Diwala diongake la “ushinga weli la ekodi esatu”

“Ushinga weli la ekodi esatu haweyi mpimbo esadi.”​—UND. 4:12.

1. Akɔna akatshukanya wadi l’omi wa ntondo?

L’ƆKƆNGƆ wa Jehowa Nzambi tonga tombatomba ndo waa nyama, nde akatonge Adama, onto la ntondo. Oma lâsɔ, Nzambi akalasha Adama djɔ ya baku, ko nde akɔshi weka wa lohandju laki Adama dia mbosalɛ okimanyedi wa kokele. Kam’akandawɛnyi, Adama akate ate: “Weka a weka ami one, la umunyi w’emunyi ami one.” (Etat. 1:27; 2:18, 21-23) Jehowa akɛnya dia nde akangɛnangɛna woho wakatongama Eva lo tshukanya wadi l’omi wa ntondo ndo lo mbatshɔkɔla.​—Etat. 1:28; 2:24.

2. Ngande wakadje Satana diatɔnelo lo diɔtɔnganelo diaki lam’asa Adama la Eva?

² Lonyangu ko, yema tshitshɛ oma lâsɔ, yɛdikɔ yaki Nzambi yendana la diwala yakalɔshama. Lo woho akɔna? Etongami kɛmɔtshi ka lo nyuma kakayelamɛka Satana, akakese Eva dia nde ndɛ olowa w’oma l’otamba wakawasekɛ. Yema tshitshɛ oma lâsɔ, Adama akete lo wedi ande dia tɔmbɔkwɛ lotshungɔ lele la Nzambi la nɔmbɔla. (Etat. 3:1-7) Etena kakambola Jehowa atshukanyi asɔ kɛnɛ kakawasale, akɛnama hwe dia diɔtɔnganelo diaki lam’asawɔ diakashile ndana. Adama akɛndja wadɛnde onongo lo mbuta ate: “Umuntu lakayambisha dia ndjala la mi kakambishawo, diako mbakamali.”​—Etat. 3:11-13.

3. Kanyi yakɔna ya kɔlɔ yaki l’ase Juda amɔtshi?

³ Ntambe efula tatɛ oma lâsɔ, Satana ekɔ lo kamba la toho ta mayɛlɛ totshikitanyi dia kakitola atshukanyi. Ɛnyɛlɔ, tena dimɔtshi nde akakambe l’ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ dia konya anto lo sala weho w’awala wahetawɔma lo Afundelo. Ewandji ɛmɔtshi w’ase Juda wakɔnyɔlaka atɔndɔ waki Nzambi lo mbetawɔ dia waomi ndjaka awala la wadiɛwɔ l’ɔtɛ wa towuiwui ta totshitshɛ tele oko ndekanya lɛhɔ lo diangɔ dia ndɛ. Koko Yeso akate hwe ɔnɛ: “Untu tshe layukimo wadendi, naka aha lu dikambu dia luseka, ku ndi ntshuka ukina, ndi ambunana.”​—Mat. 19:9.

4. Ngande walɔshama yɛdikɔ yendana la diwala ɛlɔ kɛnɛ?

⁴ Satana ekɔ lo tetemala mbidja welo dia kakitola atshukanyi. Awala wa lam’asa apami l’apami kana wamato la wamato, anto wahatatshukana wodjashi kâmɛ ndo woho wahakɔhɛ awala la mvɔ mɛnyaka dia nde ambotondoya lo dikambo sɔ. (Adia Heberu 13:4.) Oko weso Akristo, kakɔna kakokaso sala dia mbewɔ dia sɛngiyama la kanyi ya kɔlɔ yele l’anto efula yendana la diwala? Nyɛsɔ tɔsɛdingole waonga amɔtshi wa diwala diele l’ɔngɛnɔngɛnɔ.

Nyodje Jehowa lo diwala

5. Etelo k’ɔnɛ “ushinga weli la ekodi esatu” alembetshiyatɔ lo kɛnɛ kendana la diwala?

⁵ Dia diwala nomba, Jehowa pombaka monga la dihole lɔkɔ. Ɔtɛkɛta ande mbutaka ɔnɛ: “Ushinga weli la ekodi esatu haweyi mpimbo esadi.” (Und. 4:12) Etelo k’ɔnɛ “ushinga weli la ekodi esatu” kekɔ ɛtɛkɛta wa didjidji. Etena kendana etelo kɛsɔ la yɛdikɔ ya diwala, tɔ mendanaka la wadi l’omi wele ɛkɔdi ehende wa ntondo wokakatanyi la Jehowa Nzambi lele ɔkɔdi wa woke. Kakatanyema la Nzambi kimanyiyaka wadi l’omi dia vɔ kandola ekakatanu ndo dui sɔ diekɔ sheke ya woke ya diwala monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ.

6, 7. a) Kakɔna kakoka Akristo sala dia ndjashikikɛ ɔnɛ wambodja Nzambi lo diwala diawɔ? b) Kakɔna kangɛnangɛna kadiyɛso kɛmɔtshi lo dikambo di’omɛnde?

⁶ Ko kakɔna kahomba atshukanyi sala dia ndjashikikɛ ɔnɛ diwala diawɔ diekɔ oko oshinga wele la ɛkɔdi esato? Omembi w’esambo Davidi akembe ate: “Dimi latongenangenaka dia ntsha lulangu laye, we [Nzambi k]ami. Ee, olembe aye ambufundama l’utema ami.” (Osam. 40:8) Woho akɔ wâmɛ mbele, ngandji kokaso Nzambi totshutshuyaka dia sho mbokambɛ l’otema ɔtɔi. Diakɔ diele otshukanyi tshɛ pombaka monga la diɔtɔnganelo dia ma ma la Jehowa ndo ngɛnangɛna dia ntsha lolango lande. Atshukanyi pombaka nto sala la wolo dia kimanyiya olonganyi okina dia nde keketsha ngandji kokande Nzambi.​—Tuk. 27:17.

⁷ Naka ɛlɛmbɛ waki Nzambi mɛtɛ wekɔ l’etema aso, kete tayɔkɛnɛmɔla waonga wele oko mbetawɔ, elongamelo, ndo ngandji ndo dui sɔ diayokimanyiya dia dimama dia diwala keketala. (1 Kor. 13:13) Sandra Okristo ɔmɔtshi wambotshukama aya ɛnɔnyi 50 mbutaka ate: “Kɛnɛ kalekami ngɛnangɛna le omɛmi ele ɛlɔmbwɛlɔ ka lo nyuma, alako w’oma lo Bible wambishande ndo ngandji kokande Jehowa koleki ndo kambokande.” Waomi lee, onde wadiɛnyu kokaka mbuta ɛtɛkɛta wa ngasɔ lo dikambo dianyu?

8. Kakɔna kahombanyu sala dia kondja “difutu di’ololo” lo diwala?

⁸ Oko wenyu wadi l’omi, onde nyu mbidjaka awui wa lo nyuma ndo wahɔ wa Diolelo lo dihole dia ntondo lo nsɛnɔ yanyu? Ndo nto, onde nyu mɛtɛ mbɔsaka elonganyi anyu oko anto wakambɛ Jehowa olimu kâmɛ la nyu? (Etat. 2:24) Sɔlɔmɔna nkumekanga ka lomba akafunde ate: “Antu ahendi ndeka untu otoi, ne dia vo watulungulaka difutu di’ololo uma l’ulimu awo.” (Und. 4:9) Lo mɛtɛ, wadi l’omi pombaka sala la wolo dia vɔ kondja “difutu di’ololo” diele dimama dia ngandji ndo diayotshikala pondjo diela ɛtshɔkɔ waki Nzambi.

9. a) Ɛkɛndɛ akɔna wele la waomi? b) Lo ndjela Kolosai 3:19, ngande wahomba omi salɛ wadɛnde akambo?

⁹ Kɛnɛ kɛnya ɔnɛ Nzambi ekɔ lo diwala ele woho wasala wadi l’omi dia kitanyiya wadjango ande. Waomi mbele l’ɔkɛndɛ wa kotsha ehomba wa l’emunyi ndo wa lo nyuma wa lo nkumbo. (1 Tim. 5:8) Vɔ keketshamaka nto dia mbidjaka yimba l’ehomba wa longandji wa waa wadiɛwɔ. Lo Kolosai 3:19, sho mbadiaka ɔnɛ: “Nyu ampami wasɛna lo awala, nyolange waadɛɛnyu ndo tanyocaake akambo wa mbaacidya asolo.” Ombewi ɔmɔtshi wa Bible akate dia etelo k’ɔnɛ “tshidia asolo” mbelaka kanyi ya “tondja ɛtɛkɛta wa lɔlɛngɔ kana wahomuya, tona dia mbaoka ngandji, mbakokɛ, mbakotshɛ ehomba awɔ ndo mbakimanyiya.” Mbokɛmaka hwe dia lɔkɛwɔ la ngasɔ bu dimɛna lo nkumbo ka Akristo. Omi lalɔmbɔla la ngandji tshutshuyaka wadɛnde dia nde mbokitanyiya esadi eto.​—Dyookaneelo dy’Oyooyo.

10. Dionga diakɔna diahomba kɛnɛmɔla waa wadi wa Akristo?

¹⁰ Waa wadi wa Akristo wona dia mbidja Jehowa lo awala awɔ pombaka vɔ lawɔ kitanyiya wadjango waki Nzambi. Ɔpɔstɔlɔ Paulo akafunde ate: “Nyu wadi, nyuyakitshakitsha la tshina dia waumenyu, uku le Khumadiondjo. Ne dia omi keli ote a wadi, uku eli Kristu ote w’ekelizia.” (Ef. 5:22, 23) Satana akakese Eva lo mbotɛ ɔnɛ monga la dipanda la ntondo ka Nzambi ayowela ɔngɛnɔngɛnɔ wa pondjo. Diakɔ diele yimba ya dipanda mbaleka mɛnama lo awala efula ɛlɔ kɛnɛ. Koko wamato woka Nzambi wɔma mbeyaka dia kitanyiya lowandji la la ngandji la waomɛwɔ kema kɔlɔ. Vɔ mbohɔka dia Jehowa akasɔnɛ Eva oko “ukimanyidi” w’omɛnde ndo mɛnamaka dia Nzambi mbɔsaka dihole sɔ la nɛmɔ di’efula. (Etat. 2:18) Wadi l’Okristo letawɔ yɛdikɔ shɔ l’otema ɔtɔi ekɔ mɛtɛ “dembo dia kusu” le omɛnde.​—Tuk. 12:4.

11. Kakɔna kakate ɔnangɛso ɔmɔtshi kakokimanyiya lo diwala diande?

¹¹ Dui dikina diakoka kimanyiya atshukanyi dia vɔ mbidja Nzambi lo diwala diawɔ ele mbekaka Ɔtɛkɛta waki Nzambi kâmɛ. Gerald lambotshukana aya ɛnɔnyi 55 mbutaka ɔnɛ: “Dui dioleki ohomba diakimanyiya dia diwala monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ ele mbadiaka ndo mbekaka Bible kâmɛ.” Nde kotshaka ate: “Salaka akambo kâmɛ, djekoleko awui wa lo nyuma ndekaka sukanya atshukanyi lam’asawɔ ndo lam’asawɔ la Jehowa.” Mbekaka Bible kâmɛ kimanyiyaka ase nkumbo dia vɔ nama atɔndɔ waki Jehowa lo timba tawɔ, keketshaka lonyuma lawɔ ndo mbakimanyiyaka dia vɔ tetemala pama.

12, 13. a) Lande na kele dɔmbɛlɔ diekɔ ohomba efula lo diwala? b) Naa awui akina wa lo nyuma wakeketsha diwala?

¹² Ndo nto, atshukanyi wele l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo diwala nɔmbaka kâmɛ. Etena ‘kadiholɛ omi Jehowa otema’ ande l’alɔmbɛlɔ wɔtɔnɛ l’awui wele lawɔ, aha la tâmu dui sɔ keketshaka dimama diawɔ dia diwala. (Osam. 62:8) Ɛnyɛlɔ, ayonga wɔdu efula dia kandola okakatanu akɔna tshɛ wɛ la olonganyi ayɛ l’ɔkɔngɔ wa nyu sɛngasɛnga Kanga-Wolo-Tshɛ dia nde nyosha ɛlɔmbwɛlɔ! (Mat. 6:14, 15) Lo yoho yɔtɔnɛ la dɔmbɛlɔ, kokaka mɛtɛ dia olonganyi tshɛ ndjashikikɛ dia kimanyiya osekande ndo ‘tetemala mbikikanɛ ndo dimanyiyana.’ (Kol. 3:13) Ohɔ dia dɔmbɛlɔ mɛnyaka dia sho ndjaɛkɛka le Nzambi. Nkumekanga Davidi akate ate: “Ashu w’antu tshe watendelaka le ye.” (Osam. 145:15) Etena kalɔmbaso Nzambi l’elongamelo tshɛ, ekiyanu aso kitakitaka nɛ dia sho mbeyaka dia ‘nde atotokanɛka.’​—1 Pet. 5:7.

¹³ Dui dikina dialɔmbama dia Jehowa monga lo diwala ele wɔtwɛlɔ wa lo nsanganya ya l’etshumanelo ndo sambishaka kâmɛ. Etena kewɔ lo nsanganya, atshukanyi mbekaka woho wa ndɔshana la ‘toho ta mayɛlɛ’ takamba la Satana dia mbidja diatɔnelo lo nkumbo. (Ef. 6:11) Wadi l’omi wasambisha mbala la mbala kâmɛ mbekaka dia ‘nshikimala ndo tshikala nge.’​—1 Kor. 15:58.

Etena katomba ekakatanu

14. Awui akɔna wakoka konya di’ekakatanu tomba lo diwala?

¹⁴ Lo mɛtɛ, ondo alako wa la diko ango kema eyoyo, ko lande na kahayasawola wɛ la olonganyi ayɛ awui akɔ? Enda kana ekɔ awui amɔtshi wa lo diwala dianyu wahombanyu ndjalowanya. Koko Bible mbetawɔka dia kânga wanɛ wambodja Nzambi lo diwala diawɔ “wayuyala la asui lu dimba diawo.” (1 Kor. 7:28) L’ɔtɛ weso kema kokele, shɛngiya ya kɔlɔ y’anto wa l’andja ɔnɛ wɔnyɔla ɛlɛmbɛ ndo tolonga taki Diabolo, kânga awala wa ekambi waki Nzambi wa kɔlamelo kokaka monga l’ekakatanu wa weke. (2 Kor. 2:11) Koko Jehowa tokimanyiyaka dia sho kandola ekakatanu ɛsɔ. Eelo, sho kokaka mbakandola. Jɔbɔ, pami ka kɔlamelo akashisha dongalonga diande, ekambi ande ndo anande. Koko, Bible mbutaka lo dikambo diande ɔnɛ: “Lu akambu ane tshe Jobo kuntsha kolo, ndu kumamia [Nzambi] lu dikambu so.”​—Jobo 1:13-22.

15. Lonyangu kokaka konya anto dia vɔ ntsha na, ndo naa yoho yoleki dimɛna ya kandola okakatanu ɔsɔ?

¹⁵ Lo wedi okina, wadi aki Jɔbɔ akawotɛ ate: “Ukundi alangaye nshikikala lu uluwanyi aye? Oseke [Nzambi], ku we ayuvo.” (Jobo 2:9) Lo mɛtɛ, etena katomba mpokoso kana ekakatanu ekina, lonyangu lele l’onto mbeyaka mbokonya dia sala akambo aha la kana yimba. Nkumekanga ka lomba akate ate: “Wengiya ateteka kanga yimba enginya.” (Und. 7:7) Naka olonganyi ayɛ kotɛka ɛtɛkɛta wahomuya la nkɛlɛ l’ɔtɛ wa “wengiya” ɔmɔtshi wambotomba lo diwala, sala la wolo dia wɛ mbɔlama. Kaloya kɔlɔ lo kɔlɔ mbeyaka konya ɔmɔtshi la l’atei anyu kana nyu akɔ ahende dia mbuta dui dimɔtshi diayoleka fukutanya akambo. (Adia Osambu 37:8.) Oma lɔkɔ, nya yimba lo ‘awui w’otondjatondja’ wata olonganyi ayɛ woye oma lo nkɛlɛ kana ɔkɔmwɛlɔ wele la nde.​—Jobo 6:3.

16. a) Ngande wendana ɛtɛkɛta waki Yeso wele lo Mateu 7:1-5 la diwala? b) Lande na kele ekɔ ohomba efula monga la wɛdimo lo diwala?

¹⁶ Atshukanyi hawohombe nongamɛ awui wambotamba elelo oma le elonganyi awɔ. Olonganyi ɔmɔtshi mbeyaka mɛna dui dia kɔlɔ le okina ndo kanyiya ɔnɛ: ‘Dimi kokaka mbotshikitanya.’ Naka wɛ monga la ngandji ndo la solo dia lotutsha, kete wɛ kokaka kimanyiya olonganyi ayɛ dia nde tasalaka etshikitanu yema yema. Koko, tohɛke dia Yeso akɛdika onto lenda paka munga ya totshitshɛ y’onto okina la onto lɛna ‘fumbufumbu’ yele lo sso di’ɔnango koko hɛnyi “wima utamba” wele lo sso diande. Yeso akatokeketsha ate: “Tanyalaki akambu w’antu, vo watukala akambu anyu.” (Adia Mateu 7:1-5.) Dui sɔ hɛnya dia sho pombaka ndiha washo lo munga ya weke y’olonganyi aso. Robert lambotshukana aya suke l’ɛnɔnyi 40 akate ate: “Dia ndihwanɛ etema, mbutanɛ akambo hwe hwe ndo monga suke dia mbetawɔ munga yasalaso yatotɛ olonganyi aso mbeyaka nɔmba atshukanyi dia vɔ sala etshikitanu lo nsɛnɔ yawɔ.” Lâsɔ onga la wɛdimo. Lo dihole dia mboka nkɛlɛ l’ɔtɛ wa waonga wele bu la olonganyi ayɛ, eka dia ngɛnangɛna ndo mandola waonga w’ɛlɔlɔ wele lande kakianɛ.​—Und. 9:9.

17, 18. Etena kafulanɛ ekakatanu, lende akokaso mbɛlɛ dia kondja ekimanyielo?

¹⁷ Ehemba mbeyaka ndja etena katshikitana akambo wele l’atshukanyi. Atshukanyi kokaka monga l’ekakatanu etena kotawɔ ana. Olonganyi kana ɔna ɔmɔtshi mbeyaka mundama la hemɔ ka wolo. Ambutshi waya esombe mbeyaka monga l’ohomba w’ekokelo ka lânde. Ana waya epalanga mbeyaka monɔ otsha l’ahole wa ntale. Etshikitanu ekina mbeyaka ndja etena kakotshaso ɛkɛndɛ wele laso l’okongamelo. Etshikitanu ɛsɔ tshɛ mbeyaka mbela ekiyanu lo diɔtɔnganelo diele lam’asa atshukanyi.

¹⁸ Naka ekakatanu wa lo diwala dianyu wambonyokonya ewo, kakɔna kakokanyu sala? (Tuk. 24:10) Tanyohekɔke! Dui ɔtɔi dialeka Satana kombola ele dia okambi ɔmɔtshi waki Nzambi tshika ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi. Nde ayoleka monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ naka atshukanyi amɔtshi sala dui sɔ. Ɔnkɔnɛ, nyosale kɛnɛ tshɛ kakokanyu sala dia diwala dianyu monga oshinga wele l’ɛkɔdi esato. Bible kekɔ l’ɛkɔndɔ wa anto efula wakatshikala la kɔlamelo l’atei w’ehemba wa wolo. Ɛnyɛlɔ, lo diaaso dimɔtshi, Davidi akadiholɛ Jehowa otema lo mbotɛ ate: “[Nzambi] li, umbuki ketshi, ne dia antu . . . watunsuyaka.” (Osam. 56:1) Onde “antu” watakosoyaka? Oyadi anto k’anto kana wanɛ wotɔ layɛ mbele lo kiɔkɔ y’ekiyanu wele layɛ, ohɔ dia Davidi akakondja wolo wa mbikikɛ ndo wɛ lawɔ kokaka kondja wolo wa ngasɔ. Davidi akate ate: “Dimi lakayangi [Jehowa], ku ndi akambetawo, akantshungula uma lu weoma ami tshe.”​—Osam. 34:4.

Ɛtshɔkɔ ekina

19. Lo yoho yakɔna yakokaso shika tanga la ntondo ka ɛlɔshɛlɔ waki Satana?

¹⁹ Lo nshi nyɛ y’ekomelo, atshukanyi wekɔ l’ohomba wa ‘sambanaka ndo keketshanaka.’ (1 Tes. 5:11) Tanyohɛke dia Satana ekɔ lo sɛma dia tekɔ la kɔlamelo le Jehowa l’ɔtɛ wa eyango wa lokaki. Nde ayokamba la toho tshɛ mbidja ndo odiakelo wa diwala dia ndanya kɔlamelo yaso le Nzambi. Dia shika tanga la ntondo ka ɛlɔshɛlɔ waki Satana, sho pombaka ndjaɛkɛ tshɛ le Jehowa. (Tuk. 3:5, 6) Paulo akafunde ate: “Dimi mbeyaka ntsha akambu tshe la wulu wa one latunkikitshaka.”​—Fil. 4:13.

20. Ɛtshɔkɔ akɔna waya etena kadja atshukanyi Nzambi lo diwala diawɔ?

²⁰ Ɛtshɔkɔ waya lo mbidjaka Nzambi lo diwala wekɔ efula. Kɛsɔ kakɛnama mɛtɛ lo dikambo diaki Joel nde la wadɛnde wambotshukana aya ɛnɔnyi 51. Nde mbutaka ate: “Dimi kaloyaka Jehowa losaka dikambo dia wadɛmi ndo l’ɔtɛ wa diwala diaso di’ɔngɛnɔngɛnɔ. Nde ekɔ mɛtɛ wadi la lokombo.” Kakɔna kakawasale dia diwala diawɔ monga nge? “Takasalaka la wolo lushi tshɛ dia kɛnɛmɔla lɔsɛngɔ, solo dia lotutsha ndo mbokanaka ngandji lam’asaso.” Ndoko diwala ɔtɔi diayonga kokele lo dikongɛ di’akambo nɛ. Koko, nyɛsɔ tosale la wolo dia kambaka la atɔndɔ wa lo Bible ndo mbidjaka Jehowa lo awala aso. Naka sho salaka ngasɔ kete awala aso wayonga oko “ushinga weli la ekodi esato [wa]heyi mpimbo esadi.”​—Und. 4:12.

Onde wɛ âkohɔ?

• Mbidja Jehowa lo diwala kɛdikɛdi na?

• Kakɔna kahomba atshukanyi sala etena katomba ekakatanu?

• Ngande weyaso ɔnɛ Nzambi ekɔ lo diwala dimɔtshi?

[Esato wa lo lɛkɛ 18]

Nɔmbaka kâmɛ kimanyiyaka atshukanyi dia vɔ tondoya ekakatanu wele lawɔ