Tɔshi anto akina oko wawaɔsa Jehowa

“[Jehowa] hatendaka kene katendaka untu.”​—1 SAMUELE 16:7.

1, 2. Ngande wakatshikitana kanyi yaki la Jehowa la nyɛ yaki la Samuɛlɛ lo dikambo dia Eliyabɛ, ndo kakɔna kakokaso mbeka oma lo dikambo sɔ na?

LO NTAMBE ka 11 N.T.D., Jehowa akatome omvutshi Samuɛlɛ dia tosala dikambo dimɔtshi diele diateyama le anto. Nde akôtome laka pami kɛmɔtshi kakawetaka Jɛse dia tokita ɔnande ɔmɔtshi esɔ dia nde ndjonga nkumekanga k’Isariyɛlɛ lo nshi yayaye. Lam’akɛnyi Samuɛlɛ ɔnaki Jɛse l’enondo le Eliyabɛ, nde akashikikɛ l’otema ande ate nde mbakasɔnama oma le Nzambi. Koko Jehowa akawotɛ ate: “Tendaki elundji k’untu kuyanga diema diandi, ne dia dimi lakûtuni. [Jehowa] hatendaka kene katendaka untu. Ne dia untu atendaka kene kenandi lu ashu, keli [Jehowa] atendaka utema.” (1 Samuele 16:6, 7) Samuɛlɛ kɔmbɔsa Eliyabɛ woho wakawɔsaka Jehowa.a

² Bu dikambo dia wolo di’onto ndjakesa lo woho wɔsande anto akina! Mbala mɔtshi, sho mbeyaka kesama oma le anto wele ɛnamelo kawɔ mɛnyaka dia wekɔ anto w’ɔlɔlɔ ko tete le etema awɔ ndola l’awui wa mindo. Lo wedi okina, sho mbeyaka ndjonga la dionga dia kɔlɔ otsha le anto w’ɔlɔlɔ wele waonga awɔ hawotɔngɛnyangɛnya.

3, 4. (a) Naka okakatanu ɔmɔtshi wambotomba lam’asa Akristo ahende, kakɔna kahomba onto l’onto ndjâketembola dia sala? (b) Wembola akɔna wahombaso ndjambola naka tambonga l’okakatanu ɔmɔtshi wa wolo lam’asaso l’ombetawudi ɔmɔtshi w’osekaso?

³ Ekakatanu kokaka tomba naka hatɔkɔhɛ la kanɛ anto akina kɔlɔ, oyadi anto wele aya ɛnɔnyi efula wambotowaeya. Ondo wɛ akonge l’okakatanu lam’asayɛ l’Okristo ɔmɔtshi waki ɔngɛnyi ayɛ wa mamba. Onde wɛ nangaka kaloya lɔngɛnyi lanyu woho wakilɔ? Kakɔna kayokokimanyiya dia sala dikambo sɔ?

⁴ Lande na kahayɔshi yɛdikɔ ya tetemala monga la kanyi y’ɔlɔlɔ otsha le Okristo w’ɔnanyɔ kana wa kadiyɛ waki ntondo ɔngɛnyi ayɛ na? Sala dikambo sɔ lo kana yimba l’ɛtɛkɛta waki Yeso wata ɔnɛ: “Nduku untu leya ndja le mi, tshikima Papa lakantumi kûkutudi.” (Joani 6:44) L’ɔkɔngɔ diko ko wɛ ndjambola wate: ‘Bonde kakakutola Jehowa onto ɔsɔ oya le Ɔnande na? Naa waonga w’ɔlɔlɔ wele l’onto ɔsɔ na? Onde dimi kombidjaka yimba lo waonga asɔ kana lakɔnyɔlaka waonga akɔ? Lande na kakiso ntondo angɛnyi? Kakɔna kakakonya dia dimi ndjɔ̂tɔ l’onto ɔnɛ ɔngɛnyi?’ L’etatelo, ayonga wolo wɛ mbidja yimba lo waonga w’ɔlɔlɔ wele l’onto ɔsɔ, djekoleko naka aya tshanda mɔtshi yamboyowombɛ kɛlɛ l’otema. Koko ɔsɔ ekɔ nna di’ohomba efula diahombayɛ takola dia nyu nyomokaloya lɔngɛnyi lanyu. Dia mɛnya woho wakoka dui sɔ salema, nyɛsɔ tɔsɛdingole waonga w’amɛna waki l’anto ahende wele lo tena dimɔtshi vɔ mbɔsamaka oko anto wa kɔlɔ l’ɔtɛ wa munga yawɔ. Anto akɔ ko omvutshi Jɔna nde l’ɔpɔstɔlɔ Petero.

Tonge la kanyi ya dimɛna lo dikambo dia Jɔna

5. Olimu akɔna wakawasha Jɔna ndo ngande wakandasale?

⁵ Jɔna akakambe oko omvutshi lo diolelo di’Isariyɛlɛ dia la nɔrdɛ lo nshi yakolɛka Nkumekanga Jerɔbɔama II, k’ɔnaki Jɔashi. (2 Khumi ya Dikanga 14:23-25) Lushi lɔmɔtshi, Jehowa akalɔmbɛ Jɔna dia tshɔ otsha la Niniva, kapitalɛ ka Diolelo diaki la wolo di’ase Asuriya. Kakɔna kakandahombe tosala lɛkɔ na? Nde akahombe tewola ase Niniva dia osomba awɔ wa woke wayanga ndanyema. (Jona 1:1, 2) Lo dihole dia nde tshɔ lɛnɛ akawotome Nzambi, Jɔna akalawɔ lo lɛkɛ lokina! Nde akɔtɔ lo masuwa wakatatshɔka otsha la Tarashishi, osomba wanganyi etale efula la Niniva.​—Jona 1:3.

6. Lande na kakasɔnɛ Jehowa Jɔna dia mbotoma otsha la Niniva?

⁶ Kakɔna kakoyɛ lo yimba lam’akanyiyayɛ dikambo diaki Jɔna na? Onde wɛ mbɔ̂saka oko omvutshi waki komonga l’okitanyiya? Naka onto hasɛdingodi akambo wendana la Jɔna dimɛna dimɛna, kete nde mbeyaka mbuta esadi eto ɔnɛ nde aki omvutshi waki komonga l’okitanyiya. Otondongaka Jɔna aki onto lele bu l’okitanyiya, onde Nzambi otokoka mbɔsɔna oko omvutshi? Ndooko! Jɔna aki mɛtɛ la waonga amɔtshi w’amɛna. Nyɛsɔ tɔsɛdingole ɔkɔndɔ ande wendana l’olimu ande w’omvutshi.

7. L’atei w’akambo akɔna wakakambɛ Jɔna Jehowa olimu l’Isariyɛlɛ, ndo ewo ka dikambo sɔ pombaka monga la shɛngiya yakɔna lo woho wawɔsayɛ?

⁷ La kɔlamelo tshɛ, Jɔna akakambe olimu wa wolo efula l’Isariyɛlɛ, l’atei w’anto waki la wendjudi. Omvutshi Amɔsɛ, lakasɛnɛ l’etena kakɔ kamɛ nde la Jɔna akate di’ase Isariyɛlɛ wa lo nshi shɔ waki anangi w’ɛngɛnɔngɛnɔ wa lo demba.b Akambo wa kɔlɔ wakasalemaka lo wodja, koko ase Isariyɛlɛ kondjakiyanyaka di’akambo akɔ. (Amose 3:13-15; 4:4; 6:4-6) Koko, Jɔna akâsambishaka lushi la lushi la kɔlamelo tshɛ. Naka wɛ ekɔ opandjudi wa lokumu l’ɔlɔlɔ, kete wɛ mbeyaka di’ekɔ wolo sambisha anto wayaɔsa dia vɔ ndooko l’ohomba w’ɛngɔ kana anto wele la wendjudi. Ɔnkɔnɛ, lam’akanyiyaso dikambo dia wɛdu waki la Jɔna, tatohɛke waonga wa kɔlamelo waki lande ndo ekikelo kaki lande lam’akandasambishaka ase Isariyɛlɛ waki komonga la mbetawɔ.

8. Ekakatanu akɔna wakakongɛka omvutshi ɔmɔtshi w’ose Isariyɛlɛ la Niniva?

⁸ Ɔkɛndɛ wa tshɔ otsha la Niniva aki wolo efula ndeka ndo wɔnɛ wa sambisha ase Isariyɛlɛ waki komonga la mbetawɔ. Dia koma l’osomba ɔsɔ, Jɔna akahombe kɛndakɛnda kilɔmɛtɛlɛ 800 l’ekolo, ɔsɔ aki mɛtɛ lɔkɛndɔ la pâ efula lakahombe mbɔsɛ suke la ngɔndɔ k’otondo lo mboka. L’ɔkɔngɔ wa nde koma lɛkɔ, nde akahombe sambisha ase Asuriya wanɛ wakeyamaka l’ɔtɛ ­w’awui awɔ wa ngala. Lo ata awɔ vɔ ­wakahɛnyɔlaka anto yoho yambotamba olelo.Vɔ wakakomaka polo lo ndjafuna l’ɔtɛ wa dionga diawɔ diele oko wa nyama. Diakɔ diakawelɛka osomba wa Niniva ɔnɛ “usumba wa dikila”!​—Nahuma 3:1, 7.

9. Waonga akɔna wakɛnya Jɔna etena kakayange lɔpɛpɛ la wolo salɛ ase masuwa kɔlɔ?

⁹ Lo tona dia kitanyiya didjango diaki Jehowa, Jɔna akɔtɔ lo masuwa wakɔtɔlɛ etale efula la lɛnɛ akawotome Jehowa. Koko Jehowa kɔmbɛkɔla otema ande oma le omvutshi ande kana nyanga dia kamba l’onto okina lo dihole diande. Koko Jehowa akasale dia Jɔna mbeya ohomba w’olimu ande. Nzambi akatome lɔpɛpɛ la wolo l’ashi a wake. Masuwa wakatatshɔka Jɔna lɔkɔ wakatatɛ mɛngɛnga l’ɔtɛ w’asuku. Anto waki komonga l’onongo waki suke la mvɔ l’ɔtɛ wa Jɔna! (Jona 1:4) Kakɔna kakasale Jɔna? Nde konanga di’anto wakatatshɔka lo masuwa ɔsɔ mvɔ l’ɔtɛ ande, ɔnkɔnɛ, Jɔna akawatɛ ate: “Nyomembe, nyuntambiya lu ashi a waki. Ku ashi a waki wayunyolembohalela.” (Jona 1:12) Nde takinde kânga l’ɔkɔkɔ wa kanyiya ɔnɛ Jehowa ayowokokɛ etena kayowokasha ase masuwa l’ashi a wake. (Jona 1:15) Koko Jɔna aketawɔ dia nde mvɔ woho w’ase masuwa kokamɛ. Kema kɛnɛ kakasale Jɔna kɛsɔ tɛnyaka dia nde aki la dihonga, ndjakitshakitsha ndo la ngandji?

10. Kakɔna kakatombe l’ɔkɔngɔ wa Jehowa toma nto Jɔna dia nde tosambisha ase Niniva?

¹⁰ Koko l’ekomelo, Jehowa akakokɛ Jɔna. Onde kɛnɛ kakayosala Jɔna l’ɔkɔngɔ wa lâsɔ akɛnya dia nde kokoka nto kamba oko onyimpala waki Nzambi? Ndooko, la kɛtshi ndo la ngandji tshɛ, Jehowa akatome Jɔna nto dia nde tosambisha ase Niniva. Lam’akakome Jɔna la Niniva, nde akewoya anto wa lɔkɔ la dihonga tshɛ dia akambo awɔ wa kɔlɔ wambokoma polo l’olongo ndo ɔnɛ l’ɔkɔngɔ wa nshi 40 osomba awɔ wayolanyema. (Jona 1:2; 3:4) L’ɔkɔngɔ wa vɔ mboka losango lokɛma hwe lɔsɔ, ase Niniva wakayatshumoya ndo osomba awɔ kondanyema nto.

11. Kakɔna kɛnya dia Jɔna akakondja wetshelo wa dimɛna?

¹¹ Kanga l’ɔkɔngɔ wa lâsɔ, Jɔna komonga la kanyi y’ɔlɔlɔ. Koko la solo dia lotutsha, Jehowa akakambe l’ɛnyɛlɔ kɛmɔtshi k’ɔlɔlɔ dia kimanyiya Jɔna dia nde mbeya ɔnɛ Nde, mbut’ate Jehowa hende tsho kɛnɛ kɛnama la washo. Nde sɛdingolaka otema. (Jona 4:5-11) Kɛnɛ kakafunde Jɔna ndamɛ mɛnyaka dia nde akakondja wetshelo wa dimɛna. Woho wakandetawɔ funda kiambokambo tshɛ yendana la munga yande mɛnyaka nto dia nde aki la ndjakitshakitsha. Di’onto mbetawɔ munga kande, nde pombaka monga la dihonga!

12. (a) Ngande weyaso dia Yeso mbɔsaka anto woho wawaɔsa Jehowa? (b) Sho keketshamaka dia monga la kanyi yakɔna otsha le anto wasambishaso lokumu l’ɔlɔlɔ? (Enda lo kiombo ya lo lɛkɛ 9.)

¹² L’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi ndekana 800, Yeso akayotaka ɛtɛkɛta ɛmɔtshi w’ekeketshelo wendana la dikambo dimɔtshi diakakomɛ Jɔna lo lɔsɛnɔ. Nde akate ate: “Uku aki Jona l’utema a lusi la wuki tanyi tusatu la etshu esatu; osoku mbayuyala On’a untu tanyi tusatu la etshu esatu l’atei a kete.” (Mateu 12:40) Lam’ayolɔ Jɔna, nde ayoyeya dia Yeso akɛdika nshi yakandetsha l’otema wa lose la woke aha la kamba kânga olimu ɔtɔi la nshi shato yakandetsha lo diombo. Onde sho bu l’ɔngɛnɔngɛnɔ dia kambɛ Nzambi kahoke ekambi ande ɔkɔngɔ etena kasalawɔ munga mɔtshi? Omembi w’esambo akafunde ate: “Uku atusambaka umbutshi an’andi, mbatusambaka [Jehowa] wane watuwukaka woma, ne dia ndi mbeyaka uma lu na akatatungama. Ndi atuhoka ati: Ditshu mbesu.” (Osambu 103:13, 14) Lo mɛtɛ “ditshu” sɔ mbidja ndo anto wele bu kokele wasɛna nshi nyɛ, mbeyaka sala akambo wa mamba oma l’ekimanyielo ka nyuma k’ekila kaki Nzambi!

Tonge la kanyi ya dimɛna lo dikambo dia Petero

13. Waonga akɔna waki la Petero wakokaso mbohɔ esadi eto, ko lande na kakɔsɔnɛ Yeso oko ɔpɔstɔlɔ?

¹³ Kakianɛ, nyɛsɔ tɔsɛdingole lo tshena pe ɛnyɛlɔ ka hende, mbut’ate kaki ɔpɔstɔlɔ Petero. Naka vɔ kɔlɔmba dia kɔndɔla dionga diaki la Petero, onde wɛ ayota esadi eto dia nde aki kanga ekombakomba kana kanga lotamanya? Petero akakɛnɛmɔla waonga asɔ lo tena dimɔtshi. Otondonga mɛtɛ Petero aki kanga ekombakomba kana kanga lotamanya, onde Yeso otokoka mbɔsɔna oko ɔpɔstɔlɔ? (Luka 6:12-14) Ndooko! Lo mɛtɛ, Yeso kombika washo lo munga yaki la Petero shɔ koko lo waonga ande w’ɔlɔlɔ.

14. (a) L’ɔkɔkɔ akɔna ondo wele Petero kotshimbatshimbaka dia mbɔsa ɔtɛkɛta? (b) Lande na kahombaso monga la lowando lo woho wakokaka Petero wembola mbala la mbala?

¹⁴ Tena dimɔtshi Petero akakambe oko ɔtɛkɛtshi w’apɔstɔlɔ akina. L’ɔtɛ wa dikambo sɔ anto amɔtshi mbeyaka mbuta dia nde komonga la ndjakitshakitsha. Ko onde ngasɔ mɛtɛ mbediɔ? Anto amɔtshi mbutaka ɔnɛ Petero akolɛ apɔstɔlɔ akina tshɛ, ondo nde akolɛ ndo Yeso. Naka dikambo sɔ diekɔ mɛtɛ, kete sho kokaka mboka bonde kele mbala efula Petero akɔsaka ɔtɛkɛta ntondo. (Mateu 16:22) Koko ekɔ dikambo dikina diahombaso sɛdingola. Petero aki pami kaki la lonyuma la dimɛna. Nsaki kaki lande ka mbeya akambo kakotshutshuyaka dia nde mboka wembola. Sho kondjaka wahɔ oma lo wembola ande ɛsɔ. Yeso akate awui w’ohomba efula lam’akandakadimolaka lo wembola waki Petero, ndo awui asɔ wakombama lo Bible. Ɛnyɛlɔ, aki dia kadimola Petero lo wombola mbakatɛkɛta Yeso dikambo di’‘olami wa kɔlamelo.’ (Luka 12:41-44) Tende wombola ɔmɔtshi waki Petero: “Enda, shu tambutshika diango tshe, tambukuyela. Kayutukundja na?” Kɛsɔ mbakakonya Yeso dia mbisha daka dimɔtshi diakeketsha efula ɔnɛ: “Untu tshe lambutshika mvudu, kana anangu, kana akadiyendi, kana shi, kana nyangu, kana ana, kana kete, ne dia lukumbu lami, ayulungula diango lukama lukama; ayukita lumu la pundju.”​—Mateu 15:15; 18:21, 22; 19:27-29.

15. Lande na kakokaso mbuta dia Petero aki mɛtɛ la kɔlamelo?

¹⁵ Petero aki la dionga dikina di’ɔlɔlɔ efula, dionga diakɔ ko: kɔlamelo. Lam’akatshike ambeki efula ndjela Yeso nɛ dia vɔ koshihodia wetshelo ande ɔmɔtshi, Petero mbakatɛkɛta aha la mengenga lo lokombo l’apɔstɔlɔ akina 12 ate: “Khumadiondjo, le na atshosu? We keli la aui wa lumu la pundju.” (Joani 6:66-68) Ɛtɛkɛta ɛsɔ wakangɛnyangɛnya otema wa Yeso mɛtɛ! L’ɔkɔngɔ diko, lam’akaye olui w’anto dia ndjonda Nkumɛnde, suke l’apɔstɔlɔ akina tshɛ wakalawɔ. Koko Petero akatayelaka olui w’anto ɔsɔ lo tshalola ndo akɔtɔ l’etei ka lokombo l’ɔlɔmbɛdi wa lâdiko. Dihonga diande mbakotshutshuya dia tshɔ lo dihole sɔ. Etena kakawalomboshaka Yeso, Petero akasangana l’olui ɔmɔtshi w’ase Juda wakokaka dja. Os’olimu ɔmɔtshi w’ɔlɔmbɛdi wa lâdiko akaweye ndo akôfunde ɔnɛ nde aki kâmɛ la Yeso. Ekɔ mɛtɛ dia Petero akanguna Nkumɛnde, koko tatohɛke dia aki kɔlamelo yande ndo woho wakandayakiyanyaka dikambo dia Yeso mbakayokonyaka la ntondo ka dikambo dimɔtshi dia wâle, dikambo diele apɔstɔlɔ efula totowonga la dihonga dia tokomɛ dikambo sɔ.​—Joani 18:15-27.

16. L’ɔkɔkɔ akɔna w’oshika wambotɔsɛdingola waonga w’ɔlɔlɔ waki la Jɔna nde la Petero?

¹⁶ Waonga w’amɛna waki la Petero ndeka munga yakandasale. Ngasɔ mbediɔ ndo lo dikambo diaki Jɔna. Oko wambotokondja kanyi ya dimɛna efula lo dikambo diaki Jɔna nde la Petero oleki nyɛ yakiso la yɔ, sho pombaka ndjaetsha shamɛ woho akɔ wamɛ dia mbɔsaka anangɛso l’akadiyɛso wa lo nyuma wasɛna nshi nyɛ la nɛmɔ di’efula. Naka sho sala dikambo sɔ, kete tayonga la diɔtɔnganelo dia dimɛna efula lam’asaso la wɔ. Bonde kahombaso nyomoleka monga la kanyi y’ɔlɔlɔ otsha le anangɛso l’akadiyɛso?

Tokambe ɛlɔ kɛnɛ la wetshelo wambotokondja

17, 18. (a) Lande na kakoka tomba ewanu lam’asa Akristo? (b) Dako diakɔna dia lo Bible diakoka tokimanyiya dia kandola ekakatanu wakoka tomba lam’asaso l’asekaso ambetawudi?

¹⁷ Apami, wamato, ana, anto wele la weho wa dikondjelo diotshikitanyi, wanɛ wakɔtɔ wa kalasa yotshikitanyi ndo wele la nkoho y’alemba yotshikitanyi wekɔ lo kambɛ Jehowa kâmɛ ɛlɔ kɛnɛ. (Enyelo 7:9, 10) Etshumanelo k’Akristo ndola mɛtɛ la weho w’anto wele la waonga efula wotshikitanyi! Lam’ele tekɔ lo kambɛ Nzambi kâmɛ, weho akɔ tshɛ ekakatanu koka tomba tena dimɔtshi lam’asaso.​—Romo 12:10; Filipi 2:3.

¹⁸ Kânga mbɛnaso munga y’anangɛso l’akadiyɛso, sho hatodje yimba yaso tshɛ lɔkɔ. Sho salaka la wolo dia mbokoya Jehowa lele omembi w’esambo akembe lo dikambo diande ate: “[Jehowa], utunduyala we ali efula ka kolo, we [Jehowa], akona ututshikala?” (Osambu 130:3) Lo dihole dia mbidja yimba yaso tshɛ lo waonga wakoka tokakitola, sho ‘ndjelaka akambo wadja wɔladi ndo watokeketsha lam’asaso.’ (Romo 14:19) Sho salaka la wolo dia mbɔsa anto woho wawaɔsa Jehowa, sho mbikaka washo aso lo waonga awɔ w’ɔlɔlɔ koko aha lo munga yawɔ. Naka sho sala dikambo sɔ, kete diɔ diayotokimanyiya dia ‘sho kananɛka lam’asaso.’​—Kolosai 3:13.

19. Shila wanya amɔtshi w’ohomba wahomba Okristo takola dia kandola okakatanu ɔmɔtshi.

¹⁹ Ko ayotosala naka okakatanu ɔmɔtshi wambotomba lam’asaso l’onto lele lo tetemala tosha pâ efula l’asolo? (Osambu 4:4) Onde dikambo dia ngasɔ diambotomba lam’asayɛ l’osekayɛ ombetawudi ɔmɔtshi? Lande na kahanyahembe dia dikandola na? (Etatelu 32:13-15) Ntondotondo, lɔmba Jehowa ɛlɔmbwɛlɔ kande. Oma lâsɔ, aha la mbohɛ waonga w’ɔlɔlɔ wele l’onto ɔsɔ, tshɔka tɛnane la nde ‘la yimba ya memakana yele la akanga wa tomba.’ (Jakoba 3:13) Ewoyande dia wɛ nangaka mbidja ki lam’asanyu. Tohɛke dako diakasambiyama diata ate: “Untu tshe uki esadi la ati okoke. Tukaki kele esadi.” (Jakoba 1:19) Dako diatotɛ di’aha ‘mboka kɛlɛ esadi’ mɛnyaka di’onto mbeyaka sala kana mbuta dikambo dimɔtshi diakoka kosha kɛlɛ. Naka dikambo dia ngasɔ diambotomba, lɔmba Jehowa dia nde kosha ndjakimela. (Ngalatiya 5:22, 23) Tshikɛ ɔnanyɔ kana kadiyɛyɛ diaaso dia nde mbuta lonyangu lele lande, ndo shande lotui dimɛna. Towohembolake ɔtɛkɛta oyadi kânga wɛ hetawɔ akambo tshɛ watande. Kanyi yande mbeyaka monga kɔlɔ, koko eya dia ɔsɔ ekɔ kanyi yande. Hemba dia mbɔsa dikambo diakɔ woho wadiɔsande. Kɛsɔ mbeyaka nembetshiya mbetawɔ kanyi y’ɔnanyɔ kana ya kadiyɛ.​—Tukedi 18:17.

20. Etena kakandolanyu ekakatanu ɛmɔtshi, naa wanya akina wakoka ondo nyomonyokanya?

²⁰ Naka etena kambokoka ka wɛ tɛkɛta, kete tɛkɛta la ngandji tshɛ. (Kolosai 4:6) Ewoya ɔnanyɔ kana kadiyɛ kɛnɛ kangɛnangɛnayɛ le nde. Lɔmbande edimanyielo lo kɛnɛ tshɛ kakayasale kakatondja okakatanu lam’asanyu. Naka nyambokandola okakatanu anyu oma lo welo wosadiyɛ la ndjakitshakitsha tshɛ, kete sha Jehowa losaka. Naka kema, kete tetemala la nyanga ɛlɔmbwɛlɔ kaki Jehowa etena kayangayɛ waaso akina wa mbidja ki lam’asanyu.​—Romo 12:18.

21. Ngande wambokokimanyiya sawo nɛ dia mbɔsa anto akina woho wawaɔsa Jehowa?

²¹ Jehowa nangaka ekambi ande tshɛ. Nde ngɛnangɛnaka dia kamba la so sho tshɛ l’olimu ande kânga mbeso kema kokele. Naka sho mbeka akambo efula wendana la woho wɔsande anto akina, kete ngandji kokaso anangɛso l’akadiyɛso kayonga efula. Naka ngandji kokaso osekaso Okristo ɔmɔtshi kambɔla kana kambodimala, kete tɔ kokaka nyomɔhɛtshahɛtshama nto. Tayokondja ɛtshɔkɔ efula naka sho sala la wolo dia menda asekaso la sso di’ɔlɔlɔ, mbut’ate mbaɔsa woho wawaɔsa Jehowa!

[Nɔte ya l’ɛse ka dikatshi]

Ngande wayoyokadimola?

• Ngande wɔsa Jehowa munga yasala ekambi ande wele la kɔlamelo?

• Naa waonga w’ɔlɔlɔ waki Jɔna nde la Petero wakokayɛ shila?

• Wɛ amboyashikikɛ dia monga la kanyi ya ngande otsha le ananyɔ l’akadiyɛyɛ w’Akristo na?

[Kiombo ya lo lɛkɛ 11]

Tokanyiya woho wɔsa Nzambi anto akina

Etena kakanayɛ yimba l’ɔkɔndɔ wa lo Bible waki Jɔna ndo waki Petero, onde wɛ mɛnaka ohomba wa monga la kanyi y’oyoyo otsha le anto wasambishayɛ lokumu l’ɔlɔlɔ mbala la mbala? Vɔ mbeyaka ndjaɔsa oko anto wele bu l’ohomba w’ɛngɔ kɛmɔtshi kana monga la wendjudi oko ase Isariyɛlɛ ndo vɔ mbeyaka tona losango laki Nzambi. Ko ngande wawaɔsa Jehowa Nzambi na? Oko wakakadimola owandji wa la Niniva otema oma l’esambishelo kaki Jɔna, mbakoka anto amɔtshi wa lokumu wa l’andja ɔnɛ tatɛ nyanga Jehowa.​—Jona 3:6, 7.

[Osato wa lo lɛkɛ 8]

Onde wɛ mbɔsaka anto akina woho wawaɔsa Jehowa?

[Osato wa lo lɛkɛ 9, 10]

Yeso akatane dikambo dimɔtshi di’ɔlɔlɔ dia mbuta diendana la kɛnɛ kakakomɛ Jɔna