Ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka, nyɔkɛndɛkɛndɛ lo yoho yangɛnyangɛnya Jehowa
Ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka ɛmɔtshi w’Akristo wakangana lo tshanda mɔtshi la nkumbo yawɔ ndo la tshumanelo diawɔ. Amɔtshi wakasale dui sɔ dia fudia olimu awɔ. Akina wakatshutshuyama la wolo dia tshika ngelo yawɔ l’ɔtɛ wa lomangemange lawɔ lo kɛnɛ kendana l’awui wa l’andja ɔnɛ. (Isaya 2:4; Joani 17:16) Lo wedja ɛmɔtshi, “Kayisa” akadje ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka walama kɔlamelo yawɔ lo nkanu kana mbatoma dia tokamba ntumu mɔtshi ya wolo lo wahɔ w’anto tshɛ.a—Mako 12:17; Tito 3:1, 2.
Etena kadjamawɔ lo nkanu l’ɔtɛ wa lomangemange lawɔ, ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka ɛsɔ mbeyaka totanema kâmɛ la dengalenga l’etena k’otale lo nkanu shɔ. Woho wakanganyema ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka ɛsɔ la nkumbo yawɔ la wolo l’ɔtɛ w’ɛkɔkɔ ekina akâtshutshuya dia tokamba kâmɛ l’anto wele la nkɛwɔ ya kɔlɔ efula. Ngande wakoka ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka ɛsɔ w’Akristo kana akina watshutshuyama la wolo dia tɔsɛna l’ahole wele anto bu la nkɛwɔ y’amɛna tondoya tɔsɛngiya ndo ekakatanu wahomana lawɔ etena kasalawɔ la wolo dia ‘kɛndakɛnda lo yoho yangɛnyangɛnya Nzambi na?’ (1 Tesalonika 2:12) Ngande wakoka ambutshi awɔ mbakimanyiya dia vɔ ndjalɔngɔsɔla la ntondo ka weho w’akambo asɔ wa kɔlɔ mbakomɛ?—Tukedi 22:3.
Ekakatanu wotshikitanyi wakakomɛ ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka
Tákis, ɔlɔngɔlɔngɔ ɔmɔtshi waki l’ɛnɔnyi 21 lakawadjangɛ la wolo dia mangana la nkumbo kande yɛdikɔ ya ngɔndɔ 37,b mbutaka ate: “Mimɔ oma l’ekokelo k’ambutshi ndo ka dikumanyi diakoka ngandji diakeya dimɛna akikɔ tshondo y’okakatanu ndo dikambo sɔ diakambotshaka wɔma.” Nde kotshaka nto ate: “L’etena kɛsɔ lakayaoke oko laya bu ndoko l’ekimanyielo.” Lam’akinde l’ɛnɔnyi 20, Pétros akatshutshuyama la wolo dia mangana la nkumbo kande ndekana ɛnɔnyi 2. Nde mbetawɔka ate: “Ɔsɔ aki mbala ka ntondo lo lɔsɛnɔ lami kakamahombe mbɔsa tɛdikɔ dimamɛ lo kɛnɛ kendana la tɔkɛnyɔ ndo angɛnyi, ndo mbala efula tɛdikɔ tɔsɔ kondjalaka amɛna.” Nde kotshaka ate: “Mbala efula ɔkɛndɛ wa woke w’oma lo lotshungɔ l’efula lakatongaka lami akambotshaka wɔma.” Tássos, ekumanyi k’Okristo laki la diɔtɔnganelo mbala la mbala l’ɛlɔngɔlɔngɔ ndo l’esekaseka wakatanemaka l’atei w’ekakatanu wa ngasɔ, akɛnyi dia: “Ɛtɛkɛta wa kɔlɔ, yimba y’ɔtɔmbɔkwɛlɔ ndo dionga di’asekawɔ wele kema ambetawudi koka monga la shɛngiya le ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka ɛsɔ.”
Lo woho wadjasɛwɔ ndo wakambawɔ olimu kâmɛ l’anto wahalɛnya atɔndɔ wa lo Bible, ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka w’Akristo asɔ pombaka ndjalama wolo lo kɛnɛ kakoka mbatshutshuya dia mbokoya ditshelo dia kɔlɔ ndo diahɔtɔnɛ l’Afundelo diaki asekawɔ. (Esambu 1:1; 26:4; 119:9) Mongaka l’ekongelo k’ɔlɔlɔ ka wekelo w’onto ndamɛ, wɔtwɛlɔ wa lo nsanganya, ndo olimu w’esambishelo mbeyaka ndjala tshondo y’okakatanu. (Filipi 3:16) Ndjadjɛ eyango wa lo nyuma ndo sala la wolo dia mbakotsha koka monga dikambo dia wolo.
Ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka wa kɔlamelo w’Akristo pombaka ngɛnyangɛnya Jehowa oma lo waonga ndo oma l’ɛtɛkɛta awɔ. Vɔ pombaka ndjela leeta loludi la ngandji laki Shɛwɔ le l’olongo lata ɔnɛ: “On’ami, uyali kanga yimba, ongenyangenya utema ami. Ku dimi layeya nkaluya diui le one latomonyolaka.” (Tukedi 27:11) Vɔ mbeyaka dia ɛnamelo kawɔ ndo lɔkɛwɔ lawɔ ekɔ la shɛngiya lo woho wakoka anto mbɔsa Jehowa ndo ekambi ande.—1 Petero 2:12.
Diɛsɛ ko, amɔtshi l’atei w’ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka ɛsɔ salaka kɛnɛ kakokawɔ sala dia monga oko anangɛwɔ wa lo nshi y’edjedja wele Paulo akalɔmbɛ lo dikambo diawɔ ɔnɛ: “[Nyɔkɛndɛkɛndɛ] ololo uku alanga Khumadiondjo, dia nyu nto elua lu elimu w’ololo tshe . . . dia nyu ndjala la etetemalu lu memakana, kame la ongenongeno.” (Kolosai 1:9-11) Bible toshaka bɛnyɛlɔ efula di’ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka wakokaka Nzambi wɔma wanɛ wakakɛndakɛnda lo yoho yangɛnyangɛnya Nzambi l’atei w’anto wakiwɔ kombeyaka, waki la lohetsho, ndo waki atɛmɔdi wa dikishi.—Filipi 2:15.
‘Jehowa aki kâmɛ la Yɔsɛfu’
Oma ko dikɛnda diande, Yɔsɛfu y’ɔnaki Jakɔbɔ lakandote la Rashɛlɛ, akanganyema la nkumbo kande, mbut’ate ambutshi wakokaka Nzambi wɔma wanɛ wakokokɛka. Nde akasondjama oko fumbe l’Edjibitu. Yɔsɛfu akatshike ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ k’onto laki l’etete l’olimu, lakawakokaka mbɛkɛ otema le nde ndo onto laki la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ. Kânga lam’akandakambaka laka Pɔtifara, onto laki komonga ɔtɛmɔdi waki Jehowa, Yɔsɛfu aki la nkum’otema k’ɔlɔlɔ ndo aki l’etete l’olimu woho ɔnɛ wele l’ɔkɔngɔ diko nkumɛnde akayokimɔka diangɔ tshɛ dia lo luudu l’anya ande. (Etatelu 39:2-6) Yɔsɛfu akalame kɔlamelo yande otsha le Jehowa ndo etena kakandayodjamaka lo lokanu l’ɔtɛ wa dikambo sɔ, nde kombuta ɔnɛ: “Lande na kakamalame olowanyi ami na?” Kânga lo lokanu nde akakɛnɛmɔla waonga ande w’ɛlɔlɔ, ko kombet’edja nde akayôngaka kapita k’ase lokanu. (Etatelu 39:17-22) Nzambi akɔ̂tshɔkɔla ndo oko wata Etatelu 39:23: “[Jehowa] aki la ndi.”
Komonga wolo le Yɔsɛfu, ɔnɛ lakangana la nkumbo kande kakokaka Nzambi wɔma dia nde mbɔtɔnganyiya lɔkɛwɔ lande la laki apanganu wanɛ wakandasɛnaka l’atei awɔ, lo monga la yoho ya lɔsɛnɔ la mindo laki l’ase Edjibito! Koko, nde akayele atɔndɔ waki Nzambi ndo akalame lɔkɛwɔ lande la pudipudi kânga l’atei w’ehemba wakaleke wolo. Lam’akotshutshuya wadi aki Pɔtifara mbala la mbala dia mbeyana la nde, nde akakadimola l’eshikikelo tshɛ ate: “Ukundi ukukimi ntsha munga kene ka wuki, la ntshela [Nzambi] kolo?”—Etatelu 39:7-9.
Ɛlɔ kɛnɛ, Ɛmɛnyi wa Jehowa w’ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka pombaka kitanyiya ɔhɛmwɛlɔ watosha Bible lo kɛnɛ kendana la lɔngɛnyi la kɔlɔ, tɔkɛnyɔ t’awui wa mindo, esato wa sɔnyi ndo mishiki wa kɔlɔ. Vɔ mbeyaka ɔnɛ: “Ashu wa [Jehowa] weko lu ahuli tshe, watendaka antu wa kolo ndu antu w’ololo.”—Tukedi 15:3.
Mɔsɛ akatone ‘ɔngɛnɔngɛnɔ wa lo pɛkato’
Mɔsɛ akole lo luudu laki Farawɔ l’atɛmɔdi wa dikishi ndo anyangi w’ɛngɛnɔngɛnɔ. Bible mbutaka ɔnɛ: “Dia mbetawo . . . Mose akaseke mbetama ati: On’a ona umuntu a Farayo. Ndi akaleki nanga nsuwa la antu wa Nzambi, aha ngenangena lu akambu wa kolo tshenyitenyi.”—Heberu 11:24, 25.
Lɔngɛnyi la l’anto wa l’andja ɔnɛ mbeyaka monga la wahɔ ɛmɔtshi, koko wahɔ akɔ ekɔ paka wa lo tshenyi ya wonya. Mbala efula, wahɔ akɔ koka tshikala paka l’etenyi ka mondo kambotshikalɛ andja ɔnɛ. (1 Joani 2:15-17) Kema ekɔ dikambo dia lomba dia ndjela ɛnyɛlɔ ka Mɔsɛ? Bible mbutaka ɔnɛ: “Ndi akatetemala, uku untu lena one lahenamaka.” (Heberu 11:27) Nde akake washo ande lo sango dia lo nyuma diakasha Nzambi watshɛnde wanɛ wakawokaka wɔma. Nde aketsha sangwelo diaki Jehowa lo dihole dia ntondo lo lɔsɛnɔ lande, ndo oyango ande aki wa ntsha lolango laki Nzambi.—Etumbelu 2:11; Etsha 7:23, 25.
Etena katanema ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka woka Nzambi wɔma l’atei w’anto wa kɔlɔ kana angɛnyi wa kɔlɔ, vɔ kokaka keketsha diɔtɔnganelo diasawɔ la Jehowa oma lo wekelo w’onto ndamɛ, dia vɔ nyomoleka mbeya “one lahenamaka.” Monga l’ekongelo k’elimu efula w’Akristo, mbidja ndo wɔtwɛlɔ wa mbala la mbala lo nsanganya kâmɛ nd’olimu w’esambishelo, ayokimanyiya ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka ɛsɔ dia vɔ mbika washo awɔ l’akambo wa lo nyuma. (Esambu 63:6; 77:12) Vɔ pombaka ndjâtshutshuya dia monga la mbetawɔ ndo la elongamelo ka wolo oko kaki Mɔsɛ. Vɔ pombaka sala la wolo dia tokanyi ndo ditshelo diawɔ tshɛ mendanaka paka la Jehowa, lo ngɛnangɛna dia monga angɛnyi ande.
Nde akakambe la lolimi la nde dia tombola Nzambi
Osekaseka okina lakasha ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ kânga mbakandanganyema la nkumbo kande la wolo akikɔ dikɛnda dia womoto diakandama oma le ase Asuriya lo nshi y’omvutshi waki Nzambi wakawelɛka Elisha. Nde akatokoma okambi a wadi aki Namana ɔnɛ laki la hemɔ ka sudi ndo laki owandji w’alembe w’ose Suriya. Dikɛnda dia womoto sɔ akatɛ wadi aki Namana ate: “Utunduyala khumemi ayali lasuki la umvutshi weli la Samariya, tshiki ndi ûtokonoya sudi kandi!” Oma l’esambishelo kande, Namana akatshu le Elisha l’Isariyɛlɛ ndo nde akatɛdiamaka oma lo sudi kande. Lâdiko dia lâsɔ, Namana akakome ɔtɛmɔdi waki Jehowa.—2 Khumi ya Dikanga 5:1-3, 13-19.
Ɛnyɛlɔ ka dikɛnda dia womoto sɔ mɛnyaka ohomba w’ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka kamba la nemi yawɔ lo yoho y’ɔlɔlɔ dia tombola Nzambi, kânga etena kambowokakitwana l’ambutshi awɔ. Otondoyala dikɛnda dia womoto sɔ aki la mbekelo ka mbitaka “akambu wa sonyi” kana aki “eyokayoka la sawusawu,” onde nde otokoka kamba la lolemi lande lo yoho ya dimɛna oko wakandakambe lalɔ etena kakandakondja diaaso? (Efeso 5:4; Tukedi 15:2) Níkos, ɔlɔngɔlɔngɔ ɔmɔtshi wele l’ɛnɔnyi 20 lakadjama lo lokanu l’ɔtɛ wa lomangemange lande mbohɔka ate: “Lam’akimi kâmɛ l’ɛlɔngɔlɔngɔ ɛmɔtshi lo lokanu la takambaka dikambɔ, mangana etale l’ambutshi ami ndo l’ɛlɔmbwɛlɔ k’etshumanelo, lakalembetɛ dia yoho yaso ya tɛkɛta yakalana. Takatakoke ngɛnyangɛnya Jehowa oma l’ɛtɛkɛta ɛsɔ.” Diɛsɛ ko, Níkos ndo akina wakakimanyiyama lo ndjela alako wakasha Paulo l’akambo asɔ ɔnɛ: “Munanyi, akambu wa mindu tshe, kana okomiya, akambu aso tawuyalaki l’atei anyu, keli nyuyali uku ekilami.”—Efeso 5:3.
Jehowa akikɔ onto la shikaa le wɔ
Ɛnyɛlɔ k’angɛnyi asato waki Danyɛlɛ waki la Babilɔna k’edjedja shikikɛka mɛtɛ k’ɛtɛkɛta wakate Yeso dia ɔnɛ lele la kɔlamelo lo diangɔ tshitshɛ ayoyala la kɔlamelo ndo lo diangɔ dioleki efula. (Luka 16:10) Lam’akawahomana l’okakatanu wakendanaka la ndɛ diangɔ nɛ diakashimbama l’ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ, vɔ wakakoke nyanga yɛkɛ nɛndɛ ɔnɛ etena kɛnɛ kayawɔ lo fumbe lo wodja wakana, ndoko kɛnɛ kakokawɔ sala nto ka paka ndɛ diangɔ sɔ. Ande ɛtshɔkɔ wakawayokondjaka l’ɔtɛ wakawonge la kɔlamelo l’akambo wakɛnamaka oko wa totshitshɛ lee! Vɔ wakayala l’alemba w’amɛna ndo la lomba ndeka anto akina tshɛ wakandama lo fumbe wanɛ wakalɛka diangɔ diakalɛka nkumekanga. Kɔlamelo l’akambo asɔ wa totshitshɛ akâkeketsha, woho ɔnɛ wele etena kakawayodjamaka l’ohemba a wolo wakalɔ̂mbaka dia mbika adwe la ntondo ka kimɛta ka paunyi ko kitɛmɔla, vɔ wakatone.—Danyele 1:3-21; 3:1-30.
Jehowa aki onto la shikaa le ɛlɔngɔlɔngɔ ɛsɔ esato. Kânga mbakawanganyema la ngelo yawɔ ndo la dihole di’ɔtɛmwɛlɔ wa Nzambi kawɔ, vɔ wakɔshi yɛdikɔ yaha mbɔtɔ vadi y’oma l’andja ɔnɛ. (2 Petero 3:14) Diokanelo diaki lam’asawɔ la Jehowa diaki oshinga wolo diɔ diakɔ diakawalange kânga nambola nsɛnɔ yawɔ l’ɔtɛ wa diɔtɔnganelo sɔ.
Jehowa hatonyokalɛ
Etena kanganyema ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka la wolo l’anto wanɛ walangawɔ ndo wɛkɛwɔ etema le wɔ, vɔ ndjaokaka dia waya bu l’ekokelo ndo hawoyeya kɛnɛ ka ntsha. Koko, vɔ kokaka ndɔshana l’ehemba ndo l’ekakatanu akɔ l’eshikikelo tshɛ weya dia ‘Jehowa howasɛka.’ (Osambu 94:14) Naka ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka ɛsɔ “[w]ayusuwa di’akambu w’ololo,” Jehowa ayowakimanyiya woho wa vɔ tetemala kɛndakɛnda lu ‘mboka k’osembwe.’—1 Petero 3:14; Tukedi 8:20.
Jehowa akatetemala keketsha ndo tshɔkɔla Yɔsɛfu, Mɔsɛ, ndo ɛlɔngɔlɔngɔ esato wa kɔlamelo w’ase Hɛbɛru. Ɛlɔ kɛnɛ, nde kambaka la nyuma kande k’ekila, Ɔtɛkɛta ande, ndo ɔlɔngɔswamelo ande dia sukɛ wanɛ tshɛ “[w]alo ta di’ololo dia mbetawo,” lo mbakitshɛ woshasha wa “lumu la pundju” la ntondo kawɔ. (1 Timote 6:11, 12) Eelo, kɛndakɛnda lo yoho yangɛnyangɛnya Jehowa ekɔ dikambo diakoka onto ntsha, ndo ɔsɔ ekɔ dui dia lomba diakokaso ntsha.—Tukedi 23:15, 19.
[Nɔtɛ ya l’ɛse ka dikatshi]
b Nkombo mɔtshi yakatshikitanyema.
[Kiombo ya lo lɛkɛ 11]
AMBUTSHI—NYƆLƆNGƆSƆLƐ ANANYU!
“Uku pitu lu anya wa minginga ka wulu, osoku mbeli ana w’olongo a pami.” (Osambu 127:4) Mengenga hatokaka mpito yande wokoka. Nde mboyiokaka la yeewo y’efula ndo l’oyango ɔmɔtshi. Woho akɔ wâmɛ mbele ana hawotɔlɔngɔswama dimɛna dia ndjɔlɔshana l’ekakatanu wakoka mbakomɛ etena kanganyemawɔ la nkumbo, naka hawolongudi ɛlɔmbwɛlɔ ka dimɛna oma le ambutshi awɔ.—Tukedi 22:6.
Ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka sokoyamaka mbala efula dia sala akambo l’esasesase kana lo ndjela “saki ya kolo y’elongo w’apami.” (2 Timote 2:22) Bible mbishaka dako nɛ ɔnɛ: “Ohehela la luhangu watushaka untu yimba. Keli ona lahalakema, atutshaka nyangu sonyi.” (Tukedi 29:15) Ɔna hateya ndjalɔngɔsɔla dimɛna lo kɛnɛ kendana l’ekakatanu ndo tɔsɛngiya takoka ndjohomana lande etena kanganyemande la nkumbo, naka ambutshi hawowodje elelo dia mbɛnya kɛnɛ kakokande sala kana kahandakoke sala.
Lo yoho yɛnama hwe ndo yɛnya ɔkɛndɛ wele lawɔ, ambutshi w’Akristo pombaka mɛnya anawɔ ekakatanu, tɔsɛngiya, ndo akambo wa lo lɔsɛnɔ wakoka mbakomɛ lo dikongɛ di’akambo nɛ. Aha la mɛna akambo la sso dia kɔlɔ, vɔ kokaka tɛnyisha ɔna lɔsɛnɔ la kɔlɔ lakoka tonga lande etena kayondangana la nkumbo. Wetshelo ɔsɔ kâmɛ ndo lomba lɔnɛ lasha Nzambi, ‘ayosha anto ewo le anto wele bu latɔ ndo ayosha dikɛnda ewo ndo dikambo di’ekanelo ka yimba.’—Tukedi 1:4.
Ambutshi wakɔkɔmiya awui w’ɔlɔlɔ ndo atɔndɔ wendana la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ l’etema w’anawɔ mbakimanyiyaka dia vɔ ndjeya ndɔshana la tɔsɛngiya ndo l’ekakatanu wa lo lɔsɛnɔ. Wekelo wa lo nkumbo wa mbala la mbala, asawo w’ɔlɔlɔ ndo wakeketsha anto akina dia vɔ lawɔ tɛkɛta, ndo ndjasha l’otema ɔtɔi l’ehomba w’ana, koka mɛnya otshikitanu wele lam’asa tondoya la mpekɔ. Ambutshi hawohombe monga awui wolo amboleka kana djɔmɔ tɛwɛ, nɛ dia dikambo sɔ ayoyala tshondo y’okakatanu le anawɔ dia vɔ ndjoyalɔmbɔla vɔamɛ lo lɔsɛnɔ. Oma l’ɛnyɛlɔ kayɛ wɛmɛ, etsha anayɛ dia onto kokaka sɛna l’andja ɔnɛ, aha la monga la l’andja ɔnɛ.—Joani 17:15, 16.
[Osato wa lo lɛkɛ 8]
Akristo amɔtshi w’ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka wakahombe mimɔ lo mvudu yawɔ
[Esato wa lo lɛkɛ 9]
Lo shika tanga l’ehemba, ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka kokaka mbokoya Yɔsɛfu ndo nama lɔkɛwɔ la pudipudi
[Esato wa lo lɛkɛ 10]
Nyokoya dikɛnda dia womoto di’ose Isariyɛlɛ diaki lo fumbe, diakakambe la lolimi lande dia tombola Jehowa