Woho akɔna w’onto walangayɛ monga?

OWANDJI ɔmɔtshi w’apulushi wa lo osomba ɔmɔtshi wa lo wodja wa Philippines akambola kadiyɛso kɛmɔtshi k’ombatshi mboka ate: “Kakɔna kambonyosala dia tshikitanya lɔkɛwɔ la pami kɛnɛ?” Nde akatshume lohita l’olui w’akatshi waki lo mɛsa ande ndo akakotsha ate: “Onde wɛ mbeyaka di’olui w’akatshi anɛ ekɔ alapɔlɔ wa dombo wendana la nde? Nde akasale akambo efula wa kɔlɔ l’osomba ɔnɛ, koko kakianɛ nyambôkimanyiya dia nde tshika lɔkɛwɔ la nde la kɔlɔ.” Pami kakandatɛkɛtaka aki ombidjɔki ɔmɔtshi wa wanu wakasalaka akambo wa ngala mbala la mbala. Kakɔna kakatshutshuya pami kɛsɔ dia nde sala etshikitanu wa weke lo lɔsɛnɔ la nde? Ele losango lakasambiyama l’oma lo Bible, Ɔtɛkɛta wa Nzambi.

Anto efula wakakambe la dako diaki ɔpɔstɔlɔ Paulo diata dia ‘kolola lonto l’edjedja lɔtɔnɛ la dionga diaki lawɔ ntondo ndo ndɔta lonto l’oyoyo lakatongama lo ndjela lolango la Nzambi.’ (Ef. 4:22-24) Oyadi etshikitanu wahombaso sala wekɔ wa weke kana wa totshitshɛ, ndɔta lonto l’oyoyo ekɔ dui dimɔtshi diahombama dia koma Okristo.

Koko, etshikitanu wakatasale ndo woho wakatahame polo lo kotsha kɛnɛ kahombama dia batizama ekɔ tsho etatelo. Etena kabatizamaso lo ashi, tekɔ oko etenyi k’otamba kambohembɔma dia sala ɛngɔ kɛmɔtshi. Ɛngɔ kahombaso sala kambeyama, koko akahombama sala olimu efula dia ɛngɔ kakɔ monga olangala efula. Etena kabatizamaso, tekɔ la waonga w’ohomba walɔmbama dia monga okambi waki Nzambi. Koko, takahombe nyomolowanya lonto laso l’oyoyo. Sho pombaka tetemala pamia lonto laso l’oyoyo lo salaka etshikitanu.

Kânga Paulo akɛnyi ohomba wa sala etshikitanu. Nde akate ate: “Lam’alangami ntsha ololo, ku kolo keko le mi.” (Romo 7:21) Paulo akeyaka dimɛna woho w’onto wakinde ndo woho w’onto wakandalangaka monga. Ko kayotota dikambo diaso? Sho lawɔ pombaka ndjambola ɔnɛ: ‘Kakɔna kele l’etei k’otema ami? Woho akɔna w’onto wemi? Ndo woho akɔna w’onto walangami monga?’

Kakɔna ‘kele l’etei k’otema ami’?

Etena kalɔngɔsɔlaso luudu lɔmɔtshi lambolana, bu ohomba komɛ tsho lo shingola pɛmbɛ l’andja naka dikundji dia lo luudu diambotatɛ ndana. Naka hatodjisha dikundji di’eyoyo, kete mpele mbeyaka ndjonyukɔ. Woho akɔ wâmɛ mbele aha ɛnamelo ka l’andja keto mbele ohomba. Sho pombaka sɛdingola kɛnɛ keso mɛtɛ ndo mbeya etshikitanu wahombaso sala. Naka hatosadi ngasɔ, kete sho mbeyaka ndjɔkɛnɛmɔla nto waonga wa lonto l’edjedja. Diakɔ diele, sho pombaka ndjasɛdingola. (2 Kor. 13:5) Sho pombaka mbishola waonga wa kɔlɔ ndo mbanya. Jehowa tokimanyiyaka dia sala dikambo sɔ.

Paulo akafunde ate: “Diui dia [Nzambi] dieko la lumu, la wangasanu, la diesa diuleki yombo ya pemo wedi ehendi, dio diatutundulaka edja ndu diambatanya utema la nyuma, ndu asonga la ehihu.” (Heb. 4:12) Losango la lo Bible kokaka monga la shɛngiya ya wolo efula lo nsɛnɔ yaso. Lɔ mbɔtɔka lo etema aso ndo lo yoho ya didjidji lɔ nyɔngɔmɛka lo ehihɔ. Lɔ mbisholaka tokanyi ndo eyango aso, mɛnyaka woho w’onto weso mɛtɛ l’etei k’otema lo mbɛdika la woho watɛna anto kana la woho wafɔnyaso weso. Ɔtɛkɛta wa Nzambi tokimanyiyaka mɛtɛ dia sho mbishola munga yele laso!

Etena kalɔngɔsɔlaso luudu lambolana, honga ohomba tshikitanya tsho diangɔ diambolana. Mbeya lande na kambodiolana ayotokimanyiya dia sho mbɔsa tɛdikɔ dia mbewɔ olanelo adiɔ nto. Woho akɔ wâmɛ mbele mbeya aha tsho waonga wa kɔlɔ wele laso koko ndo kɛnɛ kakonya dia sho monga lawɔ kokaka tokimanyiya dia sho nɛndja wɛɔdu aso. Awui efula wekɔ la shɛngiya lo lonto laso. L’atei awɔ mbele, dihole diele laso lo tshunda, ekondjelo kaso, dihole diodjashiso, mbekelo kaso, ambutshi aso, angɛnyi aso ndo ɔtɛmwɛlɔ weso. Oyadi kânga emisiɔ wa lo televiziɔ, waa filmɛ yendaso ndo tɔkɛnyɔ tokina mongaka la shɛngiya lo lonto laso. Mbeya diangɔ diele la shɛngiya ya kɔlɔ lo lonto laso tokimanyiyaka efula diaha sho ndeka sɛngiyama la diangɔ diakɔ.

L’ɔkɔngɔ wa sho ndjasɛdingola, sho mbeyaka mbuta ɔnɛ: ‘Dimi ngango mbemi.’ Ɔsɔ ekɔ ekanelo ka kɔlɔ. Lam’akandatɛkɛtaka dikambo di’ase etshumanelo ka la Kɔrɛtɔ waki ntondo amonanyi, apami watosalaka akambo wa sɔnyi la apami, ambidjɔki a wanu ndo anto wakasalaka akambo akina wa woho ɔsɔ, Paulo akate ate: ‘Nyu amɔtshi nyaki ɔsɔku. Koko nyakayaɛdia la nyuma ka Nzambi kaso.’ (1 Kor. 6:9-11) La ekimanyielo ka nyuma k’ekila kaki Jehowa sho lawɔ kokaka tondoya dia sala etshikitanu wahombama.

Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ ka pami kɛmɔtshi kelɛwɔ Marcos,a kele lo wodja wa Philippines. Lo tɛkɛta dikambo dia woho wakandole, Marcos akate ate: “Ambutshi ami wakawanaka tena tshɛ. Diakɔ diakamatɔmbɔkɔ etena kakimi l’ɛnɔnyi 19.” Marcos akakome ɔkɛnyi wa tɔkɛnyɔ ta falanga, wovi wa lokolokolo ndo ɔpɔtwanyi. Nde l’asekande waki suke la pɔtɔla aviyɔ ɔmɔtshi, koko vɔ kotondoya. Marcos akatetemala la dionga diande sɔ polo l’ɔkɔngɔ wa nde tshuka. L’ekomelo, nde akayoshishaka kɛnɛ tshɛ kaki la nde l’owale. Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ a lâsɔ, Marcos akayoyelaka lokolo la wadɛnde lo mbeka Bible la Ɛmɛnyi wa Jehowa wakekaka Bible vɔ la wadɛnde. L’etatelo, nde akayaokaka dia nde hakoke koma Ɔmɛnyi wa Jehowa. Koko, okambelo wa la kɛnɛ kakandekaka ndo wɔtwɛlɔ wa lo nsanganya akakimanyiya Marcos dia nde tshika yoho yande ya lɔsɛnɔ ya ntondo. Ɛlɔ kɛnɛ, nde ekɔ Okristo wambobatizama wetsha anto akina mbala la mbala woho wakokawɔ vɔ lawɔ sala etshikitanu.

Woho akɔna w’onto walangayɛ monga?

Etshikitanu akɔna wahombaso sala dia sho ndowanya waonga aso w’Okristo? Paulo akalake Akristo ate: “Nyunya akambu ane tshe: kele, lutunu, somboki, lotengo, aui wa sonyi uma l’enyo anyu. Tanyutaki kashi, ne dia nyu nyambukulula [lonto l’edjedja] la akambu andi.” Ɔpɔstɔlɔ akatetemala mbuta ɔnɛ: ‘Nyɔlɔtɛ lonto l’oyoyo lele l’ekimanyielo ka ewo k’oshika lambetɛma oyoyo lo ndjela Ɔnɛ lakalitonge.’​—Kol. 3:8-10.

Oyango wa ntondo wele laso ele wa kolola lonto l’edjedja ndo ndɔta lonto l’oyoyo. Waonga akɔna wayotokimanyiya dia kotsha dikambo sɔ? Paulo akate ate: “Nyolote etema wa ketshi, la wa memakana, la wa ndjakitshakitsha, la wa kenemo, la wa kolamelu. Nyukikaneli kolo. Nyudimanyanyia kolo yanyu, naka untu eko la ukina dikambu. Uku akanyudimanyia Khumadiondjo kolo, dieli la nyu, ndu nyu dia nyimanyiana kolo. Ladiku di’akambu ane tshe, nyolote ngandji; to keli dimama dia uluwanyi.” (Kol. 3:12-14) Mbidja welo wa l’otema ɔtɔi dia monga la waonga asɔ ayotokimanyiya dia sho ‘ndeka monga anto w’ɛlɔlɔ lo washo wa Jehowa ndo w’anto.’ (1 Sam. 2:26) Etena kaki Yeso lanɛ la nkɛtɛ, nde akakɛnɛmɔla lo yoho ya dimɛna efula waonga waki Nzambi. Naka sho mbeka ndo mbokoya ɛnyɛlɔ kande, kete tayoleka monga oko Kristo, mbuta ate ‘tayokoya Nzambi.’​—Ef. 5:1, 2.

Yoho kina ya mbeya etshikitanu wahombaso sala ele lo mbeka waonga w’anto watɛkɛtama lo Bible, sɛdingola waonga w’amɛna ndo wa kɔlɔ waki lawɔ. Tɔshi ɛnyɛlɔ ka Yɔsɛfu y’ɔnaki Jakɔbɔ. Kânga mbakawosalɛ akambo wa kɔlɔ, Yɔsɛfu akatetemala monga la dionga di’ɔlɔlɔ ndo la dimɛna dia l’etei k’otema. (Etat. 45:1-15) Lo wedi okina, Abisalɔma w’ɔnaki nkumekanga Davidi akasɛmaka dia nde akayakiyanyaka efula dikambo dia wodja ndo anto wakôtombolaka l’ɔtɛ w’olangala ande. Koko lo mɛtɛ nde aki ofungi ndo ondjakanyi. (2 Sam. 13:28, 29; 14:25; 15:1-12) Aha ɔnɛ onto amboyaɔsa oko onto l’ɔlɔlɔ ndo ekɔ olangala lo demba kete lâsɔ nde ekɔ mɛtɛ onto ɔlɔlɔ.

Sho kokaka ndowanya lonto laso

Sho pombaka mbidja yimba lo lonto laso la l’etei k’otema dia sho sala etshikitanu wahombama dia mbetawɔma le Nzambi. (1 Pet. 3:3, 4) Dia sala etshikitanu lo lonto laso, sho pombaka mbeya waonga aso wa kɔlɔ ndo awui wakonya dia sho monga lawɔ ndo sho pombaka monga la waonga w’ɛlɔlɔ. Onde sho kokaka monga l’eshikikelo ɔnɛ welo wadjaso dia sala etshikitanu ɛsɔ wayonga l’etombelo w’ɛlɔlɔ?

Eelo, l’ekimanyielo ka Jehowa sho koka sala etshikitanu wahombama. Oko omembi w’esambo, sho kokaka nɔmba ɔnɛ: “We [Nzambi], untungeli utema wa pudipudi, umumbisha lumu l’ololo.” (Osam. 51:10) Sho kokaka nɔmba Jehowa dia nde tosha nyuma kande dia tɔ kamba l’etema aso, ndowanya nsaki yaso dia sho ndeka ndjaɔtɔnganyiya la lolango lande. Lo mɛtɛ, sho kokaka tondoya dia ndeka monga anto wetawɔma le Jehowa!

[Nɔte ka l’ɛse ka dikatshi]

[Osato wa lo lɛkɛ 4]

Onde tayokomɛ tsho dia shingola pɛmbɛ l’andja wa luudu lambolana nganɛ?

[Osato wa lo lɛkɛ 5]

Onde lonto layɛ lambokoma oko laki Kristo?