Akambo w’ohomba wakimanyiya dia nkumbo monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ
Okandwelo w’ekakatanu
Omi akate ate: “L’ɔkɔngɔ wa sho tshukana, dimi la Saraha ka wadɛmi takadjasɛ laka ambutshi ami. Lushi lɔmɔtshi, ɔngɛnyi wa womoto waki kosɛmi ka pami akanɔmbɛ dia mbotshindɛ lakawɔ lo mutuka aso. Laketawɔ mbotshindɛ ndo lakatshu l’ɔnaso la kose. Etena kakamakalola, lakatane Sara ambɔmbɔ la kɛlɛ. Takatatɛ mana, ndo nde akatɛngɛ ɔnɛ lekɔ numba ka pami la ntondo k’ase nkumbo kami. Lakashisha ndjâkimɛ kami, ndo lakatatɛ mbotondjɛ ɛtɛkɛta wakaleke mbosha kɛlɛ.”
Wadi akate ate: “Ɔnaso la pami aki la hemɔ wolo ndo takiso la falanga l’etena kɛsɔ. Ɔnkɔnɛ, etena kakatshu Fernando nde la ɔnaso dia totshindɛ ɔngɛnyi wa womoto waki kosɛnde ka pami, dui sɔ diakambisha kɛlɛ heyama l’ɔtɛ w’ɛkɔkɔ efula. Etena kakandakalola lakawotɛ kɛnɛ kaki l’otema ami. Takawane wolo ndo takatɛngana efula. Lakayokaka kɔlɔ efula l’ɔkɔngɔ wa sho mana.”
NAKA atshukanyi wambowana, onde kɛsɔ mɛnyaka dia vɔ hawoyokana ngandji? Ndooko! Fernando nde la Sarah, wɔtɛkɛtshiso dikambo diawɔ la diko mbokanaka ngandji efula. Koko, kânga lo awala woleki tshɛ amɛna, ekakatanu tombaka tena dimɔtshi.
Lande na katomba ekakatanu, ndo kakɔna kakokayɛ sala dia mbewɔ diaha ekakatanu ndanya diwala diayɛ? Lam’ele Nzambi mbele kiɔkɔ ya diwala, ekɔ ohomba sho sɛdingola kɛnɛ kata Bible, Ɔtɛkɛta ande lo dikambo sɔ.—Etatelu 2:21, 22; 2 Timote 3:16, 17.
Shihodia ekakatanu
Atshukanyi efula nangaka salanɛ akambo la ngandji ndo lo yoho ya dimɛna. Koko, Bible mbutaka dia “antu tshe wakatshi kolo, hawukumi lu yediko ya lutumbu la [Nzambi].” (Romo 3:23) Ɔnkɔnɛ, etena katomba ekakatanu, mbeyaka monga wolo dia vɔ ndjâkimɛ. Ndo etena katatɛwɔ mana, amɔtshi mbeyaka monga l’okakatanu dia mbewɔ mbekelo ya kɔlɔ, ɛnyɛlɔ oko pangɔhangɔ kana tondja ɛtɛkɛta wa kɔlɔ. (Romo 7:21; Efeso 4:31) Akambo akɔna akina wakoka tondja ekakatanu?
Mbala efula wadi la omi mbutanɛka akambo lo toho totshikitanyi. Michiko mbutaka ɔnɛ: “L’etatelo ka diwala diaso, dimi lakɛnyi dia onto l’onto aki la yoho yande ya mbewoya wonyande akambo. Dimi lakalangaka tɛkɛta aha tsho dia dikambo diotombi, koko ndo lande na ndo ngande wotombidiɔ. Omɛmi akayashaka tsho paka lo etombelo wayonga l’ekomelo ka dikambo diotombi.”
Aha Michiko oto mbele la woho w’okakatanu wa ngasɔ. Lo awala efula, olonganyi ɔmɔtshi mbeyaka nyanga dia tɛkɛta towuiwui tshɛ tendana la dikambo diotombi, etena kele olonganyi okina halange ewanu ndo mbewɔka ditɛkɛta. Mbala mɔtshi lo yɛdikɔ yataleke olonganyi ɔmɔtshi tɛkɛta dia dikambo diambotomba, mbataleke olonganyi okina diewɔ. Onde dui dia ngasɔ diambosalemaka lo diwala dianyu? Onde ɔmɔtshi l’atei anyu nyangaka dia tɛkɛta efula lo kɛnɛ kendana la dikambo diambotomba, koko okina nyangaka dia diewɔ?
Dui dikina diahomba mbidjama yimba ele nkumbo yakole atshukanyi mbeyaka monga la shɛngiya lo ɛnɛlɔ kendana la woho wahomba atshukanyi sawolaka. Justin, lambotshuka aya ɛnɔnyi etanu mbutaka ɔnɛ: “Lakole lo nkumbo k’anto wa diki, ndo dimi mbokaka wolo dia tondja tokanyi tami lo sɛkɛ. Dui sɔ mbishaka wadɛmi kɛlɛ. Nde akodiama lo nkumbo k’anto watɛkɛta efula ndo nde bu l’okakatanu dia mbewoyami kɛnɛ kele l’otema ande.”
Lande na kahombaso kandola ekakatanu?
Anyangiyangi amɔtshi wakeke awui wendana la awala wakate dia djembetelo yoleki tshɛ yɛnya woho wayonga atshukanyi l’ɔngɛnɔngɛnɔ yekɔ aha tsho efula ka mbala katanɛ atshukanyi dia vɔ mbokanaka ngandji. Kânga dieyanelo dia dimɛna ndo falanga bu tolembetelo toleki ohomba. Koko, djembetelo yoleki tshɛ yendana l’ɔngɛnɔngɛnɔ wa lo diwala ele woho wakandola atshukanyi ekakatanu watomba.
Ndo nto, Yeso akate dia etena katshukana pami la womoto, Nzambi mbâkakatanya kâmɛ koko aha onto. (Mateu 19:4-6) Omalɔkɔ, diwala dia dimɛna tombolaka Nzambi. Lo wedi okina, naka omi hoke wadɛnde ngandji ndo hawosha nɛmɔ, kete Jehowa Nzambi mbeyaka tona dia mboka alɔmbɛlɔ ande. (1 Petero 3:7) Naka womoto halɛmiya omɛnde, kete nde mɛtɛ halɛmiya Jehowa, ɔnɛ lakakitsha pami ɔtɛ wa nkumbo.—1 Koreto 11:3.
Awui wakimanyiya dia kandola ekakatanu: Mbewɔ dia tondjanɛ ɛtɛkɛta wa lɔlɛngɔ
Oyadi woho akɔna wasawolanyu, kana woho waki nkumbo yakanyodiama, ekɔ weho ɛmɔtshi w’ɛtɛkɛta wa lɔlɛngɔ wahombanyu mbewɔ naka nyu nangaka kamba la atɔndɔ wa lo Bible ndo kandola ekakatanu dimɛna. Yambola ambola wayela anɛ:
▪ ‘Onde dimi salaka la wolo diaha tondjɛ onto ɛtɛkɛta wa lɔlɛngɔ?’ Yokedi mɔtshi ya lomba mbutaka ɔnɛ: ‘Ehinelo k’ɛhɛmbɛ, atotondjaka dikila, ndo kɛlɛ katelaka owanu.’ (Tukedi 30:33) Kakɔna kalembetshiya yokedi shɔ? Tɔshi ɛnyɛlɔ kɛnɛ. Naka atshukanyi tatɛ sawo la tokanyi totshikitanyi lo woho wahombawɔ kamba dimɛna la akuta wakondjawɔ (“sho pombaka menda dimɛna dia mbewɔ mbɔsa abasa”), kete dui sɔ mbeyaka ndjâkonya esadi eto lo tɛngana tolele (“wɛ heye momba dikuta”). Ekɔ mɛtɛ dia naka olonganyi ‘kohina ɛhɛmbɛ’ lo tatɛ kotondjɛ ɛtɛkɛta wa kɔlɔ, kete wɛ mbeyaka tshutshuyama dia sala woho akɔ wâmɛ. Koko, kaloya ɛtɛkɛta wa kɔlɔ mbishaka onto kɛlɛ ndo fudiaka owanu.
Jakɔba ofundji ɔmɔtshi wa Bible akasha dako nɛ ate: ‘Shase ya dja mbeyaka tshumba okonda wa woke. Lolemi lekɔ dja.’ (Jakoba 3:5, 6) Naka atshukanyi hawolame dimɛna nemi yawɔ, kete ekakatanu wa totshitshɛ mbeyaka koma esadi eto ewanu wa weke. Awala watomba ewanu mbala la mbala hawokimanyiya dia ngandji pama.
Lo dihole dia kaloya ɛtɛkɛta wa kɔlɔ la ɛtɛkɛta wa kɔlɔ, onde wɛ hakoke mbokoya Yeso, ɔnɛ lele etena kakawɔtɛngɛ ‘nde kombatɛnga’? (1 Petero 2:23) Yoho yoleki tshɛ wɔdu ya mbewɔ diaha kɛlɛ koma owanu ele mbeya ɔnɛ olonganyi ayɛ ekɔ la lotshungɔ la monga la kanyi yande ndo wɛ nɔmba edimanyielo lo kɛnɛ kosadiyɛ.
HEMBA SALA NGANƐ: Mbala kekina kayotomba owanu, yambola wate: ‘Kakɔna kayomoshisha naka dimi mbetawɔ tokanyi t’olonganyi ami? Kakɔna kosadimi kamboyokonya dia sho mana? Kakɔna kashimba dia dimi nɔmba edimanyielo lo munga yami?’
▪ ‘Onde dimi haladje yimba lo tokanyi ndo nsaki y’olonganyi ami?’ Ɔtɛkɛta wa Nzambi todjangɛka ɔnɛ: “Nyuyali la utema otoi. Nyukani ketshi.” (1 Petero 3:8) Tɔsɛdingole ɛkɔkɔ ɛmɔtshi ehende wakoka kokonya diaha wɛ kamba la dako sɔ. Ɔkɔkɔ ɔmɔtshi ele wɛ mbeyaka monga ko wɛ hadje yimba lo tokanyi kana nsaki y’olonganyi ayɛ. Ɛnyɛlɔ, naka olonganyi ayɛ koleka ndjakiyanya lo dikambo dimɔtshi, wɛ mbeyaka tshutshuyama dia mbotɛ ɔnɛ, “wɛ amboleka yomalomala.” Oyango ayɛ mbeyaka monga wa kimanyiya olonganyi ayɛ dia nde mɛna dikambo woho wahombama. Koko ɛtɛkɛta wa ngasɔ hawoleke keketsha onto. Waomi ndo waa wadi wekɔ l’ohomba wa mbeya dia anto wokawɔ ngandji mbaokaka kɛtshi.
Lotamanya lamboleka mbeyaka nto ndjokonya onto dia nde mɔnyɔla tokanyi t’olonganyi ande ndo diaha nde mbidja yimba lo nsaki yande. Kanga lotamanya tetemalaka ndjâdiya ndo nde kitshakitshaka anto akina. Nde koka sala dui sɔ lo mbɔlɛ onto nkombo mɔtshi ya kɔlɔ kana lo mbɛdika lo yoho ya kɔlɔ l’anto akina. Tɔshi ɛnyɛlɔ ka Afarisɛ la afundji wakasɛnaka lo nshi yaki Yeso lanɛ la nkɛtɛ. Etena kakashaka onto ɔmɔtshi, kânga osekawɔ Ofarisɛ kanyi yotshikitanyi la kanyi yaki la anto wa lotamanya asɔ, vɔ wakawɔlɛka nkombo ya kɔlɔ. (Joani 7:45-52) Yeso akatshikitana la wɔ. Nde akokaka anto kɛtshi etena kakawawotɛka pâ yawɔ.—Mateu 20:29-34; Mako 5:25-34.
Kanyiya kɛnɛ kasalayɛ etena kasha olonganyi ayɛ kanyi yande. Onde ɛtɛkɛta ayɛ, wondjo ayɛ wa dui ndo ɛnamelo ka elungi kayɛ mɛnyaka dia wɛ ekɔ la kɛtshi, kana wɛ mongaka suke dia mɔnyɔla kanyi y’olonganyi ayɛ?
HEMBA SALA NGANƐ: Lo mingu yayela, dja yimba lo woho watɛyɛ olonganyi ayɛ akambo. Naka wɛ ekɔ la wendjodi otsha le nde kana ambowotɛ dui dimɔtshi dia kɔlɔ, kete lɔmbande edimanyielo aha la tshimbatshimba.
▪ ‘Onde mbala efula dimi mbɔsaka dia olonganyi ami ndekaka ndjadja yimba ndamɛ?’ “Undi, Jobo mbukaka [Nzambi] woma wukuka? We kumbudinga lukumbu dia mbulama, ndi la wa lu luudu landi la diango diandi tshe?” (Jobo 1:9, 10) Oma lo ɛtɛkɛta ɛsɔ, Satana akadje tâmu lo kɛnɛ kendana la eyango wakatshutshuyaka Jɔbɔ pami ka kɔlamelo.
Naka atshukanyi hawɔsɛnyi wolo, kete vɔ mbeyaka ndjoyela ɛnyɛlɔ kɛsɔ. Ɛnyɛlɔ, naka olonganyi ayɛ ambokosalɛ dui dimɔtshi dia dimɛna, onde wɛ toyangaka dia mbeya kɛnɛ kalongamɛnde le yɛ kana kôtshutshuyisha dia nde sala dui diakɔ? Naka olonganyi ayɛ ambosala munga kɛmɔtshi, onde wɛ mbɔsaka dui sɔ oko djembetelo yashikikɛ dia nde ekɔ kanga lokaki ndo onto lahadjana yimba? Onde wɛ mbohɔka esadi eto weho wa munga ya woho akɔ yakandasale ntondo ndo kotshaka munga kɛsɔ lo listɛ la munga yande?
HEMBA SALA NGANƐ: Sala listɛ l’awui w’amɛna wakosalɛ olonganyi ayɛ ndo eyango w’amɛna wôtshutshuya dia sala awui asɔ.
Ɔpɔstɔlɔ Paulo akafunde ate: “Ngandji . . . hadia akambu wa kolo.” (1 Koreto 13:4, 5) Ngandji ka mɛtɛ mbeyaka dia tekɔ anto wele bu kokele. Koko tɔ hadia awui wa kɔlɔ watosalɛ anto. Paulo akate nto dia ngandji ‘mbetawɔka akambo tshɛ.’ (1 Koreto 13:7) Woho wa ngandji ka ngasɔ bu yetawɔ etawɔ, koko tɔ mongaka suke dia mbɛkɛ otema le onto. Tɔ hakanɛ onto kɔlɔ. Woho wa ngandji watokeketsha Bible dia monga latɔ mongaka suke dia nimanyiya ndo tɔ hakanɛ anto akina kɔlɔ. (Osambu 86:5; Efeso 4:32) Naka atshukanyi mbokana woho wa ngandji ka ngasɔ, kete vɔ wayonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo diwala diawɔ.
YAMBOLA ƆNƐ . . .
▪ Munga yakɔna yakasale atshukanyi wakatatɛkɛtshi dikambo diawɔ l’etatelo ka sawo nɛ?
▪ Ngande wakokami mbewɔ dia sala weho akɔ wa munga lo diwala diami?
▪ Awui akɔna wɔtɛkɛtami lo sawo nɛ wahombami mbidja welo dia mbasala?
[Nɔte ka l’ɛse ka dikatshi]
a Nkombo yakatshikitanyema.
[Osato wa lo lɛkɛ 24]