kimanyiya anto akina mbelaka ɔngɛnɔngɛnɔ. (Etsha 20:35) Bible mbetaka Jehowa ɔnɛ ‘Nzambi k’ɔngɛnɔngɛnɔ.’ (1 Timote 1:11) Ndo oko wadiaso lo Tukedi, Yeso “[ak]angenangena la ntundu ka [Jehowa] tena tshe.” Lande na kakangɛnangɛnaka Yeso na?. . . Nde akasha ɔkɔkɔ ɔmɔtshi lam’akandate ate: “Papa atukambaka edja ndu kakiane, ndu dimi latukambaka.”—Joani 5:17.
Lam’aki Yeso lanɛ la nkɛtɛ, nde kokamba oko otshudi w’abaya lɔsɛnɔ lande l’otondo. Jehowa Nzambi akotome dia ndjokamba olimu ɔmɔtshi wa lânde. Onde wɛ mbeyaka olimu akɔ?. . . Yeso akate ate: “Dieli la mi dia nsambisha lukumu l’ololo la diulelu dia [Nzambi] ndu lu esumba ekina, ne dia dimi lakatumama dia dikambu diako.” (Luka 4:43) Tena dimɔtshi, lam’akasambishaka Yeso anto, anto akɔ wakongaka la mbetawɔ le nde ndo wakewoyaka asekawɔ akina awui wakate Yeso oko woho wakasale womoto l’ose Samariya lɛnayɛ lanɛ.—Joani 4:7-15, 27-30.
Ngande wakɔsaka Yeso olimu ɔsɔ na? Onde wɛ fɔnyaka dia nde akalangaka kamba olimu akɔ?. . . Yeso akate ate: “Ma diami, dieli ntsha lulangu la one lakantumi, la dia nshidiya ulimu andi.” (Joani 4:34) Onde wɛ nangaka ndɛ diangɔ diayɛ dialekayɛ nanga?. . . Dui sɔ kɛnyaka woho wakalangaka Yeso olimu wakawosha Nzambi dia sala.
Nzambi akatotonge woho wa naka sho mbeka dia kamba olimu, kete tayonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Nde akate dia woshasha Ande otsha le onto ele di’onto “ngenangena lu ulimu andi [a wolo].” Ɔnkɔnɛ, naka wɛ mbeka dia kamba olimu lam’ekeyɛ dikɛnda, kete wɛ ayonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ lɔsɛnɔ layɛ l’otondo.—Undaki 5:19.
Kɛsɔ halange mbuta ɔnɛ ɔna dikɛnda koka kamba olimu wakamba opalanga w’onto, koko sho tshɛ koka kamba olimu ɔmɔtshi wɛdimi laso. Ondo ambutshi ayɛ ntshɔka l’olimu lushi la lushi dia toyanga akuta woho wa nkumbo kanyu kondja diangɔ dia ndɛ ndo luudu la mbidjasɛ. Ndo oko wahombayɛ mbeya, ekɔ elimu efula walɔmba dia salema lo luudu dia lɔ mongaka pudipudi ndo kɔmba.
Olimu akɔna wakokayɛ sala wayonga la wahɔ le nkumbo k’otondo na?. . . Wɛ koka nɔnga mɛsa, sola alɔnga, mbikasha mindo, mɔmba luudu letamayɛ ndo nɔnga diangɔ diayɛ dia tɔkɛnyɔ. Ondo wɛ salaka olimu ɔmɔtshi l’atei w’elimu ɛsɔ. Olimu ɔsɔ ekɔ mɛtɛ ɔtshɔkɔ le nkumbo.
Tende woho wele olimu wa ngasɔ ekɔ tshondo y’ɔtshɔkɔ. Pombaka nɔnga diangɔ dia tɔkɛnyɔ l’ɔkɔngɔ wa wɛ shidiya kɛnya. Lande na kakokayɛ mbuta dia dikambo sɔ diekɔ ohomba na?. . . Diɔ kimanyiyaka dia luudu monga kɔmba, ndo diɔ koka nto kimanyiya dia mbewɔ waa aksida. Naka wɛ kalɛka diangɔ diayɛ dia tɔkɛnyɔ, kete mama kayɛ koka ndjokamɛ diangɔ diakɔ lushi lɔmɔtshi. Nde koka ndjotakana ko nkɔ ndo pomɔ. Nde koka ndo ndjotshɔ lo lupitadi. Kema ɔsɔ ekɔ dui dia kɔlɔ?. . . Ɔnkɔnɛ, naka wɛ mombaka diangɔ diayɛ dia tɔkɛnyɔ l’ɔkɔngɔ wa wɛ shidiya la kɛnya ladiɔ, kete dui sɔ diayonga la wahɔ le anto tshɛ.
Ana wekɔ l’olimu okina nto. Ɛnyɛlɔ, dɛvɔarɛ di’oma la kalasa. La kalasa, wɛ mbekaka woho wa mbadia. Ana amɔtshi ngɛnangɛnaka wadielo, koko akina mbutaka ɔnɛ wadielo ekɔ dui dia wolo efula. Oyadi mɛnamaka ntondo dia wadielo ekɔ wolo, wɛ ayɔngɛnangɛna naka wɛ mbeka woho wa mbadia dimɛna. Naka wɛ mbeyaka mbadia, kete wɛ ayokoka mbeka awui efula w’ohomba. Wɛ ayonga ndo la dikoka dia wɛmɛ mbadia dibuku diaki Nzambi, mbut’ate Bible. Shi wɛ kondjaka wahɔ lam’asalayɛ dɛvɔarɛ diakawakosha la kalasa dimɛna?. . .
Ekɔ anto amɔtshi wahalange kamba olimu. Ondo wɛ mbeyaka onto ɔmɔtshi lasala dui sɔ. Koko lam’ele Nzambi akatotonge woho wa sho kambaka olimu, sho pombaka nyanga dia ngɛnangɛnaka olimu. Ngande wakangɛnangɛnaka Ombetsha a Woke olimu ande na?. . . Kamba olimu aki oko ndɛ diangɔ dialekande nanga. Ko olimu akɔna wakandataka lanɛ na?. . . Ɔsɔ ekɔ olimu wa mbewoya anto akina awui wendana la Jehowa Nzambi ndo mbaɛnya woho wakokawɔ kondja lɔsɛnɔ la pondjo.
Dui dimɔtshi diakoka tokimanyiya dia ngɛnangɛna olimu diɔ nɛ. Yambola wate: ‘Lande na kahomba olimu ɔnɛ kambema na?’ Lam’eyayɛ bonde kele dui kapanda diekɔ ohomba, ayonga wɔdu le yɛ dia wɛ sala dui diakɔ. Ndo oyadi olimu wekɔ efula kana yema tshitshɛ, kambawɔ dimɛna. Naka wɛ kamba dimɛna, kete wɛ koka ngɛnangɛna olimu w’anya ayɛ oko wakangɛnangɛna Ombetsha a Woke olimu w’anya ande.
Bible koka kimanyiya onto dia koma okambi w’olimu w’ɔlɔlɔ. Adia kɛnɛ kata Bible lo Tukedi 10:4; 22:29; Undaki 3:12, 13; ndo lo Kolosai 3:23.
[Osato wa lo lɛkɛ 217]
Kakɔna kakangɛnyangɛnyaka Ombetsha a Woke la ntondo ka nde ndja lanɛ la nkɛtɛ?
[Esato wa lo lɛkɛ 218]
Naa weho ehende w’elimu wakasale Yeso lam’akinde lanɛ la nkɛtɛ?
[Osato wa lo lɛkɛ 221]
Bonde kahombayɛ mombaka diangɔ diayɛ dia tɔkɛnyɔ l’ɔkɔngɔ wa wɛ kɛnya ladiɔ?