“Tuyeli akambu watutungaka ki”

M BOKA k’oyoyo mɛnamaka dia kekɔ wolo ndo hakoke ndana esadi. Koko, l’edjedja ka wonya, tɔ mbeyaka monga la tofukufuku. Ekɔ ohomba nɔngɔsɔla mboka kakɔ dia kikokɛ.

Woho akɔ wâmɛ mbele, diɔtɔnganelo diasaso la anto akina mbeyaka ndjofukutana ndo ndjolana. Ɔpɔstɔlɔ Paulo akasuya dia Akristo wa lo Rɔma waki la tokanyi totshikitanyi. Nde akalake asekande Akristo ate: “Tuyeli akambu watutungaka ki, ndu akambu weyasu mbudianya la wo.” (Romo 14:13, 19) Lande na kele ekɔ ohomba ‘ndjela akambo watotongaka ki’? Ngande wakokaso ndjela ki la dihonga tshɛ?

Lande na kahombaso ndjela ki?

Naka tofukufuku ta lo mboka halɔngɔswami esadi, kete tɔ kokaka ndjokoma afuku wa weke. Woho akɔ wâmɛ mbele tshika ekakatanu wa lam’asaso aha la mbakandola kokaka monga wâle efula. Ɔpɔstɔlɔ Joani akafunde ate: “Naka untu ayuta ati: Dimi latulangaka [Nzambi], ku ndi mpetshaka unyandi, keti kanga kashi kendi. Ne dia untu lahalangi unyandi lenandi, ndi heyi nanga [Nzambi] lahandenyi.” (1 Joa. 4:20) Okakatanu wa lam’asaso l’onto okina wahakandɔmi kokaka ndjotokonya dia sho mpetsha ɔnangɛso.

Yeso Kristo akɛnya dia Jehowa hetawɔ ɔtɛmwɛlɔ aso naka sho hatodjisha ki lam’asaso l’anto akina. Yeso akalake ambeki ande ate: “Okone naka we eko lu nkimo ushasha aye l’ediakelu, ku we ambuho wati: Unyami eko la mi dikambu, kutshiki ushasha aye leko la ntundu k’ediakelu. Kutshu, kutashidisha dikambu diasaye la unyaye, kuyi, kuyukimo ushasha aye.” (Mat. 5:23, 24) Eelo, ɔkɔkɔ wa ntondo wahombaso ndjela ki ele sho nangaka ngɛnyangɛnya Jehowa Nzambi.a

Dikambo dimɔtshi diakatombe l’etshumanelo ka la Filipi mɛnyaka ɔkɔkɔ okina wahombaso ndjela ki. Okakatanu ɔmɔtshi wahateye wakatombe l’asa akadiyɛso ahende, Ewadiya nde la Sutukɛ, ndo mɛnamaka dia diɔ diakalange nanya wɔladi wa l’etshumanelo k’otondo. (Fil. 4:2, 3) Ekakatanu wa lam’asa anto wahakandɔma esadi kokaka ndjotomba lo sɛkɛ. Nsaki ka kokɛ ngandji ndo kâmɛ ka l’etshumanelo totshutshuyaka dia sho mbidja wɔladi kâmɛ l’asekaso ambetawudi.

Yeso akate ate: ‘Wanɛ wadja wɔladi wekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ.’ (Mat. 5:9) Mbidja wɔladi mbelaka ɔngɛnɔngɛnɔ. Ndo nto, wɔladi kimanyiyaka dia onto monga la yônge ya dimɛna, nɛ dia “utema wa ki atuluwanyaka dimba.” (Tuk. 14:30) Lo wedi okina, monga la lohetsho mbeyaka fudia wâle wa sho ndjotata hemɔ.

Kânga mbele Akristo efula mbetawɔka dia mbidja wɔladi ekɔ ohomba, ondo wɛ mbeyaka ndjambola woho wakokayɛ kandola ekakatanu wa lam’asayɛ l’onto okina. Nyɛsɔ tɔsɛdingole atɔndɔ amɔtshi wa l’Afundelo wakoka tɔlɔmbɔla.

Kɛtshanya dikambo la ki tshɛ mbidjaka wɔladi

Mbala efula tofukufuku ta totshitshɛ kokaka nɔngɔswama lo tofɛ nkɛtɛ. Onde hatokoke dimanyiya ndo mbifɛ munga ya totshitshɛ yatosalɛ anangɛso? Ondo dikambo sɔ kokaka monga l’etombelo w’ɛlɔlɔ l’ekakatanu efula wa lam’asa anto nɛ dia ɔpɔstɔlɔ Petero akafunde ate: “Ngandji atukumbaka akambu wa kolo efula.”​—1 Pet. 4:8.

Koko lo tena dimɔtshi, mbeyaka mɛnama dia ekakatanu wekɔ weke efula lo yɛdikɔ yahatakoke minya yimba. Tɔsɛdingole kɛnɛ kakakomɛ ase Isariyɛlɛ yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa vɔ mbɔsa Nkɛtɛ ya daka. La ntondo ka “asi Rubena, asi Ngada, la etenyi ka hendi ka dioho dia Manase” tenyanya ɔkɛdi wa Jɔrɔdana, vɔ wakasale “wima ediakelu leko.” Waoho akina wa Isariyɛlɛ wakafɔnya dia ediakelo kɛsɔ kakasalema l’oyango wa tɛmɔla tozambizambi ta kashi ndo vɔ kokoka minya yimba lo dikambo sɔ. Vɔ wakayalɔngɔsɔla dia talɔsha.​—Jas. 22:9-12.

Ondo ase Isariyɛlɛ amɔtshi wakafɔnya dia waki la tolembetelo t’eshika tɛnya dia wambosala kɔlɔ ndo naka vɔ mbalɔsha aha la vɔ mbeya, kete anto awɔ totowovɔ efula. Koko lo dihole dia vɔ sala akambo esadi esadi, waoho akina wa lo lɛkɛ la owɛstɛ ka Jɔrɔdana wakatome anto dia tɔkɛtshanya la anangɛwɔ dikambo sɔ. Vɔ wakambola ɔnɛ: “Na wuhu w’uhendudi one wambunyuhendwela [Nzambi k]’Isariyele? Okoko wana wambunyukadimo kakiane uma le [Jehowa] lu ndjahikela ediakelu ka nyu mbotombokwela elo?” Lo mɛtɛ, waoho wakasale ediakelo kɛsɔ waki la kɔlamelo le Jehowa. Ko ngande wakawakoke sala la ntondo ka ɔsɔngwɛlɔ ɔsɔ? Onde vɔ wakahombe ndɔshana la wanɛ wakasɔngwɛ kana tona dia mbatɛkɛtsha? Waoho wakawasɔngwɛ akambo wakakadimola la memakana ndo lo yoho yokɛma hwe lo mɛnya dia nsaki ka tɛmɔla Jehowa mbakatshutshuya dia sala dikambo sɔ. Okadimwelo awɔ wa la memakana tshɛ akakokɛ diɔtɔnganelo diakiwɔ la Nzambi ndo akashimbɛ nsɛnɔ y’anto. Kɛtshanya dikambo la ki tshɛ akakandola okakatanu ndo akadje wɔladi.​—Jas. 22:13-34.

La ntondo ka vɔ mbɔsa yɛdikɔ ya wolo, la lomba tshɛ ase Isariyɛlɛ akina wakakɛtshanya okakatanu waki l’asawɔ la waoho akina wa Rubɛna, Ngada ndo etenyi ka l’ahende ka dioho dia Manase. Ɔtɛkɛta wa Nzambi mbutaka ɔnɛ: “Tukaki yenyi esadi, ne dia yenyi yatuyalaka lu etema w’akanga a dinginya.” (Und. 7:9) Yoho yɛnya Afundelo ya kandola ekakatanu wa wolo wa lam’asa anto ele kɛtshanya dikambo diakɔ lo yoho yokɛma hwe ndo la ki tshɛ. Onde sho kokaka mɛtɛ nongamɛ dia Jehowa tɔtshɔkɔla naka sho mombɛka anto tokumbɛkumbɛ ndo tonaka dia sawola la onto lafɔnyaso dia akatosalɛ kɔlɔ?

Lo wedi okina, kakɔna kayotosala naka osekaso Okristo ɔmɔtshi amboya dia ndjosawola laso lo dikambo dimɔtshi diafɔnyande dia takosalɛ kɔlɔ? Bible mbutaka ɔnɛ: “Nkaluya diui la memakana atutshutshaka kele.” (Tuk. 15:1) Waoho w’Isariyɛlɛ wakawatɛkɛta kɔlɔ lo dikambo diawɔ wakalembetshiya yɛdikɔ yawɔ la memakana tshɛ ndo lo yoho yokɛma hwe, ndo lo sala ngasɔ, vɔ wakakandola okakatanu waki lam’asawɔ l’anangɛwɔ. Oyadi sho mbɔshi yɛdikɔ ya tɛnana la ɔnangɛso kana nde mbɔshi yɛdikɔ ya tɛkɛta laso dikambo diakɔ, sho pombaka ndjambola ɔnɛ: ‘Ɛtɛkɛta akɔna ndo wondjo wa dui akɔna wayokamba lami ndo dionga diakɔna diayoleka mbidja wɔladi?’

Tɔtɛkɛtɛ la lomba tshɛ

Jehowa mbeyaka dia tekɔ l’ohomba wa kɛnɛmɔla nsaki yele la so lo sɛkɛ. Naka sho tona dia kandola okakatanu wele lam’asaso l’ɔnangɛso, kete ondo tayohembama dia mbutɛ anto akina dikambo diakɔ. Monga la tokumbɛkumbɛ mbeyaka tokonya dia tɛkɛta kɔlɔ lo dikambo di’osekaso. Lo kɛnɛ kendana l’okambelo wa kɔlɔ wa la lolimi, Tukedi 11:11 mbutaka ɔnɛ: “Keli [osomba] watuhadjwamaka uma l’unyo w’untu a kolo.” Woho akɔ wâmɛ mbele, tɛkɛta kɔlɔ lo dikambo di’osekaso Okristo kokaka fukutanya wɔladi w’etshumanelo.

Koko, ndjela wɔladi halembetshiya mbewɔ dia tɛkɛta awui tshɛ wendana la anangɛso l’akadiyɛso. Ɔpɔstɔlɔ Paulo akalake asekande ambetawudi ate: “Diui dia kolo tadiutumbaki uma l’enyo anyu, keli paka aui w’ololo, weya mbudia antu uku ahumbawo. . . . Nyukani ketshi, nyuyali la memakana, nyudimanyanyiani.” (Ef. 4:29-32) Naka ɔnanyɔ ɔmɔtshi lakayasalɛ kɔlɔ oma l’ɛtɛkɛta kana oma lo lɔkɛwɔ amboya dia ndjosawola layɛ, shi ayonga dimɛna nɔmba edimanyielo ndo mbidja wɔladi naka nde atatɛkɛtaka kɔlɔ lo lokombo layɛ la ntondo k’anto akina? Woho akɔ wâmɛ mbele, mbeyama oko onto latotaka awui wakeketsha etena katɛkɛtaso dikambo dia asekaso Akristo ayotokimanyiya dia mbidja wɔladi etena katomba ekakatanu.​—Luka 6:31.

Tokambe Nzambi ‘dihɛka lo dihɛka’

Mbekelo kaso oko weso anto wele bu kokele ele ka tona tɛkɛtsha wanɛ wakatosalɛ kɔlɔ, lo ndjânganya lawɔ. Koko sala ngasɔ bu dui dia lomba. (Tuk. 18:1) Oko weso anto wele kâmɛ watɛndɛ lokombo laki Jehowa, tamboyashikikɛ dia ‘mbôkambɛ dihɛka lo dihɛka.’​—Zef. 3:9.

Ɛtɛkɛta wa kɔlɔ kana lɔkɛwɔ la kɔlɔ lele l’anto akina hahombe tokonya dia sho kitshakitsha ohetoheto aso l’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ. Nshi ngana tsho la ntondo ka olambo waki Yeso mpɛna elambo ekina wakalambɔmaka lo tɛmpɛlɔ ndo yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa Yeso manya afundji, nde akɛnyi wadi aki odo ɔmɔtshi laki ose wola adja “kene tshe kaki la ndi” lo shɛtɛshɛtɛ ya lo tɛmpɛlɔ. Onde Yeso akôshimbe? Kema, nde akatɛkɛta dimɛna dikambo dia woho wakandasukɛ etshumanelo kaki Jehowa l’etena kɛsɔ la kɔlamelo tshɛ. (Luka 21:1-4) Awui wa kɔlɔ wakasalaka anto akina komboshimba dia nde kotsha ɔkɛndɛ ande wa sukɛ ɔtɛmwɛlɔ waki Jehowa.

Kânga mbakokaso fɔnya dia ɔnangɛso kana kadiyɛso kɛmɔtshi k’Okristo akasale kɔlɔ, ngande wayotosala? Onde tayotshika dia dikambo sɔ monga la shɛngiya l’olimu wakambɛso Jehowa l’anima aso tshɛ? Ko kana la dihonga tshɛ tayokandola okakatanu tshɛ wonga laso l’onto okina l’oyango wa nama wɔladi wele l’etshumanelo kaki Nzambi ɛlɔ kɛnɛ?

Afundelo tolakaka ɔnɛ: ‘Naka kokaka, lo yɛdikɔ yakokanyu sala, nyodjasɛ l’anto tshɛ ki.’ (Romo 12:18) Toyashikikɛ dia sala ngasɔ dia sho tshikala lo mboka ka lɔsɛnɔ.

[Nɔte ka l’ɛse ka dikatshi]

[Osato wa lo lɛkɛ 17]

Ewadiya la Sutukɛ wakahombe ndjela ki

[Osato wa lo lɛkɛ 18]

Ɛtɛkɛta akɔna ndo wondjo wa dui akɔna wayokamba lami ndo dionga diakɔna diayoleka mbidja wɔladi?